Η δύναμη του συμβόλου και του Μύθου

 

Η δύναμη του συμβόλου, και η χρησιμοποίηση της ιερογλυφικής   γραφής   από τον Πλωτίνο.  Την επόμενη φορά που θα ακούσετε   να  πουλάνε (με  πολύ καλές πωλήσεις)  «φούμαρα για μεταξωτές κορδέλες»,  κάνοντας λόγο για κυνόμορφους,  ρυπαρά έθνη, υποχθόνιους – επιχθόνιους, Νεφελίμ  και  άλλα υφάνταστα,  απλά συσχετίστε τις φυσικές  ιδιότητες  ενός  εκάστου ζώου, με την θεότητα την οποία αυτό εν μέρη συμβόλιζε :

«Είτε ως αποτέλεσμα επακριβών ερευνών, είτε ενστικτωδώς  όταν μετέδιδαν στην σοφία τους,  οι Αιγύπτιοι  σοφοί,  δεν χρησιμοποιούσαν, προκειμένου να εκφράσουν την διδασκαλία τους και τα διδάγματα τους,  γραπτά σύμβολα που να αποτελούν μιμήσεις της φωνής και του λόγου.

Αντίθετα χάρασσαν  εικόνες   στις εγχαράξεις των ναών τους , εικονίζοντας   την σκέψη που ταίριαζε σε κάθε ένα ξεχωριστό πράγμα,  έτσι ώστε κάθε εικόνα να είναι ένα αντικείμενο που ενσωματώνει  την  γνώση και την σοφία σε μία ενότητα , χωρίς καμία εξήγηση ή σχόλιο. Αργότερα, το περιεχόμενο της εικόνας  εξάγεται και εκφράζεται  σε  λέξεις και  ανακαλύπτεται ο λόγος   που αυτό είναι  έτσι  και όχι  αλλιώς.»

Συσχετίστε επίσης τα σύμβολα  υπό την  μυθολογική αφήγηση,   όπως την αποκαλύπτει   ο Σαλλούστιος. (Σερήνος Σαλλούστιος, Νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 4ου μ.Χ. αιώνος, σύγχρονος και προσωπικός φίλος και συμβουλάτορας του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του λεγόμενου "Παραβάτη"): 

«Επειδή λοιπόν  κάθε όν χαίρεται με ό,τι είναι όμοιό του και αποστρέφεται το ανόμοιο, είναι λογικό και οι αφηγήσεις για τους Θεούς να είναι όμοιες με εκείνους, ώστε να γίνουν αντάξιες της ουσίας των Θεών και να γίνουν οι Θεοί, ευμενείς προς εκείνους που τις αφηγούνται. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μόνο δια μέσου των μύθων.

Οι μύθοι λοιπόν μιμούνται τους ίδιους τους Θεούς, ως προς την ρητή και άρρητη πλευρά τους, την αφανή και φανερή φύση τους, το σαφές και το ακατάληπτο τους, όπως και μιμούνται την αγαθότητα των Θεών, καθώς όπως ακριβώς κι εκείνοι εχάρισαν σε όλους τα αγαθά που παράγουν οι αισθήσεις, αλλά τα αγαθά που παράγει η νόηση στους έμφρονες μόνο, έτσι και οι μύθοι ανακοινώνουν σε όλους ότι υπάρχουν οι θεοί, αλλά μόνο στους ικανούς να δουν βαθύτερα φανερώνουν το ποιοι ακριβώς είναι αυτοί και ποιες είναι οι δυνάμεις τους.  Και τις ενέργειες των Θεών παρουσιάζουν επίσης οι μύθοι.

Θα μπορούσαμε μάλιστα να ονομάσουμε Μύθο και αυτόν τον ίδιο τον Κόσμο, καθώς μέσα του τα σώματα και τα πράγματα είναι φανερά, ενώ αποκρύπτονται οι ψυχές και οι νόες. Επιπροσθέτως, αν θελήσει κάποιος να διδάξει σε όλους τους ανθρώπους την αλήθεια για τους θεούς, θα προκαλέσει από την μία τον καγχασμό των ανόητων λόγω της αδυναμίας τους να την κατανοήσουν και από την άλλη την ραθυμία των συγκροτημένων. Ενώ η συγκάλυψη της αληθείας με τους μύθους, δεν επιτρέπει στους πρώτους να καγχάσουν,τους δε δεύτερους εξαναγκάζει στο να φιλοσοφούν.» 

"Εθνική ανάταση", και ο τάφος της Αμφίπολης

Διάβασα σήμερα ένα άρθρο του Νίκου Δήμου με τίτλο "Μιλούν οι Σφίγγες;" στο protagon,  όπου περιγράφει έναν φανταστικό διάλογο ανάμεσα στις δύο ακέφαλες Σφίγγες του τάφου της Αμφίπολης, υποστηρίζοντας πως  η δόξα των προγόνων  μας στάθηκε για τους εμάς τους Έλληνες ευχή και κατάρα. Πολλοί βρήκαν λοιπον ενοχλητική  (απορώ γιατί) την άποψη του Κου Δήμου. Ας δούμε τι  γράφει λοιπόν ο Κος Δήμου: 

«Είπε η μία Σφίγγα:

• Τι κακό μας βρήκε,  συντρόφισσα! Τόσους αιώνες είχαμε την ησυχία μας. Τώρα ντακ-ντουκ οι αξίνες, γκουρ-γκουρ τα μηχανήματα... Θα είχα πάθει πονοκέφαλο, αν είχα κεφάλι!

• Μπα – και που είχες κεφάλι, μόνο για πονοκέφαλο έκανε. Σκέφτηκες ποτέ κάτι έξυπνο;

• Πάντα πρώτη στην κακία! Δεν σου λέει τίποτα που γίναμε διάσημες στα γεράματα; Στα νιάτα μας ούτε μας κοίταγε κανείς. Γεμάτος τότε ο κόσμος με Σφίγγες και αγάλματα.

• Και τώρα προσωρινή είναι η δόξα μας. Έτσι και ανοίξει ο τάφος, ποιος θα ασχοληθεί μαζί μας;

• Εκτός αν είναι άδειος... και μείνουμε μόνον εμείς.

• Μπα… και πάλι. Σαν την μεγάλη θεία μας μας στην Αίγυπτο, εκείνη στην Γκίζα, δεν θα γίνουμε ποτέ!

• Λες να είναι άδειος ο τάφος;

• Πού να ξέρουμε εμείς, καρφωμένες απέξω; Πολλοί πέρασαν από εδώ. Πάντως, οι τωρινοί μας φέρονται καλά. Με το γάντι, να μη μας πληγώσουν.

• Περιμένουν πολλά και φοβάμαι πως θα απογοητευθούν. Όλοι έχουν εδώ εναποθέσει μεγάλες ελπίδες.

• Περίεργοι αυτοί οι άνθρωποι. Ζητάνε από το παρελθόν να τους δώσει μέλλον.

• Οι συγκαιρινοί μας ήταν αλλιώς. Χτίζανε το μέλλον μόνοι τους.

• Αυτοί τώρα ψάχνουν για μία ακτίνα φωτός, για μια ελπίδα. Έτσι και βρουν τον τάφο του Μεγάλου χαθήκανε!

• Γιατί;

• Θα πάρουν τα μυαλά τους αέρα. Θα στήσουν τέτοιο πανηγύρι, που θα ξεχάσουν τα πάντα. Και τα προβλήματά τους και τις δουλειές τους, και τις ανάγκες τους. Θα νομίζουν πως με μαγικό τρόπο θα λυθούν όλα τα θέματα που τους απασχολούν. Θα πάνε κι άλλα χρόνια πίσω.

• Λες πως θα είναι καλύτερα, να μη βρουν κάτι;

• Δεν ξέρω. Η δόξα των προγόνων στάθηκε για αυτούς ευχή και κατάρα. Τους βοήθησε βέβαια να ελευθερωθούν και να αναγνωριστούν, αλλά μετά τους μπέρδεψε και τους συνέθλιψε. Λοιπόν ίσως καλύτερα γι αυτούς, τώρα, ένας κενός τάφος…»

Αυτό είναι το κείμενο,  προσωπικά το βρίσκω ιδιαίτερα ευφυές, αλλά προφανώς για πολλούς από εμάς, είναι οδυνηρό να αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα.  Δυστυχώς έχουμε εναποθέσει όλες μας τις ελπίδες για την αναπτέρωση του Εθνικού μας γοήτρου, ξανά στα έργα και στο κλέος των αρχαίων προγόνων. Οι ξένοι μας λένε "κλέφτες" και "επαίτες", ε  λοιπόν εμείς στερούμενοι παρόντος, ευελπιστούμε να τους "τρίψουμε στα μούτρα" το κλέος του παρελθόντος, θυμίζοντας τους, πως όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες και τάφους όπως της Αμφιπόλεως αυτοί έτρωγαν βελανίδια.. 

Το έχω ξαναγράψει πολλές φορές, και θα το ξαναγράψω, τα πλοία δεν πλέουν  με χθεσινό άνεμο...Το παρελθόν μπορεί υπό προυποθέσεις να σηματοδοτήσει το μέλλον, αλλά αυτό εξαρτάται από τις επιλογές και τις δράσεις μας. Η Ελληνικότητα δεν είναι κληρονομικό χάρισμα ούτε κρύβεται στο DNA, ή στον Σείριο... (!) είναι μία καθημερινή κατάκτηση στον χρόνο....!!! Ο Έλληνας έχει χάσει δυστυχώς εδώ και δεκαετίες τον προσανατολισμό και την ταυτότητα του. (Το 2009 είχα γράψει σχετικό άρθρο εδώ. )

Η αναφορά στο αρχαίο Κλέος είναι ώς ένα βαθμό κατανοητή, και δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα ή μόνο τώρα. Ήδη από τον 1^ο αιώνα μ.χ , περίοδο κατά την οποία το αρχαίο κλέος ήταν ήδη παρελθόν, ο ρήτορας και φιλόσοφος Δίων ο Προυσαεύς αναφέρει σε ομιλία του, έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τα λόγια του:

"Στο παρελθόν, η κοινότητα μας (οι Έλληνες) κέρδισε την τεράστια φήμη της με τη συμβολή πάρα πολλών. Πάρα πολλοί ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στη μεγαλοσύνη της Ελλάδας: εσείς οι Ρόδιοι, αλλά και οι Αθηναίοι, οι Λακεδαιμόνιοι, οι Θηβαίοι, οι Κορίνθιοι για μια περίοδο, οι Αργείοι άλλοτε. αλλά σήμερα, κανένας από αυτούς δεν έχει πλέον οποιοδήποτε κύρος: Οι μεν έχουν εκμηδενιστεί και εξαφανίστηκαν. Όσο για τους άλλους, έχουν ατιμωθεί με τον τρόπο που ξέρουμε και έχουν απολέσει από κάθε άποψη την αρχαία τους δόξα, πιστεύοντας ηλιθίως πως απολαμβάνουν μια καλή ζωή, ενώ θεωρούν πλεονέκτημα το ότι μπορούν να συμπεριφέρονται άσχημα, χωρίς κανένας να τους εμποδίζει.

..Όμως αυτό που ήταν κάποτε οι πρόγονοί μας χάνεται σιγά σιγά, καθώς έχουν ολοκληρωτικά ξεπέσει, χυδαία και ατιμωτικά. Παρατηρώντας λοιπόν τους σημερινούς ανθρώπους, μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο υπέροχα και λαμπερά ζούσαν εκείνοι στο παρελθόν. Κανένας, και μόνον οι πέτρες έχουν μείνει για να υπομνήσκουν ακόμα την ευγένεια και τη μεγαλωσύνη της Ελλάδας. Πρόκειται για τα ερείπια των κτιρίων, επειδή εκείνοι που κατοικούν και κυβερνούν ακόμα αυτές τις πόλεις, θα έλεγε κανείς ότι δεν είναι απόγονοι ούτε καν των Μυσών. Έτσι λοιπόν, οι πόλεις που καταστρέφονται εξ ολοκλήρου έχουν περισσότερες πιθανότητες, για μένα, από εκείνες που έχουν τέτοιους κατοίκους, επειδή η μνήμη τους διαιωνίζεται άθικτη και η φήμη τους δεν υποφέρει τη σύγκριση με τη παρελθούσα λαμπρότητά τους. το ίδιο, τηρουμένων των αναλογιών, ισχύει και για τους νεκρούς, είναι προτιμότερο να καταστρέφεται το σώμα τους και κανείς να μη μπορεί να το δει, παρά να παρουσιάζεται σε κατάσταση σήψης".!


Ο καθηγητής Λιαντίνης  στο βιβλίο του  "Γκέμμα", στο  κεφάλαιο  "Ο Ελληνοέλληνας", ανέφερε σχετικά: 

"Είμαστε ένας λαός χωρίς ταυτότητα. Με μια ιστορία που ο ίδιος τη νομίζει λαμπρή. Και απορεί, πώς και δεν πέφτουν οι ξένοι ξεροί μπροστά στο μεγαλείο της. Οι ξένοι όμως, σαν συλλογιούνται την ελληνική ιστορία, την αρχαία εννοώ, γιατί για τη νέα δεν έχουν ακούσει, και βάλουν απέναντι της εμάς τους Νεοέλληνες, φέρνουν στο μυαλό τους άλλες παραστάσεις. Φέρνουν στο μυαλό τους κάποιους καμηλιέρηδες που περπατούν στο Καρνάκ και στη Γκίζα.

Τι σχέση ημπορεί να 'χουν, συλλογιούνται, ετούτοι οι φελλάχοι του Μισιριού σήμερα με τους αρχαίους Φαραώ, και το βασιλικό ήθος των πυραμίδων τους;

Την ίδια σχέση βρίσκουν οι ξένοι στους σημερινούς Έλληνες με τους αρχαίους. Οι θεωρίες των διάφορων Φαλμεράυερ έχουν περάσει στους Φράγκους. Εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι τους αποσβολώσαμε με τους ιστορικούς, τους γλωσσολόγους, και τους λαογράφους μας. Λάθος. Κρύβουμε το κεφάλι με το λιανό μας δάχτυλο. Και βέβαια. Πώς μπορούσε να γίνει αλλιώς, αφού ο μέγας γλωσσολόγος Γ. Χατζιδάκις έλεγε αυτά που έλεγε, -ορθά- κι από την άλλη έβριζε το Σολωμό μας αγράμματο, και τη γλώσσα του σκύβαλα και μαλλιαρά μαλλιά;

Σχέση με τους αρχαίους Έλληνες έχουμε εμείς, λένε οι Γάλλοι, οι Εγγλέζοι και οι Γερμανοί. Εμείς, που τους ανακαλύψαμε, τους αναστυλώσαμε, τους εξηγήσαμε. Για τους Ευρωπαίους οι Νεοέλληνες είμαστε μια δράκα ανθρώπων απρόσωπη, ανάμεσα σε βαλκανιλίκι, τουρκολογιά και αράπηδες. Είμαστε οι ορτοντόξ. Με το ρούσικο τυπικό στη γραφή, με τους κουμπέδες και τους τρούλλους πάνω από τα σπίτια των χωριών μας, με ακτινογραφίες σωμάτων και σκουληκόμορφες φιγούρες αγίων στους τοίχους των εκκλησιών. Οι Ευρωπαίοι βλέπουνε τους πολιτικούς μας να ψηφίζουν στη Βουλή να μπει το 'ορθόδοξος' στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα, κατά τη διαταγή των παπάδων, και κοιτάνε ανακατωμένοι και ναυτιάζοντας κατά το θεοκρατικό Ιράν και τους Αγιατολάχους. Τέτοιοι οι βουλευτές μας, ακόμη και της Αριστεράς. 'Αυτοί οι πολιτικοί, αυτοί οι βουλεπταί (sic) εκατάστρεψαν το έθνος'. Έτσι γράφει ο Παπαδιαμάντης.."...

Ως επίλογο θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Καζαντζάκη,  ο οποίος σε συνέντευξη του στην Γαλλική Ραδιοφωνία (Παρίσι), 6 Μαΐου 1955 έλεγε (για τους Έλληνες που ζούσαν τότε στο εξωτερικό - κάτι που προφανώς ισχύει  γενικότερα για όλους τους Έλληνες   ) :

" Οι Έλληνες έχουν την περηφάνεια της φυλής τους, νιώθουν ότι όντας Έλληνες έχουν την ευθύνη να είναι αντάξιοι των προγόνων τους. H πεποίθησή τους, ότι κατάγονται από τον Πλάτωνα και τον Περικλή, μπορεί ίσως να είναι μια ουτοπία, μια αυθυποβολή χιλιετιών, όμως αυτή η αυθυποβολή, γενόμενη πίστη, ασκεί μια γόνιμη επίδραση στη νεοελληνική ψυχή. Χάρη σ' αυτή την ουτοπία επέζησαν οι Έλληνες. Μετά από τόσους αιώνες εισβολών, σφαγών, λιμών, θα έπρεπε να έχουν εξαφανιστεί. Όμως η ουτοπία, που έγινε πίστη, δεν τους αφήνει να πεθάνουν. H Ελλαδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα..."  

Όπως επίσης:  "Τίποτα δεν είναι βέβαιο· και γι’ αυτό κι' η ευθύνη κάθε λαού και κάθε ατόμου στην άμορφη, αβέβαιη εποχή μας είναι πιο, παρά ποτέ, μεγάλη. Γιατί σε τέτοιες αβέβαιες, γεμάτες πιθανότητες εποχές, η συνεισφορά του λαού και του ατόμου μπορεί νάχει ανυπολόγιστη αξία...", αλλά  και  :"Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει".!!!

Oι κατέχοντες την γνώση (Απόσπασμα από τα Ερμητικά κείμενα)

…«Γι’ αυτό οι κατέχοντες την γνώση δεν αρέσκονται στους πολλούς ούτε οι πολλοί τους θέλουν. Τους θεωρούν μανιακούς και τους περιγελούν, και τους μισούν και τους καταφρονούν και σε ορισμένες περιπτώσεις τους φονεύουν..

 ..Τις συζητήσεις με τους πολλούς να τις αποφεύγεις. Δεν θέλω να τους αποφεύγεις από φθόνο, αλλά διότι από τους πολλούς θα θεωρηθείς γελοίος. Και αυτά τα λόγια έχουν ελάχιστους ακροατές και σύντομα ούτε λίγους θα έχουν. Έχουν κάτι ιδιαίτερο μέσα τους αυτά τα λόγια, τους κακούς τους παρορμούν μάλλον προς την κακία, γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγει κανείς τους πολλούς, επειδή αυτοί δεν αντιλαμβάνονται την αρετή των λόγων αυτών...

 
... Κάθε ανθρώπινο ζώο παρουσιάζει μεγάλη ροπή προς την κακία και γίνεται σύντροφός της, γι’ αυτό και ευχαριστιέται με αυτήν. Αυτό λοιπόν το ζώο, εάν μάθει ότι ο κόσμος γεννιέται και ότι τα πάντα γίνονται σύμφωνα με την πρόνοια και την ανάγκη και ότι πάνω από όλα αυτά κυριαρχεί η ειμαρμένη, δεν θα γίνει πολύ χειρότερο από τον εαυτό του; Αφού καταφρονήσει, δηλαδή, το σύμπαν ως γεννημένο και αποδώσει τις αιτίες του κακού στην ειμαρμένη, δεν θα υποστεί κανένα κακό έργο. Γι’ αυτό πρέπει να φυλάγεται κανείς από αυτούς, ώστε μέσα στην άγνοιά τους να είναι λιγότερο κακοί, από τον φόβο που προκαλεί στις ψυχές τους το άγνωστο».

ΕΡΜΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, ΕΡΜΗΣ ΤΡΙΣΜΕΓΙΣΤΟΣ, Αποσπάσματα, Λόγοι, ΙΧ, 4, 11, 4-5.

Αρχαίων Ελλήνων Ευφυολογήματα * Παυσανίας * και Μέλανας ζωμός

Όταν τελείωσε η  μάχη  των Πλαταιών ( Αύγουστος του 479 π.Χ, μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, κατά τη διάρκεια της δεύτερης περσικής εισβολής στην Ελλάδα με τον Ξέρξη)  η σκηνή του στρατηγού των Περσών Μαρδόνιου (ο  Ξέρξης είχε ήδη φύγει)  με τα ολόχρυσα σκεύη του και τους μαγείρους του ήρθαην στα χέρια των Ελλήνων.  

Ο  Παυσανίας διέταξε τους Πέρσες υπηρέτες να ετοιμάσουν ένα γεύμα σαν αυτά που ετοίμαζαν στον Μαρδόνιο και τους συνεργάτες του. Αντίστοιχα ζήτησε από τους Σπαρτιάτες να ετοιμάσουν το συνηθισμένο γεύμα των Λακεδαιμονίων, τον μέλανα ζωμό  (*) . Ακολούθως,  ο Παυσανίας κάλεσε όλους τους Έλληνες στρατηγούς στη σκηνή του Μαρδόνιου και τους παρουσίασε τα δύο γεύματα ένα πλούσιο σε ολόχρυσα σκεύη, το περσικό και ένα φτωχικό με τον μέλανα ζωμό των Σπαρτιατών. Τότε είπε:

“Δεν σας φαίνεται φίλοι μου, πως ήταν πολύ ανόητος ο Μαρδίνιος, να κινήσει να έρθη από τα πέρατα του κόσμου, για να μας αφαιρέσει τον μέλανα ζωμό  μας, τη στιγμή που έτρωγε στην πατρίδα του τέτοια φαγητά σε χρυσά σκεύη.” !

 

Μία ακόμη μαρτυρία σώζεται για τον Μέλανα ζωμό. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος θέλησε να δοκιμάσει τον περίφημο "μέλανα ζωμό" των Σπαρτιατών. Φυσικά, όταν τον δοκίμασε, του φάνηκε απαίσιος κι επέταξε το πιάτο μακριά γεμάτος αηδία. Αυτός που του τον έφτιαξε -ένας Σπαρτιάτης - είπε τότε στον Διονύσιο : "Δεν σου άρεσε, γιατί του έλειπε η σάλτσα".

-Και ποια είναι η σάλτα ; ρώτησε ο Διονύσιος.

-Η κούραση, ο ιδρώτας και η πείνα, απάντησε ο Σπαρτιάτης.

Χωρίς το ορεκτικό του μόχθου, καμία απόλαυση στη ζωή δεν είναι ολοκληρωμένη...!!

(*) Μέλανας ζωμός. Στην Αρχαία Λακεδαίμονα από την εποχή του βασιλιά και νομοθέτη Λυκούργου κατά τον 8ον π.Χ. αιώνα, γινόντανε στην Λακωνία τα κοινά συσσίτια κατά τα οποία λαός και στρατός τρώγανε τον περίφημο Μέλανα Ζωμό. Σφάζανε το χοίρο και φρόντιζαν με μεγάλη επιμέλεια να μαζέψουν το αίμα του μέχρι ρανίδος. Το αίμα ανακάτευαν με ξύδι για να μην πήξει.

Κατόπιν τηγάνιζαν κρέας και λίπος και μέσα σ’ αυτό έριχναν νερό. Μόλις το νερό άρχιζε να βράζει ανακάτευαν μέσα σ’ αυτό αλεύρι κρίθινο και προσέθεταν λίγο-λίγο το αίμα με το ξύδι. Εν συνεχεία και ενώ συνέχιζε το βράσιμο ρίχνανε νερό ώστε να διατηρείται πάντα αραιά πηχτό, υδαρές. Όταν το παρασκεύασμα δεν απορροφούσε άλλο νερό εσήμαινε πως είχε βράσει και ήταν κατάλληλο για σερβίρισμα.

Αρχαίων Ελλήνων ευφυολογήματα  μέρος Α

Αρχαίων Ελλήνων ευφυολογήματα * Σπαρτιάτες*

Στις γιορτές των αρχαίων Σπαρτιατών  υπήρχαν τρεις χοροί αντίστοιχοι µε τις τρεις ηλικίες του ανθρώπου. Πρώτα άρχιζε ο χορός των γερόντων που τραγουδούσε:

«ΑΜΕΣ ΠΟΚ ΕΙΜΕΣ ΑΛΚΙΜΟΙ ΝΕΑΝΙΕΣ», δηλαδή.. Κάποτε είμαστε εμείς δυνατοί νέοι.

Κατόπιν τραδουδούσαν οι ενήλικοι μαχητές : «ΑΜΕΣ ΔΕ Γ΄ΕΙΜΕΣ ΕΙ ΔΕ ΛΗΣ ΠΕΙΡΑΝ ΛΑΒΕ», δηλαδή… εμείς είμαστε τώρα (δυνατοί) και αν θέλεις έλα να δοκιμάσεις.

Τέλος τραγουδούσαν τα παιδιά, οι μελλοντικοί Σπαρτιάτες στρατιώτες :

 «ΑΜΕΣ ΔΕ ΓΕΣΟΜΕΘΑ ΠΟΛΛΩ ΚΑΡΟΝΕΣ», δηλαδή… Υποσχόμαστε να κάνουμε περισσότερα από σας... 

Το  «ΑΜΕΣ ΔΕ ΓΕΣΟΜΕΘΑ ΠΟΛΛΩ ΚΑΡΟΝΕΣ», υπάρχει σήμερα στο έμβλημα της σχολής Ικάρων της πολεμικής Αεροπορίας.

Ο  Καζαντζάκης  στην Ασκητική  αναφέρει το ξεπέρασμα των προγόνων, και την παράδοση του πυρσού στους απογόνους, ως ένα από τα  χρέη του ανθρώπου κατά την διάρκεια της ζωής του :
.

«Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει».
 .
Αρχαίων Ελλήνων εφυολογήματα μέρος Α

Φιλοσοφία και Μεταφυσική στην εποχή της "αναμονής"...

Σήμερα  πολλά πράγματα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, μετά την οποία προφανώς κάτι νέο θα "γεννηθεί" με τρόπο  μάλλον επώδυνο. Βιώνουμε όλοι την εποχή όπου "όλα τελειώνουν",  την εποχή της "αναμονής". Το παρόν θρυμματίζεται αποσυντίθεται και εξαντλείται ταχύτατα, ενώ το "νέο" δυσδιάκριτο  στο ακόμα στο παρόν, θα προκύψει σταδιακά από σαθρά  ερείπια του χθες. 

 

Η  ανθρωπότητα για μία ακόμη φορά υποβάλλεται σε μια εξελικτική κρίση, στην οποία "κρύβεται"  εκ νέου η  επιλογή του πεπρωμένου της.  Η τεχνολογία και η επιστήμη αναμφισβήτητα πρόσφεραν και προσφέρουν πολλά στην ανθρωπόητα.

Παρατάθηκε ο χρόνος ζωής μας, θεραπεύθηκαν θανατηφόρες ασθένειες και προσφέρθηκε γενικότερα μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Με την επιστήμη παραμερίστηκαν  δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις,  παρά όμως την τεχνολογική εξέλιξη νέα προβλήματα και νέες απορίες έχουν προκύψει, νέες  ασθένειες,  ρύπανση του περιβάλλοντος, παγκόσμια υπερθέρμανση,  μεταλλαγμένα τρόφιμα, οικονομικές κρίσεις, θρησκευτικές συγκρούσεις, πόλεμοι για την ενέργεια.

Παρόλη λοιπόν την βελτίωση των όρων ζωής στις Δυτικές κοινωνίες τα τελευταία χρόνια  έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση στην  κατανάλωση αντικαταθλιπτικών ουσιών. Και αυτό διότι από μια άποψη ο ανθρώπινος πολιτισμός  ενώ έχει επιτύχει μια τεράστια τεχνολογική  ανάπτυξη, στέκει αποσβολωμένος και συγχυσμένος, καθώς δεν είναι ευτυχισμένος.
 

Ο  καθηγητής Marinoff Lou λοιπόν προτείνει να διαβάζουμε Πλάτωνα αντί να παίρνουμε αγχολυτικά Prosac. Στο βιβλίο του " πως η φιλοσοφία μπορεί να αλλάξει την ζωή σας", ο Marinoff αντλώντας από τη σοφία των μεγάλων φιλοσόφων  παρουσιάζει λύσεις στα προβλήματα της καθημερινής ζωής, εγκαινιάζοντας έτσι ένα κίνημα που αποκατέστησε τη φιλοσοφία στην πρότερη θέση της. Να είναι πρακτικά χρήσιμη στη ζωή μας ώστε να  γίνει μια αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα μπορεί να μεταμορφώσει πραγματικά τη ζωή μας. Η αρχαία γνώση επανέρχεται στο προσκήνιο. Πολύ απλά διότι οι αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι είχαν μάθει κάτι πολύ απλό και εξαιρετικά δύσκολο ταυτόχρονα, ήξεραν να σκέφτονται. ! 

Ποιο είναι λοιπόν σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα, το πνευματικό και ηθικό επίπεδο της κοινωνίας μας; 

Ο υλικός ευδαιμονισμός  σε συνδυασμό με τα αξιοθαύμαστα κατά τα άλλα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα  αλλά και τον συνεχή βομβαρδισμό των πληροφοριών, δεν αφήνουν στον άνθρωπο τον αναγκαίο χρόνο για να ασχοληθεί  σοβαρά και επίμονα  με τον εσωτερικό του εαυτό . Η εξειδίκευση και η παιδεία που λαμβάνουμε μας στερούν  από γενικές γνώσεις που είναι αναγκαίες ώστε να αντιλαμβανόμαστε το ευρύτερο περιββάλον μας, και να αναπτύσουμε το κριτικό μας πνεύμα.

Έτσι σήμερα  "ο άνθρωπος βουβαίνεται προς τα μέσα και θαυμάζει προς τα έξω", όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Θεοδωρακόπουλος. H τεχνολογία  η οποία βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες της ζωής μας,  βοήθησε τελικά ή εμπόδισε τον άνθρωπο να γίνει περισσότερο  "Άνθρωπος"; Ιδού το κρίσιμο ερώτημα. Το ανθρώπινο ον εξακολουθεί να αποτελεί αυτογενή και αυταπόδεικτη, υπέρτατη αξία της ζωής ή έχει βαθύτατα καταρρακωθεί και υποβιβασθεί έναντι των σύγχρονων υλιστικών αξιών; 

H σύγχυση πραγματικών και πλασματικών αναγκών, η πνιγηρή εντατικοποίηση του ρυθμού της ζωής στις μεγαλουπόλεις, η εσωτερική μοναξιά, το άγχος και η αγωνία αλλοτριώνουν βαθύτατα και παρεμποδίζουν την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων ως Ανθρώπων αυθεντικών. Η  τάση της προσκόλησης  στην ύλη που παρατηρείται, και η αυξανόμενη πνευματική αδράνεια, σε συνδυασμό με την έλλειψη βούλησης για  βαθύτερο στοχασμό του" μυστηρίου της φύσης και του ανθρώπου", οφείλονται στην κυριαρχία του ορθολογισμού και στην τυφλή πρακτικότητα του σύγχρονου υλιστικού πολιτισμού. Έτσι πλήττεται βαριά ο Ανθρωπισμός η μεταφυσική ιδιότητα του κόσμου και του ανθρώπου και δημιουργείται εν τέλει μια ηθική, ιδεολογική και τελικά υπαρξιακή σύγχυση του ανθρώπου. 

Η νέα τεχνολογία σίγουρα μας οδηγεί πιο κοντά στ' αστέρια αλλά επίσης και πιο μακριά απ' τον εαυτό μας.  Ο άνθρωπος  του σήμερα  έχει "μονωθεί"  από την φύση δεν νοιώθει κομμάτι της. Νοιώθει  "ξένος" στο ίδιο του το σπίτι. Έχουμε  δημιουργήσει  ένα πολιτισμικό σύστημα που έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλο για την περιορισμένη διανοητική ικανότητα και κατανόησή του. Καθώς μάλιστα διαθέτει ακόμα περισσότερο περιορισμένη ικανότητα να διαχειρίζεται και να χρησιμοποιεί αυτό το σύστημα, έχει παραχωρήσει   απλά έχει δημιουργήσει έναν επικίνδυνο υπηρέτη για τις ορέξεις του "εγώ" του. 

Σήμερα ο άνθρωπος υποβιβάζεται και γίνεται αντικείμενο, αριθμός, του οποίου  πωλούνται και αγοράζονται οι υπαρξιακές του ανάγκες και ιδανικά. Αποτελεί κρίσιμο χρέος του αιώνα μας οι κοινωνίες να αξιολογήσουν  και ιεραρχήσουν τις πραγματικές τους ανάγκες, μεταλλάσσοντας αποφασιστικά το υλιστικό υπόβαθρο τους  αποκαθιστώντας τον ανθρωπισμό  και την πνευματική παράδοση ως απαραίτητη αξίωση του ανθρωπίνου όντος για το χτίσημο της νέας εποχή του Υδροχόου. 

 
H επιστήμη και η τεχνολογία οφείλουν να αποκαταστήσουν μια γόνιμη σύζευξη με τα κελεύσματα της αρχαίας σοφίας, της θεολογίας και της μεταφυσικής, ώστε να αντικρίσουν τον άνθρωπο ως ψυχοσωματικό ον.  Η κατάκτηση της εξωτερικής φύσης  από την Επιστήμη είναι σίγουρα κάτι ωραίο και σπουδαίο, αλλά σπουδαιότερη ακόμα είναι η κατάκτηση της εσωτερικής μας φύσης.  Είναι  εξαιρετικά χρήσιμο γνωρίζουμε δια μέσου της επιστήμης  τους νόμους που κυβερνούν τα άστρα και τους πλανήτες, αλλά είναι άπειρα καλύτερο και σπουδαιότερο να μάθουμε τους νόμους που κυβερνούν τα πάθη, τα αισθήματα, τη θέληση της ανθρωπότητας.

Υπό ένα τέτοιο πρίσμα ο τεχνολογικός πολιτισμός δεν θα βρίσκεται σε διάσταση με τον πνευματικό πολιτισμό,  την φιλοσοφική πνευματική παράδοση και την μεταφυσική η οποία κάνει λόγο μία άλλη "σχέση" μεταξύ ύλης και πνεύματος, αναγνωρίζοντας πως  και οι δύο χρειάζονται και οφείλουν, να συνεργασθούν για το καλό του ανθρώπου, του όντος που βρίσκεται από καταβολής του κόσμου επικεφαλής  της Δημιουργίας στην γωνία αυτή του κόσμου. 

Έως τώρα η  επιστήμη μελετούσε την ύλη με  αναλυτικό  τρόπο  τεμαχίζοντας τα σε διαρκώς μικρότερα τμήματα. Κατά κάποιο τρόπο αυτή η ακρίβεια της έγινε η μεγάλη της δύναμη και ταυτόχρονα η μεγάλη αδυναμία της. Η επιστήμη τεμαχίζοντας την φύση χάνει την  αίσθηση του "Όλου", κάτι που έρχεται σε αντίθεση  με τις αρχαίες παραδόσεις και την μεταφυσική φιλοσοφία, όπως αύτή έφτασε έως εμάς δια μέσου των αιώνων.  Μικρές  "κλειστές" κοινότητες  διαφύλαξαν αυτή τη γνώση στο παρελθόν, σήμερα στην εποχή της άμεσης πληροφόρησης, η γνώση αυτή οφείλει  να βγει "έξω" πρός στον κόσμο. Δεν πρέπει να  υπάρχουν οποιουδήποτε τύπου ελίτ. Ή όλοι μαζί θα σωθούμε, ή όλοι μαζί θα καταστραφούμε. Γιατί όλα είναι ένα. Η  μάχη είναι εκεί έξω στην καθημερινότητα μας. 

Οι πρόγονοι μας  "ένοιωθαν" πως είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης,  κάτι που εμείς φαίνεται να έχουμε ξεχάσει,  λόγω του τρόπου ζωής μας.  

Η εκδήλωση της ζωής και μόνο αποτελεί ένα "θαύμα", που χαρακτηρίζεται από την πολυπλοκότητα και την οργάνωση. Ακόμη και μία πρωτόγονη μορφή ζωής, ένας μονοκύτταρος οργανισμός, παρουσιάζει τέτοια πολυπλοκότητα που δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με κανένα προϊόν της ανθρώπινης διάνοιας.

Αρκεί κάποιος να παρατηρήσει και θα αντιληφθεί  πως στον μακρόκοσμο του σύμπαντος  κυριαρχεί ένα συνεχές πάρε-δώσε, μία διαρκής μεταβολή κατάστασης,  το  ίδιο συμβαίνει και στον μικρόκοσμο του ανθρώπου σύμφωνα με το Ερμητικό ρητό  : “ οδός άνω και κάτω μία” (όπως επάνω έτσι και κάτω).

Εισπνέεις  λ.χ αέρα  από την ατμόσφαιρα η οποία βρίσκεται   έξω από εσένα.

Μετατρέπεις την αναπνοή μέσα σου,   και κατόπιν την επιστρέφεις στην φύση. Δεν μπορείς να πάρεις κάτι και να το κρατήσεις  χωρίς να το επιστρέψεις πίσω. Όλα τα πράγματα στην ζωή, είτε η αναπνοή σου,  είτε η τροφή στα υλικά σου, είτε τα υλικά  σου  αποκτήματα σου, οτιδήποτε, επιστρέφουν  πίσω στην φύση. 

Αντιστοίχως το κάθε κύτταρο του σώματος   έχει συγκεκριμένη θέση στην δομή του, έτσι ώστε να εκφράζεται ένα σύνολο. Από την στιγμή που θα δοθεί μία εντολή στο κύτταρο αυτό θα την εκτέλεση, προς την εύρυθμη λειτουργία του συνόλου. Σε αντίθεση περίπτωση το κύτταρο θα πάψη, καθώς αυτό προκαλεί την ενεργοποίηση του αμυντικού συστήματος και εφαρμόζεται η εξουδετέρωση του. 

Η οπτική της  επιστήμης καθοδηγείται στην αναζήτηση  του έσχατου μυστηρίου της ζωής  από το απόφθεγμα:  «ο Θεός βρίσκεται στις λεπτομέρειες». Αντίθετη η  Φιλοσοφική αναζήτηση  καθοδηγείται από το : «Ο Θεός είναι ο κύκλος. Το κέντρο του βρίσκεται παντού και η περιφέρεια πουθενά».  

Η επιστήμη αναζητά τα όρια της φύσης, ενώ η Φιλοσοφία  και η μεταφυσική την έλλειψη αυτών των ορίων.

Η επιστήμη είναι η σταγόνα του ωκεανού, η Φιλοσοφία  το κύμα του. Η επιστήμη εργάζεται για να ερμηνεύσει πειραματικά το μυστήριο της ύπαρξης, η Φιλοσοφία και η  μεταφυσική για την αληθινή φύση της πραγματικότητας, επειδή με τον τρόπο τους,  τόσο η επιστήμη όσο και η Φιλοσοφία  ψάχνουν για την βασική αλήθεια γύρω από την  ύλη και την πηγή της. Σε αυτή την αναζήτηση όμως φαίνεται πως η επιστήμη αμέλησε εντελώς το πνεύμα μία λεπτοφιότερης μορφή της ύλης που μάλιστα διαθέτει μορφή συνειδητότητας, όπως αναγνωρίζει πλέον η κβαντική φυσική.

Πνευματικότητα  φυσικά δεν σημαίνει πως πρέπει να βρούμε  μια σπηλιά ή να κάτσουμε κάτω από ένα δέντρο και να κρυφτούμε εκεί για πάντα αναμένοντας την "φώτιση" απαρνούμενοι την υλική μας φύση και τις  ανάγκες της εποχής. 

Οφείλουμε να είμαστε "μέσα" σε αυτό τον κόσμο, αλλά ταυτόχρονα και όχι " αυτού του κόσμου". Ο κόσμος δημιουργήθηκε για  τον άνθρωπο  προκειμένου να έχουμε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο να μπορούμε να γνωρίσουμε ποίοι πραγματικά είμαστε. 

Αυτή είναι η στιγμή να εργαστούμε για να θέσουμε τις βάσεις για ένα  καλύτερο  κόσμο. 

Σε κάθε περίπτωση η καλύτερη χρήση της ζωής είναι να την αφιερώσουμε σε κάτι που διαρκεί περισσότερο  από αυτήν.