Δευτέρα 25 Ιουνίου 2007

Χριστιανικός "μυστικισμός"

(ΦΩΤ. Γ. ΜΠΕΧΡΑΚΗΣ)

...Ο Χριστιανισμός όπως προαναφέρθηκε είχε πολλά κοινά με τις αρχαίες θρησκείες όπως σύμβολα και αρχέτυπα, αλλά και γνώσεις που δεν προσφέρονταν σε όλους, κατά το πρότυπο των αρχαίων μυστηρίων. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρέυς χρησιμοποιώντας όρους και πρακτικές των παγανιστικών μυστηρίων, μιλά συχνά για «την εποπτεία Θεού», η οποία όπως και στα αρχαία μυστήρια δεν προσφέρονταν σε όλους:

«Δεν αποκάλυψε (ο κύριος) στους πολλούς αυτό που δεν ανήκε στους πολλούς, αλλά το αποκάλυψε μονάχα στους λίγους για τους οποίους έκρινε ότι ταιριάζει, σε εκείνους που ήταν ικανοί να ο συλλάβουν και να διαπλαστούν με αυτό. Γιατί ο Θεός εμπιστεύτηκε το άφατο μυστήριο του στον Λόγο, όχι στην γραπτή λέξη. Ο Θεός τοποθέτησε την εκκλησία ως αποστόλους, άλλους ως προφήτες, άλλους ως ευαγγελιστές, για την τελειοποίηση των αγίων, για το έργο της ιεροσύνης, για την εποικοδόμηση του σώματος του Χριστού.»(Στρωμματείς 7.11)


ο Ωριγένης αναφέρει ότι:


«Συχνά μάρτυς μου ο Θεός, αισθάνθηκα τον Νυμφίο να με πλησιάζει και να βρίσκεται μαζί μου, όσο μπορεί να συμβεί αυτό, ύστερα εξαφανιζόταν ξανά και δεν μπορούσα να βρω εκείνο που ζητούσα». (Hom. In Cant., 1.7).


Αλλά και ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης περιγράφει την μυστική εμπειρία ως ξύπνημα από το σώμα ή ανάβαση σε παρατηρητήριο, ως συνείδηση της θείας παρουσίας, απόκτηση της ιδιότητας του θεϊκού φωτός και ταύτιση με αυτό το οποίο αντιλαμβάνεται. Ας δούμε πως περιγράφει την μυστική αυτή εμπειρία :


«Φαντάσου έναν κατακόρυφο απόκρημνο βράχο, με μιαν άκρη να προεξέχει στην κορφή. Τώρα φαντάσου τι θα αισθανόταν ίσως ένα πρόσωπο, αν έβαζε το πόδι του στην άκρη αυτού του γκρεμού και, κοιτάζοντας κάτω προς το χάος, δεν έβλεπε ούτε στέρεο πάτημα ούτε κάτι για να πιαστεί. Αυτό είναι, νομίζω, η εμπειρία της ψυχής όταν πηγαίνει περ' απ' το πάτημα στα υλικά πράγματα, στην αναζήτησή της γι' αυτό που δεν έχει διάσταση και υπάρχει προαιώνια. Γιατί δεν υπάρχει τίποτε απ' όπου να μπορεί να κρατηθεί, ούτε χώρος, ούτε χρόνος, ούτε μέτρο, ούτε τίποτε άλλο, το μυαλό μας δεν μπορεί να το προσεγγίσει. Κι έτσι η ψυχή, γλιστρώντας σε κάθε σημείο απ' όπου δεν μπορεί να πιαστεί, ζαλίζεται και παθαίνει σύγχυση και ξαναγυρίζει γι' άλλη μια φορά σ' αυτό που της είναι σύμφυτο, ευχαριστημένη τώρα που ξέρει απλώς αυτό για το Υπέρτατο, ότι είναι τελείως διαφορετικό από τη φύση των πραγμάτων που η ψυχή γνωρίζει»


Όσο βέβαια αυξάνονταν οι πιστοί του Χριστιανισμού, τόσο μειώνονταν ο μυστηριακός του χαρακτήρας. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο Χριστιανικοί ατραποί. Ο Ένας ο επίσημος φορέας της διδασκαλίας η Εκκλησία, και ο άλλος το «εσωτερικό» μονοπάτι του Ιησού, η μυστικιστική πλευρά που απευθύνεται στην ανάγκη για ένωση με το Θείο, ο πρώτος συλλογικός, ο δεύτερος προσωπικός.

Από τον τρίτο κιόλας αιώνα άρχισε η πρακτική του ασκητισμού, από ανθρώπους που αναζητούσαν την πνευματική τελείωση τους, σε καθαρά προσωπικό βιωματικό επίπεδο, πέρα από τα συλλογικά δόγματα της εκκλησίας. Ως πατέρας και ιδρυτής του κοινοβιακού μοναχισμού θεωρείται ο όσιος Παχώμιος που περί το 323 μ.χ ίδρυσε την πρώτη μεγάλη πρότυπη κοινοβιακή κοινότητα στην Αίγυπτο.

Ο Χριστιανικός μυστικισμός έχει τις ρίζες του στον μοναχισμό και στην ασκητική ζωή. Η ουσιώδης διάφορα σε σχέση με τις άλλες μυστηριακές θρησκείες είναι πως η γέφυρα προς την θέωση είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος διά της ενανθρώπησης και του έργου του, συνυψώνει μαζί του την ανθρώπινη φύση και την μεταμορφώνει συνεχώς.


«Αναχωρώ» σημαίνει αποχωρίζομαι από τα εγκόσμια, και δένομαι αδιάσπαστα μόνο με τον Θεό. Με την αποχώρηση και την «φώτιση» αποκαλύπτεται το ΟΝ που αληθινά υπάρχει. Έτσι φτάνει ο κανείς στην απάθεια που είναι «θάνατος της ψυχής και θάνατος του νου, πριν από το θάνατο του σώματος». Το να γίνεις «απαθής» -με την Πατερική και όχι τη Στωική έννοια του όρου - εξηγεί ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης, παίρνει καιρό και θέλει σκληρή δουλειά, με αυστηρή ζωή, νηστεία και αγρυπνία, προσευχή, ιδρώτα αίματος, ταπείνωση, την καταφρόνια του κόσμου, σταύρωση, τα καρφιά, τη λόγχη στην πλευρά, το ξύδι και τη χολή, εγκατάλειψη απ' τον καθένα, προσβολές από τρελούς αδελφούς συσταυρωμένους, βλαστήμιες απ' τους περαστικούς: και μετά -ανάσταση εν Κυρίω, την αθάνατη αγιότητα του Πάσχα.


Κατά αυτόν τον τρόπο ο ασκητής απομονώνει τα ανθρώπινα πάθη ενδύεται ένα άλλο αναγεννημένο «εγώ» . Ο ιστορικός Προκόπιος είχε ονομάσει τη ζωή του μοναχού «τέλεια μελέτη του θανάτου». Τι είναι όμως ο θάνατος για τον ασκητή; Θάνατος είναι ο χωρισμός από το Θεό. Κάτι που μας θυμίζει σαφώς τα λόγια του Πλάτωνα στον Φαίδωνα: «Είναι πιθανόν οι άνθρωποι να μη αντιλαμβάνονται ότι όλοι όσοι προσφεύγουν στην ενασχόληση με την φιλοσοφία εκπαιδεύονται για ένα πράγμα μόνο τον θάνατο..», εννοώντας ο Πλάτωνας τον θάνατο της αμαθείας και την αναγέννηση ενός πνευματικού ανθρώπου. Όπως χαρακτηριστικά παραδέχεται και ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «παράξενο, ότι και οι Έλληνες είπαν κάτι ανάλογο, γιατί ορίζουν τη φιλοσοφία ως μελέτη του θανάτου».


Υπάρχει βέβαια μία διαφορά προσέγγισης. Ο Χριστιανικός μυστικισμός δεν θεωρεί απαραίτητη την γνώση ή την σοφία όπως για παράδειγμα ο Πλάτωνας. (Υπάρχει επίσης και η άποψη πως η στάση του Πλάτωνα είναι περισσότερο διαλεκτική, κάτι που είναι σαφές πως δεν ισχύει. Ο Πλάτωνας ήταν πάνω από όλα μύστης).


Υπάρχουν και άλλες διαφορές βέβαια όπως θα διαπιστώσουμε στην συνέχεια. Για τον Χριστιανικό λ.χ μυστικισμό ο κόσμος οι ψυχές και η ύλη είναι δημιουργήματα και όχι απορροές του Θεού. Απορρίπτεται επίσης η πλήρη ένωση της ανθρώπινης ψυχής με τον Θεό σε μια Πανθεϊστική έννοια. Τέλος αντιλαμβάνεται τον μυστικισμό όχι ως ένωση με την «Θεία ουσία» αλλά ως θέα τηςΘείας δόξας, ως ένωση αγάπης, ως μετοχή στις άκτιστες ενέργειες του θεού, με τις οποίες ο άνθρωπος φτάνεις την «Θέωση», γίνεται «κατά χάριν» Θεός.


Ο Χριστιανικός μυστικισμός αποσκοπεί σε μια τελειότητα ζωής, είναι κανόνας ηθικής και φιλοσοφίας αλλά αρνείται ότι η γνώση μπορεί να οδηγήσει στην θέωση του ανθρώπου, καθώς δίνει τα πρωτεία στην καρδιά. Ο ησυχασμός, όπως κάθε μυστικισμός, επιδιώκει το «βύθισμα» σε μία ατμόσφαιρα ενορατική για να γνωρίσουμε στο Θεό.


Θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως ο Ησυχασμός είναι η Ελληνική Ορθόδοξη ατραπός προς την εσωτερική μύηση, κάτι αντίστοιχο με τις εσωτερικές μεθόδους της ανατολής που οδηγούν στην Νιρβάνα. Με την διαφορά πως για τον Ορθόδοξο ο Θεός δεν είναι μεταφυσικός, αλλά υπερβατικός και παρών στην φύση δια των άκτιστων ενεργειών του. Ο Θεός στην Ορθοδοξία παραμένει Θεός, και ο άνθρωπος παραμένει άνθρωπος. Ο άνθρωπος γίνεται Θεός κατά χάρη, αλλ' όχι Θεός ως προς την ουσία. Αυτή η διάκριση μεταξύ Δημιουργού και δημιουργήματος συνεχίζεται ακόμη• γεφυρώνεται με την αμοιβαία αγάπη αλλά δεν εξαφανίζεται. Ο Θεός, όσο κοντά κι αν έρθει στον άνθρωπο, πάντα παραμένει ο «Όλως Έτερος».


Υπάρχει επίσης διαφορά ανάμεσα στον διαλογισμό και στην Χριστιανική προσευχή. Η χριστιανική προσευχή δεν είναι απλώς μία «στροφή προς τα έσω», ως μία υπερβατική ενέργεια που προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο μέσω τεχνικών διαλογισμού, αλλά απευθύνεται πάντοτε προς τον «απέναντι του ανθρώπου», που είναι ο Θεός και επικαλείται την αγάπη Του, το έλεός Του, και την «Θεία χάρη», για να το επιτύχει αυτό.


Η προσευχή είναι ένα «άνοιγμα» τού ανθρώπου στην Θεία αγάπη, τού ανθρώπου που είναι αδύναμος να υψωθεί πέρα από την κτιστή πραγματικότητα. Ετσι επικαλείται την αγάπη και την δωρεά τού Θεού. Η απάντηση στην προσευχή δεν προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά από τον Θεό. Η ησυχαστική παράδοση βασίζεται σε τρία στάδια τελείωσης:


1. Στην κάθαρση της καρδιάς
2. Στον φωτισμό του Νου
3. Στην θέωση


Οι τεχνικές της ησυχαστικής μεθόδου (που ομοιάζουν με τεχνικές τόσο του Βουδισμού όσο και των Σούφι ) είναι τρεις:


Α) Εξωτερική στάση. Ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναίτης συνιστά το κάθισμα σε ένα κοντό σκαμνί, περίπου είκοσι πέντε πόντους ύψος. Το κεφάλι και οι ώμοι θα πρέπει να είναι κυρτωμένοι, και τα μάτια προσηλωμένα προς το μέρος της καρδιάς. Δέχεται ότι αυτή η στάση θα αποδειχθεί εξαιρετικά άβολη μετά από ένα διάστημα.


Β) Έλεγχος της αναπνοής. Η αναπνοή πρέπει να γίνει βραδύτερη και συγχρόνως να συντονιστεί με τον ρυθμό της προσευχής. Συχνά το πρώτο μέρος «κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ θεού» λέγεται όταν εισπνέουμε και το δεύτερο μέρος «ελέησαν με τον αμαρτωλό», όταν εκπνέουμε.


Γ) Εσωτερική εξερεύνηση. Όπως και στην Γιόγκα διδάσκεται η συγκέντρωση της σκέψης σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, έτσι και ο Ησυχαστής συγκεντρώνει την σκέψη του στο καρδιακό κέντρο. Αναπνέει διάμεσο της μύτης και προωθεί την αναπνοή του στους πνεύμονες του, κάνει τον Νου του να κατέρχεται με την αναπνοή του και ερευνά εσωτερικά για την θέση της καρδία.

Η προσευχή αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της Εσωτερικής ηρεμίας και της προσέγγισης του Θεού. O Oσιος Θεόγνωστος περιγράφει ως εξής αυτή την εμπειρία:

«Κι αν με την καθαρή προσευχή που ενώνει αυλα με τον Θεό τον αυλο νου έφτασες να δεις σαν σε καθρέφτη τη ζωή που θα διαδεχθεί το τέλος της εδώ ζωής σου, επειδή δέχτηκες τον αρραβώνα του Πνεύματος και Απόκτησες μέσα σου τη βασιλεία των ουρανών με όλες τις αισθήσεις και τις σκέψεις σου, κι αν το κατόρθωσες αυτό, μην ανεχθείς όμως να απολυθείς από τη σάρκα σου χωρίς να έχεις προβλέψει τον θάνατο σου, αλλά και να προσεύχεσαι θερμά για αυτό και να ελπίζεις ότι θα το πετύχεις, κοντά στην έξοδο σου αν σε συμφέρει. Και να προετοιμάζεις τον εαυτό σου για αυτή την έξοδο αποβάλλοντας κάθε δειλία, ώστε να μπορέσεις να διαπεράσεις τον αέρα, να ξεφύγεις από τα πονηρά πνεύματα και να περάσεις θαρραλέα και άφοβα τις ουράνιες αψίδες, να ενωθείς με τις αγγελικές τάξεις, να προστεθείς στους εκλεκτούς και τους δίκαιους όλων των αιώνων, και να βλέπεις τον Θεό όσο αυτό είναι δυνατό. Θα χαίρεσαι τα αγαθά που χαρίζει ο Θεός και θα νοιώθεις τον Λόγο του Θεού να ακτινοβολεί τα υπερουράνια και να τον λατρεύουν με την άχραντη σάρκα Του, σε κοινή προσκύνηση μαζί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, ολόκληρη η επουράνια στρατιά και όλοι οι άγιοι ». (περί ιεροσύνης,75)


Η προσευχή διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες :


• Η προφορική προσευχή
• Η νοητική προσευχή
• Η καρδιακή προσευχή


Στην προσευχή λέει ο επίσκοπος Θεοφάνης ο Ερημίτης (1815-94), το πρωταρχικό είναι να συνεχίζεις να στέκεσαι μπροστά του ακατάπαυστα μέρα και νύκτα μέχρι το τέλος της ζωής σου. Να προσεύχεσαι σημαίνει να στέκεσαι μπροστά στον Θεό, να έρχεσαι σε άμεση και προσωπική σχέση με αυτόν.


Είναι να γνωρίζεις σε κάθε επίπεδο της ύπαρξης σου, από το ενστικτώδες έως το διανοητικό, από το υποσυνείδητο έως το υπερσυνείδητο, ότι υπάρχεις ΜΕΣΑ στον Θεό, και αυτός είναι εντός σου. Προσευχή είναι ο Θεός, όχι δηλαδή κάτι που εμείς αρχίζουμε, αλλά κάτι στο οποίο συμμετέχουμε. Πρώτιστα δεν είναι κάτι που εμείς κάνουμε αλλά κάτι που ο Θεός κάνει μέσα μας. Κατά την ρήση του Άγιου Παύλου, «ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός (Γαλ. Β’210).


Ο σκοπός της προσευχής είναι, «γίνε ότι είσαι». Γίνε συνειδητά και ενεργά αυτό που ήδη είσαι εν δύναμη και μυστικά, επειδή έχεις πλαστεί σύμφωνα με την ιερή εικόνα και έχεις ξαναγεννηθεί με το Βάπτισμα. Γίνε ότι είσαι ακριβέστερα ξαναγύρισε στον εαυτό σου. Ανακάλυψε Αυτόν που είναι ήδη δικός σου. Άκουσε αυτόν που δεν παύει ποτέ να μιλάει μέσα σου. Κάνε κτήμα σου αυτόν που ακόμα και τώρα σε έχει για δικό του τούτο. Αυτό είναι το μήνυμα του Θεού σε όποιον θέλει να προσευχηθεί, «Δεν θα με αναζητούσες ποτέ αν δεν με είχες ήδη βρει». Ο επίσκοπος Θεοφάνης περιγράφει την κατάσταση που βιώνει αυτός που προσεύχεται :


«..Η ουσία είναι να ενοικείς στο Θεό, και αυτή η παρουσία σου μπρος στον Θεό σημαίνει ότι ζεις με την συνεχή διαβεβαίωση της συνείδησης σου πως ο Θεός υπάρχει εντός σου και σε όλα. Ζεις με την σταθερή πεποίθηση ότι βλέπει κάθε τι που είναι μέσα σου, γνωρίζοντας σε καλύτερα από ότι εσύ γνωρίζεις τον εαυτό σου. Αυτή η επίγνωση ότι το μάτι του Θεού βλέπει βαθιά μέσα σου δεν πρέπει να συνοδεύεται από καμία οπτική αντίληψη αλλά πρέπει να περιορίζεται σε μία απλή πεποίθηση ή αίσθηση».


Ο τελικός σκοπός της προσευχής είναι η «Θέωση». Όπως αναφέρει ο αρχιμανδρίτης Σέργιος Μπουλγκάνοφ, «Το όνομα του Ιησού, παρών στην ανθρώπινη καρδιά, φέρνει μαζί του την δύναμη της θεοποίησης».


Ο Λόγος έγινε άνθρωπος λέει ο Άγιος Αθανάσιος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός. Αυτός που είναι από την φύση Θεός πήρε την ανθρώπινη υπόσταση μας, ώστε εμείς οι άνθρωποι με την χάρη του να μπορέσουμε νa μοιραστούμε την Θεότητα του «γινόμενοι κοινωνοί θείας φύσεως» (Β’ Πετρ.α’4). Ο άνθρωπος μεταμορφώνεται δια τής «Θείας Χάρης». Η κατάσταση τής «Θείας Χάρης» είναι η φανέρωση και η κυριαρχία τής άφατου αγάπης του θεανθρώπου Ιησού Αυτού, πού «έτι αμαρτωλών όντων ημών υπέρ ημών απέθανεν»
(Ρωμ. 5, 8).


Στην ησυχαστική παράδοση το μυστήριο της θέωσης λαμβάνει την μορφή της θέας φωτός, όχι όμως το κτιστό φως που γίνεται αντιληπτό με τις αισθήσεις.


Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να γίνει μία σημαντική διευκρίνηση στους όρους Κτιστό και άκτιστο. Στην Ορθοδοξία υπάρχει διάκριση μεταξύ κτιστού και άκτιστου.


Άκτιστος είναι ο Θεός και οι ενέργειές Του, ενώ κτιστός είναι ο κόσμος. Υπάρχει μία σαφώς διαφορετική οντολογία μεταξύ των δύο, αφού το άκτιστο δεν έχει αρχή, φθορά και τέλος, ενώ το κτιστό έχει συγκεκριμένη αρχή, διακρίνεται για την φθορά και δεν έχει τέλος, όχι γιατί αυτό οφείλεται στην φύση του, αλλά γιατί έτσι το θέλησε ο Δημιουργός του. Συνεπώς οντολογικά υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ κτιστού και ακτίστου, εν τούτοις η άκτιστη ενέργεια, χωρίς να μετατρέπεται σε κτίσμα, εισέρχεται μέσα σε όλα τα κτιστά, οπότε έτσι αποφεύγεται ο αγνωστικισμός και ο πανθεϊσμός.


Για τους ησυχαστές υπάρχει σαφής διάκριση του Νου («πνεύματος» του ανθρώπου) και του Λόγου (διανοίας). O Νους είναι ο «οφθαλμός» της ψυχής και όργανο θεογνωσίας.


Σκοπός του Ησυχασμού είναι η κάθαρση της καρδίας και του Νου, αντίστοιχα, από τα πάθη και από τους λογισμούς. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται πατερικά «θεραπεία», διότι μέσω αυτής θεραπεύεται ο νους και ανακτά τη φυσική λειτουργία του. Με την έλευση του Αγίου Πνεύματος, που ακολουθεί την «θεραπεία», ο Νους γίνεται «ναός» του (Α' Κορ.6, 19) και ο άνθρωπος μέλος του σώματος του Χριστού (Α' Κορ.12, 27• Ρωμ. 8, 9). Το πνευματικό αυτό στάδιο ονομάζεται στη «φωτισμός» και είναι η προϋπόθεση της Θεώσης, του δοξασμού μέσα στην άκτιστη φυσική Χάρη (ενέργεια) της Αγίας Τριάδος. Κατ’ αυτό τον τρόπο:


Οι άγιοι φτάνουν να γίνουν κάτι που ποτέ δεν θα μπορούσε να ανήκει αποκλειστικά στην φυσική δύναμη, αφού η φύση δεν κατέχει καμία ικανότητα που θα ήταν ικανή να αποκτήσει αυτό που ξεπερνάει την φύση. Κανένα είδος θεοποίησης δεν είναι πραγματικά παράγωγο της φύσης, αφού η φύση δεν μπορεί να κατανοήσει τον Θεό.»  (Πατρολογία τόμος 90, 321 Α) .



Απόσπασμα από το βιβλίο του γράφοντα :  "Μυστικισμός και Θείο στην Ελλάδα και σττον αρχαίο κόσμο", εκδόσεις Γεωγιάδης, 2005.



Κυριακή 24 Ιουνίου 2007

Η ΧΑΜΕΝΗ ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ




ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΟΦΙΑ

H ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ, ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

I. Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ
II. ΚΡΗΤΟΜΙΝΩΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
III. ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
IV. ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
V. KΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

I. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
II. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΩΝΗΣ

ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

I. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ
II. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΈΡΩΤΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
III. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ
IV. Η «ΑΓΙΑ ΚΟΡΗ»

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ

I. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ
II. ΑΝΕΞΗΓΗΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΥΗΣΗ

I. Η ΗΣΙΟΔΕΙΑ ΘΕΟΓΟΝΙΑ
II. Η ΟΡΦΙΚΗ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
III. Ο ΠΕΛΑΣΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΚΟΣ ΜΥΘΟΣ

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΥΣΙΚΗ

I. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
II. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΉ
III. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡΧΟΡΔΩΝ
IV. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ (BIG BANG)
V. ΟΙ ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΣΟΦΟΙ

OI ΠΡΩΤΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

I. ΕΣΣΑΙΟΙ
II. Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΟΥΒΛΙΟΥ ΛΕΝΤΟΥΛΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΙΟΥΔΑΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ
III. ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΕ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
IV. Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ
V. Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ ΙΕΡΕΑΣ ΟΣΑΡΣΗΦ ΓΝΩΣΤΟΣ ΩΣ «ΜΩΗΣΗΣ».
VI. ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ

ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΘΕΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

I. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΘΕΟ
II. ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
III. ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
IV. Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙ ΘΕΟΤΗΤΟΣ
V. ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ
VI. ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ -ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ

I. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζωροάστρης και Ζωροαστρισμός




Ο Ζωροαστρισμός αναπτύχθηκε στην Περσία περίπου τον 7ο αιώνα π.Χ. (παρόλα αυτά το 1984 στο Ουζμπεκιστάν ανακαλύφθηκαν τα ερείπια ενός ναού του Ζωροάστρη ο οποίος υπολογίζεται ότι χτίστηκε γύρω στο 2.000 π. χ), ενώ αρχαιοελληνικές πηγές τον τοποθετούν γύρω στο 6.000 π. χ.

Ο Ζωροάστρης ή Ζαρατούστρα, (το όνομα του σημαίνει κίτρινη, ή ηλικιωμένη καμήλα) εισήγαγε ένα είδος μονοθεϊσμού στην θέση του Πάνθεου της αρχαίας Ινδοιρανικής θρησκείας.

Πατέρας του Ζωροάστρη ήταν ο Pourushaspa, και μητέρα του η Dughdova. Ο Ζωροάστρης μετά από παραμονή του επτά χρόνων μέσα σε ένα σπήλαιο διαλογιζόμενος, υποστήριξε ότι ήταν προφήτης του Θεού έχοντας ως αποστολή να πείσει τους ανθρώπους να κάνουν καλά έργα, έτσι ώστε να επικρατεί πάντοτε ο Θεός του καλού.

Η διδασκαλία του Ζωροαστρισμού βρίσκεται γραμμένη στο Ιερό βιβλίο Αβέστα (γνώση) και αποτελείται από ομιλίες, προφητείες και συμβουλές. Στην Αβέστα το ιερό βιβλίο των Περσών ο Ζωροάστρης χαρακτηρίζεται ως εντεταλμένος, αλλά και προφήτης του Θεού. Είναι ο σωτήρας ο οποίος κατέχει μία ενδιάμεση θέση ανάμεσα στον Θεό και τους ανθρώπους. Η σχέση του με τον πάνσοφο κύριο, είναι η σχέση του δούλου προς τον κύριο του, ενώ είναι σωτήρας σε σχέση με τους ανθρώπους, διότι τους διδάσκει έτσι ώστε να αποφασίσουν σωστά την δεδομένη στιγμή.

Ο Ζωροαστρισμός δέχεται την ύπαρξη δύο Θεοτήτων, του υπέρτατου Θεού Άχουρα -Μάσδα ( ο σοφός κύριος) που είναι ο Θεός του καλού, και του Αριμάν, που είναι ο Θεός του κακού. Αυτοί οι δύο Θεοί βρίσκονται σε αιώνιο αγώνα μεταξύ τους, στον οποίο επικρατεί πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Ο μύθος απηχεί τον αιώνιο νόμο των κύκλων δημιουργίας και καταστροφής του κόσμου. Οι κόσμοι καταστρέφονται και δημιουργούνται αέναα, έως την τελική καταστροφή και την επαναφορά στο Χάους, από όπου και θα δημιουργηθεί ξανά. Ο κόσμος είναι αγαθός αλλά διαφθείρεται από τις δυνάμεις του κακοποιού πνεύματος, του Αριμάν, ο οποίος τελικά θα ηττηθεί, και ο κόσμος θα ανανεωθεί και θα εξαγιασθεί. Στο τέλος των καιρών όταν θα νικηθεί ο Αριμάν θα γίνει η μεγάλη Κρίση για τις ψυχές, και ο Αριμάν θα ριχτεί μαζί με τους κακούς στο βάθος των αβύσσων.

Ο Ζωροάστρης αναγγέλλει ένα επερχόμενο βασίλειο τουΘεού. Η βασιλεία του Θεού είναι σπαρμένη μέσα στον άνθρωπο, είναι το ποθητό βασίλειο «Κσχάρθα Βάρυα», κατά τον Ζαρατούστρα. Σε αυτήν την ζωή και σε αυτόν τον κόσμο υπάρχει το βασίλειο του Θεού, ως η κατάσταση του «μετουσιωμένου» ανθρώπου. Υπάρχει και το επερχόμενο βασίλειο, ως συνάθροιση των Αγίων στην δευτέρα παρουσία, το δικαστήριο όπου θα κριθεί ο κόσμος. Στον διαχωρισμό που θα ακολουθήσει θα χωριστούν οι αγαθοί από τους κακούς. Ανάμεσα στους δύο κυρίαρχους του κόσμους υπάρχει και η ιδέα της διαμεσολαβητικής αρχής που εκφράζεται από τον Μίθρα.

Τοποθετημένος ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι στην αρχή του έτους, στην είσοδο μιας σπηλιάς που αντιπροσωπεύει τον κόσμο, μάχεται ενάντια στον σκοτεινό χειμώνα και σκοτώνει τον ταύρο (προσωποποίηση του γήινου στοιχείου) για να βγει από τα σπλάχνα του ο Γιαγομαρτ, (προσωποποίηση και της ανθοφορίας της γης) για να φέρει το ουράνιο στοιχείο.

Η Φωτιά ήταν ιερή στον Ζωροαστρισμό, και φυλάσσονταν στο κέντρο των ιερών σπηλαίων όπου υπήρχε ο βωμός, στον οποίο έκαιγε η άσβεστη ιερή φωτιά που την συντηρούσαν οι Ιερείς.Όποιος πλησίαζε στο πυρ όφειλε να καλύπτει το πρόσωπό του για να μην το μολύνει. Στην ιερή φωτιά παρασκεύαζαν και το ποτό της αθανασίας, που μετά το πέρας της τελετής κοινωνούσαν οι λειτουργοί ιερείς.
Στα τελετουργικά της θρησκείας έκτος της φωτιάς, σημαντικό ρόλο διαδραμάτιζε και η ανάγνωση κειμένων από το ιερό βιβλίο του Ζωροαστρισμού Αβέστα. Κατά τις τελετουργίες γίνονται επίσης προσφορές άρτου και γάλακτος.

Ο δυϊσμός του Ζωροαστρισμού επεκτείνεται και σε πνεύματα αγαθά και πονηρά, που και αυτά πολεμούν μεταξύ τους μεταξύ», αλλά και μεταξύ των «μενόκ» (υπερβατικού αόρατου, ουράνιου) και «γκετίκ» (ορατού, γήινου) δύο επιπέδων όντων εξ ίσου αγαθών.

Στην ιεραρχία του Ζωροαστρισμού σημαντική θέση κατέχουν τα επτά πνεύματα οι Επτά Αμσιασπάντς, τα οποία είναι αθάνατα. Είναι τέκνα του Θεού τα οποία κάθονται στο πλευρό του, σε χρυσούς θρόνους και προορισμός τους είναι η προστασία από τις επιθέσεις του κακού. Τα επτά αυτά πνεύματα είναι τα ακόλουθα:

• Ο Bόχου Μάνα, που αντιπροσωπεύει το καλό πνεύμα, την σοφία και τον σύμβουλο του δημιουργού. Καταγράφει τις πράξεις των θνητών, και κρίνει την τύχη των ψυχών. Αντίπαλοι του η διχόνοια και η Μανία


• Ο Ασχα, που αντιπροσωπεύει την αλήθεια, και είναι ο προστάτης της ηθικής. Αντίπαλος του η αποστασία.


• Ο Κσχάρθρα Βάρυα. Το βασίλειο όπου θα κριθούν οι άνθρωποι θνητοί στην συντέλεια του κόσμου. Αρωγός του ο Μίθρας-Ηλιος, αντίπαλος του η μέθη.


• Ο Σάοσα, αντιπροσωπεύει την υπακοή και την λατρεία


• Η Αρμαιτη, αντιπροσωπεύει την αφοσίωση


• Η Χάρβατάτ, αντιπροσωπεύει την εντιμότητα


• Η Αμερετάτ, αντιπροσωπεύει την αθανασία


Οι επτά αυτοί άγγελοι που περιβάλουν τον Κύριο, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως οι πρόδρομοι των επτά αγγελικών κόσμων της Παλαιάς διαθήκης.


Για τον Ζωροαστρισμό το σώμα ο κόσμος και η σάρκα είναι θετικά έχουν όμως μιανθεί προσωρινά από την «αντιδημιουργία» του Αριμάν.
Όταν οι άνθρωποι ρωτήθηκαν από τον Αχούρα Μάζντα, αν προτιμούν να ζήσουν για πάντα απαλλαγμένοι από το κακό στον υπερβατικό κόσμο, ή να αγωνιστούν στον χρόνο και στον κόσμο κατά του κακού, προτίμησαν το δεύτερο ως το πιο κατάλληλο για την καταστροφή των δαιμονικών δυνάμεων. 

Ο άνθρωπος οφείλει να αποφασίσει υπέρ της μίας ή της άλλης δύναμης. Η απόφαση αυτή είναι το μέγιστο στην διδασκαλία του Ζωροαστρισμού. Η ικανότητα της διάκρισης υπάρχει στον άνθρωπο μόνο εν δυνάμει. Ο άνθρωπος πρέπει να λάβει από έξω την ανάλογη ώθηση ώστε να κάνει την επιλογή. Η δύναμη αυτή είναι ο σωτήρ Ζωροάστρης, που τον σώζει από την αναποφασιστικότητα.

Ο Ζωροάστρης έδωσε τρεις εντολές στους οπαδούς του, που θα τους οδηγούσαν σε μία τελειότητα και θα εξασφάλιζαν την εξέλιξη τους .

• Η καλή σκέψη,
• Ο καλός λόγος,
• Καλές πράξεις.


Ο Ζωροαστρισμός με την εσχατολογία του και την ιδέα περί κύκλου που πρέπει να συμπληρωθεί με τα τελικά γεγονότα (εξαγνισμός του κόσμου, εκμηδένιση του Αριμάν και των διαβολικών δυνάμεων, νίκη των «Σαοσγίαντ» -σωτήρων» που έχουν γεννηθεί από το σπέρμα του Ζωροάστρη το οποίο έχει σωθεί θαυματουργικά) επηρέασε όλες τις θρησκείες που ήρθαν σε επαφή με αυτόν ιδίως την Ιουδαϊκή και Χριστιανική θρησκεία. Δεν λείπει επίσης και ο κατακλυσμικός μύθος όπου ο βασιλιάς Γίμα παίρνει εντολή από τον Ορμούζδ να φτιάξει μια κιβωτό όπου έσωσε τα ζωντανά είδη εκτός από τα κακά και παραμορφωμένα σε κάθε επίπεδο. 


Ο Ζαρατούστρα πέθανε σε ηλικία 77 χρόνων.

 Απόσπασμα από το βιβλίο μου  "Μυστικισμός και Θείο στην Ελλάδα και στον Αρχαίο κόσμο".



Μυστικισμός και Θείο στην Ελλάδα και στον Αρχαίο κόσμο


Στην μελέτη αυτή εξετάζεται διαχρονικά η έννοια του Θείου στην Ελλάδα από την αρχαιότητα έως σήμερα. Γίνεται συνοπτική αναφορά στους μύθους που αφορούν τις αρχαίες Θεότητες, ιχνηλατούμε τα δρώμενα των αρχαίων Ελληνικών μυστηρίων, και παραθέτουμε τις φιλοσοφικές απόψεις «περί Θείου» των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, από τους προσωκρατικούς έως τον Πρόκλο και τους πρώτους Χριστιανούς πατέρες.
Μια φιλοσοφική και κυρίως θεολογική μελέτη βέβαια σε ένα περιβάλλον παγκόσμιων αλληλοεπιδράσεων θα ήταν ελλιπής εάν δεν γίνονταν αναφορά στις μεγαλύτερες θρησκείες από τον Ινδουισμό έως τον Χριστιανισμό, και από τον Ζωροαστρισμό έως τον Ιουδαϊσμό. Γίνεται μία συνοπτική παρουσίαση των θρησκειών αυτών, και κυρίως των «μυστικιστικών ατραπών» διαμέσου των οποίων οι «Μύστες» οδηγούνται στην γνώση του Θειου στην μυστικιστική ένωση, την εκστατική εκείνη κατάσταση που ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό. Αυτό που ονομάστηκε «θέωση», «μέθεξη»,«φώτιση», «Νιρβάνα»...
Έχοντας ως οδηγό τον φιλοσοφικό στοχασμό και τον «μυστικισμό», γίνεται προσπάθεια ανίχνευσης της «ουσία του Όντος ΟΝ» και την σχέση του με τον άνθρωπο, πέρα από τις εξωτερικές μορφές των θρησκειών, και των διαφορετικών ονομάτων που αποδίδονται στο Θείο. Τα ονόματα εξάλλου μπορεί να αλλάζουν η ουσία όμως παραμένει η ίδια. Όπως σοφά αναφέρει ο Ινδός Φιλόσοφος Βιβεκανάντα:
«Ας υποθέσουμε πως πάμε όλοι μας με δοχεία στα χέρια να αντλήσουμε νερό από μια λίμνη. Ο ένας έχει ένα φλιτζάνι, ο άλλος ένα κανάτι, άλλος έναν κουβά κ.ο.κ. κι ο καθένας μας γεμίζει το δοχείο που έφερε. Σε κάθε περίπτωση, φυσικά, το νερό παίρνει τη μορφή του δοχείου που κρατάει ο καθένας μας.

Εκείνος που έφερε το φλιτζάνι έχει το νερό με τη μορφή φλιτζανιού, εκείνος που έφερε το κανάτι – το νερό του έχει την μορφή του κανατιού κ.ο.κ. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, τα δοχεία δεν περιέχουν παρά νερό και τίποτα άλλο, εκτός από νερό. 

Είναι ακριβώς το ίδιο και στην περίπτωση της θρησκείας. Ο νους μας είναι σαν εκείνα τα δοχεία, κι ο καθένας μας προσπαθεί να φτάσει στην πραγμάτωση του Θεού. Ο Θεός είναι σαν το νερό που γεμίζει τα διαφορετικά δοχεία και, σε κάθε δοχείο, το όραμα του Θεού παίρνει το σχήμα του δοχείου. Κι όμως Εκείνος είναι Ένας. Εκείνος είναι ο Θεός σε κάθε περίπτωση. Αυτή είναι η μόνη αναγνώριση της παγκοσμιότητας που μπορούμε να έχουμε».

Ο πνευματικός άνθρωπος της νέας εποχής, θα κληθεί να αντικαταστήσει τα θρησκευτικά δόγματα με την συνειδητή προσπάθεια για την κατάκτηση της αυτογνωσίας, της αρετής, του αλτρουισμού, και την ανάπτυξη του αισθήματος ευθύνης για το μέλλον της ανθρωπότητας στο σύνολο της, πέρα από διαχωριστικές γραμμές και φανατισμούς.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ, ΘΕΟΣ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΚΟΣΜΟΣ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ.


I. H ENΟΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
II. ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
III. ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
IV. ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ
V. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ,ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣI.

I.ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΘΕΟΙ
II. ΙΕΡΕΣ ΓΡΑΦΕΣ
III. ΒΕΔΕΣ
IV. ΒΡΑΧΜΑΝΑΣ
V. ΟΥΠΑΝΙΣΑΔΕΣ
VI. ΒΡΑΧΜΑΝ
VII. ΚΡΙΣΝΑ
VIII. ΓΙΟΓΚΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ, ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ
II. Η ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ
III. Η ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
IV. Η ΣΧΟΛΗ ΧΙΝΑΓΙΑΝΑ
V. Η ΣΧΟΛΗ ΜΑΧΑΓΙΑΝΑ
VI. ΤΑΝΤΡΙΚΟΣ ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
VII. ΟΙ ΕΝΑΡΕΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
VIII. ΤΟ «ΕΓΩ»
IX. ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΕΟΣ
X. Η ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ
XI. ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ
XII. ΝΙΡΒΑΝΑ
XIII. ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ
XIV. H ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ
XV. ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΕΝΤΟΛΕΣ
XVI. ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ Ή ΤΕΛΕΤΕΣ
XVII. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ


ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ, ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΗ
II. ΟΙ ΘΕΟΙ ΑΧΟΥΡΑ ΜΑΣΔΑ ΚΑΙ ΑΡΙΜΑΝ
III. Ο ΔΥΪΣΜΟΣ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΥ
IV. ΤΑ ΕΠΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ, ΟΙ ΕΠΤΑ ΑΜΣΙΑΣΠΑΝΤΣ
V. ΟΙ ΙΕΡΕΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΗ
VI. Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΥ

ΚΕΦΑΚΑΙΟ ΠΕΜΤΟ, ΜΙΘΡΑΙΣΜΟΣ

I. ΜΙΘΡΑΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
II. Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
III. ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΙΘΡΑ
IV. ΤΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΙΟΕΡΟΥΡΓΙΕΣ
V. ΟΙ 7 ΒΑΘΜΟΙ ΜΥΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ, ΜΑΝΙΧΑΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΑΝΗ
II. Η ΜΑΝΙΧΑΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
III. ΤΟ ΜΑΝΙΧΑΙΚΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ
IV. ΜΑΝΙΧΑΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ, ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ
II. ΤΟ ΚΟΡΑΝΙ
III. ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ
IV. «ΣΑΡΙΑ»
V. ΤΑ «ΤΖΙΧΑΝΤ
VI. ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
VII. ΚΟΡΑΝΙ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
VIII. Ο ΑΛΛΑΧ
IX. Η ΘΕΪΚΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
X. ΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΑΥΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΑ ΩΣ «ΣΟΥΦΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ, ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.

I. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΝΘΕΟΥ
II. ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΟΡΦΕΑΣ
III. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
IV. ΙΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
V. ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
VI. ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ
VII. ΚΥΝΙΚΟΙ
VIII. ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΙ
IX. ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ
X. ΣΤΩΙΚΟΙ
XI. ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ
XII. ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ
XIII. ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΑΤΟ, ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ.

I. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
II. ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
III. Ο ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΟΣ ΜΥΘΟΣ
IV. ΤΟ ΚΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙΤΗΣ ΙΟΥΔΑΪΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
V. ΦΙΛΩΝΑΣ Ο ΙΟΥΔΑΙΟΣ
VI. Ο ΙΟΥΔΑΪΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΣΣΑΟΙ
VII. ΕΣΣΑΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΤΕΛΕΤΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ, Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ.

I. ΗΣΥΧΑΣΜΟΣ
II. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
III. ΆΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ
IV. ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ
V. Η ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΕΡΙΔΑ


ΕΠΙΛΟΓΟΣ, ΒΑΔΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΤΡΑΠΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΥΔΡΟΧΟΟΥ

I. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΥ
II. ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
III. ΟΙ ΕΚΣΤΑΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
IV. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ
V. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΥΔΡΟΧΟΟΥ
VI. Η ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΝ 21Ο ΑΙΩΝΑ


Κυριακή 17 Ιουνίου 2007

Το μυστήριο με τα σχήματα Νάζκα στο Περού


Η μαγεία και ο Σαμανισμός αποτελούν ένα από τα πρώτα στάδια θρησκευτικών τελετουργιών στις πρωτόγονες κοινότητες, αποτελώντας την αρχαιότερη μορφή όλων των μυστηριακών πρακτικών διεύρυνσης της συνειδητότητας, που επιτυγχάνονταν υπό τους ήχους τύμπανων αλλά και την χρήση παραισθησιογόνων φυτών.


Η λέξη «σαμάν» είναι μογγολικής προέλευσης αλλά συν τω χρόνο χρησιμοποιείται ως γενικός όρος που χαρακτηρίζει τους ιερείς μάγους των πρωτόγονων φυλών.


Σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους, ο Σαμανισμός κατατάσσεται στα θρησκευτικά και τα σχετικά με τη μαγεία φαινόμενα, όπου ο ιερέας Σαμάνος αποτελεί σημαντικό και ιερό μέλος της φυλής, είναι μάντης, μάγος, θεραπευτής, αλλά και ο μεγάλος «εξουσιαστής της έκστασης».


Κατά τις Σαμανιστικές τελετές ο σαμάνος πέφτει σε «έκσταση» (1) αποχωριζόμενος από το σώμα του, ελευθερώνοντας την ψυχή του, και ενεργοποιώντας το «εσωτερικό του μάτι» για να συναντήσει πνεύματα προγονών αλλά και τους Θεούς, τόσο στον Ουρανό όσο και στον κάτω κόσμο. Σε αυτή την «καταληπτική κατάσταση» ο σαμάνος αποκτά υπερφυσικές δυνάμεις, όπως πυροβασία, τρύπημα μελών του σώματος δίχως αιμορραγία κ.λ.π.

Ο Σαμάνος συχνά ταυτίζεται με ένα ιερό ζώο-οδηγητή του, του οποίου τις ιδιότητες αποκτά, με συναρπαστικότερη όλων «το μαγικό πέταγμα», η αιώρηση του πνεύματος συνήθως μέσα από το τοτέμ ενός πτηνού. Σύμφωνα με την σαμανιστική παράδοση κάποτε όλοι οι άνθρωποι είχαν την ικανότατα να πετούν, οι θεοί όμως λόγω της ανηθικότητας των ανθρώπων τους το απαγόρεψαν.
Οι αυτόχθονες Ινδιάνοι της Αμερικής επιδίωκαν την κορύφωση της έκστασης διαμέσω μίας διαδικασίας που ονόμαζαν «αναζήτηση οράματος».


 Μετά από μεγάλη περίοδο προετοιμασίας και εξαγνισμού στην «καλύβα του ιδρώτα», ο δόκιμος έμενε μόνος σε ένα βουνό για τέσσερα μερόνυχτα δίχως τροφή και νερό. Κατά την διάρκεια των ημερών αυτών, ο σαμάνος καθόταν μέσα σε ένα μαγικό κύκλο που τον προστάτευε από τα πονηρά πνεύματα, και αναζητούσε το μυστικιστικό του όραμα, ψάλλοντας προσευχές και ιερά τραγούδια.

Μία άλλη πρακτική μυστηριακών σαμανιστικών τελετών στους αυτόχθονες της Αμερικής, ήταν ο χορός του ήλιου για τέσσερα μερόνυκτα, όπου ο δόκιμος χόρευε εκστατικά γύρω από το δένδρο του Ήλιου, έχοντας τρυπήσει το στέρνο του με ένα αιχμηρό κομμάτι από κλαδί κερασιάς. Ο σαμάνος Μάυρη Άλκη αναφέρει σχετικά με τις εμπειρίες από τα οράματα του:

«Η γαλήνη έρχεται στην ψυχή του ανθρώπου όταν συνειδητοποιήσει την συγγένεια του, την ενότητα του με το Σύμπαν και τις δυνάμεις του. Όταν συνειδητοποιήσει ότι στο κέντρο του σύμπαντος κατοικεί το Γουανάν Τάνκα, και ότι αυτό το κέντρο βρίσκετε στην πραγματικότητα παντού. Βρίσκεται στον καθένα μας»
(2)

Οι αρχαίοι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με τους σαμάνες μάγους διάμεσο των αποικιών στη Σκυθια, τον Βορρά και την χώρα των Υπερβόρειων πατρίδα του Απόλλωνα.


Ο πιο διάσημος Έλληνας Σαμάνος ήταν ο Άβαρης ο οποίος έφτασε από τον βορρά πάνω σ' ένα βέλος. Λέγεται ότι μπορούσε να ζει δίχως τροφή για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, εξαφάνισε λοιμούς, πρόβλεψε σεισμούς, και δίδαξε τη λατρεία του υπερβόρειου Απόλλωνα.


Ο Αρισταίος ο Προκονήσιος εμφανιζόταν ταυτόχρονα σε πολλά μέρη και τόπους απομακρυσμένους ο ένας από τον άλλον, συνοδεύοντας συχνά με την μορφή κόρακα τον Απόλλωνα.


Ο Ερμότιμος ο Κλαζομενών είχε τη δύναμη να εγκαταλείπει το σώμα του για πολλά χρόνια, προβλέποντας τα μελλούμενα.


Ο Επιμενίδης από την Κνωσό, ζούσε αποκλειστικά με μια παρασκευή λαχανικών που συνήθιζε να αποθηκεύει, στην οπλή ενός βοδιού. Σε μια περίπτωση λέγεται πως εισήλθε σε μια σπηλιά, από την οποία εξήλθε μετά από 57 χρόνια, ενώ οι Αθηναίοι τον κάλεσαν για τον καθαρμό της πόλης από το κυλωνιο Άγος. Λέγεται επίσης πως μετά το θάνατό του το κορμί του να σκεπάστηκε με δερματοστιξία.


Η ιερή μανία που καταλάμβανε τις Μαινάδες κατά την τέλεση των Διονυσιακών τελετών υπό των ξέφρενο ήχο κυμβάλων, περιείχε κοινά στοιχεία με τις σαμανιστικές τελετές, ενώ και ο Ορφέας δίδαξε τρόπους μέσω της μουσικής για τον κατευνασμό της οργής των Θεών τον εξαγνισμό και την θεραπεία των ασθενειών.


Πρακτικές «εξωσωματικής εμπειρίας», φαίνεται ότι ήταν μια συνηθισμένη πρακτική ακόμη και στα κλασσικά χρόνια της αρχαίας Ελλάδος, λάμβαναν χώρα δε και κατά την διάρκεια των τέλεσης των μυστήριων.


Ο Πλούταρχος αναφέρει την εξωσωματική εμπειρία που είχε ο Τίμαρχος στο Τροφώνιο Άνδρο. Αυτός που κατέβαινε στο υπόγειο άδυτο έμπαινε ξαπλώνοντας ανάσκελα βάζοντας πρώτα τα δυο ποδιά για να βγει μετά από ώρες η μέρες με τον ίδιο τρόπο.


Στην περίπτωση του Τίμαρχου ο Πλούταρχος αναφέρει πως ο Τίμαρχος έμεινε 36 ώρες προσευχόμενος στο υπόγειο σκοτάδι, ακούγοντας ήχους, και νοιώθοντας τελικά να βγαίνει η ψυχή του από το κεφάλι ανεβαίνοντας προς τον Ουρανό, βλέποντας από ψηλά την Γη και τους σφαιρικούς πλανήτες.


Κάτι αντίστοιχο περιγράφει και ο Πλάτωνας όταν αναφέρει πως αν δει κάποιος από ψηλά (;) την Γη θα διαπιστώσει ότι μοιάζει σαν τις σφαίρες που έχουν φτιαχτεί από 12 χρωματιστά είδη δέρματος. Αλλά και στο Συμπόσιο αναφέρεται πως ο Σωκράτης στην εκστρατεία της Ποτίδαιας έμεινε ακίνητος στο κρύο διαλογιζόμενος για 24 ώρες.


Υπό το πρίσμα των Σαμανιστικων τελετουργιών και εκστατικών καταστάσεων, μπορούν ενδεχομένως να ερμηνευθούν και τα σχήματα της κοιλάδας Nazca στο Νοτιοδυτικό Περού, καθώς η αρχαιολογία δεν μπορεί να δώσει σαφείς εξηγήσεις. 

Τα σχήματα απόκαλύφθηκαν τυχαία την δεκαετία του 1930, κατά την διάρκεια πτήσης πάνω από την περιοχή, καθώς τα σχέδια αυτά είναι διακριτά μόνο από τον αέρα.

Το 1939 ο Αμερικανός αρχαιολόγος Paul Kosok μελέτησε και καταγράφει τα γεωγλυφικά αυτά σχέδια, τα οποία εκτείνονται σε μία περιοχή 80 χιλιομέτρων. !
Τα σχέδια αυτά (περίπου 50 ) απεικονίζουν ζώα και γεωμετρικά σχήματα, κυμαίνονται στο μέγεθος από 25 μέτρα 275 μέτρα σε μάκρος, και κατασκευάστηκαν από τους Nazca ανάμεσα στο 200 και στο 700 μ.Χ. Τα σχήματα εικάζεται πως φτιάχτηκαν χρησιμοποιώντας προσχέδια σε κλίμακα, μιας και υπολείμματά τους βρέθηκαν κοντά σε σχέδια .

Ο πολιτισμός των Νάζκας, άκμασε κυρίως από τον 3ο έως τον 4ο αιώνα μ.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα έγιναν δύο φυσικές καταστροφές, που προκάλεσαν την παρακμή της πόλης. Τον 6ο αιώνα αφομοιώθηκαν από τους Huari, έναν πολιτισμό των Άνδεων, που εξαφανίστηκε περίπου το έτος 1000, δίνοντας τη θέση του στους Chimu, οι οποίοι υποτάχθηκαν στους Incas.

 
Λόγω του τεράστιου μεγέθους των γεωγλυφικών, αλλά και του γεγονότος πως τα σχήματα τους είναι αντιληπτά, μόνο αν τα δεί κάποιος από αέρος (δυνατότητα που προφανώς δεν είχαν οι Nazca για να τα κατασκευάσουν), εξάπτει την φαντασία πολλών ερευνητών, όπως λ.χ, του Erich Von Daniken, σύμφωνα με τον οποίο τα γεώγλυφα αποτελούν απόδειξη της ύπαρξης ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού, και χώρο προσγείωσης διαστημοπλοίων στην αρχαιότητα!!!!

Στην προσπάθεια ερμηνείας των σχημάτων οι ερευνητές Kosok and Reiche, παρατήρησαν πως εκτός απ' τα τεράστια χαραγμένα στο έδαφος σχέδια ζώων και πουλιών, υπάρχουν επίσης και πολλές ευθείες παραλληλισμένες με αστρονομικές κατευθύνσεις και αστερισμούς, δημιουργώντας ένα τεράστιο αστρονομικό βιβλίο. 

Πιό πρόσφατοι όμως υπολογισμοί έδειξαν, ότι μόνο το 20% από τις ευθείες αυτές αντιστοιχεί σε ακριβείς θέσεις αστρικών σωμάτων - γεγονός που μπορεί να είναι και εντελώς τυχαίο.

Σύμφωνα με την μαθηματικό Maria Reich που μελέτησε τις γραμμές και τα σχέδια επί σχεδόν 40 χρόνια, θα μπορούσαν να λειτουργούν ως εργαλείο για εύρεση ισημεριών και ηλιοστασίων δίνοντας σημαντικές πληροφορίες σε ένα αγροτικό ημερολόγιο. (;)


Σε κάθε περίπτωση τα σχέδια του Nazca, παραμένουν ένα αρχαιολογικό μυστήριο, που αναμένουν μία επιστημονικά τεκμηριωμένη πειστική ερμηνεία.
Ίσως λοιπόν στην προσπάθεια μας ερμηνείας των αρχαίων μυστηρίων θα πρέπει να προσεγγίζουμε τους αρχαίους πολιτισμούς, με γνώμονα το ολιστικό και μεταφυσικό μοντέλο σκέψης των πολιτισμών αυτών. 
Οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορεί να φαντάζουν στα μάτια μας πρωτόγονοι, αλλά λόγο της ολιστικής τους αντίληψης, και της στενής τους σχέσης με το φυσικό περιββάλον, είχαν αναπτύξει φυσικές αλλά και υπερφυσικές - για τον σύγχρονο άνθρωπο- τεχνικές διαχείρησης του κόσμου τους. 

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ερμηνεύσουμε τα σχήματα του Nazca, σύμφωνα με τις Σαμανιστικές τελετουργίες και πρακτικές. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι σαμάνοι συνήθιζαν «το μαγικό πέταγμα», τα εκστατικά ταξίδια, αποχωριζόμενοι από το σώμα τους, μέσα από το ιερό ζώο-οδηγητή τους, για να συναντήσουν τα πνεύματα των προγονών και των Θεών. Σύμφωνα με αυτή την πρακτική, είναι πολύ πιθανό τα σχήματα αυτά να αποτελούν «οδηγούς από ψηλά κατά το ταξίδι τους» για τους σαμάνους, αφού ανθρωπολογικά έχει καταγράφει, η ικανότητα αυτή των σαμάνων.

Το κάθε ζώο πρόσφερε ιδιαίτερες ικανότητες στον σαμάνο, και δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από τους ιθαγενείς πληθυσμούς είχαν ονόματα ζωών που απέδιδαν τα χαρακτηριστικά του χαρακτήρα του ανθρώπου σε σχέση με το ζώο-οδηγητή.
Θα πρέπει συνεπώς να ερευνήσουμε, τι συμβόλιζαν τα σχήματα των ζωών που ειναι αποτυπωμένα στην περιοχή Νάζκα , αλλά και ποιες δυνάμεις ενεργοποιούν.

Αράχνη, δημιουργικότητα, μοίρα-πεπρωμενο.
• Αρκούδα, δύναμη, προστασία, ενεργοποίηση του υποσυνείδητου.
• Γεράκι, δύναμη της όρασης, διορατικόητα.
• Πελαργός γέννηση, τηλεπάθεια.
• Πελεκάνος, αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση.
• Σαύρα, αντίληψη, διακριτικότητα
• Φάλαινα - δημιουργία.
• Σκύλος, προστασία, πίστη, φιλία
• Κολίμπρι ευτυχία, χαρά της ζωής
• Κοράκι, ο φύλακας της τελετουργικής μαγείας, ο νόμος της φύσης.
• Γερανός, μακροβιότητα, δημιουργία μέσω συγκέντρωσης
• Άλογο, ταξίδια, δύναμη, ελευθερία.
• Αετός, ελευθερία πνεύματος, δημιουργία, θεραπεία, δύναμη, διαφώτιση του πνεύματος.
Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, μπορεί ο αναγνώστης να δει κάποια από τα σχέδια στην περιοχή Νάζκα.

ΑΝΘΡΩΠΟEΙΔΕΣ (;)
ΠΤΗΝΟ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟ ΣΧΗΜΑ

ΠΙΘΗΚΟΣ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΝAZCA 


Το πάζλ του μυστηρίου των σχημάτων Nazka, έρχονται να συμπληρώσουν οι χαραγμένες πέτρες που έχουν βρεθεί στην περιοχή ICA του Περού 300 χιλιόμετρα από τη Λίμα, λίγο πιο μακριά από την περιοχή με τα γνωστά σχήματα Nazka στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω. Πρόκειται για πέτρες διαφόρων μεγεθών, πάνω στις οποίες οι Προκολομβιανοί Ιθαγενείς πρίν από χιλιάδες χρόνια είχαν χαράξει σχέδια όπως, εγχειρήσεις ανοικτής καρδιάς, εγκέφαλου, τηλεσκόπια, δεινοσαύρους σε συνύπαρξη με ανθρώπους (!!) κ.λ.π. 
Μυστήριο επίσης τα κωνοειδή κρανία που έχουν βρεθεί στην περιοχή.
Σχετική αναφορά μαυ όμως θα γίνει σε άλλο άρθρο.


ΠΕΤΡΕΣ ICA

                                                       ΚΩΝΟΕΙΔΗ ΚΡΑΝΙΑ ICA



Είναι προφανές πως  τα σχήματα του Nazka (όπως και οι πέτρες ICA), αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια των αρχαίων πολιτισμών, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για το πραγματικό επίπεδο του πολιτισμού των αρχαίων κατοίκων της Λατινικής Αμερικής...

Παραπομπές:
σημ 1 ΈΚΣΤΑΣΗ (εκ- στασις- εκτός εαυτού). Έκτακτη ψυχική κατάσταση κατά την οποία το άτομο, αποκομμένο από το εξωτερικό περιβάλλον, βιώνει την εμπειρία του Θείου., είτε αυθόρμητα είτε διαμέσω κατάλληλες ψυχικής προετοιμασίας, με ποικίλα μέσα, χορό μουσική, διεγερτικά κ.λ.π.
σημ 2 ο πλήρης οδηγός του μυστικισμού σελ 34, εκδ Ενάλιος