Μυστικισμός και Θείο στην Ελλάδα και στον Αρχαίο κόσμο

Στην μελέτη αυτή εξετάζεται διαχρονικά η έννοια του Θείου στην Ελλάδα από την αρχαιότητα έως σήμερα. Γίνεται συνοπτική αναφορά στους μύθους που αφορούν τις αρχαίες Θεότητες, ιχνηλατούμε τα δρώμενα των αρχαίων Ελληνικών μυστηρίων, και παραθέτουμε τις φιλοσοφικές απόψεις «περί Θείου» των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, από τους προσωκρατικούς έως τον Πρόκλο και τους πρώτους Χριστιανούς πατέρες.

Μια φιλοσοφική και κυρίως θεολογική μελέτη βέβαια σε ένα περιβάλλον παγκόσμιων αλληλοεπιδράσεων θα ήταν ελλιπής εάν δεν γίνονταν αναφορά στις μεγαλύτερες θρησκείες από τον Ινδουισμό έως τον Χριστιανισμό, και από τον Ζωροαστρισμό έως τον Ιουδαϊσμό. Γίνεται μία συνοπτική παρουσίαση των θρησκειών αυτών, και κυρίως των «μυστικιστικών ατραπών» διαμέσου των οποίων οι «Μύστες» οδηγούνται στην γνώση του Θειου στην μυστικιστική ένωση, την εκστατική εκείνη κατάσταση που ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό. Αυτό που ονομάστηκε «θέωση», «μέθεξη»,«φώτιση», «Νιρβάνα»...

Έχοντας ως οδηγό τον φιλοσοφικό στοχασμό και τον «μυστικισμό», γίνεται προσπάθεια ανίχνευσης της «ουσία του Όντος ΟΝ» και την σχέση του με τον άνθρωπο, πέρα από τις εξωτερικές μορφές των θρησκειών, και των διαφορετικών ονομάτων που αποδίδονται στο Θείο. Τα ονόματα εξάλλου μπορεί να αλλάζουν η ουσία όμως παραμένει η ίδια. Όπως σοφά αναφέρει ο Ινδός Φιλόσοφος Βιβεκανάντα:

«Ας υποθέσουμε πως πάμε όλοι μας με δοχεία στα χέρια να αντλήσουμε νερό από μια λίμνη. Ο ένας έχει ένα φλιτζάνι, ο άλλος ένα κανάτι, άλλος έναν κουβά κ.ο.κ. κι ο καθένας μας γεμίζει το δοχείο που έφερε. Σε κάθε περίπτωση, φυσικά, το νερό παίρνει τη μορφή του δοχείου που κρατάει ο καθένας μας.

Εκείνος που έφερε το φλιτζάνι έχει το νερό με τη μορφή φλιτζανιού, εκείνος που έφερε το κανάτι – το νερό του έχει την μορφή του κανατιού κ.ο.κ. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, τα δοχεία δεν περιέχουν παρά νερό και τίποτα άλλο, εκτός από νερό. 

Είναι ακριβώς το ίδιο και στην περίπτωση της θρησκείας. Ο νους μας είναι σαν εκείνα τα δοχεία, κι ο καθένας μας προσπαθεί να φτάσει στην πραγμάτωση του Θεού. Ο Θεός είναι σαν το νερό που γεμίζει τα διαφορετικά δοχεία και, σε κάθε δοχείο, το όραμα του Θεού παίρνει το σχήμα του δοχείου. Κι όμως Εκείνος είναι Ένας. Εκείνος είναι ο Θεός σε κάθε περίπτωση. Αυτή είναι η μόνη αναγνώριση της παγκοσμιότητας που μπορούμε να έχουμε».

Ο πνευματικός άνθρωπος της νέας εποχής, θα κληθεί να αντικαταστήσει τα θρησκευτικά δόγματα με την συνειδητή προσπάθεια για την κατάκτηση της αυτογνωσίας, της αρετής, του αλτρουισμού, και την ανάπτυξη του αισθήματος ευθύνης για το μέλλον της ανθρωπότητας στο σύνολο της, πέρα από διαχωριστικές γραμμές και φανατισμούς.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

• ΠΡΟΛΟΓΟΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ, ΘΕΟΣ, ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΚΟΣΜΟΣ, ΘΡΗΣΚΕΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ.

I. H ENΟΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
II. ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
III. ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
IV. ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ
V. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ,ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΣI.

I.ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΘΕΟΙ
II. ΙΕΡΕΣ ΓΡΑΦΕΣ
III. ΒΕΔΕΣ
IV. ΒΡΑΧΜΑΝΑΣ
V. ΟΥΠΑΝΙΣΑΔΕΣ
VI. ΒΡΑΧΜΑΝ
VII. ΚΡΙΣΝΑ
VIII. ΓΙΟΓΚΑ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ, ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ
II. Η ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ
III. Η ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
IV. Η ΣΧΟΛΗ ΧΙΝΑΓΙΑΝΑ
V. Η ΣΧΟΛΗ ΜΑΧΑΓΙΑΝΑ
VI. ΤΑΝΤΡΙΚΟΣ ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ
VII. ΟΙ ΕΝΑΡΕΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
VIII. ΤΟ «ΕΓΩ»
IX. ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΕΟΣ
X. Η ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ
XI. ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ
XII. ΝΙΡΒΑΝΑ
XIII. ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ
XIV. H ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΜΑ
XV. ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΕΝΤΟΛΕΣ
XVI. ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ Ή ΤΕΛΕΤΕΣ
XVII. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ


• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ, ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΗ
II. ΟΙ ΘΕΟΙ ΑΧΟΥΡΑ ΜΑΣΔΑ ΚΑΙ ΑΡΙΜΑΝ
III. Ο ΔΥΪΣΜΟΣ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΥ
IV. ΤΑ ΕΠΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ, ΟΙ ΕΠΤΑ ΑΜΣΙΑΣΠΑΝΤΣ
V. ΟΙ ΙΕΡΕΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΗ
VI. Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΥ

• ΚΕΦΑΚΑΙΟ ΠΕΜΤΟ, ΜΙΘΡΑΙΣΜΟΣ

I. ΜΙΘΡΑΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
II. Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
III. ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΙΘΡΑ
IV. ΤΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΙΟΕΡΟΥΡΓΙΕΣ
V. ΟΙ 7 ΒΑΘΜΟΙ ΜΥΗΣΗΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ, ΜΑΝΙΧΑΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΑΝΗ
II. Η ΜΑΝΙΧΑΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
III. ΤΟ ΜΑΝΙΧΑΙΚΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ
IV. ΜΑΝΙΧΑΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ, ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

I. Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ
II. ΤΟ ΚΟΡΑΝΙ
III. ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ
IV. «ΣΑΡΙΑ»
V. ΤΑ «ΤΖΙΧΑΝΤ
VI. ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
VII. ΚΟΡΑΝΙ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ
VIII. Ο ΑΛΛΑΧ
IX. Η ΘΕΪΚΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
X. ΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΑΥΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΑ ΩΣ «ΣΟΥΦΙ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ, ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.

I. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΝΘΕΟΥ
II. ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΟΡΦΕΑΣ
III. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
IV. ΙΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
V. ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
VI. ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ
VII. ΚΥΝΙΚΟΙ
VIII. ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΙ
IX. ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ
X. ΣΤΩΙΚΟΙ
XI. ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ
XII. ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ
XIII. ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΑΤΟ, ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ.

I. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
II. ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
III. Ο ΜΕΣΣΙΑΝΙΚΟΣ ΜΥΘΟΣ
IV. ΤΟ ΚΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙΤΗΣ ΙΟΥΔΑΪΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
V. ΦΙΛΩΝΑΣ Ο ΙΟΥΔΑΙΟΣ
VI. Ο ΙΟΥΔΑΪΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΣΣΑΟΙ
VII. ΕΣΣΑΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΤΕΛΕΤΕΣ

• ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ, Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ.

I. ΗΣΥΧΑΣΜΟΣ
II. ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
III. ΆΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ
IV. ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ
V. Η ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΕΡΙΔΑ


• ΕΠΙΛΟΓΟΣ, ΒΑΔΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΤΡΑΠΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΥΔΡΟΧΟΟΥ

I. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΥ
II. ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
III. ΟΙ ΕΚΣΤΑΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
IV. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ
V. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΥΔΡΟΧΟΟΥ
VI. Η ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΝ 21Ο ΑΙΩΝΑ