Εαρινή ισημερία και Ελευσίνια Μυστήρια.

Οι Ισημερίες και Ηλιοστάσια σηματοδοτούν συγκεκριμένα χωροχρονικά σημεία κατά την περιστροφή της Γαίας γύρω από τον ζωοδότη ήλιο. Παρατηρώντας ο άνθρωπος την φύση αντιλήφθηκε πως οι εναλλαγές κάθε έτους στην φύση, ορίζονται  ορίζεται από τέσσερις ημερομηνίες:

- Εαρινή Ισημερία 21/3 έναρξη της Άνοιξης (ίσες ημέρα-νύχτα)

- Θερινό Ηλιοστάσιο 21/6 έναρξη του Θέρους (η μεγαλύτερη ημέρα)

- Φθινοπωρινή Ισημερία 21/9 έναρξη του Φθινοπώρου (ίσες ημέρα-νύχτα)

- Χειμερινό Ηλιοστάσιο 21/12 έναρξη του Χειμώνα (η μικρότερη ημέρα)

Τις  τέσσερις αυτές ημέρες όλοι ανεξαιρέτως οι αρχαίοι πολιτισμοί θεωρούσαν ιερές για αυτό και σηματοδοτούσαν ιδιαίτερες εορτές, τελετουργίες και μυστικιστικά δρώμενα, καθώς οι ανθρώπινες κοινωνίες συσχέτιζαν τα γεγονότα του πνευματικού κόσμου με τις φάσεις του ήλιου, και την εμφανή επίδραση του στη φύση.

Αρχαίοι ναοί και  μνημεία, ήταν ευθυγραμμισμένα με την ανατολή του ήλιου τις συγκεκριμένες αυτές ημέρες, λειτουργώντας ως ηλιακά ημερολόγια, κοσμικά παρατηρητήρια, αλλά και ως ημέρες με ιδιαίτερη ενεργειακή και πνευματική ενέργεια .

Η εαρινή ισημερία γίνεται Φέτος (20/3/ 2021) 11:37 ώρα Ελλάδας, και σηματοδοτεί επίσημα την έναρξη της Άνοιξης.  Εφέτος η Εαρινή ισημερία συμπίπτει με το ψυχο Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων. Το ψυχοσάββατο σχετίζεται όμως στενά με την αρχαία Θεά Δήμητρα και την γιορτή των Ανθεστηρίων.

Πιο συγκεκριμένα οι αρχαίοι Έλληνες είχαν την συνήθεια να προσφέρουν στους νεκρούς τους μία φορά το χρόνο την ημέρα των Χυτρών την Τρίτη δηλ. και τελευταία ημέρα της εορτής των Ανθεστηρίων (διαρκούσαν τρεις ημέρες και ήταν κατά παράδοση αφιερωμένα στο θεό Διόνυσο, τον οίνο και την οινοποσία, συνδεόταν επίσης με τον εορτασμό της διάβασης του χειμώνα προς την άνοιξη, της πορείας από το ζόφο και το μαρασμό του χειμώνα στην άνοιξη που θάλλει, θάλποντας τη νέα ζωή), αυτό που ονόμαζαν «πανσπερμία ή πανκαρπία», δηλαδή ένα μίγμα διαφόρων καρπών.

Για αυτό τον λόγο οι Αθηναίοι, τοποθετούσαν σιτάρι, στους τάφους των κεκοιμημένων, τους δε κεκοιμημένους τους ονόμαζαν «Δημήτριους», γιατί πίστευαν ότι η Θεά Δήμητρα τους χάρισε ως δώρο το σιτάρι. Για αυτό τον λόγο έθαβαν μέσα σε μεγάλα πιθάρια σιτάρι, διότι πίστευαν ακράδαντα στη μεταθανάτια ζωή.

Μεγάλο μέρος των τελετών αυτών ήταν συνεπώς αφιερωμένο στις ψυχές των νεκρών προγόνων, σε προσφορές, εξευμενισμούς και εξαγνισμούς, αλλά και στο ξέφρενο καλωσόρισμα του καινούριου μέσα από διαβατήριες τελετές ενηλικίωσης, δημόσιες οινοποσίες, σκωπτικά πειράγματα και αναπαραστάσεις ιερογαμίας παραπέμποντας σε τελετές γονιμότητας (Καρναβάλι).

Φυσικά δεν είναι τυχαίο πως στα Ελευσίνια Μυστήρια γινόταν σιωπηρή επίδειξη ενός σταχύου. Και δεν είναι επίσης τυχαίο πως στα σημεία των ισημεριών (εαρινή και τη φθινοπωρινή) πραγματοποιούταν τα Ελευσίνια Μυστήρια,  προς τιμήν της Περσεφόνης και της Δήμητρας.  Για τους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν η ώρα  επιστροφής της Περσεφόνης από τον Άδη στη Γη και τη μητέρα της, τη Δήμητρα, στα μικρά Ελευσίνια.

Τα μικρά ή εν Άγραις μυστήρια, τελούνταν μία φορά το χρόνο, κατά το δεύτερο μισό του μήνα Ανθεστηριώνα (αρχές Μαρτίου), στο Μητρώον εν Άγραις, που βρισκόταν στη δεξιά όχθη του Ιλισού, και ήταν το προπαρασκευαστικό στάδιο για όσους επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στα Ελευσίνια Μυστήρια ή Μεγάλα Μυστήρια, που τελούνταν κατά το μήνα Βοηδρομιώνα (μέσα στο Σεπτέμβριο).

Η ίδρυση των Μικρών Μυστηρίων οφείλεται, κατά την παράδοση, στον Ηρακλή, που, όντας ξένος, για να μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια, έπρεπε να περάσει ένα πρώτο τελετουργικό στάδιο κάθαρσης στην Αθήνα. Οι ερευνητές δέχονται ότι τα Μικρά Μυστήρια ήταν αφιερωμένα στην Περσεφόνη, ενώ τα Μεγάλα στη Δήμητρα.

 Η περίοδος αυτή ήταν μέρος της προετοιμασίας για τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια (στην επόμενη ισημερία) όπου μετά από καθαρμούς, θυσίες και όρκους εχεμύθειας, οι μύστες δεχόντουσαν την πρώτη διδασκαλία, βάσει της οποίας θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και να αντιληφθούν τα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια.

Τη συσχέτιση των μεγάλων μυσταγωγικών τελετών με τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια αναφέρει ο Ιουλιανός (ο λεγόμενος Παραβάτης, διότι  προσπάθησε να επαναφέρει την αρχαία θρησκεία Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου από το 361 έως το 363 μ.Χ). Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από  βιβλίο του:

«Υποστήριζα προηγουμένως ότι σημασία έχει και η εποχή την οποία διάλεξαν οι αρχαίοι για την τέλεση των μυστηρίων και το γεγονός ότι την όρισαν έτσι ώστε να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σχέση με την πραγματικότητα.

Όταν λοιπόν ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς στο σημείο εκείνο του ισημερινού κύκλου, εκείνο διάλεξε η θεά για τον εαυτό της. Όταν δηλαδή βρίσκεται στο σημείο του Ζυγού, τελούνται τα μεγαλόπρεπα και απόκρυφα μυστήρια της Δήμητρας και της Κόρης.

Και πολύ σωστά. Γιατί τότε ακριβώς πρέπει πάλι να τελέσουμε τα μυστήρια προς τιμή του θεού που απομακρύνεται, για να αποφύγουμε τις καταστροφές που μπορεί να μας προκαλέσει ο θρίαμβος της ανόσιας δύναμης του σκότους.

Πάντως οι Αθηναίοι τελούσαν δυο μυστήρια προς τιμήν της Δήμητρας, τα Μικρά Μυστήρια, όπως τα έλεγαν, όταν ο ήλιος βρίσκεται στο σημείο του Κριού, και τα Μεγάλα Μυστήρια, όταν μπαίνει στον Ζυγό για τους λόγους που ανέφερα.

Όσο για την ονομασία Μεγάλα και Μικρά Μυστήρια, νομίζω πως εξηγείται με την απομάκρυνση του θεού, όπως ταιριάζει άλλωστε, και όχι με το πλησίασμα του προς την γη.

Έτσι τα Μικρά Μυστήρια αποτελούν απλώς υπόμνηση, δεδομένου ότι ακριβώς την στιγμή που είναι παρών ο θεός που μας τράβηξε κοντά του, τότε αρχίζουν τα προκαταρκτικά της μύησης και λίγο αργότερα επακολουθεί η κάθαρση και οι επίσημες θρησκευτικές τελετές.

Όταν ο θεός φεύγει προς την αντιχθόνα ζώνη, τελείται το σπουδαιότερο μέρος των μυστηρίων, που αφορά την διαφύλαξη και την σωτηρία μας.

Κοιτάξτε! Όπως και στην προκειμένη περίπτωση, αποκόπτεται το όργανο της γονιμοποίησης, έτσι και όσοι Αθηναίοι παίρνουν μέρος στις μυστικές τελετές πρέπει να είναι τελείως αγνοί, και στον αρχηγό τους, τον ιεροφάντη, απαγορεύεται η γονιμοποίηση, επειδή δεν μπορεί να συνεχίζει την πορεία προς το άπειρο-αφού η περιορισμένη και μόνιμη ουσία που περικλείεται στο Ένα είναι αμιγής και καθαρή. Αλλά αρκετά μέχρις εδώ, σχετικά με αυτά».
Ιουλιανός, «Εις την μητέρα των θεών», 173

Η περίοδος από την εαρινή ισημερία μέχρι την θερινή ηλιοστάσιο στο πνευματικό επίπεδο συμβολίζει την περίοδο της αναγέννησης και μεταμόρφωσης  των ανθρωπίνων ψυχών, κατ’ αντιστοιχία της ανθοφορίας και αναγέννησης της φύσεως.

Ο μύθος της Δήμητρας και της κόρης της στην Ελευσίνα είχε ένα προφανή αγροτικό χαρακτήρα, ο οποίος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με τον κύκλο των εργασιών  από την σπορά ως τη συγκομιδή.  Σε ένα δεύτερο συμβολικό και αλληγορικό επίπεδο,  οι σεπτές και άρρητες «μυσταγωγικές» και «μυθαγωγικές» τελετές, οι οποίες τελούνταν προς τιμήν της θεάς της γονιμότητας στο Ελευσίνιο ιερό.

Οι μύστες μάθαιναν ότι η θεϊκή Περσεφόνη που την αντίκρισαν ανάμεσα στους τρόπους και τα μαρτύρια του Άδη, ήταν η εικόνα της ανθρώπινης ψυχής αλυσοδεμένη από την ύλη. Αλλά η ψυχή μπορεί να εξαγνιστεί με την αυτοπειθαρχία και μπορεί να θυμηθεί την πραγματική της προέλευση και προορισμό.

Τότε μόνο η Περσεφόνη θα ξαναγίνει αγνή, φωτεινή, η άρρητη Παρθένα που μοιράζει φως και χαρά. Όσο για τη μητέρα της, τη Δήμητρα, ήταν στον συμβολισμό των μυστηρίων η θεϊκή διάνοια και η νοητική αρχή του ανθρώπου που πρέπει να ξαναβρεί την ψυχή του για να φτάσει την τελειότητα.

Τα αρχαία Ελληνικά μυστήρια αποκάλυπταν ότι μετά την διαμόρφωση της μητέρας Γης και την σύσταση των μορφών της επιφάνειάς της, δημιουργήθηκε με την βοήθεια του Ηλίου η ψυχή, η οποία υπήρξε ο συντελεστής των ζωικών μορφών, που εξελίχθηκαν μέχρι την εμφάνιση του ανθρώπου. Συνεπώς η ψυχή του ανθρώπου έχει μητέρα την Γη και πατέρα τον Ήλιο. Σε Ορφική πινακίδα διαβάζουμε:

 «Γῆς παῖς εἰμι καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος, αὐτὰρ ἐμοὶ γένος οὐράνιον».

Οι ακτίνες του θείου Ηλίου μετέδωσαν στην μητέρα Γη το σπέρμα της ανθρώπινης μορφής και αφού αυτή το κύησε, το εξεδήλωσε ως ανθρώπινη οντότητα. Η ψυχή ακολουθεί τις τέσσερις φάσεις γης- ηλίου, όπου στο αρχικό στάδιο καλλιεργεί τις ιδέες, στο δεύτερο τις εκδηλώνει, στο τρίτο τις εναρμονίζει με τον θείο κόσμο, και στο τέταρτο μεταμορφώνει τις ιδέες σε καρπούς που προάγουν τον άνθρωπο από την υλική φύση στην πνευματική.

Τα Ελευσίνια Μυστήρια τελείωναν κατά τη φθινοπωρινή ισημερία, ακριβώς γι' αυτό το λόγο. Ο μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια, είχε πλέον επιτύχει να εξισορροπήσει το φως και το σκοτάδι μέσα του.

Ο μύθος της Κόρης περιγράφει τον αέναο κύκλο της Ζωής στο κάθε τι. Την άνοδο και την κάθοδο, τη μέρα και τη νύχτα, τη κίνηση και την ακινησία. Συμβολίζει όλες τις αλληλοσυμπληρούμενες αντίθετες ενέργειες που συνθέτουν τη Ζωή. Το δίπολο της εσωτερικής και εξωτερικής αρμονίας.

Η αλληγορία υπενθυμίζει τη συνεχή μετάβαση της ψυχής από τη νύχτα στη μέρα, από τη μέρα στη νύχτα. Την κάθοδο της ψυχής στο σκοτάδι, τον εσωτερικό θάνατο και την άνοδο της ψυχής στο φως, στη Μητέρα. 

Φανταζόμαστε τον ιεροφάντη που ονομαζόταν ιεροκήρυξ  ντυμένο σαν τον ψυχοπομπό, Ερμή, φορώντας στο κεφάλι του τον πέτασο και κρατώντας το κηρύκειο, να οδηγεί τους υποψήφιους μύστες οι οποίοι είχαν υποστεί προκαταρκτική εξέταση κι είχαν δώσει απόδειξη της γέννησης τους, της μόρφωσης και της εντιμότητας τους, γίνονται δεκτοί στον κλειστό περίβολο από τον ιερέα της Ελευσίνας.

 Ήταν ο οδηγός, ο διάμεσος, ο εξηγητής των μυστηρίων. Οδηγούσε εκείνους που έφταναν μπροστά σ' ένα μικρό ναό με ιωνική κιονοστοιχία αφιερωμένο στην Κόρη, τη μεγάλη παρθένα Περσεφόνη. Έβγαιναν τότε από τον ναό οι ιέρειες της Περσεφόνης, σκεπασμένες με άσπιλα πέπλα, με γυμνούς βραχίονες και στεφανωμένες με ναρκίσσους, για να παραταχτούν κατά σειρά στο κεφαλόσκαλο και να ψάλλουν κάποια σοβαρή δωρική μελωδία. Κρατώντας το μέτρο με πλατιές κινήσεις των χεριών τους έψελναν:

«Να που φτάσατε στο καταχθόνιο κατώφλι της Περσεφόνης. Για να καταλάβετε τη μελλοντική σας ζωή και την τωρινή σας κατάσταση πρέπει να περάσετε το βασίλειο του θανάτου. Αυτή είναι η δοκιμασία των μυστών. Πρέπει να μάθετε ν' αψηφάτε τα σκότη για να χαρείτε το φως.. Αλλά καταραμένοι να 'ναι εκείνοι που ήρθαν να βεβηλώσουν τα Μυστήρια. Γιατί η θεά τις διεστραμμένες τους καρδιές θ' ακολουθεί σε όλη τη ζωή τους, και δεν θ' αφήνει τη λεία της ούτε στο βασίλειο των σκιών».

Στην συνέχεια, ακολουθούσαν  ημέρες με καθαρμούς, νηστείες, προσευχές και οδηγίες.
Εδουάρδος Συρέ, «Τα Ελευσίνια Μυστήρια».

Το φως και το σκότος, η ύλη και το πνεύμα, η Δήμητρα και η επάνοδος της Περσεφόνης, αλληγορούν το ταξίδι της εξέλιξης της ψυχής, ανάμεσα στον υλικό και πνευματικό κόσμο, όλες τις μεταβολές και τις αλλαγές που σηματοδοτούν τη Ζωή μας.

Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν τον Ήλιο «οφθαλμό του Διός», ο  Πυθαγόρας, ο Σωκράτης και άλλοι σοφοί, χαιρετούσαν κάθε πρωί τον ανατέλλοντα ήλιο. Ο άνθρωπος καλείται να αναγνωρίσει το Απολλώνιο φως εντός του, να αναγνωρίσει πως νους, ψυχή και πνεύμα πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία.

Ο αναγεννημένος μύστης, θα  βιώσει μέσα στην σιωπή και το σκοτάδι το «φως», που ούτε σε μέγεθος μετριέται, ούτε σε κανένα σχήμα περικλείεται ώστε να ελαττωθεί, ούτε πάλι αυξάνει σε όγκο από έλλειψη ορίων, αλλά επεκτείνεται παντού απροσμέτρητο, ως κάτι μεγαλύτερο από κάθε μέτρο και ανώτερο από κάθε ποσό.

Σκοπός του ανθρώπου να καταστεί αυτόφωτος και όχι ετερόφωτος. Να γνωρίσει τον εαυτό του στην ολότητα του. Να γίνει «Δήλιος», να αποκαλυφθεί, να «αναγεννηθεί». Σκοπός του να δει: «Τον ήλιο να λάμπει εντός του, να δει το Φως του μεσονυκτίου», στα άδυτα της Ελυσίνος. 

Ο φιλόσοφος, ποιητής και ρήτορας Λούκιος Απουλήιος 123 - 170μ .χ, στο βιβλίο του «Μεταμορφώσεις», αναφέρει ένα μικρό τυπικό από τα Ελευσίνια μυστήρια:

«Πλησίασα τα όρια του θανάτου κι έχοντας φτάσει στο κατώφλι της Περσεφόνης ξαναγύρισα, περνώντας ανάμεσα απ' όλα τα στοιχεία (στοιχειακά πνεύματα της γης, του νερού, του αέρα και της φωτιάς).

Είδα τον ήλιο να λάμπει μέσα στα βαθιά μεσάνυχτα με φως αστραφτερό, καθώς και τους θεούς του κάτω και του επάνω κόσμου που τους πλησίασα και τους πλήρωσα τον φόρο της ευσεβούς μου λατρείας».

Ο μαθητής του Πλωτίνου, Πορφύριος (234 - 305 μ.χ)  και νεοπλατωνικός φιλόσοφος, μας,  αποκαλύπτει και αυτός ένα τελετουργικό από την μύηση των Ελευσίνιων:

«Στεφανωμένοι με μυρτιές μπαίνουμε μαζί με τους άλλους μύστες στον πρόναο ακόμα τυφλοί. Αλλά ο ιεροφάντης, που μας περιμένει μέσα στον ναό, θα μας ανοίξει σε λίγο τα μάτια.

Προηγουμένως όμως τίποτα δεν πρέπει να γίνεται βιαστικά παίρνουμε καθαρμό στον ιερό ναό. Γιατί με χέρια αγνά και αγνή καρδιά μάς καλούν να μπούμε στον ιερό περίβολο. Αφού μας οδηγήσουν μπροστά στον ιεροφάντη, εκείνος μας διαβάζει από ένα πέτρινο βιβλίο πράγματα που δεν πρέπει, επί ποινή θανάτου, ν' αποκαλύψουμε.

Ας πούμε μονάχα πως ταιριάζουν με τον τόπο και την περίσταση. Θα γελούσατε ίσως αν τ' ακούγατε έξω από τον ναό. Εδώ μέσα θα χάνατε κάθε τέτοια όρεξη, ακούγοντας τον γέροντα, γιατί είναι πάντοτε γέροντας, και βλέποντας τα σύμβολα που σας αποκαλύπτει.

Και δεν επρόκειτο καθόλου να γελάσει όταν η ίδια η Δήμητρα επιβεβαιώνει, με τη δική της γλώσσα και τα δικά της σημάδια, με τις απότομες ζωηρές αναλαμπές, τα σύννεφα που σωριάζονται πάνω σ' άλλα, ό,τι είδαμε και ακούσαμε από τον καθιερωμένο ιερέα της.

Τέλος, ένα θαυμαστό φως γεμίζει τον ναό. Αντικρίζουμε τ' αγνά Ηλύσια Πεδία και ακούμε τους χορούς των μακάρων. Δεν είναι λοιπόν με εξωτερικά φαινόμενα ή με κάποια φιλοσοφική διδασκαλία, αλλά στ' αλήθεια και στην πραγματικότητα που ο ιεροφάντης γίνεται δημιουργός και αποκαλύπτει όλα τα πράγματα. Ο Ήλιος είναι ο δαδούχος του, η Σελήνη ο βοηθός του δίπλα στον βωμό και ο Ερμής ο μυστικός του κήρυκας.

Η τελευταία λέξη όμως ειπώθηκε: ΚΟΝΞ ΟΜ ΠΑΞ. Η τελετουργία τέλειωσε, κι εμείς έχουμε γίνει επόπτες για πάντα».

«Εποπτεία», η  στιγμή κατά την οποία ο μύστης  αποκτούσε ένα «ἄλλον τρόπον τοῦ ἰδεῖν». Όταν έπρεπε να στραφεί θα μας αποκαλύψει ο ιδρυτής του Νεοπλατωνισμού Πλωτίνος  205 - 270 μ.χ προς το «εσωτερικό Φως», το οποίο είναι ομοούσιο προς το Θείο – Αγαθό.

Η «ομοίωση με τον Θεό - Αγαθό»,  αποτελούσε τον απώτερο στόχο, της ανθρώπινης ζωής. Αυτός ο στόχος επιτυγχανόταν μόνο όταν ο άνθρωπος ήταν ενάρετος έχοντας αρετές, όπως η φρόνηση, η δικαιοσύνη, η ευσέβεια. Και αυτό διότι όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πλωτίνος :

«Ποτέ το μάτι δεν θα μπορούσε να δει τον ήλιο αν  δεν διέθετε ηλιακή μορφή ή φύση, ούτε η ψυχή θα μπορέσει να αντικρίσει το ωραίο, αν δεν έχει γίνει πρώτα ωραία η ίδια» .
Εννέαδες Περὶ τοῦ καλοῦ 1, 6, 8-9.

Αυτός είναι ο βίος των θεών και των θεϊκών και μακάριων ανθρώπων, απελευθέρωση από τα πράγματα του κόσμου τούτου, ζωή που δεν βρίσκει ηδονή στα επίγεια, φυγή του μοναχικού στο μοναχικό. Η ανάβαση στο «Αγαθό», αφορά, όπως σχολιάζει ο μαθητής του Πλωτίνου Πορφύριος, αφορά την: 

«Εν ημίν (θείου) προς το εν παντί θείον», η οποία είναι συνάμα αυτοπραγμάτωση, θέωση της ψυχής: 

«Η δε ψυχή περιθέουσα τον θεόν, αφαρπάζεται και περί αυτόν ως οιόv τε αυτή έχει».

Ο φιλόσοφος περνά από την «επίσκεψιν», που αυξάνει τη μάθηση - θεωρία στην επιστροφική κίνηση της ψυχής και διατυπώνει με την έκφραση «πάντα είσω» την αρχή της εσωτερίκευσης που είναι και η αρχή της ενοποιητικής κίνησης της ψυχής: 

«Ο σπουδαίος το παρ’ αυτού προς άλλον αποφαίνει προς δε αυτόν όψις. Ήδη γαρ ούτος προς το εν και προς το ήσυχον ου μόνον των έξω, αλλά και προς αυτόν, και πάντα είσω !».
Πλωτίνου Ἑννεάδες, ΙΙΙ, 8 6 37-40.

Υ.Γ. Σε αρκετές «παγανιστικές κοινωνίες», οι γιορτές του νέου έτους  εορτάζονταν την εποχή της άνοιξης από την 25η Μαρτίου έως την 1η Απριλίου, με την εαρινή ισημερία, καθώς η εποχή αυτή χαρακτηρίζει την αναγέννηση της φύσης. Ανάμεσα στην εαρινή ισημερία, 19/03 και το θερινό ηλιοστάσιο, 20/06, κυριαρχεί η κινητή γιορτή, η τρίμηνη περίοδος του Πάσχα, που αρχίζει με το τέλος του τριωδίου.

Το Πάσχα ενσωμάτωσε στοιχεία από αρχαίες λατρείες που  τελούνταν την αντίστοιχη εποχή και με το ίδιο νόημα: την  υπέρβαση του θανάτου. Το μεγαλύτερο μέρος των Πασχαλινών παραδόσεων  συναντιέται σε διάφορες αρχαίες τελετουργίες εξαγνισμού, που  συσχετίζονται με την αρχή της άνοιξης. Στους Χριστιανικούς χρόνους έμφαση δίνεται στη περίοδο της  Σαρακοστής που προηγείται του Πάσχα κατά την οποία η  αυτοσυγκράτηση αποκτά φανερή σπουδαιότητα εξαγνισμού.

Η μεγάλη συμβολική γιορτή της Ανάστασης συμπίπτει πάντα  χρονικά με την κορύφωση της άνοιξης. Ανάσταση της φύσης, αναγέννηση, ελπίδα. Προσκαλείται η ζωή να εγερθεί από τον ύπνο , από τον τάφο.

Και άλλες όμως μεγάλες γιορτές του Χριστιανισμού συνδέονται με τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες. Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο γιορτάζουμε τη γέννηση του Χριστού, στην εαρινή ισημερία τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου, στο θερινό ηλιοστάσιο την γιορτή του Αϊ- Γιάννη του Πρόδρομου (Κλήδωνα) και στην φθινοπωρινή ισημερία την εύρεση του Σταυρού. Η Ανάσταση καθορίζεται με βάση την εαρινή ισημερία, ενώ του Αγίου Πνεύματος είναι κοντά στο θερινό ηλιοστάσιο.