Ο διάλογος που ακολουθεί, αποτελεί ένα σύγχρονο, πρωτότυπο φιλοσοφικό δοκίμιο, στο οποίο ο Πυθαγόρας συνομιλεί με τον μαθητή του, Ίππασο τον Μεταπόντιο. Η σκηνή τοποθετείται στον Ναό των Μουσών, στο Ομακοείο, στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας· έναν χώρο αφιερωμένο στη γνώση, την ενατένιση και την πνευματική κάθαρση, όπου τα μυστήρια της φύσης και της σοφίας βρίσκουν την απόλυτη σιγή τους ανάμεσα στους κίονες και το φυσικό τοπίο.
Το φως του απογεύματος διαπερνά το αίθριο, απλώνοντας μια χρυσή αύρα ανάμεσα στους κίονες του Ναού των Μουσών. Στο κέντρο, ο Πυθαγόρας, καθισμένος σε χαμηλό θρόνο, απλώνει το βλέμμα του προς το βάθος του κήπου. Δίπλα του στέκεται ο Ίππασος, όρθιος, γεμάτος σεβασμό και φιλομάθεια.
Ίππασος: Διδάσκαλε, θα ήθελα να μου λύσεις κάποιες απορίες· προβλήματα που με απασχολούν καιρό, και που μόνο ένας σοφός, όπως εσύ, θα μπορούσε να απαντήσει.
Πυθαγόρας: Είναι αλήθεια πως κάποιοι με ονομάζουν σοφό· εγώ, όμως, δεν διεκδικώ αυτόν τον τίτλο. Ο άνθρωπος που έχει επίγνωση της ύπαρξής του επιδιώκει να πορεύεται αθόρυβα, όπως η βάρκα που επιπλέει στο ποτάμι – το ποτάμι όμως δεν εισρέει μέσα στη βάρκα.
Ίππασος: Δάσκαλε, πώς μπορούμε να ζούμε «μέσα στον κόσμο» χωρίς ο κόσμος να εισχωρεί μέσα μας;
Πυθαγόρας: Ο ενσυνείδητος άνθρωπος στέκεται και παρατηρεί τα πάντα· θαυμάζει τη φύση, τον μέγα Μεταποιητή – το Άλφα και το Ωμέγα. Οι περισσότεροι βιάζονται να δράσουν, να αλλάξουν. Εγώ προτιμώ να βλέπω, αφήνοντας τη ροή να με διαπερνά.
Ίππασος: Και η σοφία πώς αποκτάται;
Πυθαγόρας: Τη γνώση την αντλούμε από την επαφή με τα φαινόμενα· τη σοφία, όμως, μόνο από την απόσταση. Αν, Ίππασέ μου, επιχειρήσεις με το γνωστό να αγγίξεις το άγνωστο, και με το επιμέρους να συλλάβεις το Όλον, θα μείνεις για πάντα στο ήμισυ.
Ίππασος: Τόσο πολύ διαφέρουν το μέρος και το σύνολο, δάσκαλε;
Πυθαγόρας: Ακριβώς. Γι’ αυτό επιβάλλεται ο καθένας να ανακαλύψει μόνος του την αλήθεια. Κανείς δεν μπορεί να βαδίσει το μονοπάτι για λογαριασμό άλλου. Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να ξέρεις το μονοπάτι και στο να γίνεσαι το μονοπάτι.
Ίππασος: Να γίνεσαι το μονοπάτι… Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
Πυθαγόρας: Να ακολουθείς τον δικό σου δρόμο χωρίς φόβο και φιλοδοξία. Όταν είναι αληθινά δικός σου, ξεπηδούν μπροστά σου πόρτες εκεί όπου για τους άλλους δεν υπάρχουν. Μονάχα αν το μονοπάτι συντονιστεί με την καρδιά σου, θα σε οδηγήσει στην αρμονία.
Ίππασος: Και ποιο μυστικό κρύβει κάθε μονοπάτι;
Πυθαγόρας: Όλα οδηγούν στον Θάνατο· το παλιό δέρμα πρέπει να πέσει, για να γεννηθεί το καινούργιο. Τότε συντονίζεσαι με τον ρυθμό του σύμπαντος· γίνεσαι ταυτόχρονα Παν και Τίποτα, ον ενέργειας, και ταυτόχρονα άυλη ουσία…
Ίππασος: Και μετά; Τι έπεται, δάσκαλε;
Πυθαγόρας: Η αληθινή αναζήτηση μόλις ξεκινά· η δημιουργία γίνεται συνεχές ταξίδι. Μόνο όταν απελευθερωθείς από τα δόγματα και τη συσσωρευμένη γνώση, αναγεννάται μέσα σου ένας νους αυθεντικός, όσο η ίδια η φύση. Πρέπει να καθαρθείς· να αποτινάξεις από πάνω σου ό,τι σε βαραίνει. Πάρε για παράδειγμα δύο πέτρες: η μία ακατέργαστη, η άλλη έργο τέχνης. Η ωραιότητα δεν είναι εγγενής στην ύλη, αλλά στο μέτρο που αυτή υπακούει στο σχέδιο του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης φέρει το κάλλος μέσα του· η ύλη διαμορφώνεται και αποκτά τη μορφή που υπάρχει στον νου του. Το ότι ζούμε είναι ένα γεγονός· το να ζεις όμως αξιοπρεπώς είναι τέχνη – η τέχνη της ένθεης ζωής.
Ίππασος: Δάσκαλε, τι σημαίνει πως οι αριθμοί είναι η αρχή του παντός;
Πυθαγόρας: Οι αριθμοί δεν είναι απλώς σύμβολα μέτρησης. Είναι τα πρωταρχικά στοιχεία που δομούν το σύμπαν. Με την Τετρακτύν – το άθροισμα των αριθμών 1, 2, 3 και 4 – περιγράφουμε την αρμονία της μουσικής, της γεωμετρίας και της κοσμικής τάξης. Η αρμονία των σφαιρών, η ανάσα των αστεριών, η μελωδία των ψυχών, όλα αντηχούν σε αριθμητικές αναλογίες.
Ίππασος: Και πώς συνδέεται η μουσική αρμονία με τη δικαιοσύνη και την ηθική των πολιτών;
Πυθαγόρας: Όπως στη λύρα η συμφωνία των χορδών παράγει ωραία μουσική, έτσι και στην πολιτεία η ισορροπία των πολιτικών τάξεων γεννά δίκαιο πολίτευμα. Η ψυχή του ανθρώπου, σύμφωνα με τη διδασκαλία μας, έχει τρία μέρη· όταν βρίσκονται σε αρμονία, το άτομο ευτυγχεί.
Ίππασος: Από πού προέρχεται η ψυχή, δάσκαλε;
Πυθαγόρας: Η ψυχή είναι αθάνατη. Μετά το πέρας της επίγειας ζωής, μετενσαρκώνεται, διδασκόμενη από τις εμπειρίες κάθε ύπαρξης, ώσπου να καθαρθεί πλήρως και να επιστρέψει στην Πηγή – την καθαρή Μονάδα.
Ίππασος: Ποιοι κανόνες είναι οι σημαντικότεροι για την κοινότητά μας, δάσκαλε;
Πυθαγόρας: Η αρετή είναι ο ύψιστος νόμος· η κοινοκτημοσύνη εκφράζει την ισότητα· η σιωπή καλλιεργεί το εσωτερικό μέτρο· η μελέτη των αριθμών και των γεωμετρικών μορφών ακονίζει τον νου· και η αστρονομία αποκαλύπτει τη θέση μας στο σύμπαν. Όταν ο κάθε αδελφός ζει εναρμονισμένος με τις ουράνιες σφαίρες και τους συνανθρώπους του, τότε και η κοινότητα καθίσταται θεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου