Αυτογνωσία, γνώθι σαυτόν, μυστικισμός

«Όταν ο ήλιος λάμπει πάνω σε εκατομμύρια μικρές σφαιρίτσες νερού, βλέπει κανείς πάνω σε καθεμιά τους, μια τελειότατη απεικόνιση του ήλιου. Με τον ίδιο τρόπο και η μοναδική Ψυχή, ο ένας Εαυτός, η μία ύπαρξη του σύμπαντος, όταν αντικαθρεπτίζεται πάνω σε όλες αυτές τις πολυάριθμες σφαιρίτσες των διαφορετικών ονομάτων και μορφών, φαίνεται σαν να έχει διαφορετικές όψεις, ενώ στην πραγματικότητα είναι μία. Δεν υπάρχει ούτε “εγώ”, ούτε “εσύ”, τα πάντα είναι ένα.»

Βιβεκανάντα

Από την αρχαιότητα έως και σήμερα πάντα και σε  όλες τις θρησκείες υπήρχε το «ρεύμα του μυστικισμού», το οποίο ανάλογα με την μεθοδολογία διακρίνεται στον εξωστρεφή και στον εσωστρεφή μυστικισμό.

Ο εξωστρεφής  στρέφεται προς τα έξω, μέσω των αισθήσεων, ο ενδοστρεφής  στρέφεται προς τα έσω μέσα στον Νου. Και οι δύο κορυφώνονται στην αίσθηση ύστατης ενότητας με΄ ότι εκείνος που την αισθάνεται θεωρεί δική του ένωση ή ακόμη ταυτότητα. Όμως ο εξωστρεφής μυστικιστής χρησιμοποιώντας τις φυσικές αισθήσεις του, αντιλαμβάνεται την πολλαπλότητα των εξωτερικών υλικών αντικειμένων να μετασχηματίζεται μυστικός, με αποτέλεσμα το Ένα, ή η ενότητα να ακτινοβολεί μέσω αυτών. Ο ενδοστρεφής μυστικιστής, αντίθετα αναζητεί, αποκλείοντας σκοπίμως τις αισθήσεις να καταδυθεί μέσα  στα βάθη του δικού του εγώ. (1)

Γενικεύοντας εάν επιχειρούσαμε να δώσουμε έναν ορισμό του Μυστικισμού  ίσως θα μπορούσαμε να πούμε πως οι μυστικιστές επιδιώκουν την ένωση με το υπερβατικό,  με το «θείο»,  την ταύτιση του ανθρώπου με το απόλυτο. Ο μυστικιστής, αναζητά αποκλείοντας τις αισθήσεις, να καταδυθεί στα βάθη του δικού του «εγώ», είτε μέσω της υπερφυσικής θείας χάρης (Χριστιανισμός-Μουσουλμανισμός) είτε μέσω μίας προσωπικής και ευθείας ένωσης του ανθρώπινου πνεύματος με την θεμελιώδη αρχή της υπάρξεως.

Μυστικισμός θα μπορούσε να ονομαστεί λοιπόν, η τέχνη της βιωματικής προσεγγίσεως προς την υπερ-αισθητή πραγματικότητα, η προσπάθεια αφύπνισης  της  Θείας εσωτερικής Σπίθας,  που ενοικεί μέσα μας. Το ταξίδι  διαφέρει ανάλογα με την ατραπό που επιλέγει, η αφετηρία και ο προορισμός όμως είναι  κοινός. Από τον  Ινδουισμό :

«Έναν υπέρτατο μα άγνωστο φίλο διαθέτεις εντός σου. Γιατί ο θεός ενοικεί στο εσωτερικό κάθε ανθρώπου, μόνο που λίγοι ξέρουν  να τον αποκαλύψουν. Ο άνθρωπος που θυσιάζει τις επιθυμίες και τις πράξεις του στο Ον από το οποίο προέρχονται οι αρχές κάθε πράγματος, καθώς όλη η δημιουργία. Προσεγγίζει με την θυσία του το τέλειο. Όποιος καταφέρνει να βρει μέσα του την ευτυχία, τη χαρά και το φως, ταυτίζεται με το Θεό. Γνώριζε πως η ψυχή που προσεγγίζει το Θεό είναι απελευθερωμένη από τη γέννηση και το θάνατο, τα γηρατειά και τον πόνο, και γεύεται το νερό της αθανασίας».

Μπακαβάντ Γκιτά.

τον  Επίκτητο:

«Έχεις μέσα σου ένα κομμάτι απ' το Θεό. Γιατί λοιπόν αγνοείς αυτή τη συγγένεια;   Αν ήταν μπροστά σου ένα άγαλμα του Θεού, δε θα τολμούσες να κάνεις τίποτα απ' όσα κάνεις τώρα.  Κι ενώ είναι ο ίδιος ο Θεός παρών μέσα σου και τα βλέπει όλα και τ' ακούει,   δε  ντρέπεσαι να κάνεις το κακό, μη έχοντας συναίσθηση του τι είναι η φύση σου; Εσύ, που είσαι το κατασκεύασμα αυτού του Δημιουργού, θέλεις να το καταισχύνεις;   Κι όμως, ο Θεός όχι μόνο σε κατασκεύασε, αλλά εμπιστεύτηκε και παρέδωσε σε σένα τον εαυτό σου.   Κι εσύ δε θα το θυμηθείς αυτό, αλλά θα ντροπιάσεις τη κηδεμονία σου.»

τον Πλωτίνο:

 «Θα φθάσει η ψυχή όχι σε κάτι άλλο αλλά στον εαυτό της…….τα πάντα βρίσκονται μέσα μας» VI ix 11.38

έως τον Απόστολο Παύλο:

«Δεν ξέρετε ότι είσθε ναός του Θεού και ότι το Πνεύμα του Θεού κατοικεί μέσα σας;» Προς Κορινθίους Α'3,16.

Και τον Άγιο Αυγουστίνο:

«Μην στρέφεσαι προς τα έξω, γύρισε μέσα σου. Η αλήθεια κατοικεί στον εσωτερικό άνθρωπο». Άγιος Αυγουστίνος liber de vera religione XXIX72

Η αφύπνιση  επιτυγχάνεται με την ενδοσκόπηση, ή και την αυγογωσία, που αποσκοπεί τόσο στην  γνώση  του εαυτού μας, - το Δελφικό Γνώθι σ' αυτόν -, όσο και της σχέσης μας με το κόσμο που μας περιβάλλει. Η προσπάθεια αυτή απαιτεί μία διεύρυνση του πνεύματος πέρα από τα γνωστά, και τα χρονικά πλαίσια που έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε. Είναι μία γνώση βιωματική, που επιτρέπει την ολοκλήρωση του ανθρώπου. Επομένως, δεν επιδιώκει να πείσει, αλλά να κάνει κάποιον να βιώσει. Αποτελεί μία αλτρουιστική στάση ζωής, μία κατανόηση του μεγαλείου του σύμπαντος και της γνώσης ότι η απόλυτη αλήθεια δεν είναι προσεγγίσιμη για τον άνθρωπο, συμβάλλοντας κατά αυτόν τον τρόπο στην απομάκρυνση από φανατισμούς και δογματισμούς. Κάτι που βέβαια  επιτυγχάνεται πολύ δύσκολα. Όπως χαρακτηριστικά προτρέπει ο Όσιος Νικήτας Σταθάτος

«Γνώρισε τον εαυτό σου. Αυτό είναι όντως αληθινά  ταπείνωση που διδάσκει την ταπεινοφροσύνη και συντρίβει την καρδία. Και να εργάζεσαι για αυτό το πράγμα και να το φυλάγεις. Αν όμως δεν γνώρισες ακόμη τον εαυτό σου, τότε ούτε τι είναι ταπείνωση γνωρίζεις, ούτε άρχισες την αληθινή πνευματική εργασία και φύλαξη. Γιατί το να γνωρίσεις καλά τον εαυτό σου, είναι ο σκοπός της εργασίας των αρετών..»

Με το Δελφικό παράγγελμα Γνώθι σ' αυτόν  δεν εννοείται βέβαια μία απλή συλλογή πληροφοριών κάτι είναι εύκολο για έναν νοήμων άνθρωπο. Η απλή καταγραφή πληροφοριών και γνώσεων σημαίνει «αντικειμενοποίηση». Γνωρίζουμε κάτι μόνο όταν μπορέσει να το περιορίσει ο νους μας, όταν κάτι είναι πέρα από τα όρια του νου μας, δεν είναι αντιληπτό. Η γνώση λοιπόν από μόνη της είναι ελλιπής. Πόσο μάλλον όταν προσπαθούμε να αντιληφθούμε ανώτερες αλήθειες, όπως του Θείου  που δεν μπορούμε να τις προβάλλουμε έξω από τον εαυτό μας. Αν ο νους περιορίσει το Απόλυτο, τότε θα παύσει Εκείνο να είναι Απόλυτο, θα γίνει πεπερασμένο. Ετσι ό,τι περιορίζει ο νους γίνεται αναγκαστικά  πεπερασμένο. (2).

Η γνώση από μόνη της δεν προσφέρει την ευδαιμονία και την πνευματική αναγέννηση, συνεπώς δεν μπορεί για αυτό να μας μίλησαν όλοι οι μεγάλοι του παρελθόντος. Άρα μιλάμε ένα άλλο είδους «γνώσης». Μία γνώση που βιώνεται πέρα από λεκτικές περιγραφές. Η επίτευξη αυτής της γνώσης είναι ικανή να οδηγήσει την μεταμόρφωση, καθώς  θεωρία η πράξη δεν πρέπει να διαχωρίζονται. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο Νίτσε στον Ζαρατούστρα:

«Αηδίασα από την σοφία μου. Μοιάζω με μέλισσα που μάζεψε πάρα πολύ μέλι. Μου χρειάζονται χέρια που να απλώνονται προς εμένα. Θα ήθελα να δίνω και να διασκορπώ. Χρέος έχω να κατέβω στα χαμηλά βάθη, όπως κανείς και εσύ Ήλιε όταν πορεύεσαι πίσω από τις θάλασσες και φέρνεις το φως σου κάτω από τον κόσμο. Χρέος έχω σαν και εσένα λαμπρό μου άστρο να δύσω.»

Τι είναι όμως ο  εαυτός μας τον οποίο οφείλουμε να γνωρίσουμε; Ο εαυτός είναι εκείνο το συνειδητό, αισθανόμενο πάντα υπάρχον ένα, που στον καθένα από εμάς γνωρίζει ότι υπάρχει. Κάθε άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να σκεφτεί τον εαυτό του ως ανύπαρκτο. Κανείς δεν αναρωτιέται «Υπάρχω»; Η αυτοεπιβεβάιωση «Υπάρχω» έρχεται πριν από οτιδήποτε άλλο, και στέκει πέρα από κάθε αμφισβήτηση. (3)

Ο άνθρωπος όμως είναι αναπόσπαστο τμήμα της φύσης, δεν μπορεί να υπάρξει ξέχωρα από  τον κόσμο, άρα το «υπάρχω» είναι συνυφασμένο και εξαρτώμενο με την φύση. Εκεί οφείλουμε να ψάξουμε τις ρίζες μας.

Παρατηρώντας λοιπόν την  φύση διαπιστώνουμε μία προοδευτική πορεία προς μία ανώτερη ζωή, μία πορεία από την ύλη προς το πνεύμα. Πίσω από όλες τις εκδηλώσεις του αισθητού κόσμου υπάρχει μία πρωταρχική δύναμη ένας πόθος για επιστροφή στην κατάσταση ενότητας,   από εκεί από όπου όλα προήλθαν και θα καταλήξουν. Μία απλή παρατήρηση στην φύση αποδεικνύει πως όλα τα δημιουργήματα από τους κεντρικούς Ήλιους έως τους μονοκύτταρους οργανισμούς έχουν δομηθεί με βάση την αρχή πως η ενέργεια στο σύμπαν είναι ιεραρχημένη   με βάση την σταδιακή διαβάθμιση του αόρατου προς το ορατό, του  ΕΝΟΣ προς την πολλαπλότητα , του πνεύματος προς την  ύλη.

Σύμφωνα με τον μυστικισμό  ο Κόσμος είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς διαδοχικών αλλαγών που οφείλονται στην Κίνηση και τις μεταλλαγές της. Κάθε αλλαγή εκφράζει ένα τμήμα της Κοσμικής Ιδέας και αποτελεί ένα  ιδιαίτερο είδος ζωής. Η πορεία της ζωής διαμέσου των αλλαγών που η Θεία Σκέψη καθορίζει, λέγεται Εξέλιξη. Σκοπός της εξέλιξης είναι οι Μονάδες να γνωρίσουν προοδευτικά όλες τις διαφοροποιήσεις της ουσίας, να τις αφομοιώσουν και να τις ελέγχουν με την ενεργοποίηση των δυνάμεών τους.

Η διαδικασία μέσω της οποίας η εκδηλωμένη ζωή τείνει να εκφράζει το εν δυνάμει σχέδιο και να το μετατρέπει από τη σπερματική του κατάσταση σε φαινόμενο και έργο, ονομάζεται εξέλιξη. Κάθε νόμος, κάθε αιτία και αποτέλεσμα, κάθε αλλαγή και τροποποίηση υπάρχουν εν δυνάμει και εμφανίζονται σε κάθε συμπαντικό πεδίο, εφόσον οι συνθήκες του πεδίου το επιτρέπουν. Από το θείο εκπορεύεται το πνευματικό, το ψυχικό, το νοητικό κ.λ.π. Μέσα στο επόμενο υπάρχει το προηγούμενο και στο αρχικό όλα τα επόμενα. Αυτό λέγεται διαφοροποίηση. (4)

Όπως ο  εκδηλωμένος κόσμος έχει τριαδική κατάταξη  Πνεύμα -  Ψυχή - Φύση,  έτσι και ο άνθρωπος αποτελείται από  πνεύμα -  ψυχή -  σώμα.

Τόσο στο σύμπαν όμως όσο και στον άνθρωπο υπάρχουν περαιτέρω υποδιαιρέσεις. Στον άνθρωπο υπάρχουν  δύο «εγώ», το κατώτερο ή προσωπικότητα ( η ψυχο μονάδα που ενσαρκώνεται ) και το ανώτερο ή Ατομικότητα (το αθάνατο τμήμα του ανθρώπου ή το Θείο Εγώ). Τα δύο αυτά «εγώ» είναι ανταγωνιστικά έως ότου η προσωπικότητα ταυτιστεί με την ατομικότητα.

Ο Πλάτωνας το περιγράφει στον μύθο των δύο ίππων όπου  το ανθρώπινο «εγώ» είναι προσδεδεμένο σε δύο ίππους. Ο πρώτος  συμβολίζει τον θεϊκό εαυτό  τραβάει προς τον Ουρανό,  ενώ ο άλλος ο ατίθασος,  στρέφεται προς τα κάτω, προς τα πάθη και την ύλη.Η πορεία της ανθρώπινης μονάδας μέσα στην Εκδήλωση ακολουθεί ένα ρεύμα καθοδικό και ένα ανοδικό. Τα δύο ρεύματα-τόξα σχηματίζουν τον κύκλο της Ζωής, Η πορεία αυτή αρχίζει από τα πνευματικότερα πεδία προς τα υλικότερα ή από την πιο λεπτοφυή προς την πυκνότερη ύλη. (5) 

Ο άνθρωπος όντας μία  αρχικά πνευματική μονάδα,  καταλήγει να περιβάλλεται από ένα φυσικό σώμα χάνοντας έτσι σταδιακά  την επικοινωνία με την πνευματική του υπόσταση. Η αποκατάσταση της επαφής ανάμεσα στην ανθρώπινη συνειδητότητα και την πνευματική της ρίζα, αποτελεί τον στόχο της Εξέλιξης και τον σκοπό των αέναων κύκλων επαναγεννήσεων στον φυσικό κόσμο. (6) 

Αυτό αποκαλύπτεται και από την ετυμολογία της λέξεως «ψυχή» η οποία  προέρχεται από το ρήμα «ψύχω». Η ψυχή είναι το περικάλυμμα που περιορίζει με το ψύχος του το πνευματικό πυρ. Συνεπώς ψυχή είναι κάθε περαιτέρω περιορισμός που δέχεται η μονάδα μέσω των περικαλυμμάτων της. Ψυχή είναι αυτό που ψύχεται, η πύρινη φλόγα-σπίθα, η οποία περιτυλίγεται από διαρκώς πυκνότερα πέπλα ύλης, που τελικά απομονώνουν το πυρ της.(7)

Ο Πλωτίνος εξηγεί σχετικά :

«Ο καθένας από μας βρίσκεται στον Πνευματικό Κόσμο και βρισκόμαστε σε ένωση με αυτή την υλική σφαίρα εξαιτίας των υλικών στοιχείων μας, και με το Θείο Πνεύμα (Νους) με το ανώτατο τμήμα μας, που είναι το πνευματικό. Με το νοητικό (πνευματικό) τμήμα μας, διαμένουμε σταθερά στον Ύψιστο κόσμο, ενώ είμαστε δεμένοι με τα κατώτερα τμήματα μέσω των κατωτέρων σειρών του πνεύματος μέσα μας.»  Εννεάδες, ΙΙΙ, ιν, 3

Η ανθρώπινη ψυχή δεν βυθίζεται εντελώς μέσα στο πεδίο της ύλης σύμφωνα με τον Πλωτίνο:

«Επειδή κάτι απ'αυτήν βρίσκεται ασταμάτητα και για πάντα στον Πνευματικό Κόσμο, όμως αυτό το τμήμα της ψυχής που είναι βυθισμένο στα πεδία των αισθήσεων, εν μέρει ελέγχεται εδώ, και καθώς τοξινώνεται, γίνεται τυφλό ως προς το ανώτερό της τμήμα, το οποίο διαλογίζεται επί της Θεότητας»  Εννεάδες,  IV, viii, 8.

Η ανθρώπινη ζωή για τον μυστικισμό  είναι ένα πέρασμα από τα κατώτερα πεδία της δημιουργίας, μια σειρά από προσωρινές εμπειρίες, με σκοπό την εμπειρία και μοναδικό στόχο την κατάκτηση της πνευματικής συνειδητότητα. Η επίγεια ζωή είναι μόνο μια στιγμή στην αιωνιότητα και η εμπειρία της είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό της αιώνιας σοφίας.

Η παρουσία μας στον γήινο πλανήτη είναι ένα ταξίδι με γυρισμό στο πνευματικό μας λίκνο από το οποίο κάποτε ξεκινήσαμε. Ένα ταξίδι στο οποίο ο κάθε ένας αναλαμβάνει,  να διακρίνει το καλό από το κακό, το προσωρινό από το αιώνιο. Το προσωπικό Εγώ κυριαρχείται από ένστικτα τα πάθη, έως ότου ο άνθρωπος διαμέσου απείρων εμπειριών και δοκιμασιών, μάθει τα χαλιναγωγεί, τα ανώτερα στοιχεία της, που είναι η θυσία, ο αλτρουισμός, η παγκόσμια αγάπη και η σοφία. Αυτές είναι οι ιδιότητες και τα χαρίσματα της ανώτερης φύσης μας, του Πνευματικού μας Εγώ. Υποφέρουμε γιατί αγνοούμε τον αληθινό σκοπό της ζωής και τον στόχο της εξέλιξης, που είναι η εξομοίωσή μας με το αθάνατο πνευματικό μας πρότυπο.(8)

Ο φυσικός άνθρωπος, δεν είναι παρά ένα φαινόμενο, μια μερική μόνο εκδήλωση του Αληθινού Ανθρώπου. Αυτόν τον αληθινό άνθρωπο οφείλουμε  να ανακαλύψουμε, την Ιθάκη που έχει χάσει ο κάθε ένας από εμάς.

Το ταξίδι του ανθρώπου  είναι ο κύκλος της ανθρώπινης εμπειρίας μέσα στη φύση, όπου ίσως μετά από πολλές περιπέτειες και κινδύνους, ο άνθρωπος κατορθώσει να θυμηθεί την πραγματική του πατρίδα, την πνευματική του Iθάκη. Στο μυστηριώδες αυτό ταξίδι, η εσωτερική παράδοση, οι μύθοι και οι θρησκείες στέκουν  δίπλα στον άνθρωπο βοηθός και συμπαραστάτης για να του θυμίζει την καταγωγή του και να του προσδιορίζει τους δρόμους της επιστροφής του προς το πνευματικό του λίκνο. (9)

Tο ταξίδι της ανθρώπινης ψυχής  συμβολίστηκε στην Ελλάδα από τον Όμηρο με την Οδύσεια, έως την Ινδία με τον Αρζτούνα και την Μπαγκβάντ Γκίτα έως την Περσία και το έπος του Γκιλγκαμές. Η αφύπνιση της  Θείας εσωτερικής Σπίθας  του «ανώτερου εγώ»  και του αγώνα που κάνει ο κάθε άνθρωπος για τον εξαγνισμό της προσωπικότητας από τα πάθη ώστε  να αποκτήσει αυτοσυνείδηση, αποσυμβολίζεται στον όγδοο άθλο του Ηρακλή,  και την  εξόντωση της Λερναίας Ύδρας, του τέρατος με τα εννέα κεφάλια, που έβγαζαν φλόγες. Όταν έκοβε κάποιος έκοβε ένα κεφάλι την θέση του φύτρωναν δύο. Σύμφωνα με τον μύθο όταν ο Ηρακλής έφτασε στο βάλτο της Λερναίας Ύδρας, ο Δάσκαλός του είπε :

«Μια συμβουλή μόνο μπορώ να σου δώσω: Εγειρόμεθα κλίνοντες το γόνυ».

Ο Ηρακλής ανάμενε την κατάλληλη ώρα που το θηρίο θα έβγαινε έξω, μάταια όμως. Τότε βύθισε τα βέλη του σε καυτή πίσσα και τα έριξε μέσα στη σπηλιά, έτσι ώστε να αναγκάσει την λερναία Ύδρα σε έξοδο από την σπηλιά, όπως και έγινε. Το τέρας πρόβαλλε με τα εννέα του κεφάλια να πετάνε φλόγες, επιτέθηκε στον Ηρακλή και προσπάθησε να τυλιχτεί στα πόδια του. Ο Ηρακλής κατάφερε να κόψει το ένα κεφάλι με το ρόπαλο αμέσως όμως φύτρωσαν δύο στη θέση του. Με κάθε επίθεση που έκανε, το τέρας γινότανε δυνατότερο, θυμήθηκε όμως  την συμβουλή του Δασκάλου του. Πέταξε  το ρόπαλο, γονάτισε, και σήκωσε στον αέρα την λερναία Ύδρα. Κρεμασμένη στον αέρα και στον ήλιο, έχασε τη δύναμή της και τα κεφάλια της κρεμόντουσαν νεκρά. Ο Ηρακλής παρατήρησε ότι ένα κεφάλι ήταν αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε κάτω από ένα βράχο που συμβολίζει την  θέληση.

• Η πρώτη τριάδα των κεφαλιών συμβολίζουν τις ορέξεις που συνδέονται με το σεξ, την άνεση και το χρήμα.
• Η δεύτερη τριάδα συμβολίζει τα πάθη, το φόβο, το μίσος και την επιθυμία για δύναμη.
• Η τρίτη τριάδα συμβολίζουν τις κακίες του ανθρώπινου νου : την υπερηφάνεια, τη χωριστικότητα και τη σκληρότητα.

Οι τρεις ιδιότητες του χαρακτήρα που έπρεπε να εκφράσει ο Ηρακλής, ήταν η ταπεινότητα, το θάρρος και η διάκριση.

Ταπεινότητα, για να γονατίσει, να δει την κατάστασή του αντικειμενικά και να αναγνωρίσει τα μειονεκτήματά του , δηλαδή όλα τα συσσωρευμένα κακά, λάθη και αποτυχίες του μακρινού του παρελθόντος.

Θάρρος, για να επιτεθεί στο τέρας που βρίσκεται συσπειρωμένο στις ρίζες της φύσης του. Το τέρας, παραμένοντας βαθιά μέσα στα υπόγεια διαμερίσματα του υποσυνείδητου, πότε ήρεμο και πότε σε μια φλογερή και ταραχώδη φρενίτιδα, δημιουργεί μια μόνιμη κατοικία. Δύσκολα ανακαλύπτει την ύπαρξή του ο άνθρωπος. Περνάει πολύς καιρός ώσπου να καταλάβει ότι τρέφει και συντηρεί ένα τόσο άγριο πλάσμα. Μόνο τα καυτερά βέλη της φλογερής έφεσης το αναγκάζουν να αποκαλυφτεί. Και τέλος διάκριση, για να ανακαλύψει μια τεχνική προκειμένου να χειριστεί σωστά το θνητό εχθρό του.

Ο Ηρακλής αναγνωρίζει την ύπαρξη της Ύδρας, την αναζητεί υπομονετικά και τελικά την καταστρέφει. Χρειάζεται διάκριση για να αναγνωρίσει την ύπαρξή της, υπομονή για να ανακαλύψει τη φωλιά της και ταπεινότητα για να φέρει τα ακάθαρτα στοιχεία του υποσυνείδητου στην επιφάνεια και να τα εκθέσει στο φως της σοφίας.

Ο θάνατος της Ύδρας συμβολίζει τον εξαγνισμό και τη μετάλλαξη των τριών φορέων της προσωπικότητας. Το αθάνατο κεφάλι που έκοψε και έθαψε κάτω από το βράχο, συμβολίζει τη μετάλλαξη της επιθυμίας, που ήταν η κινητήρια δύναμη της προσωπικότητας, σε σταθερή θέληση που είναι Πνευματική ιδιότητα.

Ο πνευματικός ταξιδιώτης απορρίπτει το κατώτερο και αποδέχεται το ανώτερο. Συμπλέοντας συνειδητά με τις Κοσμικές Αρχές, ο άνθρωπος ωθείται σταθερά και προοδευτικά προς το ανοδικό τόξο της ζωής, σε μια κατακόρυφη προς τα ύψη πορεία που θα τον οδηγήσει στην αγκαλιά του πατέρα του.(10)

Ως υλική ποσοτική αξία δεν είμαστε τίποτε περισσότερο παρά λίγα γραμμάρια άνθρακα, αζώτου, θείου φωσφόρου οξυγόνου και αρκετού νερού με αμελητέα αντικειμενική αξία.

Η  εκδήλωση και μόνο της ζωής είναι ένα θαύμα, που χαρακτηρίζεται από την πολυπλοκότητα και την οργάνωση. Ακόμη και μία  πρωτόγονη μορφή ζωή, ένας  μονοκύτταρος οργανισμός, παρουσιάζει τέτοια πολυπλοκότητα που δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με κανένα προϊόν της ανθρώπινης διάνοιας. 

Έχοντας όμως υπερεκτιμήσει την αξία μας ξεχνούμε  τον άρρηκτο δεσμό μας με τον κόσμο. Έχουμε  φτιάξει προσωπικούς Θεό/ούς ψηλά στον Ουρανό που μετά από ανθρώπινες παρακλήσεις  επεμβαίνει/ουν κάθε φορά που προκύπτουν προβλήματα ή για να αποτρέψει τις άσχημες επιλογές μας, λες και κάτι τέτοιο δεν θα σήμαινε κάποιο σοβαρό ελάττωμα στο όλο σχέδιο. Σε κάθε περίπτωση είναι Καλύτερος ένας Θεός που δεν επεμβαίνει καθόλου, παρά ένας Θεός που επεμβαίνει επιλεκτικά. Όπως αναφέρει ο Βιβεκανάντα:

«Φτιάχνουμε, εμείς οι ίδιοι την μοίρα μας. Ο ήλιος του Θεού λάμπει τόσο για τους αδύναμους, όσο και για τους ισχυρούς. Το ίδιο φυσάει ο αέρας του για τον άγιο και για τον αμαρτωλό. Είναι ο Κύριος όλων, ο Πατέρας όλων, σπλαχνικός κι αμερόληπτος. Μήπως θέλετε να πείτε ότι Εκείνος ο Κύριος της Δημιουργίας, βλέπει τα ψιλοπράγματα της ζωής μας με το δικό μας πρίσμα; Τι εκφυλισμένη ιδέα για το Θεό θα ήταν αυτή. Είμαστε σαν μικρά σκυλάκια, που κάνουμε εδώ αγώνες ζωής και θανάτου, και νομίζουμε, ανόητα, πως ακόμα κι ο ίδιος ο Θεός θα τους πάρει, παρόμοια, στα σοβαρά σαν κι εμάς. Εκείνος γνωρίζει τι σημαίνει το παιχνίδι των κουταβιών. Οι προσπάθειές μας να ρίξουμε το φταίξιμο σε Εκείνον, κάνοντάς τον τιμωρό κι επιβραβευτή, είναι τουλάχιστον ανόητες. 

Εκείνος ούτε τιμωρεί, ούτε βραβεύει κανέναν. Η αιώνια ευσπλαχνία Του είναι ανοιχτή για τον καθένα – πάντα σε όλα τα μέρη, κάτω από κάθε συνθήκη – ασταμάτητα, χωρίς απόκλιση. Από εμάς εξαρτιέται πως θα τη χρησιμοποιήσουμε. Μην κατηγορείτε ούτε τους ανθρώπους, ούτε το Θεό, ούτε κανέναν στον κόσμο. Όταν υποφέρετε, κατηγορήστε τον εαυτό σας, και προσπαθήστε να αλλάξετε προς το καλύτερο. Αυτή είναι η μόνη λύση στο πρόβλημα.

Εκείνοι που κατηγορούν άλλους – κι αλίμονο ο αριθμός τους αυξάνει κάθε μέρα – είναι γενικά δυστυχισμένες ψυχές, με ανήμπορα μυαλά, που έφεραν τον εαυτό τους σε αυτό το αδιέξοδο, διαμέσου των δικών τους σφαλμάτων. Κατηγορούν τους άλλους, αλλά αυτό δεν τους βοηθάει. Δεν τους εξυπηρετεί καθόλου. Η προσπάθειά τους να ρίξουν το φταίξιμο σε άλλους τους αποδυναμώνει περισσότερο. Για αυτό μη κατηγορείτε κανέναν για τα δικά σας λάθη, σταθείτε στα δικά σας πόδια και πάρτε την ευθύνη πάνω σας. Πείτε: “η δυστυχία από την οποία τώρα υποφέρω οφείλεται στις πράξεις μου, κι αυτό αποδεικνύει πως πρέπει εγώ μόνος μου να την επανορθώσω. Ό,τι εγώ έφτιαξα, μπορώ και να το κατεδαφίσω, ό,τι δημιουργήθηκε από κάποιον άλλο. Δεν θα μπορέσω να το καταστρέψω”. 

Για αυτό σηκωθείτε, γίνετε θαρραλέοι, ισχυροί. Αναλάβετε όλες τις ευθύνες στους ώμους σας και μάθετε πως είσαστε οι δημιουργοί της μοίρας σας.Όλη η δύναμη κι η ο βοήθεια που θέλετε, βρίσκεται μέσα σας. Επομένως προετοιμάστε το μέλλον σας. “Αφήστε τους νεκρούς να θάψουν τους νεκρούς”. Το άπειρο μέλλον είναι μπροστά σας, και θα πρέπει να θυμόσαστε πως κάθε λέξη, σκέψη και πράξη μαζεύει πάνω σας ένα απόθεμα, κι ότι όπως οι κακές σκέψεις κι οι κακές πράξεις είναι έτοιμες να πηδήξουν πάνω σας σαν τίγρεις, έτσι υπάρχει κι η ενθαρρυντική ελπίδα, πως οι καλές πράξεις και οι καλές σκέψεις είναι έτοιμες με τη δύναμη εκατό χιλιάδων αγγέλων να σας υπερασπίσουν παντού και πάντα».

Αυτό που ορίσαμε ως Θεό πρέπει βρίσκεται παντού ως η πηγή της κάθε ύπαρξης. Θα πρέπει λοιπόν και εμείς  ως ανθρωπότητα  να αγκαλιάσουμε την φύση και τον κόσμο, και να πάψουμε να φερόμαστε ως ένας «ιός», που εξαπλώνετε και καταστρέφει, και  να συμπεριφερόμαστε όπως το κάθε κύτταρο που  έχει συγκεκριμένη θέση στην δομή του σώματος μας, έτσι ώστε να εκφράζεται ένα σύνολο. Από την στιγμή που θα δοθεί μία εντολή στο κύτταρο  αυτό θα την εκτέλεση, προς την εύρυθμη λειτουργία του συνόλου. Σε αντίθεση περίπτωση το κύτταρο θα πάψει αν είναι εναρμονισμένο μα τα άλλα και μετατρέπεται σε καρκινικό. Αυτό προκαλεί την ενεργοποίηση του αμυντικού συστήματος και εφαρμόζεται η εξουδετέρωση του. Στην περίπτωση δε που κυριαρχήσουν τα άναρχα κύτταρα εμφανίζεται η νεοπλασία με αποτέλεσμα να κυριαρχήσουν τα καρκινικά των υγιών και να επέλθει η εξόντωση του οργανισμού…

Ο άνθρωπος του εικοστού πρώτου αιώνα οφείλει να διευρύνει την συνειδητότητα του αγκαλιάζοντας όλα τα δημιουργήματα, μετέχοντας ενεργά στο κοσμικό σχέδιο, επιβεβαιώνοντας την αιώνια υπόσταση του, της αθάνατης και αιώνιας φύσης του.

Η συνειδητή πνευματική  ζωή του κάθε ενός είναι η ατραπός  μέσα από την  οποία καλείται ο άνθρωπος να βρει την αληθινή του φύση και πορεία μέσα στην Δημιουργία, δίχως θρησκευτικούς φανατισμούς και μισαλλοδοξίες. Ο άνθρωπος εξάλλου είναι φίλος της σοφίας, καθώς κάθε ένας από μας κατέχει ένα μικρό μόνο τμήμα της….Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει  ο  Κρισναμούρτι :

« Η αλήθεια δεν έχει μονοπάτι και αυτή είναι η ομορφιά της αλήθειας, είναι η ζωή. Ένα πεθαμένο πράγμα έχει μονοπάτι για να το φτάσεις γιατί είναι κάτι στατικό, αλλά μόλις δεις ότι η αλήθεια  είναι κάτι ζωντανό που κινείται, που δεν έχει σταμάτημα, που δεν είναι σε κανένα ναό, τζαμί ή εκκλησία και που καμία θρησκεία, κανένας δάσκαλος και κανένας φιλόσοφος, κανένας δεν μπορεί να σε οδηγήσει σε αυτή - τότε θα δεις επίσης ότι αυτό το ζωντανό πράγμα είναι αυτό που πραγματικά είσαι εσύ – ο θυμός σου, η βαρβαρότητα σου, η βία σου, η απόγνωση σου, η αγωνία και η θλίψη μέσα στην οποία ζεις. Μέσα στην κατανόηση όλων αυτών βρίσκεται η αλήθεια, και μπορείς να την κατανοήσεις μόνο εάν ξέρεις να βλέπεις αυτά τα πράγματα στην ζωή σου. Και δεν μπορείς να βλέπεις μέσα από μία ιδεολογία, ή ένα φίλτρο από λόγια, μέσα από ελπίδες και φόβους. Βλέπετε λοιπόν ότι δεν μπορείτε να εξαρτιέστε από κανέναν. Δεν υπάρχει οδηγός, δάσκαλος, δε υπάρχει αυθεντία.» (11)

Εάν είναι αλήθεια πως το Πνεύμα είναι εγκλεισμένο στην Ύλη και η φανερή Φύση είναι ο κρυφός Θεός, τότε η εκδήλωση του θείου μέσα του και η αντίληψη του Θεού εσωτερικά και εξωτερικά είναι ο ύψιστος και ο πιο νόμιμος πιθανός στόχος για τον άνθρωπο πάνω στη γη.

Εάν η πορεία του ανθρώπου είναι απλώς η διαιώνιση του είδους και ο πλασματικός ευημερισμός δίχως ηθικές ή άλλες αναστολές, τότε ποιο το νόημα στο πέρασμα από την ζωή ανθρώπων που μας άφησαν ως παρακαταθήκη το πνευματικό έργο ενός Σωκράτη, ενός Πλάτωνα, ενός Βούδα, ενός Ιησού, ενός Πλωτίνου, ενός Μιχαήλ Άγγελο, ενός Ντα Βίτσι ενός Τζιορντάνο Μπρούνο…,

Ποιο το νόημα της ζωής εν τέλει;

Ο γράφων πιστεύει ότι οι δύσκολες ερωτήσεις οφείλουν να έχουν εύκολες απαντήσεις. Ίσως η απάντηση είναι να αφήσουμε στους επόμενους  έναν κόσμο καλύτερο από αυτόν που παραλάβαμε από τους προηγούμενους. Όσο ρομαντική και έαν είναι για το σύγχρονο περιβάλλον μία τέτοια τοποθέτηση, όπως λέει και ο Ν. Καζαντζάκης:

«Αποστολή του πνευματικού ανθρώπου είναι να φωνάζει στην έρημο. Ίσως κάποιος ακούσει»..

Παραπομπές
Σημείωση 1 Stace, mysticism and philosophy 

Σημείωση 2 Ομιλία του  Swami Vivekananda

Σημείωση 3 Η συνείδηση τροφοδοτεί με πληροφορίες τον άνθρωπο, δημιουργώντας την σκέψη. Εκτός όμως της  συνείδησης  είναι η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κάποιος τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του και να ανταποκρίνεται σε αυτά, υπάρχουν και άλλα επίπεδα δράσης της συνείδησης που δεν εκδηλώνονται συνειδητά από τον άνθρωπο. Το υποσυνείδητο, και την Υπερσυνείδηση. Υποσυνείδητο. Η λέξη κλειδί για την ψυχανάλυση. Έννοια κυρίως γνωστή από τον Φρόιντ.  Το ασυνείδητο είναι η πιο βαθιά πτυχή του εαυτού μας, το άδυτο της ψυχής με ουσιαστικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα κατά την διάρκεια του  ύπνου.  Ελέγχει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας δίχως  να το καταλαβαίνουμε, και αποτελεί την  αιτία πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πολλοί  άνθρωποι. Το υποσυνείδητο. Υπερ συνειδητότητα  είναι η ικανότητα να συλλαμβάνουμε λεπτότερους κραδασμούς και δονήσεις και να αντιλαμβανόμαστε  φαινόμενα που ανήκουν σε ανώτερα πεδία, την  βίωση του ΟΛΟΥ.

Σημείωση, 4 Το Ταξίδι του Προσκυνητή,   Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Σημείωση, 5 Θρησκευτικότητα, ο κλώνος της πνευματικότητας, Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Σημείωση 6, 7 Ψυχή, το πέπλο του Πνεύματος, Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Σημείωση 8, 9  oμάδα εργασίας «Μπλαβάτσκυ», Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Σημείωση 10 Η έννοια της Ελευθερίας  Τερζάκη

Σημείωση 11  η απελευθέρωση από το γνωστό  Κρισναμούρτι, εκδ.  καστανιωτη