Το μοναδικό ταλέντο και η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα του Νεο Πλατωνιστή καλλιτέχνη Μιχαήλ Αγγέλου

 «Ο Θεός βρίσκεται στη λεπτομέρεια. Η τελειότητα είναι φτιαγμένη από λεπτομέρειες…Η δημιουργία μπορεί να επιβιώσει από τον Δημιουργό: Ο Δημιουργός θα φύγει, νικημένος από τη φύση, Ωστόσο, η εικόνα που τραβούσε Για αιώνες, θα ζεσταίνει την καρδιά». 

Ο «Μωυσής» του Μιχαήλ Άγγελου, είναι ένα από τα κορυφαία δημιουργήματα του μεγάλου Ιταλού Αναγεννησιακού καλλιτέχνη. Το μοναδικό ταλέντο και η  καλλιτεχνική ιδιοφυΐα του Μιχαήλ Αγγέλου αποτυπώνεται ακόμα και στην παραμικρή λεπτομέρεια του προσώπου του «Μωυσή», σε κάθε φλέβα η οποία αποτυπώνεται κάτω από την επιδερμίδα του μαρμάρου, ακόμα και στην   αποτύπωση ενός μικρού μυ, ο οποίος  διακρίνεται στον ανθρώπινο βραχίονα, μόνο όταν κινείται κάποιο δάχτυλο στην παλάμη. Αυτό ακριβώς αποτυπώνει στην πρώτη φωτογραφία ο Μιχαήλ Άγγελος, στον «Μωυσή»,  ο οποίος να κρατά τις δέκα εντολές, ενεργοποιώντας τον συγκεκριμένο μυ. Ένα μικρό παράδειγμα της εξαιρετικής προσοχής που δίνεται στη λεπτομέρεια σε αυτό το αριστούργημα. Ο ίδιος ο Μιχαήλ Άγγελος λέγεται πως αναφώνησε  στο άγαλμα του: «Γιατί δεν μιλάς;»,  όταν ολοκλήρωσε το αριστούργημά του, γνωρίζοντας πως πρόκειται για ένα από τα κορυφαία δημιουργήματά του.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του αγάλματος του «Μωυσέως» είναι πως ο Μιχαήλ Άγγελος τον απεικονίζει κερασφόρο, γεγονός που έχει προκαλέσει  προβληματισμό, διαφορετικές απόψεις και κρίσεις, ανά τους αιώνες.  Προσωπικά θεωρώ πως κάτι τέτοιο δεν είναι τυχαίο, δεν θα μπορούσε να είναι τυχαίο, όπως θα διαπιστώσετε στην συνέχεια του κειμένου. Για τους κερασφόρους αρχαίους Θεούς διαβάστε σχετικά εδώ.

O Μιχαήλ Άγγελος Μπουανορότι, για πολλούς ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης της ανθρωπότητας, γεννήθηκε στα περίχωρα της Φλωρεντίας το 1475. Η πόλη ήταν ήδη το κέντρο της Αναγέννησης. Οι Μέδικοι υπήρξαν οι πρώτοι πάτρωνες του Μιχαήλ Άγγελου. Ο Μιχαήλ Άγγελος πολύ νέος φοίτησε στη σχολή γλυπτικής που συντηρούσε ο Λαυρέντιος των Μεδίκων στους κήπους του San Marco , μελετώντας κυρίως τα αρχαία ελληνικά αγάλματα και τα έργα των Τζίοττο και Μασάτζιο.

Εκεί συνδέθηκε με τους νεοπλατωνιστές Μαρσίλιο Φιτσίνο, Κριστόφορο Λαντίνο, Πίκο ντελα Μιράντολα και τον ποιητή Άντζελο Πολιτσιάνο. Βρέθηκε έτσι από μικρός στην καρδιά της Ιταλικής Αναγέννησης, την οποία και υπηρέτησε με πάθος μέχρι το τέλος της ζωής του, μέσα από τη γλυπτική, τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική, με έργα που θα παραμείνουν αθάνατα. Οι ιδέες του Νεοπλατωνισμού τον επηρέασαν βαθύτατα,  καθώς μέσα από αυτές ήρθε  σε επαφή με τις φιλοσοφικές, μυθολογικές, μεταφυσικές, ηθικές και μυστικιστικές αρχές του αρχές του νεοπλατωνισμού, και του κλασσικού Ελληνορωμαϊκού κόσμου.

Αγαπούσε την αρχαιότητα και τις κλασσικές αρχαίες  μορφές όπως αυτές αναδύονταν μέσα από τον τεράστιο πλούτο της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας. Η   Αναγεννησιακή  Νέο Πλατωνική σχολή, συνδύαζε «παγανιστικούς» μύθους και τον Ερμητισμό, με θέματα από την Βίβλο, σ’ ένα φιλοσοφικό σύστημα όπου ο υλικός κόσμος αποτελεί αντανάκλαση του κόσμου των ιδεών και οι δυνάμεις της φύσης της συμπαντικής και αιώνιας αγάπης.

Ο Μιχαήλ Άγγελος είχε το παρατσκούκλι «θεϊκός». Η δημιουργική, εικονοπλαστική του δύναμη έλεγαν ότι έχει μέσα της κάτι θείο . Στα πρώτα έργα του ανήκει η «Μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων»,  παρουσιάζοντας έναν αρχαίο Ελληνικό μύθο. Στη Μάχη των Κενταύρων έχουμε μια συμβολική εκδήλωση της ποιητικής του «μένους»: τα ευγενή ιδανικά υποτάσσονται στα αυθόρμητα ένστικτα, ο άνθρωπος αποκαλύπτει τη «ζωώδη» πλευρά του, όταν κυριεύεται από το χθόνιο Διονυσιακό πνεύμα.  

Δεν είναι φυσικά τυχαίο πως η Κενταυρομαχία αποτυπώνεται στην Νότια μετώπη του Παρθενώνα του ναού της Σοφίας, συμβολίζοντας την καταλυτική υπεροχή της ηθικής και της λογικής,  απέναντι στο παράλογο και ανεξέλεγκτο συναίσθημα. Στο εξωτερικό τμήμα του ναού, αναδεικνύεται ο ασταμάτητος πόλεμος πνεύματος και ύλης, λογικής και παραλόγου.  Όπως ακριβώς η Παρθένα Αθηνά γεννήθηκε  δίχως,  μητέρα μέσα από το κεφάλι του Δία, έτσι και ο άνθρωπος που γνωρίζει ποια είναι η πραγματική του υπόσταση, έχει κατακτήσει συνεπώς το «γνώθι σαυτόν», εντός του ναού αποτίει τιμή στην πραγματική του φύση, η οποία είναι ομοούσια προς τους θεούς.  Στο εσωτερικό του ναού κατοικεί η θέα της νόησης και της σοφίας, όπως και στο εσωτερικού του ανθρώπου βρίσκεται ο θεϊκός σπινθήρας του ανθρώπου..

Μετά τον θάνατο του Λορέντζο του Μεγαλοπρεπούς ο Μιχαήλ Άγγελος εγκατέλειψε το ανάκτορο των Μεδίκων και συνέχεια φιλοξενήθηκε στο μοναστήρι του Σάντο Σπίριτο.

Ο Μιχαήλ Άγγελος,  δρούσε σε ένα Αναγεννησιακό περιβάλλον μεν, Χριστιανικό δε περιβάλλον,  στο οποίο όμως ήταν ακόμα νωπές οι μνήμες από την ιερά εξέταση.

Χαρακτηριστικό είναι το έργο του Tommaso Laureti  «Ο θρίαμβος της Χριστιανικής Θρησκείας»  το 1585, όπου απεικονίζει ένα σπασμένο αρχαίο άγαλμα στο πάτωμα, μπροστά από τον εσταυρωμένο Ιησού. Στην πραγματικότητα απεικονίζει την διαταγή του Μεγάλου Κωνσταντίνου να καταστραφούν όλα τα αρχαία ειδωλολατρικά αγάλματα και να αντικατασταθούν από τις εικόνες του Ιησού. Έργο το οποίο βρίσκεται στο μουσείο του Βατικανού!.

“Triumph of Christian Religion” by Tommaso Laureti  in Vatican Museum. Depicts the order by Constantine to destroy pagan idols and replace them with images of Christ.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο Μιχαήλ Άγγελος, δημιούργησε αξεπέραστα έργα εμπνευσμένα από την παλαιά και κενή διαθήκη, όπως ο «Δαυίδ», και ο «Μωησής», έργα  συμβολικά με  κρυμμένα νοήματα και ερμηνείες τα οποία ήταν το αποτέλεσμα σύνθεσης των αρχαίων κλασσικών μορφών, της αλληγορικής και συμβολικής παγανιστικής τέχνης  του  νεοπλατωνισμού, αλλά  και του  Χριστιανισμού.

Τα πάντα Πάντως έχουν το νόημα τους, στα έργα του Μιχαήλ Άγγελου: Τα πρόσωπα, η χρονολογική σειρά τους, η απόδοση των μορφών, το γυμνό, οι εκφράσεις, η τοποθέτηση τους στους Χριστιανικούς ναούς  αλλά και δίπλα στις άλλες μορφές. Τίποτα από ότι έκανε ο Μιχαήλ Άγγελος δεν είναι τυχαίο.

 

Λεπτομέρεια από τον Δαυίδ του Μιχαήλ Άγγελου

Η ιστορία δημιουργίας του κορυφαίου γλυπτού «Μωυσής», ξεκίνησε το 1523 και ολοκληρώθηκε το 1545 και αντικρίζοντας το κανείς, παρατηρώντας πάνω του και την παραμικρή  λεπτομέρεια, αναρωτιέται «μα πόσο ζωντανό μοιάζει».

Πιο συγκεκριμένα, το 1905 ο πάπας Ιούλιος Β’ επιθυμεί την κατασκευή ενός ταφικού μνημείου και η επιλογή του καλλιτέχνη θα πέσει στον Μιχαήλ Άγγελο. Ο καλλιτέχνης θα δεχτεί δίχως αντιρρήσεις να αναλάβει ένα έργο το οποίο θα του κοστίσει σχεδόν 40 ολόκληρα χρόνια από τη ζωή του, στα οποία θα υπάρχουν πολλές στεναχώριες, έριδες, φιλονικίες, στεναχώριες, συκοφαντίες και απειλές. Το άγαλμα θα αποπερατωθεί το 1545. Ο «Μωυσής», το μοναδικό από τα 40 αγάλματα που περιλαμβάνονταν στο αρχικό του σχέδιο, βρίσκεται στη βασιλική San Pietro in Vincoli, στον λόφο του Esquilino.

Τα τελευταία 19 χρόνια της ζωής του τα αφιέρωσε εξ ολοκλήρου στο μεγαλειώδες αυτό έργο. Ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε την τελευταία του πνοή στις 18 Φεβρουαρίου του 1564 στη Ρώμη.