Τρίτη 29 Απριλίου 2014

Συν Αθηνά και χείρα κίνει….Είμαι (δεν) και εγώ ένας υποψήφιος….

Με μεγάλη μου χαρά βλέπω αξιόλογους ανθρώπους και φίλους να αποφασίζουν για πρώτη φορά να εκτεθούν  – όπως και εγώ-,  και να ασχοληθούν με τα  κοινά, θεωρώντας πως είναι καθήκον και χρέος τους να συνδράμουν στην αλλαγή του παρακμιακού, παρασιτικού μοντέλου  του υφιστάμενου κομματικού πολιτικού συστήματος, ΑΛΛΑ και στην ανάδειξη των λίγων άξιων αντιπροσώπων του.!  

Η αλλαγή αυτή όπως όλες οι αλλαγές ξεκινούν από τον μικρόκοσμο, της οικογένειας την γειτονίας,  έως τους Δήμους, και την Κεντρική πολιτική σκηνή. Χρειαζόμαστε νέους ανθρώπους, «άλλους» ανθρώπους με άλλη σκέψη και κυρίως με άλλες δράσεις…


Το σύστημα βέβαια είναι πολύ καλά δομημένο, συνειδήσεις εξαγοράστηκαν στο παρελθόν προσφέροντας έναν κατ επίφαση ευημερισμό, αλλά με πνευματική πενία, την επικράτηση της Κουλτούρας του «Τίποτα», και την πολιτική του Εθνικομηδενισμού, που άνοιξε τις αγκάλες σε επικίνδυνες και σκοταδιστικές ιδεολογίες.

Από την άλλη βλέπω επίσης και είναι λυπηρό φίλους και μη, να σχολιάζουν αρνητικά έως και πικρόχολα αυτές τις  προσπάθειες, εντάσσοντας τες σε μια μηδενιστική αντίληψη περί της συμμετοχής στα κοινά, στην διαφθορά, και την «αρπαχτή» στην οποία επιδίδονται οι περισσότεροι εξ αυτών  που συμμετέχουν σε αυτά.

Λόγω του ότι οι περισσότεροι φίλοι μου ασχολούνται όπως και εγώ  με την Φιλοσοφία,  απορώ σε ποιες σχολές σκέψης διδάσκουν την παθητική Νιρβάνα. Ο ίδιος ο Γκάντι είπε:

 «Πρέπει εσύ να αποτελείς την αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο. Εάν αλλάξεις τον εαυτό σου, θα αλλάξεις τον κόσμο σου. Εάν αλλάξεις τον τρόπο σκέψης σου, τότε θα αλλάξουν οι ενέργειές σου, αλλά και το πώς αισθάνεσαι. Και με αυτόν τον τρόπο ο κόσμος γύρω σου θα αλλάξει. Όχι μόνο γιατί πλέον θα βλέπεις το περιβάλλον σου μέσω νέων φακών σκέψης και συναισθημάτων, αλλά και γιατί η αλλαγή μέσα σου μπορεί να σου επιτρέψει να αναλάβεις δράση με τρόπους που δεν είχες ποτέ φανταστεί».

Ο Καζαντζάκης το μεγαλύτερο πνευματικό τέκνο της Νεότερης Ελλάδος  πρόσταζε:

 «…Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω...
..Ν΄ αγαπάς τον καθένα ανάλογα με τη συνεισφορά του στον αγώνα. Μη ζητάς φίλους· να ζητάς συντρόφους!....
… Φέρνεις, θες δε θες, ένα νέο ρυθμό. Μια νέα επιθυμία, μια νέα Ιδέα, μια θλίψη καινούρια. Θες δε θες, πλουτίζεις το πατρικό σου το σώμα. Κάθε σου πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες….
…. Όπως περπατάς, ανοίγεις, δημιουργός την κοίτη όπου θα μπει και θα όδέψει ο ποταμός των απόγονων….
….Όταν φοβάσαι, ο φόβος διακλαδώνεται σε αναρίθμητες γενεές και εξευτελίζεις αναρίθμητες ψυχές μπροστά και πίσω σου. Όταν υψώνεσαι σε μια γενναία πράξη, η ράτσα σου αλάκερη υψώνεται και αντρειεύει….
…Δεν είμαι ένας! Δεν είμαι ένας!" Τ όραμα τούτο κάθε στιγμή να σε καίει. Ποιος είναι ο σκοπός σου; Να μάχεσαι να πιαστείς στέρεα από το κλαρί, κι είτε σα φύλλο είτε σαν άνθος είτε σαν καρπός να σαλεύει μέσα σου, ν΄ ανανεώνεται και ν΄ αναπνέει αλάκερο το δέντρο….
…Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους πρόγονους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει….»

Λόγια που έρχονται σε αντίθεση με την τον « Επαναστάτη του Καναπέ», τον σύγχρονο Έλληνα,  ένα πολίτη Νάρκισσο   ο οποίος ζει σ' ένα αδιάστατο παρόν, αποκομμένος από τις ιστορικές του ρίζες, δίχως προοπτική και μέριμνα για το μέλλον.  Ένας ευπατρίδης κατά τα άλλα που αδιαφορεί για οτιδήποτε του κληροδότησε το παρελθόν και για οτιδήποτε θα κληρο­δοτήσει αυτός στις επερχόμενες γενεές. Ζει  μόνο για το παρόν, καταναλώνοντας αδιάφορα και άπληστα οτιδήποτε αυτό τους  προσφέρει, αδιαφορώντας για τους προγενέστερους και τους μεταγενέστερους. Και για όλα αυτά φταίνε μόνο πάντα κάποιοι τρίτοι, κάποιοι μισέλληνες, Συνομοσιολογίες, εξωγήινοι, υπογήινοι…Οι ελπίδες  μας εναποτεθειμένες σε προφητείες , υπερόπλα και  γράμματα του μαγικού Ελληνικού Αλφαβήτου.

Όταν «έπεσε» η Κωνσταντινούπολη είχε λιγότερους  από 3.000 στρατιώτες, ο υπόλοιπος αντρικός πληθυσμός  ήταν στα μοναστήρια προσευχόμενοι, αλλά η πόλη έπεσε, και  ο νοών νοήτω.!!

«Συν Αθηνά και χείρα κίνει», είμαστε συνδημιουργοί της πραγματικότητας. Όλα αυτά που συναντάμε, που βλέπουμε, όλα αυτά που αγγίζουμε, αντανακλούν τόσο τους άλλους όσο και εμάς. Τα γεγονότα και οι περιστάσεις της ζωής ενός ανθρώπου αποκαλύπτουν και την κατάστασή του.  

Ο σύγχρονος Έλληνας έχει απολέσει την πνευματικότητα του προς χάριν του κακώς εννοούμενου καταναλωτικού ευημερισμου, έχει παντελή αίσθηση του μέτρου, σε αντίθεση με την αρχαία Ελλάδα όπου το «παν μέτρο άριστον» μαζί με το «γνώθι σεαυτόν», αποτελούσαν τον άριστο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς. Τα καράβια όμως δεν πλέουν με «χθεσινό» άνεμο....

Η Συλλογικότητα υποχώρησε έναντι της ατομικότητας του ρουσφετιού και του προσωπικού συμφέροντος. Γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τον εκφυλισμό της κοινωνίας, μία παρασιτική κοινωνία όπου δεν έχει θέση η Περηφάνια, η αυτοεκτίμηση, και η αυτογνωσία, αρετές που έρχονται σε αντίθεση με τις πρακτικές των προγόνων μας, οι οποίοι είχαν πρωτοστατήσει στην θέσπιση και την κατάκτηση άυλων αγαθών.

Τι έχουν να προτείνουν λοιπόν όσοι απλά κριτικάρουν και δεν προτείνουν  τίποτα;


Εάν όλοι οι Έλληνες πολίτες αδράξουμε την ευκαιρία - που από ότι φαίνεται είναι και η τελευταία -, και απαιτήσουμε άμεσες καινοτόμες αλλαγές συναισθανόμενοι των ευθυνών μας, ίσως δημιουργηθεί μακροπρόθεσμα μια νέα δυναμική, για ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον. Το μόνο σίγουρο είναι πως το μοντέλο της απαξίωσης και της παρακμής, που ακολούθησε η Ελλάδα τα τελευταία 35 χρόνια, απέτυχε παταγωδώς. Η χώρα χρειάζεται ένα νέο όραμα και συνειδητούς πολίτες αρωγούς σε αυτή την δύσκολη προσπάθεια, ώστε οι θυσίες που θα έχουν δρομολογηθεί, να έχουν τουλάχιστον αντίκρισμα για τις επόμενες γενεές..

Η Ελλάδα όμως δυστυχώς σήμερα δεν έχει να επιδείξει σχεδόν τίποτα θετικό στο παγκόσμιο διεθνές γίγνεσθαι, και παρότι όλοι οι Έλληνες κάνουμε μονίμως αρνητική αυτοκριτική στην χώρα μας, όταν το πράττουν αυτό οι «ξένοι», τότε θίγεται η αξιοπρέπεια μας και το εθνικό μας συναίσθημα. Όταν δε γίνεται αναπόφευκτα σύγκριση με την αρχαία Ελλάδα τότε τα πράγματα αγριεύουν…

Το παρελθόν δεν είναι λιμάνι για να αγναντεύουμε το πέλαγος και τα καράβια να φεύγουν,  είναι φάρος που φωτίζει την πορεία μας, για να ανακαλύψουμε την δική μας ρότα.

Όσο είμαστε αγκυροβολημένοι στο λιμάνι,  είμαστε παγιδευμένοι ανάμεσα στο λαμπερό παρελθόν και στο γκρίζο παρόν. 

Οι περισσότεροι Έλληνες σήμερα είναι δυστυχώς καιροσκόποι αλλά και ανιστόρητοι, αγνοούν τόσο ότι η ιστορία όσο και η συνέχεια του έθνους δεν προϋποθέτει απλά την επαρκή γνώση του παρελθόντος, αλλά είναι βίωμα και καθημερινή κατάκτηση που πρέπει κανείς ν’ αγωνίζεται για να την διατηρήσει..

Ο επιτάφιος του Περικλή  αποδεικνύει πως η ιστορική συνέχεια δεν αφορά απλά μία συνέχεια στον χρόνο, αλλά μία κατάκτηση που πραγματώνεται στο παρόν κάθε στιγμή:

«Γιατί δεν υπήρξαν ούτε μια στιγμή, κατά την οποία να έπαυσαν να κατοικούν την χώρα αυτή, και χάρις στην ανδρεία τους διαφύλατταν την ελευθερία της από γενεά σε γενεά μέχρι των ημερών μας και μας την παράδωσαν ελεύθερη. Και εκείνοι λοιπόν είναι άξιοι επαίνου αλλά ακόμη περισσότερο οι πατέρες μας. Γιατί επί πλέον εκείνων, τα οποία κληρονόμησαν, απέκτησαν με πολλούς κόπους και κληροδότησαν σε μας τους σημερινούς όλη αυτή την επικράτεια που κατέχουμε σήμερα. Το δε έργο της περαιτέρω βελτίωσης, το επιτελέσαμε εμείς οι ίδιοι που είμαστε συγκεντρωμένοι εδώ, οι οποίοι βρισκόμαστε ακόμη σε αυτήν ακριβώς την ηλικία μας, και εμείς εφοδιάσαμε την πόλη μας με όλα τα πράγματα, ώστε να είναι αυταρκέστατη και για πόλεμο και για ειρήνη..

..(..) ....Και ονομάζεται μεν δημοκρατία, γιατί η διοίκηση είναι στα χέρια των πολλών και όχι των ολίγων, έναντι δε των νόμων είναι όλοι ίσοι στις ιδιωτικές τους διαφορές, ενώ ως προς την θέση τους στον δημόσιο βίο κάθε ένας προτιμάται για ένα από τα δημόσια αξιώματα ανάλογα με την επίδοση την οποία σημειώνει σε αυτά, δηλαδή η δημόσιά του σταδιοδρομία εξαρτάται μάλλον από την ατομική του αξία και όχι από την κοινωνική τάξη, από την οποία προέρχεται, ούτε πάλι ένας, ο οποίος είναι μεν φτωχός έχει όμως την ικανότητα να παράσχει κάποια υπηρεσία στην πατρίδα του, εμποδίζεται σε αυτό από το γεγονός ότι είναι άγνωστος. ..

.(..) ....Ενώ δε στην ιδιωτική μας ζωή συναναστρεφόμαστε μεταξύ μας χωρίς να ενοχλεί ο ένας τον άλλον, στην δημόσιά μας ζωή, σαν πολίτες, από σεβασμό προ πάντων δεν παραβαίνουμε τους νόμους, υπακούμε δε στους εκάστοτε κατέχοντες τα δημόσια αξιώματα και στους νόμους, προ περισσότερο σε εκείνους από τους νόμους, που έχουν θεσπιστεί για υποστήριξη των αδικούμενων, και σε άλλους, οι οποίοι αν και άγραφοι, η παράβασή τους φέρνει πανθομολογούμενη ντροπή στους παραβάτες…

….Γιατί είμαστε λάτρες του ωραίου, όμως χωρίς σπατάλη χρήματος, και καλλιεργούμε το πνεύμα χωρίς να χάνουμε την ανδρεία μας. Και μεταχειριζόμαστε τον πλούτο περισσότερο σαν μια ευκαιρία δράσης παρά σαν αφορμή κομπορρημοσύνης, το να ομολογεί δε κανείς την φτώχεια του δεν είναι ντροπή, είναι όμως αισχρότερο το να μην προσπαθεί να την αποφύγει με την εργασία. Επί πλέον, οι ίδιοι εμείς όλοι είμαστε σε θέση να φροντίζουμε ταυτόχρονα για τις ιδιωτικές μας υποθέσεις και για τις υποθέσεις της πόλης μας, και όσοι από εμάς είναι απασχολημένοι με ιδιωτικές επιχειρήσεις και αυτοί ακόμα κατέχουν τα πολιτικά ζητήματα στην εντέλεια….

….Γιατί είμαστε ο μόνος λαός που τον μη αναμειγνυόμενο καθόλου στα κοινά δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά άχρηστο, και οι μόνοι που όποτε δεν τα επινοούμε και δεν τα προτείνουμε οι ίδιοι πάντως έχουμε τη δύναμη να κρίνουμε σωστά τα λαμβανόμενα μέτρα, τους δε λόγους δεν τους θεωρούμε καθόλου εμπόδιο των έργων, αλλά μάλλον θεωρούμε σαν εμπόδιο το να μην έχουμε κατατοπισθεί προφορικά σε όσα έχουμε να κάνουμε, πριν καταπιαστούμε με αυτά. Γιατί υπερέχουμε από τους άλλους και ως προς αυτό ακόμη, ότι δηλαδή εμείς οι ίδιοι αποφασίζουμε για όσα πρόκειται να επιχειρήσουμε και εμείς οι ίδιοι τα επιχειρούμε. Ενώ ως προς αυτό οι άλλοι... σε αυτούς η μεν αμάθεια τους κάνει να αποφασίζουν η δε σκέψη τους κάνει να διστάζουν...»!!!

Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι ότι ζούμε σε πονηρούς και επικίνδυνους καιρούς. Εμείς με τις δράσεις μας δημιουργούμε τις συνθήκες της ζωής μας.

Ζούμε στην εποχή που όλα τελειώνουν, με  κυρίαρχο χαρακτηριστικό της μεταβατικής εποχή που διανύουμε, την «ΑΝΑΜΟΝΗ». Η αναμονή του «νέου» που θα προκύψει από τα σαθρά ερείπια του χθες, το οποίο σταδιακά και με οδύνη αποσυντίθεται και εξαντλείται. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχουν ανώδυνες και έτοιμες λύσεις, μόνο σωστές ή λανθασμένες επιλογές....
Ως επίλογο να αναφέρω πως στην ακμή κάθε νέου αιώνα όπως του εικοστού πρώτου αιώνα που διανύουμε, πάντα υπάρχουν συγκρούσεις, επαναστάσεις, πόλεμοι, κ.λ.π, διότι οι κοινωνίες αλλάζουν οι ανάγκες μας αλλάζουν, συνεπώς τα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά μοντέλα οφείλουν και αυτά να αλλάξουν. Μοντέλα πάνω στα οποία έχουν δομηθεί τεράστια συμφέροντα τα οποία φυσικά θέλουν να συντηρήσουν. Τα πάντα όμως κινούνται σε κύκλους, το νέο θα προκύψει από τις στάχτες του χθες, κάθε νέα γέννα έρχεται με πόνο καλωσορίζουμε όμως την νέα ζωή την αλλαγή, δεν γίνεται διαφορετικά αυτό λέγεται εξέλιξη…. Και μην ξεχνάτε ο πόνος  εξανθρωπίζει... Έστω και εξ ανάγκης όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται πως οφείλουμε να αναζητήσουμε νέους τρόπους διαχείρισης του παρόντος αλλά και του μέλλοντος μας, καθώς είναι φανερό πως ζούμε στην εποχή όπου όλα «τελειώνουν»…

Από ιστορικής απόψεως για να αλλάξει ένα πολιτικό σύστημα και να αναδειχθούν νέες πολιτικές δυνάμεις χρειάζεται μία δεκαετία, θα αντέξουμε άραγε..;

«Η ψήφος είναι πιο δυνατή από την σφαίρα. Με την σφαίρα μπορεί να σκοτώσεις τον εχθρό σου. Με την ψήφο μπορεί να σκοτώσεις το μέλλον των παιδιών σου».



Παρασκευή 18 Απριλίου 2014

Καλή «Ανάσταση»

 

Μέσα από τον θάνατο ανακυκλώνεται η ζωή. 
Εάν «σκοτώσουμε», τις συνήθειες, την καθημερινότητα μας, τις καταστάσεις εκείνες του πνεύματος, με τις οποίες έχουμε μάθει να δρούμε, και να αυτό αξιολογούμε τα πραγματικά πολύτιμα πράγματα στην ζωή, όταν μάθουμε να «σκεφτόμαστε», και να «δρούμε» τότε ίσως κάτι να αλλάξει. 
Το αύριο είναι ήδη εδώ, είναι το σήμερα,  που διαμορφώθηκε με βάση τις επιλογές μας...
Καλή «Ανάσταση»!!



Τετάρτη 9 Απριλίου 2014

Το «μεγάλο», το «ωραίο» και το «συγκλονιστικό».

graffiti artist, Αντώνης Φίκος




Γύρω από τρία συστατικά ίσως πρέπει να οικοδομήσουμε την μετά μνημονίων ζωή μας : Το «μεγάλο», το «ωραίο» και το «συγκλονιστικό».



• Το «μεγάλο», είναι να αποκτήσουμε όραμα, να πολεμάμε βασιζόμενοι στις δικές μας δυνάμεις για μια καλύτερη ζωή, σεβόμενοι την ιστορία μας , τον εαυτό μας, τις πραγματικές μας ανάγκες, και το μέλλον των παιδιών μας.



• Το «ωραίο», είναι καθετί που μας περιβάλλει και διαμορφώνει τον χαρακτήρα μας. Η παιδεία, η μουσική, η τέχνη, το περιβάλλον. Ας αναζητήσουμε τον πολιτισμό, την αρμονία το χαμένο Ελληνικό κάλλος. Ας μετατρέψουμε το γκρι σε πράσινο, την α-σχήμια σε καλαισθησία. Είναι καιρός να αναδείξουμε και πάλι το μεράκι, την φιλοτιμία, και την αγάπη για ζωή του Ζορμπά του Καζαντζάκη...



• Το «συγκλονιστικό», είναι η αγάπη. Ας ξανά αγαπήσουμε τον εαυτό μας, την ιστορία μας, την ομαδική προσπάθεια , την πατρίδα. Ας ξανά ανακαλύψουμε τα σημαντικά και ουσιώδη στην ζωή μας. Ας αποξενώσουμε όλους αυτούς που αποφάσισαν για εμάς χωρίς εμάς ή με την ανοχή μας, ας αδράξουμε την τύχη στα χέρια μας. Είναι δική μας η ευθύνη να στείλουμε τους ανεύθυνους εκεί που πρέπει. Αν δεν γίνει αυτό απλά θα μας διώχνουν «αυτοί» από την «χώρα» τους..!


 graffiti artist, Αντώνης Φίκος





Αυτό που ξέρω σίγουρα εγώ είναι,  πως αυτή δεν είναι η χώρα μου....!




Κυριακή 6 Απριλίου 2014

Το "μυητικό" ταξίδι των Ομηρικών επών



Μεταξύ των σπουδαιότερων αρχαίων  Μυθολογικών κείμενων (Έπη) όπως  τα Έπη του Γιλγαμές,  η Μαχαμπαράτα, και η Ραμαγίανα (1) εξέχουσα θέση κατέχουν τα Ομηρικά Έπη.

Στα Ομηρικά Έπη περικλείεται  κατά τρόπο αριστοτεχνικό όλη η  αρχαία Ελληνική μυθιστορία. Το νοηματικό όμως εύρος τους εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τα όρια της καλλιτεχνικής δημιουργίας και αφήγησης μυθολογικών ή ιστορικών γεγονότων,  καθώς όπως θα αποκαλυφθεί στην συνέχεια, σε αυτά  περιέχονται σημαντικότατες κοσμολογικές και θεολογικές έννοιες, τις οποίες ο «μυθαγωγός» Όμηρος πολύ έντεχνα έκρυψε κάτω από το πέπλο αφ' ενός μεν του Τρωικού Πολέμου ( Ιλιάδα),  και αφ' ετέρου στις δοκιμασίες που 
περίμεναν τον πολυμήχανο Οδυσσέα στη προσπάθεια του επιστροφής του στην πατρίδα του (Οδύσσεια).

Το έπος του Ομήρου είναι μοναδικό καθώς ανάγεται στη σφαίρα της Προμηθεικής υπέρβασης και τον καθιστά μέγιστο δάσκαλο της ανθρωπότητας . Ο Όμηρος όπως θα υποστηριχθεί, δεν αποτέλεσε απλά τον πιο εμπνευσμένο ποιητή  του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, αλλά  υπήρξε ταυτόχρονα και  ένας από τους μεγαλύτερους «Πανεπιστήμονες» όλων των εποχών, καθώς τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια αναγνωρίζονται οι αρχές της Ελληνικής θεολογίας, φιλοσοφίας και επιστήμης.

Ο Όμηρος τραγούδησε για έναν μεγάλο πόλεμο όπου συμμετείχαν θεοί και υπεράνθρωποι ήρωες. Εξυμνώντας τα αμέτρητα ανδραγαθήματα των παλαιοτέρων εκείνων ηρώων,  διαπαιδαγώγησε τους νεότερους παραδίδοντας αθάνατα πρότυπα ηρωισμού και αρετής που όλοι οι Έλληνες θέλησαν να μιμηθούν. Σειρές γενεών ανδρώθηκαν  στην Αρχαία Ελλάδα έχοντας ως πρότυπο ζωής την ανδρεία, την αγάπη για τον φίλο και την περιφρόνηση προς  τον θάνατο του Αχιλλέα. 

Την επινοητικότητα, τη φρόνηση και την καρτερικότητα του Οδυσσέα, το πνευματικό κάλλος και τη ρητορική δεινότητα του Νέστορα, το ακατάβλητο πείσμα, την περηφάνια και την αξιοπρέπεια του Έκτορα που δεν παραιτείται από τον αγώνα παρ’ όλο που ξέρει ότι είναι μάταιος. Την εμψύχωση, την προτροπή για αιδώ και αντοχή στις δυσμενέστερες συνθήκες του Αίαντα, αθάνατα ηρωικά υποδείγματα που δεν συναντούνται πουθενά αλλού την εποχή εκείνη. 

Αυτό από μόνο του αρκεί για να εξηγήσει γιατί ο Όμηρος είναι «πατέρας των Ελλήνων», καθώς η αρετή της ανδρείας και της ρητορικής δεξιότητας και πειθούς, η επίτευξη της τελειότητας σε λόγια και έργα, αποτελούσαν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του Ελληνικού ιδανικού.


Ίσως λοιπόν δεν θα ήταν παρακινδυνευμένο να  υποστηριχθεί πως εάν οι Έλληνες δεν είχαν ανατραφεί με την ηρωοκεντρική παιδεία του Ομήρου είναι αμφίβολο εάν θα είχαν αναπτύξει το θρυλικό ηρωικό ήθος που τους διέκρινε. Για παράδειγμα, η συγκλονιστική εποποιία κατά της Περσικής αυτοκρατορίας δεν ήταν αποτέλεσμα μονάχα της τεχνολογικής και στρατηγικής τους ανωτερότητας, αλλά και του διαχρονικού φρονήματος του Έλληνα οπλίτη που είχε εμφυτευμένο μέσα του το αρχέτυπο του Ομηρικού ήρωα.





Το σημαντικότερο, όμως, όλων ήταν πως χάρη κυρίως στον Όμηρο οι Έλληνες άρχισαν να φιλοσοφούν περί των θεοτήτων και του κόσμου. Μάρτυρα σ’αυτό αποτελεί το σχόλιο του Ηροδότου πως ο Όμηρος και ο Ησίοδος: 
«Ήταν οι πρώτοι που δίδαξαν τη θεογονία στους Έλληνες, που έδωσαν στους θεούς ονόματα, τους απέδωσαν τιμές, καθόρισαν το επάγγελμά τους και περιέγραψαν τις μορφές τους».

Χάρη λοιπόν στον ασεβή (αλλά οπωσδήποτε αλληγορικό) ανθρωπομορφισμό των ομηρικών θεών για πρώτη φορά στη γνωστή ιστορία ο άνθρωπος σταματά να φοβάται το Θείο και επιχειρεί να το γνωρίσει. Οι «αρχετυπικές» διηγήσεις του Ομήρου συνθέτουν μία ολιστική φιλοσοφία που άσκησε τεράστια επίδραση στη φυσική, ηθική και πολιτική φιλοσοφία της αρχαιότητας, γι’ αυτό και ο Πλάτωνας, έχοντας ασπαστεί πλήθος θεολογικών απόψεων του Ποιητή, τον ονόμασε αρχηγέτη των φιλοσόφων της Ιωνίας»..

Ο δε Στράβωνας συμφωνούσε με τον Πολύβιο πως οι πάντες θεωρούσαν την ποίηση του Ομήρου ως φιλοσοφική δήλωση, κατατάσσοντάς τον μεταξύ των μεγάλων φιλοσόφων, διότι μελέτησε επισταμένα όλα τα γήινα και ουράνια θέματα, περιγράφοντας τον κόσμο και τις θεότητες μέσω ποιητικών αλληγοριών, μέθοδος που ακολούθησαν ουκ ολίγοι φιλόσοφοι, μεταξύ των οποίων και επικριτές του Ομήρου.

Αμέτρητες είναι οι ιδέες που ενέπνευσε ο Ποιητής στους φιλοσόφους, ιδίως στους Προσωκρατικούς-φυσικούς φιλοσόφους, λόγω της χρονικής εγγύτητας και της πνευματικής τους συγγένειας, αφού έμμεσα πλην σαφώς ο Ποιητής συσχέτισε τους θεούς όχι μόνο με τα στοιχεία της φύσης αλλά και με τις πνευματικές δυνάμεις που επενεργούν στον φυσικό κόσμο.

Κατά πόσο όμως γνωρίζουμε πραγματικά τα Ομηρικά Έπη; Πόσες και ποιες είναι άραγε οι ανεξερεύνητες «πτυχές» και τα «κρυμμένα νοήματα»  τους; Μήπως οι αρχαίοι σοφοί είχαν σημαντικούς λόγους να τονίζουν ότι εκτός από κορυφαίος ποιητής ο Όμηρος υπήρξε και μέγας «αλληγοριστής» που δίδαξε με ποιητικό τρόπο περί του παντός; 

Ας ξεκινήσουμε την έρευνα αρχίζοντας  από το όνομα του. Το όνομα  «Όμηρος» 
σύμφωνα με τον ιστορικό Έφορο ετυμολογείται από το « ο μή ορών», δηλαδή αυτός που δεν βλέπει. Το ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός έχει τρεις ερμηνείες. 
Η  πρώτη είναι  η προφανής,  από φυσικά δηλ. αίτια, συνεπώς αυτό θα μπορούσε να συνέβαινε  είτε σε εκ γενετής τύφλωσης,  είτε σε κάποια ασθένεια είτε σε κάποιο ή ατύχημα, που είχε στην διάρκεια της ζωής του.

Η δεύτερη ερμηνεία αφορά την τύφλωση του Ομήρου, ως Προμηθεική τιμωρία στα όσα  «άρρητα» ο Όμηρος ασεβώς αποκάλυψε στο λαό, υπό το πέπλο των «αλληγοριών» των  «συμβόλων» και των «τελετουργιών των  μυστηρίων». 
Έως τότε τόσο στα ιερά βιβλία, τις προγονικές παραδόσεις και τα Θεία άρρητα τελετουργικά,  όσο και στην γραφή, στις επιστήμες και τις τέχνες των Μουσών,  πρόσβαση είχε η  μόνο η Ελληνική ιερατική τάξη, όπως συνέβαινε εξάλλου αντίστοιχα και στην Αίγυπτο και την  Βαβυλωνία τότε. 
..


Μία κοινοποίηση λοιπόν των «ιερών και αρρήτων» διδαχών θα επέφερε τη τιμωρία, όπως συνέβαινε εξάλλου και αργότερα στην Κλασσική Ελλάδα όταν κάποιος τολμούσε να ανακοινώσει τις διδαχές και τις τελετουργίες στις Μυστηριακές τελετές.

Στα αρχαία χρόνια η τύφλωση ήταν συνήθης τρόπος τιμωρίας αλλά και αυτοτιμωρίας, όπως διαπιστώνουμε και στον μύθο του Οιδίποδα. Στην Ιλιάδα μάλιστα αναφέρεται ο αοιδός Θάμυρις ο οποίες τυφλώθηκε επειδή τα έβαλε με τις Μούσες, πιθανή υπόνοια ότι τα έβαλε με το ιερατείο αφού οι Μούσες συμβολικά είχαν υπό την εποπτεία τους τις τέχνες και τις επιστήμες..

Η Τρίτη ερμηνεία αφορά την τυφλότητα ως συμβολισμός «εσωτερικής όρασης», όπως  μας αποκαλύπτει ο Πρόκλος, μιας  και ο Όμηρος αποκάλυπτε ύψιστες θεολογικές και κοσμολογικές έννοιες, για την απόκτηση των οποίων δεν χρειάζονται οι αισθήσεις μας, αλλά μόνο η νόηση. Αναφέρει χαρακτηριστικά :

«Ο Όμηρος, αντίθετα, ακολουθώντας μιαν άλλη και τελειότερη, κατά την γνώμη μου, κατάσταση της ψυχής, απομακρυνόμενος από το κατ' αίσθηση ωραίο και τοποθετώντας τη νόηση του πάνω από κάθε ορατή και φαινομενική αρμονία, υψώνοντας μάλιστα τον νου της ψυχής του προς την αόρατη και πραγματική υπαρκτή αρμονία και οδηγημένος στην αληθινή ωραιότητα, έχασε το φως του, όπως λένε εκείνοι που συνηθίζουν κάτι τέτοια μυθολογήματα.... είναι πάντως ολοφάνερο ότι οι μυθοπλάστες δικαιολογημένα λένε ότι τυφλώθηκε εκείνος που αγαπά την θέαση τέτοιων πραγμάτων στον κόσμο, αυτός που από τα φανερά πράγματα και τις απεικονίσεις ανυψώθηκε προς την απόκρυφη για τις αισθήσεις μας θέαση. Αφού λοιπόν κάποιοι έκρυβαν μέσω των συμβόλων κάθε φορά την περί των όντων αλήθεια, έπρεπε και η παράδοση σχετικά με αυτούς να μεταδοθεί στους μεταγενεστέρους με τρόπο κυρίως συμβολικό».  (2)

Μήπως λοιπόν υπήρχε ιδιαίτερος λόγος που οι Αρχαίοι Έλληνες  πέρα από μεγάλο παιδευτικό και αφηγηματικό λόγο του Ομήρου τον θεωρούσαν επίσης μέγα «αλληγοριστή» διδάσκαλο και «μυσταγωγό»; 

Αυτή ήταν μία αρκετά διαδεδομένη στα αρχαία χρόνια, αφού οι περισσότεροι μεγάλοι φιλόσοφοι είχαν τονίσει με έμφαση ότι ο Όμηρος δεν ήταν απλά ένας ραψωδός  που συνέθετε με σκοπό την ψυχαγωγία, αλλά ένας σοφότατος δάσκαλος που με τρόπο μυσταγωγικό και μέσω ποιητικών αλληγοριών δίδαξε περί του παντός..

Η ίδια η λέξη «αλληγορία», σύμφωνα με τον Ηράκλειτο τον Αλληγοριστή  (1ος αι. μ.Χ.), φανερώνει τη σημασία της αφού ετυμολογείται από το αγορεύω περί άλλου και εννοεί «τον λόγο που ενώ μιλάει για κάτι υπονοεί κάτι άλλο», ωστόσο η αντίστοιχη λέξη που χρησιμοποιούταν στην κλασική αρχαιότητα ήταν η λέξη «υπόνοια» που μεταχειρίστηκε μεταξύ άλλων και ο Πλάτωνας στην Πολιτεία για να περιγράψει τον αλληγορικό χαρακτήρα του Ομηρικού έργου..

Στα αρχαία λογοτεχνικά έργα που χρησιμοποίησαν την αλληγορική μέθοδο, όπως τα Ομηρικά Έπη και οι Πλατωνικοί διάλογοι, τα βαθύτερα νοήματα είναι καλυμμένα υπό το ένδυμα της περιγραφής μυθικών ή και ιστορικών γεγονότων, προσώπων και διαλόγων.Ο Πορφύριος στον επίλογο του έργου του «Περί του εν Οδυσσεία των Νυμφών Αντρου» αναφέρει σχετικά :

«...Δεν πρέπει, λοιπόν, να θεωρηθούν οι ερμηνείες που παρετέθησαν παραπάνω ότι είναι απατηλές και γεννήματα φαντασιόπληκτων. Αλλ' αφού αναλογιστούμε την μεγάλη αξία της παλαιάς σοφίας και πόσον μεγάλη υπήρξε η φρόνηση του Ομήρου και η ακρίβειά του, να μην τα θεωρήσουμε άχρηστα, αλλά να αναγνωρίσουμε ότι κάτω από τον μύθο αλληγορούνται από τον Ομηρο οι θειότερες εικόνες...».

Όλοι σχεδόν οι αρχαίοι σοφοί συμφώνησαν στο ότι ο ποιητής αυτός εκπαίδευσε ολόκληρη την Ελλάδα, αν και δεν λείπουν και αυτοί που τον κατακρίνουν όπως για παράδειγμα ο Ξενοφάνης ο οποίος αναφέρει πως:.

 «.. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος όλα τα απέδωσαν στους θεούς όσα κατά την κρίση των ανθρώπων είναι άξια ονειδισμού και επικρίσεως, τις κλοπές, τις μοιχείες και τις αναμεταξύ τους απάτες, παίρνοντας κατά γράμμα τις ιστορίες και τις μυθοπλασίες του Ομήρου»

Ο  Παυσανίας αν και αρχικά επικριτικός σε κάθε απόπειρα εγκυρότητας ή αποσυμβολισμού των μύθων, στην συνέχεια όπως ο ίδιος παραδέχεται άλλαξε γνώμη :

 «Όταν ξεκινούσα να συγγράφω την ιστορία μου έτεινα να πιστεύω ότι οι μύθοι των Ελλήνων είναι ανόητοι, όταν όμως έφτασα στην Αρκαδία στράφηκα προς μία πιο ώριμη γνώμη: στα παλιά χρόνια οι Έλληνες που θεωρούνταν σοφοί μιλούσαν όχι με ευθύ τρόπο αλλά μέσω αινιγμάτων, γι’ αυτό και θεωρώ τους θρύλους περί του θεού Κρόνου ένα είδος Ελληνικής σοφίας» . (3) 
 


Αντίθετα ο  Ηράκλειτος ο Αλληγοριστής  αποκαλούσε τον Όμηρο :

«Mέγα ιεροφάντη του ουρανού και των θεών...αυτόν που άνοιξε τους άβατους και αποκλεισμένους για τις ανθρώπινες ψυχές δρόμους προς τον ουρανό».

Ο  Αδαμάντιος Κοραής πολλούς αιώνες αργότερα διαπίστωνε με θλίψη πως: 

«Δεν είναι τυχαίο που με την παραμέληση των Ομηρικών Επών ξεκίνησε η πορεία της Ελλάδας προς το χειρότερο, και σταδιακά επιδεινώθηκε για να φτάσει στη σημερινή βαρβαρότητα από την οποία πασχίζουμε να ελευθερωθούμε».

Αυτό συνέβη διότι με τρόπο «μυσταγωγικό»,  τέτοιο που και οι ίδιοι οι Έλληνες ουδέποτε κατανόησαν επαρκώς, ο Ποιητής εντύπωσε στο υποσυνείδητό τους τις «αρχετυπικότερες εικόνες» και τις μυστικότερες αλήθειες για τον άνθρωπο, τον κόσμο, τη ζωή, τον θάνατο, την ψυχή και το Θείο.

Με το κηρύκειο του «Ερμητικού» του λόγου οδήγησε την Ελληνική σκέψη προς υψηλούς τόπους και με τον θεϊκό σπόρο της διδασκαλίας του γονιμοποίησε το ανθρώπινο πνεύμα, βάζοντας τα θεμέλια και ευνοώντας την πρόοδο πασών των τεχνών και των επιστημών, από την πολιτική, τη ρητορική τέχνη, την ιστοριογραφία και τη γεωγραφία έως τη φιλοσοφία και την υψηλή ποίηση..

Διότι ο Όμηρος είναι η θεία Φαντασία, με την υψηλότερη έννοια του όρου, ο φιλοσοφικός Αιθήρ και πεμπτουσία του ελληνικού πνεύματος, o πολυμορφικός Πρωτέας, ο Αίολος της αρχαίας σοφίας που συγκέντρωσε σε μία ενιαία θεώρηση όλους τους επιστημονικούς, θεολογικούς και καλλιτεχνικούς κλάδους.

Μέσω της «ολιστικής» του σοφίας σταδιακά αναδύθηκαν, διαχωρισμένα πλέον, τα τέσσερα στοιχεία με τη μορφή των αρχετυπικών ανθρώπινων υποδειγμάτων:

1.      οι Ήρωες (φωτιά),
2.     οι Φιλόσοφοι και επιστήμονες (αέρας)
3.     οι Καλλιτέχνες (νερό) 
4.     Πολίτες-οπλίτες (γη)

Υπό αυτό το πρίσμα, η  Ιλιάδα σε ένα πρώτο επίπεδο  πραγματεύεται τον Πόλεμο, στην πιο αυθεντική και άγρια μορφή του. Πόλεμος Πατήρ Πάντων Βασικό δίδαγμα είναι ότι ο άνθρωπος συγγενεύει με τα θηρία (το έπος είναι γεμάτο από παρομοιώσεις ηρώων με άγρια ζώα της ζούγκλας).
 


Σε αυτό το επίπεδο λοιπόν φαίνεται να απεικονίζει την Δαρβίνεια θεωρία της εξέλιξης. Ένας κόσμος καθόλου εξιδανικευμένος και αδυσώπητος.  Ήρωες ριγμένοι από την Ανάγκη στο φονικό πεδίο του θεού Άρεως, καταδικασμένοι να μάχονται για την επιβίωση. Ο πόλεμος είναι η απόλυτη εγρήγορση των αισθήσεων διότι ο κίνδυνος ελλοχεύει παντού και ανά πάσα στιγμή.  Οι Έλληνες όμως δεν ενσάρκωσαν μονάχα την αθάνατη δόξα αλλά και τα οδυνηρά πάθη των Ομηρικών ηρώων, γι’ αυτό και ο Πλάτωνας είχε δίκιο όταν έγραφε ότι η επιφανειακή ανάγνωση και μη εμβάθυνση στα εσωτερικά νοήματα των Επών ωθούσαν τους νέους σε μία εγωκεντρική στάση ζωής, οξύνοντας το θυμικό και την επιθυμία τους για δόξα.  

Και αυτό διότι σε ένα δεύτερο επίπεδο η Ιλιάδα όπως και η Οδύσσεια  δεν είναι απλώς μια αφηγηματική παρουσίαση κάποιων γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών, αλλά είναι μια πολύ καλά κωδικοποιημένη αποτύπωση βαθιών μυστηριακών θεμάτων, όπως αποκαλύπτει ο Πλάτωνας (4) στα Σχόλια του Ερμεία στον Φαίδρο:

«...Ιλιον λοιπόν ας νοήσουμε τον γενητό και ένυλο τόπο που ονομάστηκε από την ιλύν(λάσπη) και την ύλην, στον οποίο είναι και ο πόλεμος και η στάση.
Οι δε Τρώες είναι τα υλικά είδη και όλες οι περί τα σώματα ζωές, για αυτό και ιθαγενείς καλούνται οι Τρώες. Διότι και την ύλη περιτριγυρίζουν όλες οι περί τα σώματα ζωές και οι άλογες ψυχές. Οι δε Ελληνίδες είναι οι λογικές ψυχές που ήλθαν από την Ελλάδα, δηλαδή από το νοητό. Οι οποίες ήλθαν στην ύλη, για αυτό και καλούνται επήλυδες οι Ελληνες και επικρατούν των Τρώων επειδή είναι υπέρτερης από αυτούς τάξεως...(..).....Αυτοί δε που εξήγησαν θεωρητικότερα την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και την άνοδον... για αυτό λένε στην Ιλιάδα, επειδή η ψυχή πολεμείται από την ύλη, μάχες και πολέμους και τα τοιαύτα έκανε, στην δε Οδύσσεια...παραπλέοντας τις Σειρήνες και διαφεύγοντας από την Κίρκη, τους Κύκλωπες, την Καλυψώ και όλα όσα εμποδίζουν την αναγωγή της ψυχής και μετά από αυτά επιστρέφοντας στην πατρίδα, δηλαδή στο νοητό»

Ο Πρόκλος επίσης :  

«Νομίζω δηλαδή πως οι μύθοι θέλουν να συμβολίσουν με την Ελένη όλη την ωραιότητα του κόσμου της γένεσης που έλαβε υπόσταση με την δημιουργία, ωραιότητα για την οποία ξεσπά μέσα σε όλο τον χρόνο ο πόλεμος των ψυχών, μέχρι την στιγμή που οι πιο νοερές ψυχές (= Ελλήνες ), επικρατώντας των άλογων μορφών της ζωής ( = Τρώες ), οδηγηθούν από τον κόσμο τούτο στον εκεί τόπο (= νοητό), απ΄όπου ξεκίνησαν καταρχάς».(5)

Έτσι λοιπόν η Ιλιάδα πέρα από μία ιστορική διήγηση,  είναι και μία αλληγορία της δημιουργίας του κόσμου και της καθόδου των ψυχών στον κόσμο της ύλης, ενώ η Οδύσσεια υποκρύπτει την προσπάθεια επιστροφής των ψυχών στο νοητό κόσμο.  

Αν λοιπόν έχουν δίκιο ο Πλάτωνα και ο Πρόκλος, τότε ίσως τα Ομηρικά Έπη εάν προσεγγίσουμε τον άνθρωπο του παρελθόντος υπό μία  άλλη οπτική και φυσικά εάν κατέχουμε τις κλείδες του αποσυμβολισμού, τότε ίσως μας αποκαλύψουν κάποια από τα  καλά κρυμμένα μυστικά τους, κάτι που απαιτεί φυσικά ιδιαίτερες γνώσεις και ικανότητες ιδιαίτερα σήμερα  που ο άνθρωπός έχει μονωθεί από τόσο την φύση, όσο  από την «φύση» του. (Ο άνθρωπος της Αρχαιότητος δεν είχε χάσει την επαφή με την θεία του υπόσταση, καθώς υπήρχαν ιδιαίτερα χαρισματικά κάτοχοι πνευματικής ανωτερότητας. Αυτή η κατάσταση σταδιακά χάθηκε για την ανθρωπότητα Πτώση. Έτσι ο άνθρωπος, άρχισε να έχει ανάγκη πλέον την μυητική διαδικασία προκειμένου να ξαναβρεί μέρος της χαμένης του πνευματικότητας ).

Στην περίπτωση της Οδύσσειας είναι γενικώς άγνωστο ότι οι σταθμοί του Οδυσσέα πριν επιστρέψει στην Ιθάκη είναι 12 στον αριθμό (Κίκονες, Λωτοφάγοι, Κύκλωπες, νησί Αιόλου, Λαιστρυγόνες, Αιαία (Κίρκη), Κιμμέριοι (Άδης), νησί Σειρήνων, πέρασμα Σκύλλας-Χάρυβδης, νησί Ήλιου, Ωγυγία (Καλυψώ) και νησί των Φαιάκων). Για αποσυμβολισμό του ταξιδιού του Οδυσσέα πατήστε εδώ.

Αποτελεί επίσης ελάχιστα γνωστή πληροφορία ότι ο κάθε σταθμός αντιστοιχεί στο καθένα από τα 12 ζώδια. Η κάθε δοκιμασία του Οδυσσέα περιγράφει έξοχα τις αρχετυπικές ιδέες που κρύβονται πίσω από το κάθε ζώδια. Ο ίδιος ο Όμηρος μάλιστα μας δίνει μία έμμεση επιβεβαίωση περί του λόγου το αληθές όταν παρουσιάζει τον Οδυσσέα ενώπιον των μνηστήρων να είναι ο μοναδικός που καταφέρνει να τεντώσει το θρυλικό του τόξο, περνώντας το βέλος μέσα από το κεφάλι 12 τσεκουριών, τα οποία  συμβολίζουν το «μυητικό» του ταξίδι μέσα από τις 12 δοκιμασίες που κατόρθωσε να φέρει εις πέρας.

Η κάθε δοκιμασία λοιπόν του Οδυσσέα συνοδεύεται από πλήθος κωδικοποιημένων στοιχείων, δηλαδή αναφορών που εξυπηρετούν αποκλειστικά την αλληγορική σκοπιμότητα του Ποιητή. Η Οδύσσεια θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένας άνθρωπος που μάχεται να υπερβεί το απατηλό «εγώ» και να επιστρέψει στο «πνευματικό του λίκνο» από όπου προέρχεται.


Η Οδύσσεια εν κατακλείδι, είναι ένα αλληγορικό ταξίδι αυτογνωσίας, το οποίο μας καλεί να ξεπεράσουμε τις σειρήνες του φαινομενικού κόσμου της ύλης, αλλά και να λύσουμε τα δεσμά τα οποία μας κρατούν δέσμιους, σε ένα κόσμο εγωκεντρικό, γεμάτο φοβίες, πάθη, και εξαρτήσεις. Η αναμέτρηση του Οδυσσέα με τα αισθήματά του, με τους θεούς, τους δαίμονες του και τον ίδιο τον εαυτό του.

Ο άνθρωπος ως «άλλος» Οδυσσέας, μάχεται για να ξεπεράσει την ατομικότητα του το ατομοκεντρικό εγώ, τους φόβους και τα πάθη του, ώστε να ταυτιστεί στο τέλος του ταξιδιού του, με την αθάνατη ψυχή του, την Πηνελόπη. Οι (μυητικές) περιπέτειες του τον αναγκάζουν να αναπτύξει ταλέντα και δεξιότητες και πάνω από όλα να έλθει σε επαφή τον βαθύτερο εαυτό του.

Το ταξίδι αυτό, μας καλεί να ανοιχτούμε σε άγνωστες θάλασσες, αναζητώντας κάτι εξαιρετικά πολύτιμο, ένα θησαυρό, το οποίος στην πρακτικότητα δεν βρίσκεται πολύ μακριά μας, απλά οι θεοί το έκρυψαν βαθιά μέσα μας, τον αληθινό μας εαυτό. Η ψυχή μέσα από τα αλλεπάλληλα ταξίδια της μαθαίνει, ομορφαίνει, αναπτύσσεται διευρύνει την συνείδησή της, αγκαλιάζοντας όλα τα πλάσματα και όλες τις διαστάσεις της.

Σύμμαχος του Οδυσσέα στο ταξίδι αυτό, είναι η σοφία, για αυτό και στην Οδύσσεια η Αθηνά παίζει κυρίαρχο ρόλο στο έπος του Ομήρου. Ο Οδυσσέας είναι εκείνος ο άνθρωπος που καταφέρνει να σωθεί από την ύλη (θάλασσα, Ποσειδώνας) και να κατευθυνθεί προς το βραχώδες νησί της Ιθάκης (Αθηνά-σοφία). Οι σύντροφοί του, τα κατώτερα στοιχεία του, οι κατώτερες επιθυμίες του πεθαίνουν, για να φτάσει ο ίδιος χωρίς περιττά βάρη στον τόπο προέλευσής του…!

Οδυσσέα, δεν σε αναγνώρισε ο τόπος σου όχι γιατί σε μεταμόρφωσαν οι θεοί, αλλά γιατί σε άλλαξε το ταξίδι σου. Ευτυχισμένος αυτός που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα...

Κείμενο το οποίο έγραψα βασιζόμενος και εμπνεόμενος από το βιβλίο του συνοδοιπόρου, Κωνσταντίνου Γραβάνη  «Αστρολογία και  Εσωτερική Φιλοσοφία στον Όμηρο» (εκδόσεις Πύρινος Κόσμος), το όποιο αξίζει να διαβάστε.

Παραπομπές: 

1)Το  Έπος του Γιλγαμές είναι ένα επικό ποίημα που αφορά την συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον Γκιλγκαμές, μυθικό ή/και ιστορικό πρόσωπο Βασιλέα ήρωα της Ουρούκ που θεωρείται ότι έζησε την 3η χιλιετία π.Χ. )
Η Μαχαμπαράτα, ή εξελληνισμένα Μαχαβαράτα είναι ένα ινδικό έπος γραμμένο στα σανσκριτικά. Είναι ένα από τα τρία σημαντικότερα έπη της Ινδίας (τα άλλα είναι το Ραμαγιάνα, και οι Μεγάλες Πουράνες. Σε μέγεθος είναι επτά φορές μεγαλύτερο από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια μαζί.  Σε αυτό εξιστορείται η πολεμική δράση των Μπαράτα, αρχαίας πολεμικής φυλής της Βόρειας Ινδίας. Σύμφωνα με τον θρύλο, το βιβλίο γράφτηκε από τον μάγο Βιάσα, πιθανότατα στα τέλη της ύστερης Βεδικής περιόδου (περίπου τον 8ο αιώνα π.Χ.) Οι μελετητές υποστηρίζουν ότι το Μαχαμπαράτα είναι έργο συλλογικό και δημιουργοί του είναι διάφοροι συγγραφείς από τον 4ο ή 8ο αιώνα π.Χ. έως τον 4ο αιώνα μ.Χ.. Πιθανώς πήρε την τελική του μορφή κατά την αρχή της περιόδου των Γκούπτα.  Η Ραμαγιάνα είναι ένα επίσης Ινδικό έπος, αρκετά μικρότερο από τη Μαχαμπάρατα,  μεγαλύτερο όμως επίσης από τα Ομηρικά έπη. Αν και η διαδικασία του σχηματισμού του έπους αυτού άρχισε τον 5ο π.Χ. αιώνα, ολοκληρώθηκε με την μορφή που έχει σήμερα τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Αφηγείται τις περιπέτειες του Ράμα, ενός άλλου Αβατάρα (Απεσταλμένου) του Θεού Βισνού, που μαζί με τον αδελφό του Λακσμάνα σπεύδει για να απελευθερώσει την σύζυγό του Σίτα, την οποία είχε κλέψει ο Ραβάνα, ο βασιλιάς-δαίμονας του νησιού Λάνκα, προσωποποίηση του κακού).
2  Σχόλια στην Πολιτεία 1.174
3  Ελλάδος Περιήγησις, 8.8.3
4  Η θέση του Πλάτωνα απέναντι στον Όμηρο είναι διφορούμενη. Χρησιμοποίησε την αλληγορική μέθοδο του Ομήρου και στα δικά του έργα ωστόσο δίδασκε αφενός πως η μέθοδος των Ποιητών -παρά το ενορατικό τους χάρισμα- δεν ήταν η ορθή φιλοσοφική μέθοδος ανεύρεσης της πραγματικής Αλήθειας, και αφετέρου πως ο τρόπος ερμηνείας των εν λόγω αλληγοριών εκ μέρους κυρίως των νέων δεν είχε χτιστεί σε σωστή βάση. Στον Θεαίτητο πάντως δηλώνει ξεκάθαρα πως «οι αρχαίοι απέκρυψαν δια της ποίησης τα νοήματά τους από το πλήθος», ενώ ο Σωκράτης στο «Συμπόσιο» του Ξενοφώντος τονίζει πως «δεν υπάρχει πιο ανόητο γένος από τους ραψωδούς, και ο λόγος είναι ότι αγνοούν τα κρυμμένα νοήματα του Ομήρου»)
5  Σχόλια στην Πολιτεία του Πλάτωνα 1.175 :



Παρασκευή 4 Απριλίου 2014

Ποιός "παίζει" ζάρια στο σύμπαν;


Κάθε στιγμή πιστεύουμε. Πιστεύουμε στις δυνατότητες μας στους ανθρώπους που αγαπάμε, σε μία ιδεολογία σε μία θρησκεία, σε ένα μέλλον, σε μία ομάδα βρε αδελφέ….

Ο Ελεύθερος άνθρωπος όμως μπορεί κι οφείλει να τροποποιεί τα πιστεύω του με βάση τα νέα δεδομένα και τις εμπειρίες του… Από εκεί και πέρα η πίστη στο μη αποδεικτέο είναι αποδεκτή και εν τέλη είναι κατακριτέα…;  Από την αρχαιότητα ήδη ο Δημόκριτος έλεγε:

«Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό».

Η σύγχρονη φυσική έρχεται να συνηγορήσει σε αυτή  την θεώρηση. Για παράδειγμα σύμφωνα σε ένα άτομο υδρογόνου, υπάρχει ένα ηλεκτρόνιο που περιφέρεται γύρω  από  ατομικό  πυρήνα  σε  τροχιά,  με  την  ταχύτητα   των 6,5 Χ 10 15   στροφών το δευτερόλεπτο, καλύπτοντας σε κάθε στροφή μία απόσταση 4,24 Χ 10 -28 , εκ.  Αν είχαμε δηλαδή την δυνατότητα να μεγεθύνουμε τον πυρήνα του υδρογόνου ώσπου να γίνει 2 εκ., το ηλεκτρόνιο  θα  ήταν  σε απόσταση ακτίνας από τον πυρήνα 107.5 χλμ και θα έπρεπε να καλύψει 775 χλμ, για να ολοκληρώσει την στροφή γύρω του. Το ηλεκτρόνιο κινείται με πολύ μεγάλη ταχύτητα στην τροχιά του, η οποία όμως δεν είναι σταθερή.   Άρα  ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του ατόμου άρα και της ύλης είναι κενό…Το μόνο που υπάρχει  είναι σωματίδια σε υπερταχεία κίνηση τα οποία σχηματίζουν τις υλικές μορφές και μας δίνουν την αίσθηση μιας τρισδιάστατης και υλικής πραγματικότητας. Ο  Swimme διαπιστώνει σχετικά:

«Μας περικυκλώνει και μας γεμίζει ένα απέραντο κενό. Είμαστε περισσότερο κενό παρά δημιουργημένα σωματίδια. Το βλέπουμε αυτό εξετάζοντας ένα από τα άτομα μας... Τίποτα. Τα πάντα μέσα στο άτομο είναι κενά. Είμαστε περισσότερο ένα κενό παρά οτιδήποτε άλλο. Πράγματι, εάν κάποιος αφαιρούσε όλο τον κενό χώρο από μέσα μας θα ‘ζαρώναμε’ ένα εκατομμύριο φορές μικρότεροι από τον πιο μικροσκοπικό κόκκο άμμου»..

Eίμαστε ένα τίποτα, ως προέκταση του τίποτα  λοιπόν..; Είναι όπως παράδοξο αλλά φαίνεται πως οι αρχαίοι γνώριζαν πράγματα - πως αλήθεια- , που η επιστήμη τώρα ανακαλύπτει ή που δεν έχει ακόμη ανακαλύψει, μέσω του ορθολογισμού. Ο  Oppenheimer παραδέχεται:

«Οι βασικές αρχές που ακολούθησε η ανθρώπινη σκέψη.. για να μας οδηγήσει στις πρόσφατες ανακαλύψεις της ατομικής φυσικής δεν είναι εντελώς άγνωστες, ούτε πρωτότυπες, ούτε καινούργιες. Ουσιαστικά στοιχεία τους υπάρχουν στα πλαίσια της ιστορίας της σκέψης του δικού μας πολιτισμού (ευρωπαϊκού-αρχαιοΕλληνικού), αλλά και εκτεταμένα διαπιστώσεις βρίσκουμε εύκολα στα θεωρητικά θεμέλια του Βουδισμού και του ινδουισμού. Έτσι οι πρόσφατες ανακαλύψεις δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά εξειδικεύσεις και λεπτομερειακές διευρύνσεις της βασικής διδασκαλίας της αρχαίας σοφίας..»

Ο επίσης  φυσικός Niels Bohr, αναφέρει: 

«Αν μας ενδιαφέρει μία αναλογία διατύπωσης της ατομικής θεωρίας θα πρέπει αν αναζητήσουμε στα επιστημονικά προβλήματα που έθεσαν πριν πολλούς αιώνες οι μεγάλοι στοχαστές της Ανατολής, όπως ο Βούδας, και ο Λάο τσε, εφόσον αυτοί ήταν που αναζήτησαν έναν αρμονικό συσχετισμό ανάμεσα στις ταυτόχρονες θέσεις μας, ως θεατών αλλά και ως ηθοποιών στο μεγάλο δράμα της ύπαρξης.»

Σήμερα ο μεγαλύτερος επιστήμονας του 21ου αιώνα ο  Stephen Hawking αναγνωρίζει ότι η επιστημονική μέθοδος δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε μεγέθη μικρότερα από το όριο του λεγόμενου μεγέθους Plank Length το οποίο είναι υπερβολικά μικρό 0.0000000000000000000000000000000000001616 χιλιοστά), και συμπεραίνει πως:

«Η εμπειρία του παρελθόντος μας διδάσκει ότι πιθανότατα θα ανακαλύψουμε νέα απρόβλεπτα φαινόμενα κάθε φορά που θα επεκτείνουμε την παρατήρηση μας σε μικρότερες κλίμακες».



Σύμφωνα με τον «εσωτερική φιλοσοφία»  η ύλη είναι απείρως διαιρετή και ιεραρχικά δομημένη. Το σύμπαν  είναι η έκφραση της θείας σκέψης, είναι πνεύμα, ύλη και Νους.  Από το πνεύμα προέρχεται η συνειδητότητα.  Από την ύλη προέρχονται τα οχήματα ή τα σώματα της συνειδητότητας και από τον Νου πηγάζουν οι νόμοι και η εφαρμογή τους. Πάνω σε αυτές τις τρεις θεμελιώδεις καταστάσεις βασίζεται ο σχηματισμός των μορφών της ζωής.

Υπάρχει μία αέναη κίνηση στην φύση, που εκφράζει την κοσμική ιδέα στην οποία οφείλεται η αλλαγή και η διαφοροποίηση. Η πορεία της ζωής διαμέσου των αλλαγών ονομάζεται εξέλιξη.  Κάθε αλλαγή υπάρχει εν δύναμη και εμφανίζεται εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.

Την εποχή που το άτομο θεωρούταν ακόμη άτμητο από την επιστήμη η Μπλαβάτσκυ έγραφε στην Μυστική δοξασία: 

«Ο δογματισμός του υλισμού διακηρύσσει ότι η αποδοχή της άπειρης διαιρετότητας είναι παράλογη και ισοδυναμεί με την αμφιβολία για την ύπαρξη της ύλης. Λοιπόν ο υλισμός λέει ότι το άτομο είναι αδιαίρετο. Δείτε τώρα σε τι περίεργη αντίφαση οδηγεί τους υλιστές αυτή η θεμελιώδη αρχή. Το άτομο είναι αδιαίρετο και ταυτόχρονα ξέρουμε ότι είναι ελαστικό. Προσπάθεια αφαίρεσης της ελαστικότητας του θα ισοδυναμούσε με παραλογισμό. Απόλυτα μη ελαστικά άτομα δεν θα μπορούσαν να εμφανίσουν ούτε ένα από τα αναρίθμητα εκείνα φαινόμενα που αποδίδονται στις αλληλοεπιδράσεις τους. Χωρίς καμία ελαστικότητα τα άτομα δεν θα μπορούσαν να εκδηλώσουν την ενέργεια τους και η ύλη των υλιστών θα παρέμενε στερημένη από κάθε δύναμη. Επομένως, αν το σύμπαν αποτελείται από άτομα, τότε αυτά θα πρέπει να είναι ελαστικά. Εδώ ακριβώς συναντάμε ένα αξεπέραστο εμπόδιο. Γιατί ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες που απαιτούνται για την εκδήλωση της ελαστικότητας; Μία πλαστική μπάλα όταν προσκρούει σε ένα εμπόδιο πλαταίνει και συστέλλεται, πράγμα που δεν θα μπορούσε να το κάνει αν δεν αποτελούταν από μόρια η σχετική θέση των οποίων υφίσταται, την στιγμή της πρόσκρουσης, μία προσωρινή αλλαγή. Αυτό μπορούσε να ειπωθεί για την ελαστικότητα γενικά. Καμία ελαστικότητα δεν είναι δυνατή, χωρίς αλλαγή σχετικά με την θέση των συστατικών μερών ενός ελαστικού σώματος. Αυτό σημαίνει ότι το ελαστικό σώμα είναι και αποτελείται από μόρια, ή με άλλα λόγια ότι η ελαστικότητα μπορεί να ανήκει μόνος σε εκείνα τα σώματα που είναι διαιρετά».

Από την πλευρά της επιστήμης ο  φυσικός Paul Davies αναφέρει σχετικά:

«Ο Θεός όντως παίζει ζάρια με το σύμπαν. Ο στατιστικός χαρακτήρας πυρηνικών γεγονότων και η αστάθεια πολλών φυσικών συστημάτων, σιγουρεύει ότι το μέλλον παραμένει ανοικτό και απροσδιόριστο από το παρόν. Αυτό ( το στοιχείο της κβαντικής αβεβαιότητας ) καθιστά δυνατή την ανάδυση νέων μορφών και συστημάτων, ώστε το σύμπαν να προικίζεται από κάποια ελευθερία στο να καινοτομεί... Η εξέλιξη νέων μορφών και συστημάτων υπόκειται σε γενικές αρχές οργάνωσης οι οποίες καθοδηγούν και παροτρύνουν, αντί να επιβάλλουν, την ύλη και την ενέργεια στο να εξελίσσεται προς την κατεύθυνση προκαθορισμένων διαδρόμων της εξελικτικής διαδικασίας».

Και πάλι στον εσωτερισμό η εκδηλούμενη ζωή είναι μία πορεία από το πνεύμα προς την ύλη. Πίσω από όλες τις εκδηλώσεις του αισθητού κόσμου υπάρχει μία πρωταρχική δύναμη ένας πόθος για επιστροφή στην κατάσταση ενότητας, - ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ -,  από εκεί από όπου όλα προήλθαν και θα καταλήξουν..

Μία παρατήρηση στην φύση αποδεικνύει πως όλα τα δημιουργήματα από τους κεντρικούς Ήλιους έως τους μονοκύτταρους οργανισμούς έχουν δομηθεί με βάση την αρχή πως Η ενέργεια στο σύμπαν είναι ιεραρχημένη   με βάση την σταδιακή διαβάθμιση του αόρατου προς το ορατό, του  ΕΝΟΣ προς την πολλαπλότητα , του πνεύματος προς την  ύλη.

Για παράδειγμα στο κέντρο του πλανήτη μας-της  μητέρας Γαίας-,  οι ισχυρές δυνάμεις στο κέντρο της ύπαρξης της,  βρίσκονται στο εξελικτικό στάδιο του κύκλου της φωτιάς. Ακολουθούν οι αεριώδεις περιοχές, μετά οι περιοχές ρευστοποιημένων υγρών, ενώ το εξωτερικό μέρος έχει την μορφή στερεής ύλης, πάνω το οποία δόθηκε η δυνατότητα να εξελιχθούν τόσες μορφές ζωής, με μέγιστο τον άνθρωπο οποίος είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο πνεύμα και στην ύλη.



Σκοπός της εξέλιξης είναι η πορεία της συνειδητότητας μέσα από τα σχήματα και είδη διαφορετικής ζωής με σκοπό την εμπειρία και μοναδικό στόχο την κατάκτηση της πνευματικής συνειδητότητας.Σε  επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύθηκε το 1998 στο περιοδικό Newsweek επισημάνθηκε ότι:

«Oι φυσικοί έχουν σκοντάψει επάνω σε σημάδια ότι το σύμπαν είναι κατά παραγγελία φτιαγμένο για την εξέλιξη ζωής και συνειδητικότητας... Όταν αναλογισθεί κανείς ότι οι φυσικοί νόμοι είναι ειδικά και λεπτομερειακά σχεδιασμένοι να παράγουν το σύμπαν όπως το βλέπουμε, αναπόφευκτα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν δεν εμφανίσθηκε έτσι χωρίς λόγο αλλά έχει κάποιο σκοπό.

Ο David Bohm  υποστηρίζει επίσης πως:«Δεν υπάρχει αυτό που λέμε άψυχη ύλη. Όλη η ύλη είναι ζωντανή κατά κάποιο τρόπο και σε διαφορετικούς βαθμούς».

Όσο βαθύτερα διερεύνα  φυσική τον εσωτερικό κόσμο της ύλης, η φύση δεν  δείχνει κάποια ξεχωριστά μικροσκοπικά ‘κομμάτια’ ύλης αλλά αντίθετα μας αποκαλύπτεται ως ένα περίπλοκο δίκτυο σχέσεων μεταξύ διαφορετικών πτυχών μίας ενωμένης ολότητας... Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική. Η νέα φυσική όπως  λέει ο Capra: 

«Δεν αναγνωρίζει σήμερα καμία θεμελιώδη οντότητα, νόμους ή εξισώσεις. Το σύμπαν θεωρείται πλέον ως ένα δυναμικό δίκτυο αλληλοσυνδεόμενων γεγονότων και κανένα από τα συστατικά οποιουδήποτε μέρους αυτού του δικτύου δεν είναι θεμελιώδες. Το γεγονός ότι όλα τα χαρακτηριστικά των σωματιδίων προσδιορίζονται από αρχές άμεσα συνδεδεμένες με τις μεθόδους συνειδητής παρατήρησης σημαίνει ότι οι βασικές κατασκευές του υλικού κόσμου τελικά προσδιορίζονται και εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε αυτόν τον κόσμο, οι δε παρατηρούμενοι συσχετισμοί της ύλης αντανακλούν τους συσχετισμούς του νου. Η συνειδητικότητα πιθανότατα αποτελεί μία βασική πτυχή του σύμπαντος η οποία πτυχή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στις οποιεσδήποτε μελλοντικές θεωρίες φυσικών φαινομένων».



Συνειδητότητα για τον εσωτερισμό είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του και να ανταποκρίνεται σε αυτά.
Αυτό- συνειδητότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα φαινόμενα του πεδίου ,  την σχέση τους με τις αιτίες που τα προκαλούν, δηλαδή την σχέση αιτίου και αιτιατού, και να δρα ανάλογα .

Υπερ συνειδητότητα  είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος φαινόμενα που ανήκουν σε ανώτερα πεδία, η βίωση του ΟΛΟΥ. Αυτό που ονομάζουμε Θεός γίνεται αντιληπτό μονάχα μέσα στα πλαίσια της σχετικότητας και της υποκειμενικότητας. Κανένας άλλος δεν μπορεί να αντιληφθεί την θεότητα ( ή την πραγματικότητα ) ακριβώς όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας ξεχωριστά.
Ο εσωστρεφής "μυστικιστής", αναζητά αποκλείοντας τις αισθήσεις, να καταδυθεί στα βάθη του δικού του εγώ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του original Πλωτίνου, για τον οποίον η διαδρομή της ψυχής είναι το ταξίδι της ανακάλυψης του εαυτού:

«Θα φθάσει η ψυχή όχι σε κάτι άλλο αλλά στον εαυτό της…….τα πάντα βρίσκονται μέσα μας» (Πλωτίνος VI, ix, 11,38, III,viii, 6.40.)

Ο Ορθολογισμός της επιστήμης μπορεί λοιπόν να συμβαδίσει με τον εσωτερισμό. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο πως πολλοί μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν, ο Στρετιγκεν, ο Γιουγκ ήταν μυστικιστές. Το πρόβλημα υφίσταται όταν ο ορθολογισμός αποκλείει το μη επιστημονικά αποδεκτό. Η  υπερβολική αποδοχή του ορθολογισμού  θεωρεί την επιστήμη και την τεχνολογία ως τα μεγαλύτερα επιτεύγματα μας εξυψώνουμε το εγώ ως κέντρο της ύπαρξης. Τα πάντα αναφέρονται πλέον στο εγώ, στο κέντρο του ατομιστικού εαυτού, και έτσι ζούμε τις ζωές μας σαν να μην υπάρχει τίποτα πέρα από αυτό.



Όπως σχετικά αναφέρει  ο Tolstoy:

«Ο άνθρωπος μοιάζει με το αριθμητικό κλάσμα όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του, ο δε παρονομαστής, η ιδέα που έχει για τον εαυτό του, Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής , τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρονομαστής εξογκούται προς το άπειρο τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν» .

Ο μοντέρνος άνθρωπος ζει πεισματικά στην υλική διάσταση της πραγματικότητας αγνοώντας ή απαξιώνοντας τις υπόλοιπες διαστάσεις της. Αλλά όπως χαρακτηριστικά διαπίστωσε ο Einstein:

«Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο… ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Αυτή η ψευδαίσθηση είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, που μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες και στην έλξη μόνο λίγων ανθρώπων που είναι κοντά μας. Η αποστολή μας πρέπει να είναι να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή διευρύνοντας τον κύκλο της συμπόνιας μας για να αγκαλιάσουμε όλα τα ζωντανά πλάσματα και ολόκληρη την φύση μέσα στην ομορφιά της». 

Ως επίλογο να σημειώσω πως από ένα  νοήμων ων θα περίμενε κανείς να προσαρμόζει τον εαυτό του στον κόσμο, παρόλα αυτά  εμείς  επιμένουμε  να προσαρμόσουμε τον κόσμο σε εμάς. Ίσως βέβαια γι’ αυτό, όλη η πρόοδος στηρίζεται στον παράλογο... 

Παλαιότερο άρθρο μου στο esoterica.gr (ως "Πλωτίνος'). Το άρθρο δημοσιεύθηκε επίσης στο περιοδικό Ελληνόραμα, Σεπτέμβρης 2014.