Οι μυθικές γοργόνες, από την αρχαιότητα έως σήμερα.

 

Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία η γοργόνα έχει πολύ μακρινό παρελθόν. Ο Όμηρος (9ος - 8ος αι. π.Χ.) πρώτος κάνει λόγο για δύο Ωκεανίδες την Ευρυνόμη (Ιλιάδα, Σ 398-9)30 και την Πέρση/ Περσηίδα (Οδύσσεια, κ 439)31 .

Κατά τον Ησίοδο (8ος - 7ος αι. π.Χ) οι Ωκεανίδες, που συναντώνται και ως Ωκεανίνες ή Ωκεανίτιδες ή Ωγενίδες (Θεογονία, 340-370, 908) ήταν τρεις χιλιάδες, ωστόσο αναφέρει μόνο σαράντα μία, από τις οποίες η Ευρυνόμη ήταν η μητέρα των Χαρίτων από τον Δία και η Περσηίδα ήταν σύζυγος του Ήλιου και μητέρα του Αιήτη -βασιλιά της Κολχίδας-, του Πέρση, της Κίρκης και της Πασιφαής .

Οι Ωκεανίδες ήταν κόρες του τιτάνα Ωκεανού και της Τηθύος, θεωρούνταν ιδεατές ανθρωπόμορφες έννοιες των πηγών, που κατά το ήμισυ ήταν κοπέλες, εκείνων που τα ύδατά τους μεταφέρονταν από τους ποταμούς στην ανοικτή θάλασσα (αρχαίο Ωκεανό), και κατά το άλλο ήμισυ ψάρι, καταλήγοντας σε απλή εκβολή (ένα ουραίο πτερύγιο) ή σε δέλτα (διπλό ουραίο πτερύγιο).

Αλλά και οι Νηρηίδες, ήταν νύμφες που λατρεύονταν ως θεές της ήρεμης θάλασσας, και προσωποποιούσαν τις καταστάσεις και τα χαρακτηριστικά της θάλασσας. Ήταν κόρες του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας και εξ αυτής εγγονές του Ωκεανού. Ήταν γύρω στις πενήντα, ενώ έφταναν και τις εκατό, κατά άλλη άποψη.

Οι Νηρηίδες ζούσαν στο βυθό της θάλασσας, στο παλάτι του πατέρα τους και περνούσαν τη μέρα τους κολυμπώντας και παίζοντας με δελφίνια, ή καθισμένες σε χρυσούς θρόνους ή βράχους τραγουδώντας και υφαίνοντας ή στεγνώνοντας τα πλούσια και μακριά μαλλιά τους.

 Δεν επέτρεπαν σε καμία θνητή να παραβάλλεται με αυτές στην ομορφιά. Είχαν τη δύναμη να ταράζουν τη θάλασσα αλλά και να την ηρεμούν. Γενικά ήταν πάντοτε περιχαρείς για την αθανασία τους, συνόδευαν τα άρματα των ενάλιων θεών και οι φωνές τους γοήτευαν και τα τραγούδια τους είχαν έλξη ακατανίκητη. Οι Νηρηίδες, ωστόσο, περιγράφονται με ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά και έχουν ανθρώπινα πόδια, που μπορούν να κολυμπούν.

Οι νεράιδες έχουν ταυτιστεί περισσότερο με τις Νηρηίδες εκ παραφθοράς, που βγήκαν στη στεριά με τα ίδια γνωρίσματα των θαλασσινών αδελφών τους . Άλλες θαλάσσιες θεότητες που ονομάζονται και γοργόνες είναι οι Φορκίδες και οι επτά Πλειάδες που μεταμορφώθηκαν στον αστερισμό της Πούλιας από τον Δία . Παρόλο που οι Ωκεανίδες, ως νύμφες των υδάτων είχαν ψαρίσια ουρά, το όνομα του είδους της γοργόνας το έδωσε μια διαφορετική μυθολογική οντότητα, η Γοργώ (ή Γοργών, -όνος).

Νύμφες της θάλασσας ήταν λοιπόν και οι γοργόνες, κόρες της Κητούς και του Φόρκυ. Αυτές ήταν η Σθενώ, η Ευρυάλη και η Μέδουσα, το κεφάλι της οποίας έκοψε ο Περσεύς, καθώς  ήταν η μόνη θνητή από τις τρείς.

Ο μύθος της Μέδουσας εξελισσόταν μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια και φυσικά οι όποιες προσθήκες, αφαιρέσεις, μετατροπές συμβάδιζαν με τις επιταγές και την ιδεολογία του χρόνου και των τόπων. Έτσι, η Μέδουσα μετατράπηκε σε όμορφη κοπέλα  περήφανη και υπεροπτική, που τόλμησε να συγκρίνει την ομορφιά της με της Αθηνάς και να τη βρει ανώτερη. Και η Αθηνά άλλαξε τα μαλλιά της σε φίδια.

Σύμφωνα με την Ρωμαϊκή εκδοχή του μύθου από τον Οβίδιο, η Μέδουσα ήταν μία πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς που ο Ποσειδώνας τη βίασε μεταμορφωμένος σε άλογο, στον ιερό χώρο της Αθηνάς. Η θεά, εξοργισμένη με το γεγονός, δεν μπορούσε να έρθει σε ρήξη με τον Ποσειδώνα και έτσι μεταμόρφωσε την Μέδουσα σε απεχθές τέρας, που αντί για μαλλιά είχε φίδια. Η ασχήμια της ήταν τέτοια, που όποιος την κοιτούσε στο πρόσωπο πέτρωνε.

Η Μέδουσα και ειδικά το κεφάλι της, που ονομάζονταν γοργόνειο, χρησιμοποιούνταν από πολύ παλιά ως προστασία και αποτροπαϊκό σύμβολο και γι' αυτό χρησιμοποιούνταν ως ακροκέραμο σε ναούς και σπίτια αλλά και ως διακόσμηση σε πανοπλίες, όπλα, ασπίδες, άρματα και διάφορα αντικείμενα.

Μέσα από τους μύθους και τις δοξασίες η μυθική γοργόνα επιβιώνει αιώνες τώρα στην Ελληνική συνείδηση ανάμεσα στο χάσμα δύο κόσμων του γήινου και του θαλάσσιου. Καθώς, η Ελλάδα είναι θαλάσσια χώρα, η πανάρχαια αλλά και διαχρονική αυτή οντότητα εμφανίζεται στην παράδοσή της με ποικίλους τρόπους που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μορφών. Από εκείνη της τρομοκρατικής και αποτρόπαιης μορφής της αρχαιότητας στην διακοσμητική εικόνα του μεσαίωνα, και τέλος, στη συναισθηματική γυναίκα των νεότερων χρόνων,

Συν τω χρόνω η μορφή των γοργόνων λαμβάνει στην λαϊκή φαντασία  την μορφή νεαρής γυναίκας από την μέση και επάνω και ψαριού από την μέση και κάτω.  Στα νεότερα χρόνια, η σύγχρονη μυθοπλασία, εμφανίζει μία  γοργόνα να είναι αδερφή του Μ. Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με αυτό το μύθο ο Μ. Αλέξανδρος είχε εμπιστευτεί στην αδερφή του το νερό της αθανασίας, το οποίο είχε αποκτήσει αφού σκότωσε το δράκο που το φύλαγε.

Η αδερφή του όμως το έχυσε πριν προλάβει ο αδερφός της να το χρησιμοποιήσει κι έτσι αυτός την καταράστηκε να γίνει ψάρι από την μέση και κάτω και να πλανιέται μέσα στις θάλασσες. Εκείνη όμως γνωρίζοντας το κακό που είχε κάνει στον αδερφό της δεν του κράτησε κακία και με αγωνία σταματά τα καράβια που θα βρεθούν στο δρόμο της και ρωτά τους ναυτικού «ζει ο Μ. Αλέξανδρος;». Κι αν πάρει τη σωστή απάντηση: 

- «Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει», τότε ευχαριστημένη χάνεται στα βάθη της θάλασσας, ειδάλλως παίρνει μαζί της και το καράβι.

Ένας άλλος επίσης μεταγενέστερος μύθος, συνδέει με τον Οδυσσέα με μία γοργόνα. Σε κάποιο σημείο του ταξιδιού του, ο Οδυσσέας συνάντησε μια πανέμορφη γοργόνα, μια θαλάσσια νύμφη δηλαδή, της οποίας το σώμα είναι από την μέση και πάνω ανθρώπινο, και από την μέση και κάτω σώμα ψαριού.

Έχοντας ακούσει ότι το σπάνιο αυτό πλάσμα συγγενεύει με τις σειρήνες   και έτσι ο Οδυσσέας θέλησε να ακούσει για μια ακόμη φορά το ίδιο πανέμορφο τραγούδι που είχε ακούσει από τις σειρήνες, και το οποίο τραγουδούσε και η γοργόνα.

Ο Οδυσσέας είχε ενημερωθεί από την Κίρκη για το γοητευτικό τραγούδι τους με το οποίο παγίδευαν τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες, που πλησιάζοντας είτε ξεχνούσαν τον προορισμό τους, είτε κατασπαράζονταν απ΄ αυτές, κι έτσι διέταξε σε όλο το πλήρωμα του να βάλουν κερί στα αυτιά τους ώστε να μην ακούν το τραγούδι των Σειρήνων, ενώ ό ίδιος ζήτησε να τον δέσουν στο κατάρτι ώστε όταν ακούσει το τραγούδι τους να μη παρασυρθεί στη γοητεία τους. 

Πριν τον Οδυσσέα μόνο οι Αργοναύτες είχαν καταφέρει να περάσουν από την περιοχή τους, όταν ο Χείρων είχε προειδοποιήσει τον Ιάσονα να πάρει μαζί του τον Ορφέα ο οποίος με το τραγούδι του ξεπέρασε σε ομορφιά τις σειρήνες και κατόρθωσαν τελικά να διαφύγουν χωρίς απώλειες.

Θέλοντας να ξανακούσει το θελκτικό τραγούδι των σειρήνων, επισκέφτηκε με τους συντρόφους του την σπηλιά της ακίνδυνης γοργόνας, σε ένα μικρό νησάκι στα ανοιχτά του Ιονίου πελάγους.

Εκεί μαγεύτηκε από το τραγούδι της, και θέλησε να την πάρει κοντά του στα ταξίδια του. Καθ' ότι όμως αυτή ήταν ψάρι από την μέση και κάτω, δεν μπορούσε να φύγει από την ασφάλεια της σπηλιάς της στην ακροθαλασσιά, εφόσον οι άνθρωποι θα την κυνηγούσαν και θα την σκότωναν. Έτσι, αφού ο έρωτάς τους ήταν καταδικασμένος, ο μαγεμένος Οδυσσέας κρατούσε τους συντρόφους του στο νησί όλο και περισσότερες μέρες για να ακούει το πανέμορφο τραγούδι της.

Κάποια στιγμή αυτοί κουράστηκαν να περιμένουν και διαμαρτυρήθηκαν. Τότε η γοργόνα χάρισε στον Οδυσσέα ένα μαγικό κοχύλι, το οποίο μόλις το ακουμπούσε στο αυτί του μπορούσε να ακούσει το τραγούδι της. Και έτσι αυτός πείστηκε επιτέλους να αναχωρήσει από το νησί.

Κάποια μέρα όμως που βρισκόταν στο κατάστρωμα του καραβιού και είχε κολλήσει το κοχύλι στο αυτί του, φύσηξε δυνατός άνεμος και έγινε τρικυμία μεγάλη, με αποτέλεσμα το κοχύλι να του πέσει στην θάλασσα. Αυτός έκλαιγε μέρα - νύχτα, χωρίς να μπορεί κανείς να τον παρηγορήσει. Τότε η γοργόνα παρουσιάστηκε στον ύπνο του και του έδωσε την λύση: του είπε πως θα μπορούσε να συνεχίσει να ακούει το ίδιο μαγευτικό τραγούδι από οποιοδήποτε άλλο κοχύλι.

Από τότε φημολογείται ότι αν κάποιος βάλει στο αυτί του ένα οποιοδήποτε απλό κοχύλι, μπορεί να ακούσει την ίδια μαγευτική μελωδία που άκουσε ο Οδυσσέας από την γοργόνα.

Το αρχέτυπο της γοργόνας το συναντάμε και σε ένα μικρό ξωκλήσι της Λέσβου την Σκάλα Συκαμινιάς, υπάρχει μία παράξενη και συνάμα μοναδική απεικόνιση της Παναγιάς ως Γοργόνας. Από την μέση και πάνω έχει την συνηθισμένη μορφή της Παναγιάς, ενώ από την μέση και κάτω έχει σώμα ψαριού, όπως και οι γνωστές από τους θρύλους και τις παραδόσεις γοργόνες. Στο ένα χέρι κρατάει ένα καΐκι, ενώ στο άλλο το σύμβολο του Ποσειδώνα, μία τρίαινα, ως προστάτιδα προφανώς των ναυτικών..

Ο Στράτης Μυριβήλης (1890-1969) εμπνέεται τη  προαναφερθείσα  τοιχογραφία Παναγία Γοργόνα, που υπήρχε στο εκκλησάκι και παρουσίαζε την Παναγία με ουρά γοργόνας, έργο άγνωστου λαϊκού ζωγράφου. Τη φήμη του, όμως, την οφείλει στο ομότιτλο έργο του Μυριβήλη. Το μυθιστόρημα «Η Παναγιά η Γοργόνα» που δημοσιεύτηκε σε μια πρώτη μορφή το 1939 αρχικά με τον τίτλο «Η Παναγιά η Ψαροπούλα», παρουσιάζει τη ζωή ανθρώπων του νησιού και των Μικρασιατών προσφύγων που κατέφυγαν εκεί.

Ο  Μυριβήλης στο έργο αυτό προσπαθεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα περισσότερο ποιητική και εξωπραγματική. Αυτή την άποψη υποστηρίζει στη μελέτη της και η Ana Chikovani ότι «ο πολιτισμένος άνθρωπος διατηρεί, αν και ασυνείδητα, εκείνες τις αρχαϊκές ή πρωτογονικές περιοχές της γνώσης που είχε περιχαρακώσει με τρόπο έμμεσο μέσα στη λαογραφία».

Η ίδια υποστηρίζει ότι στο λογοτεχνικό έργο του 20ού αιώνα προχριστιανικές δοξασίες συνενώνονται με την ελληνική θρησκεία και το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό . Η ψαρογυναίκα αναμείχθηκε και με ένα ιερό πρόσωπο της Χριστιανικής πίστης, την Παναγία ως σύμβολο ευσέβειας για τους χριστιανούς και φόβου για τους αντικείμενους εχθρούς.

Με μια άλλη ανάγνωση του μυθιστορήματος, η Παναγία πάνω στους βράχους σαν γοργόνα είναι εκείνη που σώζει τους κατατρεγμένους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής και με την τρίαινα τους προστατεύει από όλους τους εχθρούς.

Ο Μυριβήλης έτσι περιγράφει την εικόνα:

«Σαν ήρθε η ώρα της παρτέντζας, πήρε στη ράχη το μπογαλάκι με τα σύνεργα του, έκοψε με αλύγιστη καρδιά την πρυμάτσα της αραξιάς του και χάθηκε. Όμως απόμεινε πίσω τ’ όνομά του, απόμεινε ακόμα, αύτη πάνω απ’ όλα, μια παράξενη ζουγραφιά, που την άφησε στορισμένη πάνω στον τοίχο της μικρής εκκλησίας.

Στέκεται κει ως τα σήμερα, μισοσβησμένη από τον αγέρα και τ’ αλάτι της θάλασσας, και είναι μια Παναγιά, η πιο αλλόκοτη μέσα στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο της χριστιανοσύνης […].Το κεφάλι της είναι έτσι όπως το ξέρουμε από τις τοιχογραφίες της Πλατυτέρας. Πρόσωπο μελαχρινό, ψιλοσήμαδο, συσταζούμενο στην έκφρασή του.

Έχει στρογγυλό πηγούνι, μυγδαλωτά μάτια και μικρό στόμα. Έχει βυσσινί μαφόρι ως το κούτελο, έχει και το κίτρινο τ’ αγιοστέφανο γύρω στο κεφάλι, όπως όλα τα κονίσματα. Μόνο που τα μάτια της είναι πράσινα και υπερφυσικά πλατιά. Όμως απ’ την μέση και πέρα είναι ψάρι με γαλάζια λέπια και στα χέρια της βαστά ένα καράβι απ’’ τη μια, κι απ’ την άλλη ένα τρικράνι, σαν κι αυτό που κρατά ο αρχαίος θεός της θάλασσας ο Ποσειδώνας».

Ο Παναγιώτης Μαστροδημήτρης προσλαμβάνει διαφορετικά την εικόνα τονίζοντας ότι:

 «η Παναγιά η Γοργόνα είναι το κεντρικό σύμβολο της σύνθεσης των διαφορετικών εμπειριών και δυνάμεων που προέκυψαν μέσα από αυτόν τον πολιτισμό, έτσι όπως την ζωγραφίζει ο Καπτά Λιάς, στον τοίχο της εκκλησίας».

Μια από τις ηγεμονικές γυναικείες θεότητες των κυμάτων που βρίσκονται στους αρχαίους μύθους του Αιγαίου συγχωνευμένη στην χριστιανική πίστη, όπου οι νησιώτες εξέφραζαν τις ευχές και τις δεήσεις για καλό ταξίδι των ναυτικών του τόπου. Όσον αφορά την έμπνευση του αγιογράφου, ο Μυριβήλης, εμπλέκει την αρχαία Eλληνική εκδοχή γέννησης της Αθηνάς, από το κεφάλι του πατέρα της Δία.

Αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Και κανείς δεν στοχάστηκε πως εκείνη τη μέρα μέσα από το κεφάλι του γεροκοσμοκαλόγερου (του ζωγράφου), όπως μέσα από το κεφάλι του Δία, πήδηξε και στυλώθηκε πάνω στο μοναδικό θαλλασόβραχο του αιγαιοπελαγίτικου νησιού μια καινούρια Ελληνική θεότητα, που έδεσε με τον πιο θαυμαστό τρόπο όλες τις εποχές και όλο το νόημα της φυλής. Μιας φυλής που ζει και αγωνίζεται με τα στοιχειά και με τις φουρτούνες του κόσμου, η μισή στη στεριά κι η μισή στη θάλασσα, με το ινί και με την καρίνα, πάντοτε κάτω από μια θεότητα πολεμική, θηλυκιά και παρθένα»..!

Στοιχεία αντλήθηκαν από την Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία της Κωνσταντίας Γιουβανούδη «Η γοργόνα στην Παιδική Λογοτεχνία: Από τη λαϊκή παράδοση και τη μυθολογία στο σύγχρονο παραμύθι». Παν. Ιωαννίνων. 

 

Ηρακλής και Κέρβερος. Η μύηση του Ηρακλή και η κάθοδος στον Άδη.

Ο  Ηρακλής αποδείχθηκε πιο ικανός από όσο θα περίμενε ο βασιλιάς της Τίρυνθας Ευρυσθέας. Κατάφερε έντεκα ήδη άθλους, οι οποίοι φάνταζαν αδύνατοι, ίσως τελικά η θέα Ήρα, να μην ήταν τόσο ισχυρή, ή ο Δίας και η «αμήτωρ» κόρη του Αθηνά, υπερκέρασαν με την βοήθεια τους στον Ηρακλή το μένος της Ήρας..

Σε κάθε περίπτωση, ο Ευρυσθέας, μετά από πολύ σκέψη επινόησε μία τελευταία αποστολή για τον Ηρακλή. Έναν  σημειολογικό άθλο, μία αποστολή που ήταν αδύνατο να στεφθεί με επιτυχία, καθώς  σηματοδοτούσε τον αντίθετο πόλο της ζωής, τον θάνατο, την κάθοδο δηλαδή στο βασίλειο του Άδη.  

Η κάθοδος στον Άδη σηματοδοτούσε ένα δρόμο δίχως επιστροφή. Εδώ η ισχύς και ο λόγος του Διός δεν είχε καμιά σημασία, το βασίλειο του Άδη, ήταν το αντίθετο όριο της ζωής, ρυθμισμένο από τότε που η βασιλεία του κόσμου μοιράστηκε στους τρείς γιούς του έκπτωτου Κρόνου, του Δία, του Ποσειδώνα, και του Άδη.

Και εάν τα δύο πρώτα βασίλεια των Αιθέρων, της Γης, και των υδάτων τα οποία ρύθμιζαν ο Δίας, και ο Ποσειδώνας ήταν αλληλοεξαρτώμενα ως πηγές και συντηρητές της ζωής, το τρίτο το βασίλειο του Άδη, ήταν το χθόνιο βασίλειο του θανάτου, της σήψης, και της εκμηδένισης, και της ανακύκλωσης της ζωής, ήταν αυτόνομα και αυτθύπαρκτο. Αυτή η τελευταία ιδιότητα της ανακλώσης, και του κρυμμένου φυτικού πλούτου έδωσε στον Άδη και το προσωνύμιο Πλούτωνας.

Ο τελευταίος και δωδέκατος άθλος λοιπόν θα ήταν η κάθοδος στον Άδη, και η απαγωγή του τρομερού Κέρβερου. Κανείς δεν είχε κατέβει έως τώρα στον Άδη και να επιστρέψει πίσω στον κόσμο των ζωντανών. Ο Κέρβερος ο τρικέφαλος φύλακας, σκύλος του Άδη, έστεκε άχρονος φρουρός των πυλών του κάτω κόσμου. Τα τρία του κεφάλια συμβόλιζαν ακριβώς το τέλος του χρόνου για την έμβιο ζωή.

Εδώ το παρελθόν, και το μέλλον  απλά δεν υπήρχαν κυριαρχούσε μόνο το σκιώδες και γκρίζο παρόν, ένα παρόν δίχως πριν και μετά, αιώνιο και αμετάκλητο. Όταν κάποιος νεκρός έφτανε στον Άδη, ο Κέρβερος κουνούσε την ουρά του χαιρετώντας τον, εάν όμως κάποιος από αυτούς που είχαν διαβεί περάσει την Πύλη τολμούσε να επιχειρήσει να επιστρέψει στον κόσμο των ζωντανών, τον κατασπάραζε.  

Εδώ τα πάντα λειτουργούν αντίστροφα. Στον πάνω κόσμο ότι μπαίνει βγαίνει,  εδώ δεν ίσχυε αυτό. Και όχι μόνο αυτό, συνήθως στον πάνω κόσμο, πιο δύσκολα μπαίνεις κάπου, και εύκολα βγαίνεις, εδώ γινόταν τον αντίστροφο, εύκολα μπαίνεις ποτέ δεν βγαίνεις. Αυτός ήταν ο νόμος των Θεών και δεν μπορούσε να αλλάξει διότι θα διασαλευόταν η κοσμική τάξη.

-        Καλά τα κατάφερες Ηρακλή, αναπάντεχα καλά πρέπει να το αναγνωρίσω, του είπε χαιρέκακα ο Ευρυσθέας. Υπάρχει λοιπόν μία τελευταία αποστολή για εσένα, αν την φέρεις και αυτή εις πέρας  είσαι ελεύθερος από εμένα.

-        Δεν ικανοποιήθηκες ακόμα Ευρυσθέα, τι άλλο σκαρφίστηκες πάλι;, τον ρώτησε γεμάτος οργή, ο Ηρακλής. Θα ήθελε να τον συντρίψει στα χέρια του, αλλά έπρεπε να καθαρθεί από τα λάθη και τα πάθη του έπρεπε να υπομείνει και τον τελευταίο αυτό άθλο. Αυτή ήταν η επιταγή των Θεών.

-        Τον έφαγες τον γάιδαρο, Ηρακλή, στην ουρά θα κολλήσεις του είπε χαμογελώντας χαιρέκακα ο Ευρυσθέας. Θέλω να μου φέρεις αλυσοδεμένο τον σκύλο φύλακα του Άδη τον Κέρβερο.

-        Τι μου ζητάς Ευρυσθέα είπε ο χλωμός πλέον Ηρακλής; Αυτό είναι αδύνατο, κανείς δεν μπορεί να περάσει τα σύνορα του Άδη, χωρίς να μείνει για πάντα εγκλωβισμένος εκεί, δεν μπορεί να μου ζητάς κάτι τέτοιο, να μπω στο κρύο βασίλειο των νεκρών να πάρω τον Κέρβερο και να στον φέρω εδώ, κανείς δεν το έχει κάνει έως τώρα και ούτε πρόκειται να ξαναγίνει στο μέλλον.

-        Είσαι γιός του παντοδύναμου Διός Ηρακλή, αυτή είναι η τελευταία μου επιθυμία και δεν αλλάζει. Θα την βρεις την λύση, πάντα την βρίσκεις…

Ο Ηρακλής έχασε την γη κάτω από τα πόδια του. Τι και εάν ήταν γιός του Διός, στο βασίλειο του Άδη ο πατέρας του δεν είχε καμιά αρμοδιότητα και ισχύ.  Χρειαζόταν μία άλλη βοήθεια, μία βοήθεια, εκ των έσω. Δεν χρειαζόταν να το σκεφθεί και πολύ. Η μόνη δυνατή βοήθεια θα ερχόταν από την βασίλισσα του κάτω κόσμου την Περσεφόνη, και την μητέρα της Δήμητρα.

Ακόμα και ο ισχυρότερος άντρας χρειάζεται την αρωγή και το μυαλό μιας γυναίκας. Αν έχεις στο πλάι σου δύο, ακόμα καλύτερα, άτρωτος.

Και οι δύο ήταν χολωμένες με τον Άδη λόγω της απαγωγής της κόρης Περσεφόνης, συνεπώς ίσως τον βοηθούσαν, κινώντας κάποια νήματα που θα τον βοηθούσαν στο δύσκολο αυτό εγχείρημα.

Για να λάβει την βοήθεια της Δήμητρας της κόρης, έπρεπε όμως να μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια, γι' αυτό και αποφάσισε να επισκεφτεί την Αθήνα, και την Ελευσίνα . Υπήρχε όμως δύο σημαντικό προβλήματα για τη μύηση του. Πρώτον τα Μυστήρια δεν ήταν ανοιχτά σε όσους είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα και ο Ηρακλής είχε κυριολεκτικά λουστεί στο αίμα, και δεύτερον, υπήρχε και το πρόβλημα της υπηκοότητάς του καθώς  μόνο Αθηναίοι πολίτες είχαν δικαίωμα συμμετοχής στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Η λύση και στα δύο προβλήματα δόθηκε από τις ίδια την Δήμητρα. Μετά από παρέμβαση της, ο Αθηναίος Πύλιος υιοθέτησε τον Ηρακλή και τον έκανε πολίτη των Αθηνών, και στην συνέχεια η Δήμητρα ίδρυσε τα Μικρά Μυστήρια ως χάρη στον Ηρακλή ώστε να καθαρθεί και καθαγιαστεί από τις πρότερες μιαρές πράξεις και το αίμα.

Εφόσον, λύθηκε και αυτό το πρόβλημα, ο Ηρακλής,  ξεκίνησε

για το ταξίδι χωρίς επιστροφή,  στην δική του περίπτωση,  ήλπιζε να υπάρξει επιστροφή. μπήκε από την είσοδο που ήταν στο ακρωτήριο Ταίναρο, στη Λακωνική. Στο ακρωτήρι βρισκόταν ένας ναός του Ποσειδώνα και κάτω από αυτόν μια σπηλιά. Σ’ αυτή τη σπηλιά κατέβηκε ο Ηρακλής, και έφτασε στη θάλασσα κάτω από τη γη.

Στην παραλία τον περίμενε ο Χάρος, ο οποίος με το μικρό του πλοιάριο περνούσε τις Ψυχές αντίπερα στο βασίλειο των νεκρών. Όταν είδε τον Ηρακλή και άκουσε πως θέλει να τον πάει απέναντι, αρνήθηκε. Που ακούστηκε να κατεβαίνουν βόλτα οι ζωντανοί στο  Άδη. Που να ήξερε ο Χάρος και την πραγματική αποστολή του Ηρακλή; Θα έχανε την δουλειά του. Εξάλλου ως γνωστόν κάθε νεκρός έπρεπε να δώσει ένα οβολό στον Χάρο ως αντίτιμο για την βαρκάδα στην χώρα του τίποτα, στο βασίλειο του Άδη. Αυτοί ήταν οι κανόνες.

Ο Ηρακλής χαμογέλασε, σήκωσε το ρόπαλο του ακουμπώντας το στον ώμο  και κοίταξε απειλητικά, τον Χάροντα. Η ρώμη και ο οξύθυμος χαρακτήρας του Ηρακλή ήταν γνωστός ακόμα και στον κάτω κόσμο, δεν ήταν να παίζεις με αυτό τον τύπο, καλύτερα να άφηνε τον Αδη να επωμιστεί το πρόβλημα, αυτός ένας βαρκάρης ήταν, καταδικασμένος και αυτός να κάνει αιώνια την  ίδια διαδρομή, δεν άξιζε να χάσει την ησυχία του, για ένα οβολό.

-        Πολύ καλά Ηρακλή, θα σε περάσω απέναντι αν αυτή είναι η βούληση των θεών,  αν και αυτό είναι ανήκουστο, του είπε αναγκαστικά και με φόβο ο Χάρος.

Όταν ο Ηρακλής έφτασε στον Άδη, τον είδαν οι ψυχές των νεκρών και σκόρπισαν τρομαγμένες. Εκεί στον κάτω κόσμο ο Ηρακλής είδε και την σκιά του Θησέα, σκιά πραγματική του εν ζωή εαυτού του. Μετά από αναζήτηση στον σκοτεινό και  κρύο κόσμο των νεκρών ψυχών, έφτασε στον θρόνο του Άδη.

-        Καλώς τον Ηρακλή, σπάνια έχουμε την τιμή να έχουμε τόσο διάσημους καλεσμένους στον κάτω κόσμο του είπε χαμογελώντας ο Άδης. Πόσο μάλλον κάποιον που βρίσκεται εν ζωή και κατέβηκε σε εμάς εθελοντικά. Υπάρχει ένα πρόβλημα όμως όπως ξέρεις, ότι κατεβαίνει εδώ δεν ξανα ανεβαίνει στον επάνω κόσμο. Συνεπώς τι δουλειά έχεις εδώ τρανέ γιέ του Διός; Και τι μπορώ να κάνω για εσένα;

-        Δεν είναι δική μου επιλογή, ούτε έχω σκοπό να διαταράξω την κοσμική τάξη βασιλιά του κάτω κόσμου. Πιόνι και εγώ στις επιταγές των Θεών και της ανάγκης είμαι, για αυτό και μπροστά σου σήμερα βρίσκομαι. Χρειάζεται με βασιλική και Θεϊκή εντολή τον Κέρβερο πάνω στη γη να δει για λίγο ο Ευρυσθέας.

Ο Άδης είχε λάβει ραβασάκι τόσο από την Ήρα όσο και από την Αθηνά και τον Ερμή, πως θα έπρεπε κάνει μία εξαίρεση στην περίπτωση του Ηρακλή. Φοβόταν όμως μην η εξαίρεση γίνει κανόνας. Δεν ήθελε όμως και από την άλλη να εναντιωθεί στην θέληση τόσων θεών. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή την χάρη στο μέλλον. Με την Περσεφόνη εξάλλου  είχε συνεχώς προβλήματα, το να κάνεις Θεϊκές συμμαχίες, σίγουρα θα τον ωφελούσε κάποια στιγμή στο μέλλον.  

-        Εντάξει Ηρακλή, του είπε ο Άδης, αν καταφέρεις να πιάσεις τον Κέρβερο με τα γυμνά σου χέρια, χωρίς να χρησιμοποιήσεις το ρόπαλο σου, μπορείς να τον πάρεις για λίγο στον πάνω κόσμο, αν και καθόλου δεν θα χαρεί για αυτό.

Ο Ηρακλής δέχτηκε και πήγε να συναντήσει τον Κέρβερο. Για να μην παραβεί τον όρο που του έβαλε ο Άδης, άφησε ρόπαλο του, έχοντας μόνο τη λεοντή του για ασπίδα, ενώ στα χέρια του πήρε μόνο μερικές μυτερές πέτρες.

Όταν τελικά βρήκε τον Κέρβερο στην πύλη του Αχέροντα, χρησιμοποίησε, όπως και στο λιοντάρι της Νεμέας, τα γυμνά του χέρια. Τύλιξε τα μπράτσα του γύρω στα σκυλίσια κεφάλια του και τον έπνιγε, ενώ ο Κέρβερος κατάφερνε φοβερές δαγκωματιές στον Ηρακλή. Παρόλα τα δαγκώματα του τρομερού θηρίου, στο τέλος ο Ηρακλής κατέβαλε τον Κέρβερο, τον έκανε κουτάβι, χώνοντας την φιδίσια ουρά του στα σκέλια, δηλώνοντας υποταγή. Αφού έτσι τον κατέβαλε ο Ηρακλής, τον έδεσε γερά και έφυγε για τον πάνω κόσμο.

Ο Άδης μην περιμένοντας αυτή την εξέλιξη, αθετώντας την υπόσχεση του, δεν άφηνε τον Ηρακλή να φύγει, κάνοντας αόρατες όλες τις πύλες εξόδου.  Τότε ο Ηρακλής, στην απόγνωση του, πλήγωσε τον Άδη με ένα τόξο. Αυτός πληγωμένος και συνυπολογίζοντας τι διακυβεύεται, του έδωσε την άδεια να φύγει.

Η Θεά Αθηνά τον βοήθησε να περάσει το ποτάμι της Στυγός, και έτσι έφτασε στην έξοδο του Κάτω Κόσμου, που βρισκόταν στην Τροιζήνα, από όπου και ανέβηκε πάλι στη γη. Όταν ο Ηρακλής με το τρόπαιο του τον φοβερό Κέρβερο, βγήκαν στη γη, ο Κέρβερος, που δεν ήταν συνηθισμένος στο φως του ήλιου, θαμπώθηκε τόσο πολύ από τη λάμψη του που έβγαλε από το στόμα του χολή.

Όταν τέλος έφτασαν στις Μυκήνες και ο Ηρακλής έδειξε τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, αυτός από τον τρόμο του κρύφτηκε πάλι στο χάλκινο πιθάρι του. Αφού λοιπόν ο Ηρακλής παρουσίασε τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, εκτελώντας τον τελευταίο άθλο, τον γύρισε πάλι πίσω στον Άδη, ώστε να μην διαταραχτεί η κοσμική τάξη και αρμονία.

Δοκίμιο, Χλέτσος Βασίλης

Η ατραπός μύησης του Φιλοκτήτη.

 

Το όνομα μου είναι Φιλοκτήτης, το οποίο σημαίνει: «αυτός που του αρέσει να αποκτά», και είναι αλήθεια, πως οι γονείς μου ίσως μετά από θεϊκή παρέμβαση δεν μου έδωσαν τυχαία αυτό το όνομα. Από μικρός αγαπούσα να αποκτώ πράγματα, μου άρεσαν τα δώρα και τα υλικά αγαθά.

Γεννήθηκα στην Θεσσαλία, τον ευλογημένο αυτό τόπο ο οποίος κάποτε στα πολύ παλαιά χρόνια σκεπαζόταν από θάλασσα όπως μαρτυρά και το όνομα της (θέση αλός). Μητέρα μου η Μεθώνη, και πατέρας μου ο Ποίαντας, βασιλιάς των Μαλιαίων.

Στην πορεία της ζωής μου ήμουν ένας από τους διεκδικητές της ωραίας Ελένης, αφού πριν ακολουθώντας τον πατέρα μου, έγινα βασιλιάς τεσσάρων πόλεων της Θεσσαλίας (Μελίβοια, Μυθώνη, Θαυμακία, Ολιζών) και συμμετείχα στην Τρωική Εκστρατεία με επτά πλοία.

Ευλογημένος από τον αφήτωρα και εκατηβόλο Απόλλωνα, ήμουν πάντα ο καλύτερος από τους Έλληνες στην τοξοβολία, στην οποία μόνο ο Οδυσσέας με παράβγαινε.

Έρχεται όμως στη ζωή κάθε ανθρώπου η στιγμή που πρέπει να βρει την δική του αλήθεια, να ανακαλύψει τον πραγματικό προορισμό του. Όπως τα φωτεινά βέλη του Απόλλωνα σχίζουν τον ουρανό την αυγή, έτσι και εγώ κλήθηκα να ανακαλύψω τον εαυτό μου, και το μέσο για αυτό τον σκοπό τύχη αγαθή ή θεϊκή παρέμβαση, ήταν και πάλι το τόξο και τα βέλη που τόσο αγαπούσα.

Στην δύση της γήινης ζωής του ο Θεϊκός Ηρακλής θα μου έκανε το μεγαλύτερο δώρο της ζωής μου, ένα δώρο το οποίο θα άλλαξε καταλυτικά τον βίο μου, το τόξο και τα βέλη του.

Ήταν τότε που είχε έρθει στο όρος Οίτη για να περάσει από τον τελευταίο μυητικό του στάδιο, τον εξαγνισμό της φωτιάς. Είχε ήδη περάσει τα άλλα τρία στάδια εξαγνισμού, του αέρα, της φωτιάς και του νερού, αφού είχαν προηγηθεί οι δοκιμασίες του που αντιστοιχούσαν στα δώδεκα σημεία του ζωδιακού.

Τότε ξεκίνησε η σύντομη αλλά πολύτιμη μαθητεία μου δίπλα στον Θεϊκό Ηρακλή, τον μεγαλύτερο ήρωα των Δωριέων. Η δική του μαθητεία είχε ολοκληρωθεί η δική μου μόλις άρχιζε. Έμεινα για λίγο καιρό μαζί του, όμως μου έδειξε τον δρόμο που όφειλα να ακολουθήσω, αν ήθελα να ακολουθήσω έστω και στο ελάχιστο την ζωή μεγάλων αντρών.

Πρέπει να κατέλθεις στην γη, για να ανέλθεις στους ουρανούς μου εξήγησε. Για αυτό και ο μέγιστος των ηρώων όπως και άλλοι επιφανείς ήρωες κατέβηκε στον Άδη. Αυτή ήταν στην πραγματικότητα μια συμβολική μυητική κατάβαση μου εξομολογήθηκε, έπρεπε να πραγματοποιηθεί ένας συμβολικός θάνατος, για να αναγεννηθεί πνευματικά αυτός που ήταν πλέον έτοιμος για μια νέα ζωή, αναβαπτισμένος.

Η σπηλιά που φοβάσαι να μπεις κρύβει τον θησαυρό που ψάχνεις Φιλοκτήτη, μου είπε ο γιός του Δία. Και συνέχισε:

Με αποκαλούν ήρωα, ήρωας όμως είναι κάθε ένας, που δίνει τη ζωή του σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από τον ίδιο. Μου πήρε καιρό και πέρασα πολλές πικρές, πόνο, κακουχίες, απογοητεύσεις και δοκιμασίες για καταλάβω την αλήθεια, μου είπε με νόημα.

Τώρα μετά από όλα όσα έχω περάσει, δει, βιώσει, και μάθει, θα σου έλεγα πως το μεγαλύτερο κατόρθωμα στην ζωή ενός ανθρώπου είναι να βρει τον σκοπό της ζωής του και να τον εκπληρώσει.

Βρες, την θεϊκή δύναμη, το θείο μέσα σου, και θα νοιώσεις και εσύ υιός Θεού. Όλοι εξάλλου μοιραζόμαστε την ίδια Πηγή, και έχουμε τον ίδιο τελικό προορισμό.

Ιερό σου τόπος είναι μόνο εκείνος που θα μπορέσεις να βρεις τον εαυτό σου. Πρόσεξε όμως Φιλοκτήτη, πρέπει να είσαι πρόθυμος να απαλλαχτείς από τα πάθη, τις φοβίες και τις συνήθειες που σε κρατάνε δέσμιο, έτσι ώστε να αποκτήσεις μια άλλη ζωή που ίσως σε περιμένει. Το παλιό δέρμα πρέπει να βγει, πριν να μπορέσει να έρθει το νέο.

Ο δρόμος που σου προτείνω είναι δύσκολος και θα είναι δικός σου, και μόνο δικός σου. Μπορεί και άλλοι να τον βαδίσουν μαζί με εσένα, αλλά κανένας δεν μπορεί να τον βαδίσει αντί για εσένα. Ανακάλυψε το δικό σου μονοπάτι, χάραξε την δική σου πορεία, εξερεύνησε το μυστήριο.

Ο Ηρακλής μου είπε πολλά και μου έδειξε ακόμα περισσότερα, αλλά τότε ήμουν ακόμη νέος, και δεν κατάλαβα πως η ίδια η ζωή θα με μυηούσε αργότερα σε όλα αυτά που ο Ηρακλής μου περιέγραφε. Ο Ηρακλής δεν είχε τον χρόνο, και εγώ δεν ήμουν έτοιμος να γίνω ο καλύτερες μαθητής του. Ο Ηρακλής το ήξερε με προειδοποίησε όμως ότι ήταν γραφτό, η μαθητεία μου να ολοκληρωθεί όταν ερχόταν το πλήρωμα του χρόνου.

Ο χρόνος πέρασε, και εγώ πιο ώριμος σε ηλικία πια, συμμετείχα στον στόλο των Αχαιών με επτά δικά μου καράβια, για την κατάληψη την Τροίας, η οποία για εμένα θα σήμαινε τελικά όπως κατάλαβα αργότερα, πολλά περισσότερα από μια απλή πολεμική επιχείρηση. Θα ήταν σε προσωπικό επίπεδο, ένας αναγκαίος σταθμός, μια κατάκτηση στην πορεία της προσωπικής μου εξέλιξης, και αυτογνωσίας.

Εν πλω προς την Τροία , αγκυροβολήσαμε στο νησί Χρύση, για να προσφέρουμε θυσίες, στον ναό του Απόλλωνος. Τη θυσία ανέλαβα να προσφέρω εγώ, αλλά την στιγμή των σπονδών, ένα φίδι φύλακας του ναού του Απόλλωνος του αγαπημένου μου θεού, με δάγκωσε στο πόδι.

Να ήταν αυτό ήταν ένα σημάδι πώς είχα αμελήσει να ακολουθήσω τις συμβουλές του Ηρακλή; Να ήταν δείγμα δυσαρέσκειας του Απόλλωνος; Η αλήθεια ήταν πώς τότε με απασχολούσε μόνο η κατάληψη της Τροίας, η δόξα, και τα πλούτη που θα αποκομίζαμε από την κατάληψη της  πλουσιότερης πόλη της Ανατολής.

Στον νου μου ήρθαν τα λόγια του Ηρακλή. Τα χειρότερα όμως όπως νόμιζα, δεν είχαν έρθει ακόμα. Η πληγή στο πόδι, όχι μόνο με πόναγε αφόρητα, αλλά κακοφόρμισε. Πρήστηκε όλο το πόδι και έγινε μωβ, αναδύοντας μια δυσοσμία σαπίλας.

Κανείς γιατρός και κανένα βότανο δεν μπορούσε να μειώσει τον πόνο και το οίδημα. Ένας από τους συνοδοιπόρους μου πρότεινε να με αφήσουν στην Ανεμόεσσα Λήμνο τόπο λατρείας του Ήφαιστου, και των Καβείρων που βρισκόταν κοντά, ώστε να χρησιμοποιήσω την περίφημη Λημνία γη, τον φαρμακευτικό πηλό που είχε χρησιμοποιήσει και ο Ήφαιστος στο δικό του πληγωμένο πόδι.

Απελπισία με κατέλαβε, θα έχανα την περιπέτεια, την δόξα και τα πλούτη από την κατάληψη της Τροίας, αλλά τόσο οι πόνοι όσο και η δυσοσμία της πληγής δεν μας άφηναν άλλη επιλογή. Έτσι ένα από τα καράβια μου με άφησε στο νησί του Ηφαίστου και των μεγάλων Θεών των Καβείρων.

Μετά από οδηγίες των θεραπευτών του νησιού, πήγα στον ναό των Καβείρων. Εκεί οι ιερείς όχι μόνο άλειφαν την πληγή συνεχώς με τον πηλό που έφερε την σφραγίδα της Αρτέμιδος, αλλά ξεκίνησε και η μύηση μου στα σεπτά μυστήρια των μεγάλων Θεών, των Καβείρων.

Οι Κάβειροι θεοί της φωτιάς, συμβόλιζαν όπως ήξεραν οι μυημένοι το πνευματικό πυρ, ο Ήφαιστος το κοσμικό, ενώ η μεγάλη μητέρα την γήινη μήτρα από όπου όλοι προερχόμαστε και στην οποία όλοι επιστρέφουμε. Οι Κάβειροι συνδέονταν όχι μόνο με τον Ήφαιστο, αλλά και με τον Ποσειδώνα, για αυτό και ήταν προστάτες των ναυτικών, όπως επίσης και με τον θεό Διόνυσο για αυτό αποτελούσαν και βλαστικές θεότητες.

Οι πολύπλευρες αυτές ιδιότητες τους σχετίζονται με τον ανθρώπινο πολιτισμό, ο οποίος είχε ως αφετηρία την διαχείριση της φωτιάς, το θεϊκό δώρο του Ηφαίστου και του Προμηθέα στην ανθρωπότητα.

Κατά την διάρκεια τέλεσης των Καβειρίων μυστηρίων τα οποία διαρκούσαν εννέα ημέρες,  έσβηναν όλα τα Φώτα στο νησί του Ηφαίστου, έως ότου έρθει με πλοίο από την Δήλο το ιερό φως του Απόλλωνος.

Η φωτιά ήταν ένα από τα στοιχεία της κάθαρσης και του εξαγνισμού των υποψηφίων προς μύηση. Η φωτιά λειτουργεί ως σύμβολο αναγέννησης από τις στάχτες, και ως αφετηρία μια νέας αρχής για μια καινούργια ζωή.

Στα Καβείρια μυήθηκα κοντά στους Ιερείς για εννέα χρόνια, όσα έμεινα στην Λήμνο. Τον τρίτο χρόνο όμως και ενώ είχα συμπληρώσει όλα τα στάδια μυήσεως επέλεξα μείνω σε μια από τις σπηλιές κάτω από το ιερό που χρησιμοποιήσαμε κατά τις τελετές μυήσεως. Η άδεια αυτή μου δόθηκε τόσο λόγο της πληγής μου που η αλήθεια είναι ότι καλυτέρευε, όσο και λόγω της αφοσίωσης μου στον Ήφαιστο και τους Κάβειρους, ήμουν πια ένας από τους ιεροφάντες των Καβείρων.

Την σπηλιά την επέλεξα ενθυμούμενος τα λόγια του Ηρακλή: «Η σπηλιά που φοβάσαι κρύβει τον θησαυρό που αναζητάς». Τώρα που δεν είχα πια τίποτα παρά μια πληγή στο πόδι, και τον κόκκινο χιτώνα του ιεροφάντη, κατάλαβα πως τα υλικά αγαθά και ο πλούτος είναι ένα μέσο για καλύτερη ζωή, αλλά το πολυτιμότερο αγαθό στην ζωή είναι η υγεία, να αγαπάς και να σε αγαπούν. Εδώ επέλεξα να βρω τον ιερό μου τόπο, να καταδυθώ στον εαυτό, να βρω ποιος πραγματικά είμαι, να βρω το Θείο μέσα μου.

Δεν μου επιτρέπεται να πω πολλά για τις μυστικές τελετές, θα αναφέρω μόνο όσα μου επιτρέπονται. Της μυήσεως προηγούνταν η κατήχηση, η νηστεία, το λούσιμο και ο εξαγνισμός στις ζεστές ηφαιστειακές πηγές, και η εξομολόγηση από τον Κόη, τον αρμόδιο ιερέα.

Όταν άρχιζε η μύηση, ο Ιεροφάντης καθοδηγούσε τον Νεόφυτο ώστε να καθαρθεί, και να περάσει όλες τις δοκιμασίες, επικαλούμενος τις δυνάμεις των Καβείρων.

Ο υποψήφιος περνούσε μέσα στο σκοτάδι της νύκτας, σε δαιδαλώδεις διαδρόμους κάτω από το ιερό, που συμβόλιζε τον κάτω κόσμο, τον κόσμο της ύλης όπου ενσαρκώνεται η ψυχή. Η σπηλιά κάτω από το ιερό, εκεί όπου επέλεξα για κατοικία, κατέληγε στην θάλασσα το βασίλειο του Ποσειδώνα, συμβολίζοντας το νερό της λήθης και του εξαγνισμού δια του ύδατος.

Μετά από την κατάβαση ο Νεόφυτος οδηγούνταν υπό το φως των δαυλών μέσα από μια ανερχόμενη κλίμακα στον άβατο του ναού, όπου καθόταν σε ένα θρόνο, μπροστά από τον οποίο έκαιγε η ιερά Ηφαιστειακή πυρά.

Το άβατο συμβολίζει τον κόσμο της γέννησης. Εκεί οι ιεροφάντες  τους οποίους ονομάζαμε και κάβουρες προς αντιστοιχία των λαβίδων του Ηφαίστου, αποκάλυπταν την ερμηνεία των συμβόλων, τα ιερά αντικείμενα την λυχνία με το άσβεστο πυρ, τις λαβίδες, το αμόνι του, και το σκουφί του Ηφαίστου, υπό τον ήχο ύμνων, και κυμβάλων.

Ο Νεόφυτος φορούσε στο κεφάλι στεφάνι από κλαδί ελιάς, οδηγούμενος στο άβατο όπου λάμβανε χώρα το τελικό στάδιο της μυήσεως αυτό της εποπτείας. Με το πέρας των καθαρμών, κατηχήσεων, δοκιμασιών,  της εποπτείας, και της ενθρόνισης, περνούσαν στο μύστη μια κόκκινη ταινία στην μέση του, την οποία θα έφερε μαζί του στην υπόλοιπη ζωή του, ενδεικτική της μυήσεως του.

Εγώ εμένα πια στην σπηλιά, κάτω από το ιερό. Η σπηλιά η οποία ήταν τελικά για εμένα ένα εσωτερικό μακροχρόνιο ταξίδι και ενδοσκόπησης, και αυτογνωσίας. Ήταν μια δίθυρη σπηλιά απ’ όπου έμπαινε το χειμώνα ο ήλιος και το καλοκαίρι ο αέρας. Την σπηλιά την βρέχει ο Νότος, και  στα αριστερά της υπάρχει πηγαίο νερό.

Η κάθοδος στην σπηλιά μέσα από δαιδαλώδεις σκοτεινές διαδρομές δίδασκαν οι ιερείς αλληγορούσε την της ψυχής στην γη μέσω των πλανητών, ενώ η άνοδο στην κλίμακα προς το άβατο, την γέννηση και την μήτρα της ζωής. Όπως η ζωή του ανθρώπου αρχίζει στο σκοτάδι της μήτρας, έτσι και το ταξίδι προς τη γνώση αρχίζει μέσα από τη σκοτεινή σπηλιά.

Ο άνθρωπος με την γέννηση του κατά την διάρκεια του βίου του, καλείται να ενεργοποιήσει τις Θεϊκές δυνάμεις τις οποίες φέρει μέσα του. Η σπηλιά έχει δύο εισόδους – εξόδου, όχι τυχαία. Η μία συμβολίζει τον ήλιο η άλλη το φεγγάρι, η μία το φώς η άλλη το σκοτάδι, η μία το συνειδητό και το ασυνείδητο, η μία την απατηλότητα των αισθήσεων και η άλλη την Θεία ενόραση.

Εκεί μου αποκαλύφθηκε πώς όπως οι ακτίνες του ήλιου μοιάζουν να σχίζουν τον ουρανό κατά το ημερήσιο τόξο της διαδρομής του στον ουρανό φωτίζοντας και αναζωογονώντας την Γη, έτσι και το τόξο και το βέλος ως αντικείμενα συμβολίζουν, το Απολλώνιο πνευματικό πυρ, τις ιδέες που οδηγούν στην αυτογνωσία και την πνευματική αφύπνιση.

Τότε κατάλαβα πώς δεν ήταν τυχαίο το δάγκωμα του φιδιού στο πόδι. Το πόδι είναι το μέλος του σώματος που μας ενώνει με την Γη μας γειώνει με την μητέρα Γαία. Συμβολίζει κατ' αυτόν τον τρόπο την εξάρτηση μας από τα υλικά αγαθά, πάθος το οποίο είχα και εγώ έως τότε, πάθος το οποίο με το οποίο ίσως όχι τυχαία συνδεόταν και το όνομα που είχαν επιλέξει να μου δώσουν.

Το φίδι είναι ο φύλακας της γνώσης χθόνιο σύμβολο, το οποίο κοιμάται με τα μάτια ανοιχτά, συμβολίζοντας τον σε διαρκή επαγρύπνηση νου. Τώρα πια όλα ήταν πιο ξεκάθαρα, αν δεν πάθεις δεν θα μάθεις. Ο Ηρακλής μου το είχε πει και τώρα είχε έρθει η ώρα να πάθω και να μάθω. Η πληγή μου είχε πλέον σχεδόν γιατρευτεί από την Λημνία Γη.

Τότε ήταν που ο έφτασε στην Λήμνο ο Οδυσσέας να με βρει καθώς η Τροία μετά από δέκα χρόνια πολιορκίας δεν έπεφτε. Σύμφωνα με τον μάντη Κάλχα, ο μόνος που γνώριζε το μυστικό για την πτώση της Τροίας ήταν ο Τρώας Μάντης Έλενος.

Ο Οδυσσέας έστησε ενέδρα και συνέλαβε τον Έλενο.  Ο μάντης Έλενος αποκάλυψε στον πολυμήχανο Οδυσσέα, πως για την πτώση της Τροίας ήταν αναγκαία η παρουσία μου με το τόξο και τα βέλη που είχα στην κατοχή μου από τον Ηρακλή.

Ο Οδυσσέας προσπαθούσε μέρες να με πείσει να τον ακολουθήσω. Μου περιέγραφε τις ψυχές που χάθηκαν και πόσες θα χανόντουσαν ακόμα αν δεν τους βοηθούσα σύμφωνα με τις επιταγές των Θεών. Η αλήθεια είναι πως δεν ήθελα να συμμετάσχω πλέον στον ανθρώπινο πόνο, ούτε με ενδιέφεραν τα λάφυρα, και η δόξα.

Τα λόγια του Ηρακλή όμως ήταν πλέον ο μόνιμος οδηγός μου. Ήρωας μου είχε πει είναι όποιος αφιερώνει τη ζωή του σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από τον ίδιο, και η κατάληψη της Τροίας για τους Αχαιούς ξεπερνούσε τις δικές μου πεποιθήσεις και ανάγκες.

Για αυτό τον λόγο και έφυγα για τη Τροία, με τον Οδυσσέα σύντροφο, και έπεσε η Πόλη με τα δικά μου βέλη. Η Τροία εν τέλη για τους Αχαιούς σήμαινε δόξα και πλούτη, για εμένα την κατάκτηση ενός πολύτιμου θησαυρού κρυμμένου σε μια σπηλιά....1

 

Το μυστικό της αναγέννησης

 

Εγώ απλά σου μεταφέρω μου είπε, αυτό που μας είπαν οι παλαιότεροι, πως για να πεθάνει η παλαιά κατάσταση ενός ανθρώπου πρέπει να αναγεννηθεί. Ένας συμβολικός – μεταφορικός θάνατος, μίας πνευματικής κατάστασης, αρκετά επίπονη όμως και καθόλου εύκολη. Μία διαδικασία ωρίμανσης τόσο σωματικής όσο και πνευματικής. 

Μην αμελείς το σώμα σου, είναι το όχημα που σου δόθηκε από την φύση στο κοσμικό ταξίδι της ζωής σου, ώστε αν αναπτυχθείς, να εξελιχθείς. Είναι το μοναδικό που σου δόθηκε, φρόντισε το, αγάπησε το, γιατί μοχθεί ασταμάτητα να σε κρατάει υγιή, ακμαίο και ζωντανό.

To φίδι αλλάζει το δέρμα του όταν έχει έρθει η ώρα που ορίζει η φύση. Για αυτό τον λόγο το φίδι ήταν πάντα σύμβολο της εσωτερικής γνώσης. Το φίδι κατοικεί στην Γη, στην μήτρα όλων των μορφών της ζωής. Ωρίμανση σημαίνει να επιστρέφεις  βαθιά μέσα στον εαυτό σου.!.

«Γνώθι Σεαυτόν»! Μάθε τον  Εαυτό σου! Γύρνα πίσω στην πηγή, βούτα βαθιά μέσα σου. Παρατήρησε την πραγματική σου φύση, η οποία θα συναντήσει αναπόφευκτα την φύση στο σύνολο της. Η φύση είναι ο μεγαλύτερος και διαχρονικότερος δάσκαλος,  δεν κάνει διακρίσεις ούτε επηρεάζεται από ανθρώπινες δεσμεύσεις, και ερμηνείες είναι αυτή που είναι, και λειτουργεί με τους δικούς της κοσμικούς νόμους.

Αλλά για να κατανοήσεις τους νόμους της φύσης πρέπει να ξεπεράσεις το τραγούδι των σειρήνων, να ξεχάσεις τα ανθρώπινα, τα δόγματα, τις θρησκείες τις θεωρίες των ανθρώπων που επιθυμούν οπαδούς, πιστούς, στρατιώτες, πρέπει να ωριμάσεις πραγματικά, να συμπράξεις με την φύση, να παρατηρήσεις το μπουμπούκι που γίνεται άνθος, να ακολουθήσεις τις εποχές, να γίνεις ιερέας της Περσεφόνης, να ανάψεις την δάδα σου από την φωτιά του Προμηθέα. Μία φωτιά που εξαγνίζει, που απελευθερώνει, που αποκαλύπτει πως το σύμπαν βρίσκεται στα πάντα, συνεπώς και μέσα στον καθένα από εμάς.

Η  τυφλή πίστη σε δόγματα σε σκοτώνει πνευματικά. Τον πραγματικό σου εαυτό τον ανακαλύπτεις  μόνον όταν έχεις βαδίσεις το δικό σου μονοπάτι, όταν αποταυτιστείες από γνώσεις, ιδέες και πεποιθήσεις.

Στη ζωή, ωρίμανση σημαίνει να πηγαίνεις βαθιά μέσα στον εαυτό σου, ώστε να ανακαλύψεις το σύμπαν μέσα σου. Για να κατανοήσεις τι σημαίνει ωρίμανση, παρατήρησε την φύση. Εκεί, όπου ο Πάνας χορεύει με τις νύμφες, που εμψυχώνουν τα δέντρα, εκεί όπου ζουν οι Μούσες, που αντιπροσωπεύουν τις τέχνες και τις επιστήμες όπως μας δόθηκαν από την φύση. Η αλήθεια οφείλει να είναι απλή και κατανοητή, από όλους, όπως οι μύθοι. 

Παρατήρησε τα δέντρα. Καθώς το δέντρο ωριμάζει, οι ρίζες του πηγαίνουν ολοένα και βαθύτερα. Υπάρχει ισορροπία. Όσο πιο ψηλά πηγαίνει το δέντρο, τόσο πιο βαθιά πηγαίνουν οι ρίζες. Δεν μπορεί να υπάρξει ένα ψηλό δέντρο με μικρές Έτσι και στην ζωή, θα πρέπει να αποταυτιστείς, να αναπτύξεις τις δικές σου ρίζες, να ισορροπήσεις, ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, σε αυτά που έμαθες, αυτά που βίωσες, αυτά που πρέπει να αφήσεις πίσω σου, αυτά που θέλεις να κρατήσεις, και αυτά που θέλεις να γίνεις.

Ο Δρόμος της αυτοανακάλυψης της προσωπικής αλήθειας που συναντά την αλήθεια που έρχεται από την φύση, απαιτεί την ταπεινότητα, την παρατήρηση, την ενσυναίσθηση. Αυτή η αλήθεια μπορεί μόνο να γίνει βίωμα.

Η απομάκρυνση μας από τη φύση δημιουργεί αναπόφευκτα μια απόσταση, αυτή η απόσταση λειτουργεί ως παραμορφωτικός φακός. Η απόστασή μας είναι που δημιουργεί την αλλοίωση, την παραμόρφωση της πραγματικότητας. Η φύση είναι ο Θεός στα πράγματα, ένας ναός η φύση, καθώς η θεότητα αποκαλύπτεται σε όλα τα πράγματα. Για αυτό τον λόγο τα πάντα  έχουν κάτι  θεότητα κρυμμένη μέσα τους. Η Θεότητα δεν βρίσκεται έξω από εμάς, αλλά και μέσα μας.  

Με ρωτάς, πως θα γυρίσεις στην πηγή, πως θα διδαχθείς την αλήθεια της φύσης. Αυτό δεν γίνεται στον θόρυβο της πόλης.  Ζήσε στην φύση, παρατήρησε την, σύμπραξε μαζί της, ζήτησε και θα δοθεί. Αυτό που ζητάς θα λάβεις, κι αυτό που ψάχνεις θα βρεις.

Βρες τον δικό σου χώρο, και όπως έλεγε ένας σοφός του παρελθόντος (Πλωτίνος): 

- «..Κλείνοντας τα μάτια 'άλλαξε' την όρασή σου και ξύπνα μια άλλη, που ενώ την έχουν όλοι, λίγοι τη χρησιμοποιούν..!.»

Μπες στο τώρα, άσε πίσω το  παρελθόν, μην σκέφτεσαι το μέλλον, μπες σε μία κατάσταση κενού. Η συνάντηση με το κενό μάς τρομάζει. Η σιωπή, η ακινησία απειλεί την υπόσταση μας, την κίνηση, την βοή την ζωή, απειλεί την αίσθηση του χρόνου, που σημαίνει ζωή.  

Οι πρόγονοι μας συμβόλισαν  την πύλη αυτή με την Μέδουσα, το τέρας με τα φίδια για μαλλιά, πάλι φίδια οι φύλακες της κρυφής γνώσης, αυτή που είχε την δύναμη να παγώνει τον χρόνο. Η Μέδουσα συμβολίζει όλες τις φοβίες, το υποσυνείδητο, τα αρχέγονα ένστικτα, τις δεισιδαιμονίες.

Μόνο ένας καθαρός και εξαγνισμένος νους,  ότι δηλαδή αντιπροσωπεύει η Θεά Αθηνά μπορεί να υπερβεί την κατάσταση της δέσμευσης, του φόβου, της απελευθέρωσης, για αυτό και η Αθηνά την κουβαλά ως τρόπαιο στο στήθος. Τότε μόνο ολοκληρώνει την πανοπλία, της, που συμβολίζουν τα πνευματικά όπλα του ανθρώπου, ο οποίος δεν διαθέτει φυσικά άλλα όπλα από την φύση παρά την νόηση του.

 

Το τεθερισμένο στάχυ των Ελευσινίων.

 

Τι και εάν τα αρχαία μυστήρια της θεάς και της κόρης, σίγησαν πριν από χιλιάδες χρόνια. Τι και εάν το θερισμένο στάχυ δεν επιδεικνύεται πια στους μύστες, αλλά στις οθόνες των χρηματιστηριακών αγορών;

Εχθές είδα και φωτογράφισα άγρια στάχυα να φυτρώνουν επάνω στα ερείπια μίας από τις κολώνες που κάποτε στέγαζαν το τελεστήριο της Ελευσίνος,  ώστε να μας θυμίζουν πως  η γονιμοποιός και εξελικτική δύναμη  της φύσης είναι πανταχού παρούσα, ακολουθώντας αέναα τον εποχικό και βλαστικό κύκλο, ανεξαρτήτως από τις ανθρώπινες πεποιθήσεις και προσδοκίες..

Η συντήρηση/διαχείριση της φωτιάς, και η καλλιέργεια της γης, ήταν τα πρώτα στοιχεία πολιτισμού του ανθρώπου.  Για αυτό τον λόγο το στάχυ μαζί και η δάδα αποτελούσαν τα σύμβολα των Ελευσινίων.  

Tο ιερό στάχυ, θεριζόταν κάθε χρόνο από την ιέρεια ή από κάποιο θεράποντα του ιερού τελετουργικά από το ιερό χωράφι της θεάς και φυλασσόταν στο ιερό. Eπιδεικνυόταν από τον Ιεροφάντη σε καταληκτική τελετή των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Η  Δήμητρα  συμβόλιζε την καλλιεργημένη γη. Αυτή η συνέχεια της Μεγάλης μητέρας, παρείχε τον δώρο της καλλιέργειας της Γης. Έφερε στο φως δια της κόρης Περσεφόνης το δώρο του πολύτιμου και μυστικού καρπού, του θερισμένου σταχιού. 

Ένας σπόρος που ,  κρυβόταν άφατος για ένα  ορισμένο διάστημα, μέσα στα σκοτεινά σπλάχνα της, στο βασίλειο του «Αίδιου» Άδη. Για αυτό η λατρεία της ήταν ταυτόχρονα και ειδυλλιακή και μυστηριακή.

Το ένα αγαθό της Δήμητρας στους ανθρώπους ήταν ο «πολιτισμός» της καλλιέργειας της γης, και το άλλο η μύηση των Ελλήνων σε μια ανώτερη πνευματική εμπειρία, στο γεγονός του αέναου κύκλου της γέννησης του θανάτου, και της αναγέννησης, δηλαδή στα «Ελευσίνια Μυστήρια».

Το θερισμένο στάχυ ενσάρκωνε την αφθονία του σίτου, της πιο πολύτιμης για τη ζωή τροφής. Πέρα όμως από την ελπίδα για την εξασφάλιση της τροφής, σε συμβολικό επίπεδο,  και κατ΄ αντιστοιχία της περιοδικής ανάπτυξης του βλαστικού σπόρου, έδινε την ελπίδα για την  αθανασία και της ανθρώπινης ψυχής.

Όπως ο σπόρος αναπτύσσεται, ανθίζει, πεθαίνει, αλλά επανεμφανίζεται μέσα από την μήτρα της Γης, έτσι και για τη ψυχή του μυημένου  δίνεται η υπόσχεση της αναγέννησης. Τα μυστήρια αποβλέπουν στη σωτηρία και στη μακάρια αθανασία των μυημένων.

Όπως πιστοποιεί ο Κικέρων (Περί νόμων, Βιβλίο Β΄, 36):  

«Ανάμεσα στους εξαίρετους και πράγματι θεϊκούς θεσμούς που η Αθήνα σας έχει γεννήσει και φέρει στην ανθρωπότητα, καμία κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καλύτερη από αυτά τα Μυστήρια. Γιατί μέσω αυτών αποβάλαμε το βάρβαρο και άγριο τρόπο ζωής και μορφωθήκαμε και εκπολιτιστήκαμε. Και μύησις καθώς αποκαλείται, πράγματι μάθαμε τις απαρχές της ζωής και αποκτήσαμε τη δύναμη όχι μόνο να ζούμε ευτυχισμένοι, αλλά και να πεθαίνουμε με μια καλύτερη ελπίδα».

Βασικός σκοπός των Μυστηρίων είναι η κοινωνία του μύστη με την φύση, με την μήτρα της ζωής, εκεί από όπου όλα προέρχονται και που όλα επιστρέφουν. 

Οι βλαστικές αυτές  λατρευτικές εκδηλώσεις έχουν χαρακτήρα μυθολογικό, δραματουργικό, βιωματικό, με  κυριαρχούσα συγκίνηση, διδασκαλίες και δρώμενα  τα οποία  αποβλέπουν σε μια στενή και προσωπική επαφή με το θείο.

Η μύηση ταυτίζεται με την αποκάλυψη ενός μυστικού, την εισαγωγή στα μυστήρια, τη διδασκαλία των μυστικών τελετών, τα «δεικνυόμενα», τα «δρώμενα», τα «λεγόμενα».  

Στο τελευταίο στάδιο της μύησης, την εποπτεία, όπως λεγόταν στο τυπικό της τελετής, δηλαδή την δυνατότητα να δει κανείς την κοσμική αλήθεια, ο μύστης έφθανε και στην ηθική κάθαρση, στην ανανέωση, τον εξαγνισμό της ψυχής και την αθανασία της ψυχής που προσφέρει ο Ζευς.

Οι μυστηριακές λατρείες περιείχαν αντιλήψεις προσωπικής ένωσης του μυημένου με τους Θεούς, οι οποίοι  θα πρόσφεραν  μετέπειτα στον μυημένο την προστασία και την εύνοια του.

Έτσι ο μύστης αποκτά ένα αίσθημα απόλυτης ασφάλειας και μακαριότητας, που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους». Καθώς και ότι: «η τελετή της μύησης, αποκορύφωμα όλων των τελετουργιών, συντελεί στην ιδιαίτερη μεταμόρφωση του πιστού και στη μετάβασή του σε μια νέα πραγματικότητα».

Η μύηση αποτελεί ιδιαίτερη, προσωπική, ατομική υπόθεση. Κύριο χαρακτηριστικό της Ελευσίνιας μύησης αποτελούσε  η ιδέα του θανάτου και της αναγέννησης. Πεθαίνει το παλιό, ο παλιός εαυτός, και αναγεννιέται σε ένα νέο συνειδησιακό και πνευματικό επίπεδο.

Το μονοπάτι της αλήθειας..

«Ο νους του αρχάριου έχει πολλές δυνατότητες αλλά ο νους του ειδικού έχει λίγες»...

Shunryu Suzuki (Δάσκαλος Ζεν 1904 -1971)

Μετά από τόσα χρόνια στην αναζήτηση, κατέληξα στο συμπέρασμα πως οι «ψαγμένοι υποτίθεται άνθρωποι», είναι τελικά και οι πιο δογματικοί. Ο δογματισμός είναι η εμμονή διαφόρων ανθρώπων στην δική τους εκδοχή της αλήθειας. Η λέξη δόγμα προέρχεται από το δοκέω που θα πει: σκέπτομαι, υποθέτω, νομίζω, φαντάζομαι, επομένως σημαίνει απόφανση κατόπιν υπόθεσης, μια γνωμοδότηση πάνω στα πράγματα.

Η υπερβολική σιγουριά οδηγεί στην αλαζονεία, η οποία αποτελεί τροχοπέδη στην πνευματική - και όχι μόνο- εξέλιξη. Αν θέλετε να διαπιστώσετε το «ποιόν» ενος ανθρώπου, παρατηρήστε τον στην καθημερινότητα του. Υπάρχει συμφωνία λόγων και έργων; Ακολουθήστε όσους  ταπεινά αναζητούν την αλήθεια, αμφισβητήστε όσους υποστηρίζουν πως την βρήκαν. 

Ό Τζίντου Κρισναμούρτι (Jiddu Krishnamurti 1895 – 1986, Ινδός στοχαστής, φιλόσοφος, ομιλητής και πνευματικός δάσκαλος), αναφέρει σχετικά:

«Η πίστη είναι άρνηση της αλήθειας, η πίστη εμποδίζει την αλήθεια. Η αλήθεια είναι μια χώρα δίχως μονοπάτι. O άνθρωπος δεν μπορεί να τη φτάσει μέσα από οργανώσεις, μέσα από κάποια πίστη, μέσα από δόγματα, ιερωμένoυς ή τελετουργίες, ούτε και μέσα από κάποια φιλοσοφική γνώση ή ψυχολογική τεχνική.

Πρέπει να τη βρει μέσα από τoν καθρέφτη των σχέσεων, μέσα από την κατανόηση τoυ περιεχομένου τoυ νoυ τoυ, με την παρατήρηση και όχι με διανoητική ψυχανάλυση ή ενδoσκοπική αυτοανάλυση.

Δυστυχώς, άνθρωποι που έχουν δύναμη, εξουσία, σε αυτοεπονομαζόμενες φιλοσοφικές ή πνευματικές οργανώσεις εκμεταλλεύονται άλλους ανθρώπους λέγοντας ότι υπάρχουν διαφορετικά μονοπάτια, τα απόκρυφα, τα μυστικιστικά και ούτω καθεξής.

Η αυθεντία συνεπάγεται φόβο και αν πειθαρχεί κανείς από το φόβο μήπως δε κερδίσει όσα του λέει ο εκμεταλλευτής του στο όνομα της αλήθειας ή κάποιας υπερβατικής εμπειρίας, αυτό σημαίνει ότι αρνιέται την ίδια του την διαύγεια και την εντιμότητά του. Όταν ακολουθείτε κάποιον, τον καταστρέφετε. Ο μαθητής καταστρέφει τον δάσκαλο και ο δάσκαλος καταστρέφει τον μαθητή.

Από τη στιγμή που κάποιος τα καταλάβει όλα αυτά ανακαλύπτει από μόνος του ότι δεν υπάρχουν μονοπάτια για την Αλήθεια. Αλήθεια είναι το άγνωστο, κι ένας νους που αναζητά την αλήθεια δεν θα τη βρει ποτέ, γιατί ο νους είναι φτιαγμένος από το γνωστό, είναι το αποτέλεσμα του παρελθόντος, το αποτέλεσμα του χρόνου – πράγμα που μπορείτε να το παρατηρήσετε από μόνοι σας.

Όταν ο νους αναζητά την αλήθεια, αναζητά μία προβολή του ίδιου του του εαυτού, όχι την αλήθεια. Σε τελευταία ανάλυση ένα ιδανικό είναι ένα είδος προβολής του εαυτού μας• είναι πλασματικό, εικονικό.

Η αλήθεια μπορεί να έρθει μόνο στο νου που είναι άδειος από το γνωστό. Έρχεται μέσα σε μια κατάσταση του νου στην οποία το γνωστό απουσιάζει, δεν λειτουργεί.Δεν υπάρχει, λοιπόν, μονοπάτι προς την Αλήθεια, γιατί η Αλήθεια πρέπει να ανακαλύπτεται κάθε λεπτό.

Η πίστη είναι άρνηση της αλήθειας, η πίστη εμποδίζει την αλήθεια. Θ’ άξιζε τρομερά να δει κανείς αν μπορεί να είναι φως για τον εαυτό του, ένα φως που να μην εξαρτάται από κάτι άλλο και που να είναι εντελώς ελεύθερο.»

Ο Όσσο (Bhagwan Shree Rajneesh, 1931-1990, Ινδός φιλόσοφος)  συμπληρώνει:

«Φυλάξου από όλες τις φιλοσοφίες, επειδή η βάση τους είναι ίδια. Εξαρτώνται από λέξεις, ενώ η πραγματικότητα δεν είναι μια λέξη. Κινήσου προς το αληθινό. Εσύ είσαι αληθινός, η ύπαρξη είναι αληθινή. Μη δημιουργείς ένα τοίχο από λέξεις ανάμεσα σε σένα και στην πραγματικότητα.

Οι παπάδες χρησιμοποιούν τόσο ειδική φρασεολογία, χρησιμοποιούν τέτοιους τεχνικούς όρους, που δεν μπορείς να καταλάβεις για τι πράγμα μιλούν. Και όταν δεν μπορείς να καταλάβεις, νομίζεις πως είναι πολύ βαθυστόχαστοι. Όποτε δεν μπορείς να καταλάβεις κάτι, νομίζεις πως είναι πολύ βαθυστόχαστο. Είναι πέρα από μένα.

Να θυμάσαι αυτό: Ο Βούδας μιλάει σε μια πολύ συνηθισμένη γλώσσα, η οποία μπορεί να γίνει κατανοητή από τον καθένα. Δεν είναι η γλώσσα των παπάδων. Ο Ιησούς μιλάει με μικρές παραβολές, που μπορεί να τις καταλάβει οποιοσδήποτε αμόρφωτος άνθρωπος. Δεν χρησιμοποιεί ποτέ ειδική φρασεολογία. Ο Μαχαβίρας μιλάει, δίνει τις τεχνικές του, στη γλώσσα των πιο συνηθισμένων και καθημερινών ανθρώπων.

Αν ο καθημερινός άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει, μόνο τότε μπορούν να επιβιώσουν οι παπάδες. Αν ο καθημερινός άνθρωπος καταλαβαίνει τι λένε, τότε εκείνοι χάνουν, επειδή δεν λένε τίποτα.

Ο έξυπνος έχει πάντοτε εκμεταλλευτεί τον καθημερινό άνθρωπο. Γι' αυτό ο Βούδας, ο Ιησούς και ο Μαχαβίρας δεν έγιναν ποτέ σεβαστοί από τους βραχμάνους, τους λόγιους και τους έξυπνους, επειδή ήταν επιβλαβείς. Κατέστρεφαν τις δουλειές τους Κάθε είδος εξάρτησης είναι σκλαβιά και η πνευματική εξάρτηση είναι η χειρότερη από όλες.

Ο αληθινός άνθρωπος παραμένει συνηθισμένος, εντελώς συνηθισμένος. Κανένας δεν ξέρει ποιος είναι, κανένας δε ξέρει τι θησαυρό κουβαλάει μέσα του. Ποτέ δεν διαφημίζει, ποτέ δεν προσπαθεί να προβάλει. Η ζωή δεν είναι ένας γρίφος για να τον λύσεις. Η ζωή είναι ένα μυστήριο για να το ζήσεις.

Ο Λάο-τσε, ο Γκωντάμα Βούδας, ο Σωκράτης δεν ακολούθησαν κανέναν. Αναζήτησαν από μόνοι τους, ρισκάροντας, επειδή απομακρύνονται από το πλήθος, πάνω σε ένα μοναχικό μονοπάτι, χωρίς να γνωρίζουν πού τελειώνει αυτό το ταξίδι, αλλά εμπιστεύονται την καρδιά τους, βιώνοντας μικρές ενδείξεις ότι η ειρήνη μεγαλώνει, ότι η αγάπη ανθίζει, ότι ένα καινούργιο άρωμα έχει έρθει στην ύπαρξη τους. ότι το μάτια τους δεν είναι πια γεμάτα από τη σκόνη του παρελθόντος – μια τρομερή διαύγεια και διαφάνεια.. Και γνωρίζουν ότι βρίσκονται στο σωστό μονοπάτι.

Επί χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος είχε τη φαντασίωση ότι μπορεί να φτάσει στη γνώση, συσσωρεύοντας σκέψεις άλλων ανθρώπων. Αυτό είναι απολύτως ψεύτικο και λανθασμένο. Ποτέ κανένας δεν μπόρεσε να φτάσει στη γνώση, συσσωρεύοντας σκέψεις άλλων ανθρώπων. Η γνώση έρχεται από μέσα και οι σκέψεις έρχονται απ' έξω. Η γνώση είναι δική σου και οι σκέψεις είναι πάντοτε των άλλων, είναι πάντοτε δανεικές. 

Η γνώση είναι ζωντανή μόνο όταν τη γνωρίζεις εσύ ο ίδιος, όταν είναι άμεση εμπειρία. Όταν όμως την ξέρεις από τους άλλους, δεν είναι ζωντανή εμπειρία, δεν είναι γνώση, είναι απλώς μνήμη. Η φιλοσοφία είναι μια στάση απέναντι στη ζωή. Στάση σημαίνει επιλογή. Και η επιλογή μπορεί να είναι μονάχα αποσπασματική. Ένας μύστης ποτέ δεν επιλέγει. Βλέπει το όλο χωρίς καμία επιλογή από τη πλευρά του. Αν επιλέγεις, αμέσως δημιουργείται πρόβλημα, επειδή η ζωή είναι γεμάτη αντιθέσεις. Δεν επιλέγεις ποτέ και μη γίνεις φιλόσοφος.»