Σάββατο 20 Ιουνίου 2020

Θερινό ηλιοστάσιο, η πύλη εισόδου των ψυχών και ο μύθος του Ηλιοτροπίου.





Το Θερινό Ηλιοστάσιο της 21ης Ιουνίου, είναι η μεγαλύτερη ημέρα του έτους στο βόρειο ημισφαίριο . Από την Κυριακή 22 Ιουνίου 2020 και μετά οι μέρες θα αρχίσουν σιγά-σιγά να μικραίνουν, έως ότου σχεδόν εξισωθούν με τις νύχτες κατά τη φθινοπωρινή ισημερία, ενώ στο χειμερινό ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου θα υπάρχει πια η μικρότερη ημέρα. Τα ηλιοστάσια, όπως και οι ισημερίες, συνδέονται αναπόσπαστα με τις εποχές του έτους. Στο θερινό ηλιοστάσιο, κάθε αρχαίος πολιτισμός είχε το δικό του ξεχωριστό τρόπο να υμνεί τον Ήλιο, τη Γη, τη Φύση, τη Ζωή, και τον Έρωτα. Για αυτό τον λόγο αυτή η ημερομηνία συνδέεται με τις μεγαλύτερες εορτές, και αρχαία μυστήρια και μυήσεις, και όχι τυχαία...

Σύμφωνα με τον Πορφύριο στο έργο του «Περ το ν δυσσεί τν Νυμφν ντρου», υπήρχαν για τους αρχαίους (αναλύοντας ο ίδιος τον Όμηρο) δύο πύλες εισόδου και εξόδου των ψυχών στην Γη, στα δύο Ηλιοστάσια. Η μία εισόδου των ψυχών στο σημείο του Θερινού Ηλιοστασίου της 21ης Ιουνίου (η μεγαλύτερη διάρκεια ημέρας), όταν ο ήλιος βρεθεί στον Τροπικό του καρκίνου, και η άλλη εξόδου των ψυχών στην Χειμερινής τροπή 21 Δεκεμβρίου (η μεγαλύτερη διάρκεια της νύχτας) όταν ο ήλιος βρεθεί στον τροπικό του Αιγόκερου (όταν γεννιέται το Θείο βρέφος).

Οι αρχαίοι θεολόγοι μας διαβεβαιώνει ο Πορφύριος, πως οι δύο αυτές πύλες είναι ο Καρκίνος και ο Αιγόκερως. Και για τον Πλάτων υπάρχουν δυο ανοίγματα, εκ των οποίων το ένα προσφέρει δίοδο στις ψυχές που ανεβαίνουν στους ουρανούς και το άλλο σε αυτές που κατεβαίνουν προς την Γη. Σύμφωνα με τους αρχαίους μυσταγωγούς, ο ήλιος και η σελήνη είναι οι πύλες των ψυχών, οι οποίες μέσω αυτών ανεβαίνουν και κατεβαίνουν αντίστοιχα. Σύμφωνα με τον Όμηρο, υπάρχουν συμβολικά δύο πιθάρια:

«Μπροστά στου Δία την πόρτα βρίσκονται στημένα δυο πιθάρια, να ‘χει να δίνει, το ‘να βάσανα, το άλλο αγαθά γεμάτο.»
Ομήρου Ιλιάδα ραψ. Ω΄, στίχοι 526-527. 


Οι αρχαίοι μυσταγωγοί, αναφέρουν γι αυτές ότι ο Καρκίνος αντιπροσωπεύει το πέρασμα διαμέσου του οποίου οι ψυχές κατέρχονται, αλλά ο Αιγόκερως αυτό της ανάβασής τους. Οι Ρωμαίοι αργότερα μετονόμασαν τον μήνα εκείνο κατά τον οποίο ο Ήλιος, γυρίζοντας από τον Αιγόκερο προς την ανατολή κατευθύνει την πορεία του στον βορρά, January (Ιανουάριο) εκ του janua, είσοδος. 

Στα Ελευσίνια μυστήρια κατά την θερινή τροπή του Ηλίου τελούσαν μυσταγωγίες προς ανάμνηση και επιστροφής της Κόρης Περσεφόνης. Πίστευαν δε πως  κατά την θερινή τροπή ωριμά­ζει ο σίτος του οποίου η σπορά, η βλά­στηση και η ωρίμανση αλληγορεί  την ψυχή του μύστη η οποία ωριμάζει πνευματικώς και ψυχικώς εξελισσόμενη προς την εποπτεία και την Θεογνωσία.Όλες οι ψυχές, βαδίζοντας προς την γέννησή τους, αποκαλούνται μέλισσες ενώ εκείνοι οι οποίοι θα διάγουν βίο ενάρετο μαζί τους, εφόσον έχουν εκτελέσει έργα αποδεκτά από τους θεούς, θα επιστρέψουν εκ νέου στα προγονικά τους άστρα. Οι ιέρειες της Δήμητρας, επίσης, μυημένες στα μυστήρια της γήινης Θεάς, αποκαλέσθηκαν μέλισσες από τους αρχαίους• η παρουσία της Προσερπίνας εκφραζόταν με μελιτοφόρες μέλισσες. Η σελήνη, παρομοίως, άρχουσα των γενεών, ονομάσθηκε μέλισσα και ταύρος από αυτούς [1].


Το θερινό ηλιοστάσιο ονομάζεται επίσης και θερινό Ηλιοτρόπιο. Αξίζει να αναφέρουμε τον σχετικό μύθο με το φυτό Ηλιοτρόπιο. 

Τα ηλιοτρόπια αναπτύσσονται ακολουθώντας την πορεία του Ήλιου στον ουρανό, ενώ τη νύχτα στρέφονται αργά προς την ανατολή, περιμένοντας το επόμενο ξημέρωμα. Σύμφωνα με τη αρχαία Ελληνική μυθολογία, ο Ήλιος ήταν ερωτευμένος με την Ωκεανίδα Νύμφη, Κλυτία. Τον έρωτα αυτό αποφάσισε να καταστρέψει η Αφροδίτη, θέλοντας να πάρει εκδίκηση. 


Η θεά της ομορφιάς είχε εξοργιστεί, επειδή ο Ήλιος φανέρωσε την κρυφή ερωτική της σχέση με τον Άρη. Τον καταράστηκε, λοιπόν, να ερωτευτεί παράφορα την Λευκοθόη, κόρη του βασιλιά της Περσίας Όρχαμου.


Επειδή ήταν πάρα πολύ όμορφη, ο Ήλιος έριχνε τις ακτίνες του μόνο πάνω της. Ανέτειλε κάθε πρωί νωρίτερα και έδυε αργότερα, ώστε να μπορεί να τη θαυμάζει. Κάποια στιγμή θέλησε να την πλησιάσει και για να μπει στο διαμέρισμα της αγαπημένης του, πήρε τη μορφή της μητέρας της. Τότε αποκάλυψε στη Λευκοθόη την ταυτότητα και τις προθέσεις του:

«Εγώ είμαι αυτός που σας βλέπει όλους και φωτίζει το Σύμπαν, είμαι το φως του κόσμου και σε αγαπώ». 

Ακούγοντας αυτά τα λόγια η Λευκοθόη τρομοκρατήθηκε.  Ο Ήλιος χωρίς να χάσει καιρό πήρε την πραγματική του μορφή και απέκτησε τη συνηθισμένη λαμπρότητα του. Τότε η νεαρή κοπέλα τον ερωτεύτηκε παράφορα.Η πρώην ερωμένη του Ήλιου, η Κλυτία, ζήλεψε την ευτυχία τους. Πληροφόρησε τον βασιλιά Όρχαμο για τα καμώματα της κόρης του και εκείνος την τιμώρησε. 

Την έθαψε ζωντανή και ζήτησε να τη σκεπάσουν με ένα λόφο άμμου. Ο Ήλιος προσπάθησε να σώσει τη Λευκοθόη, αλλά ήταν πολύ αργά. Η κοπέλα είχε πεθάνει από ασφυξία. Για να τιμήσει τη μνήμη της, την περιέχυσε με αμβροσία και πότισε τη γη γύρω της λέγοντας: 

«Θα κάνω τουλάχιστον ό,τι χρειάζεται για να ανέβεις στον ουρανό». 

Αμέσως το κορμί της Λευκοθόης έβγαλε ρίζες και έγινε το δέντρο που παράγει το λιβάνι. Από εκείνη την ημέρα ο Ήλιος διέκοψε κάθε επαφή με την Κλυτία και την περιφρονούσε. Η απελπισία της την οδήγησε σε θανάσιμο μαρασμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ριζώσει στη γη και να μετατραπεί σε ένα φυτό με κίτρινο χρώμα. Πρόκειται για το ηλιοτρόπιο, το λουλούδι που στρέφεται στη μεριά του ήλιου και μαρτυρά τον έρωτα της Κλυτίας προς τον θεό. Λέγεται πως το ηλιοτρόπιο όταν βρεθεί κοντά σε δέντρα που παράγουν λιβάνι τα μαραίνει και μαραίνεται και το ίδιο αμέσως μετά [2].

1. «Περ το ν δυσσεί τν Νυμφν ντρου», Πορφύριος
2. Πηγή: «Ελληνική Μυθολογία, ο Ναός των Μουσών», Εκδόσεις Μίλητος


Δεν υπάρχουν σχόλια: