Ο συμβολισμός των γουρουνιών στην Οδύσσεια.

 

Όταν ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του έφτασε στο νησί της Κίρκης, την Αία, η μάγισσα Κίρκη τους πρόσφερε κρασί, και ανακάτεψε τυρί, μέλι, αλεύρι και μαγιοβότανα. Όταν οι άνδρες του Οδυσσέα έφαγαν και ήπιαν, λησμόνησαν τις πατρίδες τους. Τότε, η Κίρκη άγγιξε καθένα τους με το μαγικό της ραβδί, και τους μεταμόρφωσε σε γουρούνια.

Όταν ο Οδυσέας πήγε στο ανάκτορο της για να γλυτώσει τους συντρόφους του, η Κίρκη παρότι πόθησε τον Οδυσσεά, προσπάθησε με μαγικά να μεταμορφώσει και αυτόν σε γουρούνι. Τα μάγια της όμως δεν έπιασαν καθώς ο Θεός Ερμής είχε δώσει νωρίτερα στον Οδυσσέα, να φάει στο φυτό Μώλυ, ως αντίδοτο στα μάγια της Κίρκης. Η Κίρκη ερωτευτηκε τον Οδυσσεά, ο οποίος έμεινε μαζί για χρόνο, αφού πρώτα είχε δώσει και πάλι για χάρη του εραστή της, την ανθρώπινη μορφή στους συντρόφους του.

Ένα άξιο ίσως αναφοράς πως όταν ο Οδυσσέας ζητάει από την Κίρκη να επαναφέρει τους συντρόφους του ξανά σε ανθρώπους, η Κίρκη τον συμβουλεύει να συζητήσει πρώτα μαζί τους για να διαπιστώσει αν συμφωνούν και οι ίδιοι, και του προτείνει ως συνομιλητή ένα από τους πρώην συντρόφους του, πλέον γουρούνι, (τον Γρύλλο), ο οποίος στην δική της παρέμβαση, είναι σε θέση να μιλάει, αν και γοουρούνιν.

Ο Γρύλλος αναφέρει στον Οδυσσέα την προτίμηση των μεταμορφωμένων συντρόφων του, να παραμείνουν γουρούνια καθώς πιο ευτυχισμένοι έτσι. Η επιχειρηματολογία η οποία αναπτύσσεται στηρίζεται στην άποψη ότι τα ζώα διαθέτουν λογική και αρετές που ξεπερνούν τις αντίστοιχες των ανθρώπων. Φυσικά στο τέλος επικρατεί η λογική και η άποψη του Οδυσσέα, και οι σύντροφοι του ξανα αποκτούν την ανθρώπινη μορφή τους.

Τα γουρούνια τα συναντούμε και στην Τρίτη ημέρα των Ελευσινίων μυστηρίων, προφάνως συνεπώ, υπάρχει ένας συμβολισμός. Η τρίτη ημέρα των Ελευσινίων μυστηρίων, γνωστή ως ημέρα της τελετής «Αλαδε μύσται», περιελάμβανε πομπή των μυστών που έφτανε στη θάλασσα του Φαλήρου.

Οι υποψήφιοι μύστες είχαν κάνει ένα καθαρτήριο λουτρό στην θάλλασα τόσο οι ίδιοι, οσο και τα προς θυσία γουρούνια, καθώς το νερό γενικά συνεπώς και η Θάλασσα, καθάριζαν και εξάγνιζαν τον άνθρωπο. Για αυτό πάντα σε κάθε ιέρο υπήρχε και μία πηγή, για καθαρμούς.

Εφόσον λοιπόν οι υποψήφιοι μύστες φρόντιζαν να καθαρθούν οι ίδιοι και τα γουρουνάκια τους στα νερά του Σαρωνικού, επέστρεφαν στην Αθήνα. Το αίμα του χοίρου θεωρείται ισχυρός παράγοντας καθαρμού, που έχει τη δύναμη να απορροφά τα ρυπαρά πνεύματα. Τα γουρούνια πέρα από σύμβολο γονιμότητας της θέας Δήμητρας, θεωρούνται βρώμικα ζώα και λάγνα ζώα, για αυτό και συμβολίζουν τα αντίστοιχα ζωώδη πάθη, της βουλιμίας, της ρυπαρότητας, και της φιληδονίας.

Ένας άλλος αντίστοιχος συμβολισμός, δίνεται από το Carl Jung- Κάρλ Γιούνγκ (Man and his Symbols), Η μάγισσα Κίρκη, μεταμόρφωνε τους άντρες σε γουρούνια, για να υπογραμμίσει το πόσο επιρρεπής, ευμετάβλητη και αδύναμη είναι η αντρική υπόσταση (animus-νους), απέναντι στην γυναικεία (anima-ψυχή), η οποία υποβοηθά την αποκάλυψη της σκοτεινής, «γουρουνίσιας», πλευράς του.! (γνωστό το ρητό: όλα τα γουρούνια την ίδια φάτσα έχουν, για τους άντρες )