Το ταξίδι των φυτών από την θάλασσα στην στεριά.

Ως γνωστόν, η ζωή προήλθε από την θάλασσα. Ως γνωστόν επίσης, τα φυτά διαθέτουν τον μόνο πρόσφορο τρόπο που υπάρχει στον πλανήτη μας όσον αφορά την εκμετάλλευση μιας πρακτικά ανεξάντλητης, εξωγήινης ενεργειακής πηγής, και η διαδικασία που επελέγη γι’ αυτή την επιτυχή εκμετάλλευση, δηλαδή η φωτοσύνθεση, καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το κλίμα, τη σύσταση της γήινης ατμόσφαιρας, τον κύκλο του άνθρακα, τον υδρολογικό κύκλο, την παραγωγή τροφής και πολλά άλλα. Η φωτοσύνθεση διαμόρφωσε την Ιστορία και την Εξέλιξη της ζωής σε βαθμό που μόλις τις τελευταίες δεκαετίες αρχίσαμε να κατανοούμε. Τα φυτά αναφέρονται ως οργανισμοί-κλειδί για την εξέλιξη και τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη γη. Και αυτό, γιατί όλοι οι οργανισμοί για να επιβιώσουν καταναλώνουν ενέργεια που προέρχεται από τη διάσπαση των οργανικών ενώσεων, οι οποίες παράγονται από τα φυτά με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Έτσι στα φυτά, που είναι ο πρώτος κρίκος στην τροφική αλυσίδα ή η βάση στην τροφική πυραμίδα, βασίζεται η επιβίωση των άλλων οργανισμών και συνεπώς χωρίς την ύπαρξη των φυτών δεν θα υπήρχαν ούτε τα ζώα. 

Η αξία τους όμως, δεν προκύπτει μόνο από τη χρήση τους από τον άνθρωπο (π.χ. διατροφή, φαρμακευτική) ή τους άλλους οργανισμούς. Οι φυτικοί οργανισμοί επηρεάζουν και διαμορφώνουν την οικολογική ισορροπία στον πλανήτη μας.  Η ζωή εμφανίζεται στη γη πριν από 4 περίπου δισεκατοµµύρια χρόνια ενώ τα πρώτα φυτά εμφανίζονται στη στεριά πριν από περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια.  Το πέρασμα από το νερό στην ξηρά αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στάδια στην εξέλιξη των φυτικών οργανισμών, αλλά και της ζωής γενικότερα. Βασικές προϋποθέσεις για να γίνει αυτό ήταν: 

1. να δημιουργηθούν παράκτιες περιοχές με εμφανή την παρουσία εδάφους, το οποίο προέκυψε από την αποσάθρωση βραχωδών εκτάσεων,

2. οι κατάλληλες ατμοσφαιρικές και κλιματικές συνθήκες, οι οποίες δημιουργήθηκαν σταδιακά, από τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα των αερόβιων κυανοβακτηρίων και των φυκών, οπότε αυξήθηκε το ποσοστό συγκέντρωσης του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα ενώ αντίθετα μειώθηκε το διοξείδιο του άνθρακα. 

Τα πρώτα φύκη εμφανίστηκαν πριν από 1,2 δισεκατομμύρια έτη ενώ τα χλωροφύκη, από τα οποία προέρχονται τα φυτά, εμφανίστηκαν πριν από 800 εκατομμύρια χρόνια. Μία κατηγορία φυτών που αναπτύχθηκαν σε υγρά περιβάλλοντα είναι τα βρύα.Κατά τη μακροχρόνια εξελικτική τους πορεία, τα φυτά απέκτησαν τα απαραίτητα δομικά χαρακτηριστικά και τελειοποίησαν τις λειτουργίες που ήταν απαραίτητες, ώστε να προσαρμοστούν στο νέο χερσαίο περιβάλλον και να επιβιώσουν. 

Τα φυτά πέρασαν από το νερό στη στεριά μέσα από μια σειρά εξελικτικών σταδίων, κατά τα οποία ανέπτυξαν μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, που εξασφάλιζαν την αναπαραγωγή και την επιβίωση τους.  Τα φυτά έπρεπε να αναπτύξουν καινοτομίες, απαραίτητες για την επιβίωσή τους στο χερσαίο περιβάλλον, όπου σίγουρα υπήρχε λιγότερο νερό και υγρασία. Και αυτό γιατί τα φύκη, από τα οποία προήλθαν τα φυτά, ζουν σε ένα υδάτινο περιβάλλον, όπου δεν κινδυνεύουν από αφυδάτωση, εξασφαλίζουν από αυτό τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζονται και η αναπαραγωγή τους γίνεται σε αυτό το υγρό περιβάλλον. 

Τα πρώτα φυτά στη στεριά αναπτύσσονται περίπου πριν από 445-420 εκ. έτη. Ένα από τα πρώτα φυτά που εμφανίζεται στο Αν. Σιλούριο είναι το φυτό Cooksonia, χωρίς φύλλα και πραγματικές ρίζες. Κατά τη διάρκεια του Δεβονίου κυριαρχούν τα ψιλόφυτα, τα οποία θεωρούνται πρόγονοι των υπόλοιπων πτεριδόφυτων και τα οποία εξαφανίστηκαν στο τέλος αυτής της γεωλογικής περιόδου. Κατά το Λιθανθρακοφόρο αναπτύσσονται τα πρώτα εκτεταμένα δάση, με πολύ πλούσια χλωρίδα.

Όλοι οι οργανισμοί που αναπτύσσονται στον πλανήτη μας βρίσκονται σε μια στενή και διαρκή αλληλεξάρτηση, τόσο μεταξύ τους όσο και με τους αβιοτικούς παράγοντες (π.χ. νερό, έδαφος). Η ποικιλία της ζωής υποστηρίζει βασικές λειτουργίες, που συμβάλλουν στην υγιή ανάπτυξη των πληθυσμών και οικοσυστημάτων καθώς και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας στη γη. Η βιοποικιλότητα αποτελεί την έκφραση της ποικιλίας της ζωής και αντιπροσωπεύει το φυσικό πλούτο και τη φυσική κληρονομιά του πλανήτη μας. Κάθε οργανισμός παίζει μοναδικό και σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας του περιβάλλοντος. 

Έτσι κάθε αλλαγή που μπορεί να τον επηρεάσει, προκαλεί διάφορες επιπτώσεις και αλυσιδωτές αντιδράσεις, από την εξαφάνιση διαφόρων ειδών ως και την πλήρη κατάρρευση του ίδιου του οικοσυστήματος. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας έχει ανεκτίμητη και πολυδιάστατη σημασία, όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Συγκεκριμένα η διατήρηση της βιοποικιλότητας έχει οικολογική, οικονομική, αισθητική και ηθική αξία. 

Πηγή:  “Το ταξίδι των φυτών στο γεωλογικό χρόνο μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες”, Κόντου Βασιλική Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος.

Φυσιολατρία και ανθρωπισμός στην αρχαία Ελληνική θρησκεία.

 

Η αρχαία Ελληνική θρησκεία είναι φυσιολατρική. Η Γαία αποτελεί την πρώτη θεότητα, και αποτελεί την μήτρα καταγωγής, ζωοδότη και συντηρητή της ζωής, όλης της βιόσφαιρας. Ως μητέρα όλων των υπάρξεων είναι γένους θηλυκού, καθώς ο άνθρωπος την ταύτισε με μία γυναικεία ύπαρξη, την μεγάλη μητέρα.

Το σύμπαν στην συνείδηση του αρχαίου Έλληνα, αποτελεί ένα αέναο, αυτοσυντηρουμένο και αυτοεξελισσόμενο  έμβιο  οργανισμό Ον όπου τα πάντα έχουν μια συνάφεια και μία σύνδεση μεταξύ τους.Η σύνδεση αυτή αποτυπώνεται υπέροχα στο επόμενο απόσπασμα του Στωικούς αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (εις αυτόν):

" Σκέψου διαρκώς το σύμπαν ως ένα ενιαίο ζωντανό ον, που αποτελείται από μια ενιαία ουσία και μια ενιαία ψυχή- και πώς όλα τα πράγματα πηγάζουν από την ενιαία αντίληψη αυτού του όντος, του σύμπαντος. Και πώς το σύμπαν ολοκληρώνει όλα τα πράγματα μέσω ενός ενιαίου παλμού. Και πώς όλα τα πράγματα στον κόσμο και στο σύμπαν συνεργάζονται για να προκαλέσουν όλα όσα γεννιούνται, και πόσο περίπλοκο και πυκνά υφασμένο είναι το ύφασμα που σχηματίζεται από την συνύφανση  τους".

Οι φυσικές δυνάμεις προσωποποιούνται με ανθρωπομορφικά  χαρακτηριστικά, καθώς ο Έλληνας προσπαθεί μέσα από τις περιορισμένες αισθήσεις του και τις αντιληπτικές του δυνατότητες, να κατανοήσει το σύμπαν. 

Η άποψη αυτή εκφράζεται στο γνωστό ρητό του Πρωταγόρα: 

"πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος". 

Τα χρήματα στη φράση του Πρωταγόρα, δεν σημαίνουν τις νομισματικές αξίες, αλλά, γενικά, τις ποιότητες, τις πεποιθήσεις, τις αρχές, την εσωτερική συγκρότηση με άλλα λόγια, και την ικανότητα κάθε ανθρώπου, χωριστά, να αντιλαμβάνεται με το δικό του τρόπο αυτό που είναι κοινό, μόνο κατ΄ όνομα, για όλους τους ανθρώπους.

Ο αρχαίος  Έλληνας κατανοεί πως ο ίδιος (ο άνθρωπος) αποτελεί μέτρο της αλήθειας και της γνώσης και γι' αυτό κάθε υποκειμενική άποψη για κάποιο θέμα έχει την άξια της.  

Έλλείψη επιστημονικών δεδομένων χειρίζεται τις συμπαντικές δυνάμεις διαισθητικά η ενορατική δίνοντας τους την μορφή που αποτελεί κορωνίδα της νόησης στον πλανήτη, τον άνθρωπο ο οποίος μαζί με την φύση αποτελεί τον μέγα μεγαποιητή του φυσικού περιβάλλοντος.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι Θεοί του Έλληνα λαμβάνουν ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά, καθώς ο Έλληνας προσπαθεί να συσχετίσει τόσο την έλλειψη κατανόησης του, όσο και την συσχέτιση της δικής του ζωής με το σύνολο του σύμπαντος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι απεικόνιση των Νυμφών οι οποίες ως κόρες της Γαίας είναι γένους θηλυκού, καθώς σχετίζονται με την ομορφιά της φύσεως, αλλά με δυνάμεις της Γης που αναπτύσσουν την ζωή.

Τόπος δράσης τους είναι στις κρήνες, τα ποτάμια (Ναϊάδες), την θάλασσα (Νηρηίδες),  στην πρωινή  δροσιά, την βροχή (Υάδες), αλλά και στο βλαστικό βασίλειο, τόσο στα δέντρα όσο και τα δάση (Δρυάδες ή Αμαδρυάδες). 

Ήταν αιθαίριες υπάρξεις,  η χαρά της ζωής που χορεύουν με τις μούσες και τον Πάνα. Οι πρόγονοι μας φαντάζονταν να στροβιλίζονται στα δροσερά νέφη υδρατμών των πηγών ή των ποταμών, σχηματίζοντας  μικρά ουράνια τόξα.

Για αυτό σχετίζονταν κυρίως με το υγρό στοιχείο (και όχι μόνο), καθώς το νερό διαδραματίζει  καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη των μορφών της ζωής.  

Χωρίς το νερό αυτό ούτε βλάστηση, ούτε γονιμότητα υπάρχει. Μέσω λοιπόν της ζωογόνου δύναμης του νερού οι Νύμφες εξαπλώθηκαν στα βουνά και στα δάση και συνδέθηκαν με την βλάστηση. 

Ακόμη και σήμερα όταν βρισκόμαστε δίπλα από πηγές με τρεχούμενο νερό, υπάρχει μία σωματική ψυχική και πνευματική, αναζωογόνηση καθώς όχι μόνο υπάρχει ενέργεια λόγω της κίνησης του υγρού στοιχείου, αλλά διότι ο χώρος πέριξ των πηγών σφύζει από ζωή, ενώ οι αισθήσεις πλημυρίζουν από τα αρώματα και τα χρώματα που μεγιστοποιούνται από την υγρασία.

Αν υπάρχουν κάποια μέρη όπου μπορείς να αισθανθείς την ενέργεια της φύσης να διεγείρει κάθε σου κύτταρο, σίγουρα μία πηγή, ένα ποτάμι, ένας καταρράκτης ή ένα δάσος  αποτελούν μία εξαιρετική επιλογή. 

Αυτογνωσία: Το Μονοπάτι το Λιγότερο Ταξιδεμένο…

Το μονοπάτι προς την αυτογνωσία είναι γεμάτο από αβεβαιότητα και ερωτηματικά. Υπάρχει άραγε η δυνατότητα να μάθουμε ποιοι πραγματικά είμαστε; Μήπως οι ζωές μας είναι απλώς ένα σύνολο τυχαίων βιολογικών συνδυασμών ή υπάρχει ένας βαθύτερος σκοπός και νόημα πίσω από τις εμπειρίες μας; Τι είναι εκείνο που θα πρέπει να γίνουμε, να δημιουργήσουμε και να μοιραστούμε ως συνειδητά όντα, που αντιλαμβάνονται τη σύνδεσή τους με το σύμπαν;

Η αναζήτηση της αλήθειας και η πνευματική ανάπτυξη αποτελούν μια σύνθετη διαδικασία, που συνδέεται με πολλές άλλες παραμέτρους. Αν δεν απελευθερωθούμε από τους εσωτερικούς μας προγραμματισμούς, αν δεν αναθεωρήσουμε τα συστήματα πεποιθήσεών μας, αν ο νους μας δεν απαλλαγεί από τις περιοριστικές επιρροές του παρελθόντος (υπάρχουν τόσα πολλά που πρέπει να καθαρίσουν), δεν θα μπορέσουμε να αφουγκραστούμε τη σιγανή φωνή της ύπαρξής μας.

Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να μας αποκαλύψει τίποτε πέρα από αυτό που ήδη βρίσκεται μισοαφυπνισμένο μέσα μας. Η γνώση είναι πάντοτε παρούσα, μόνο που πολλές φορές παραμένει θαμμένη κάτω από το βάρος των προκαταλήψεων και των φόβων μας.

Ο δάσκαλος δεν προσφέρει τη σοφία του, αλλά τη πίστη του και ίσως την αγάπη του. Αν είναι πραγματικά σοφός, δεν μας καλεί να μπούμε στο σπίτι της σοφίας του, αλλά μας οδηγεί στο κατώφλι του δικού μας νου. Η αληθινή σοφία δεν είναι κάτι που μπορούμε να μας παραδοθεί, αλλά κάτι που πρέπει να ανακαλύψουμε μόνοι μας.

Δεν μπορούμε να είμαστε το φως του εαυτού μας, αν βρισκόμαστε κάτω από τη σκιά οποιασδήποτε αυθεντίας, δόγματος ή συμπεράσματος. «Ακόμα κι αν πιστεύεις σε όλους τους θεούς και τις θεές, αλλά δεν πιστεύεις στον εαυτό σου, δεν υπάρχει σωτηρία για σένα» έλεγε ο Βιβεκανάντα. Σωτηρία σημαίνει να λυτρωθούμε από όλους τους «σωτήρες» μας, να συνειδητοποιήσουμε την αληθινή μας δύναμη. Αυτή είναι η ανώτατη ελευθερία, η πιο σπάνια, όπου ο άνθρωπος αναπνέει δύσκολα, γιατί είναι αναγκασμένος να κοιτάξει πέρα από τον εαυτό του.

Χρησιμοποιήστε την εσωτερική δύναμη που αποτελεί κληρονομιά όλων των ανθρώπων. Η αλήθεια βρίσκεται μέσα μας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πλωτίνος: 

«Τα πάντα είναι μέσα μας». Μέσα μας υπάρχει μια απώτερη δύναμη. Συγκεντρωθείτε, διαλογιστείτε «προς το ήσυχον», ώστε νους, καρδιά και πνεύμα να «ησυχούν». Βρείτε τον δικό σας τρόπο και μέθοδο για να συνδεθείτε με το βαθύτερο εαυτό σας.

Όταν και αν ανακαλύψουμε την αλήθεια μας, ίσως τότε αυτή να γίνει ο σκοπός της ζωής μας. Και ίσως ο σκοπός της ζωής μας να είναι να κάνουμε αυτό που αγαπάμε, μαζί με ανθρώπους που αγαπάμε και μας αγαπούν. Βρείτε τον σκοπό της ζωής σας και προσπαθήστε να τον πετύχετε, γιατί εκεί ίσως κρύβεται το κλειδί της ευτυχίας. Και η ευτυχία, όπως λέει ο Καζαντζάκης: 

- «Είναι πράγμα απλό και λιτό. Ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο… Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα. Αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό.»