Αυτό που χαρακτηρίζει την εποχή μας είναι η αναμονή. Είναι το αίσθημα πως τα πάντα μοιάζουν να τελειώνουν. Είναι η εποχή της «αναμονής» του νέου το οποίο θα προκύψει μέσα από τα σαθρά ερείπια του παλαιού. Κάτι «νέο κυοφορείται», το οποίο θα «γεννηθεί» με τρόπο μάλλον επώδυνο, μέσα από πολέμους, γεωπολιτικές ανακατατάξεις, την τεχνητή νοημοσύνη, ηθικά και ανθρωπιστικά διλήμματα που απειλούν την ίδια μας την ύπαρξη.
Τα πάντα δείχνουν πως βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της πλανητικής ιστορίας μας. Κάθε αλλαγή προϋποθέτει να σκοτώσουμε το παλαιό, απαιτείται κάποια θυσία και αυτό οι άνθρωποι το γνωρίζουν, όμως αυτό θα σημαίνει και την άνοδο σε ένα καλύτερο ποιοτικότερο επίπεδο. Έτσι, κάθε φορά που έχουμε αρνητικές στροφές πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι μέρος του κύκλου που είναι απαραίτητος για την εξέλιξη, για την πρόοδο, και την ανανέωση.
Στις μέρες μας είναι πλέον φανερό, πως ζούμε μια κορύφωση, καθώς το παρόν θρυμματίζεται, αποσυντίθεται και εξαντλείται ταχύτατα. Το «κακό», το απρόσμενο και το ξαφνικό, πιέζει το παρόν και κάνει αβέβαιο το μέλλον, γεννώντας το φόβο του άγνωστου και απρόβλεπτου μέλλοντος. Ο πολιτισμένος κόσμος μας, συνταράσσεται ακόμη από θρησκευτικές μισαλλοδοξίες και φανατισμούς, πολέμους, αναθεώρηση εδαφών και συνθηκών, σε μετακινήσεις πληθυσμών. Η οικονομική πρόοδος αναιρέθηκε μέσω της κρίσης χρέους, του άυλου χρήματος και της μεταφοράς των γραμμών παραγωγής σε χώρες με εξευτελιστικό κόστος εργασίας, χτύπησε τους ίδιους τους εμπνευστές της.
Η ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, μας έκανε παντοδύναμους και αλαζόνες, θεωρώντας πως οι εφιάλτες του παρελθόντος είχαν πια παρέλθει ανεπιστρεπτί, και πως καθένας μπορούσε να εκπληρώσει κάθε του επιθυμία, ελεύθερος από κάθε είδους δεσμά. Παρατάθηκε ο χρόνος ζωής μας, θεραπεύθηκαν θανατηφόρες ασθένειες και προσφέρθηκε γενικότερα μία καλύτερη ποιότητα ζωής, έως ότου ήρθε ο κορονοϊός.
Και ξαφνικά το όνειρο της γραμμικής βελτίωσης της ζωής μας, τελείωσε, όταν αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε πως η ίδια η τεχνολογική πρόοδος ίσως έχει δημιουργήσει κινδύνους από κοινωνικοποίησης, αποστασιοποίησης, ελέγχου των μαζών, ανεξέλεγκτων ιών, αλλά και της ραγδαίας επιδείνωσης του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Ίσως για αυτό το λόγο η βιόσφαιρα αντιδρά, με αποτέλεσμα οι φυσικές καταστροφές ξαφνικά και γραμμικά να πολλαπλασιάζονται. Κάτι που θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε στην «προδοσία» του ανθρώπου προς τη φύση, αφού την έχει εκμεταλλευτεί και απορροφήσει χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες.
Η τάση της προσκόλλησης στην ύλη που παρατηρείται, και η αυξανόμενη πνευματική αδράνεια, σε συνδυασμό με την έλλειψη βούλησης για βαθύτερο στοχασμό του «μυστηρίου της φύσης και του ανθρώπου», οφείλονται στην κυριαρχία του ορθολογισμού, και στην τυφλή πρακτικότητα του σύγχρονου υλιστικού πολιτισμού. Αυτός ο πολιτισμός μας έχει εθίσει στο να βλέπουμε τον κόσμο με ένα διαχωριστικό πρίσμα: άνθρωπος και φύση, άνθρωπος και τεχνολογία, αντί για μια αρμονική σύνθεση.
Η σύγχυση πραγματικών και πλασματικών αναγκών, η πνιγηρή εντατικοποίηση του ρυθμού της ζωής στις μεγαλουπόλεις, η εσωτερική μοναξιά, το άγχος και η αγωνία αλλοτριώνουν βαθύτατα και παρεμποδίζουν την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων. Το να παρασυρόμαστε από επιφανειακές επιθυμίες και να επιθυμούμε συνεχώς περισσότερα αντικείμενα, είναι το ακριβώς αντίθετο από το να αναζητούμε την εσωτερική γαλήνη και πληρότητα.
Ο υλικός ευδαιμονισμός σε συνδυασμό με τα αξιοθαύμαστα κατά τα άλλα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, αλλά και τον συνεχιζόμενο βομβαρδισμό των πληροφοριών, δεν αφήνουν στον άνθρωπο τον αναγκαίο χρόνο για να ασχοληθεί σοβαρά και επίμονα με τον «εσωτερικό του εαυτό». Το να συνειδητοποιούμε και να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας είναι ίσως η πιο επείγουσα ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι νέες τεχνολογίες σίγουρα μας οδηγούν πιο κοντά στ' αστέρια, αλλά επίσης και πιο μακριά απ' τον εαυτό μας. Ο άνθρωπος του σήμερα έχει «μονωθεί» από τη φύση και δεν νοιώθει κομμάτι της. Νοιώθει «ξένος» στο ίδιο του το σπίτι. Έχουμε δημιουργήσει ένα πολιτισμικό σύστημα το οποίο έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλο για την κατανόησή του.
Καθώς μάλιστα διαθέτουμε ακόμα περισσότερο περιορισμένη ικανότητα να διαχειριζόμαστε και να χρησιμοποιούμε αυτό το σύστημα, έχουμε παραχωρήσει στην τεχνολογία πολλές από τις ανάγκες και τις προσδοκίες μας. Η τεχνολογία εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, αλλά παράλληλα μας απομακρύνει από το πραγματικό νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης και από την ισχυρή σύνδεση που θα έπρεπε να έχουμε με τη φύση και τον πλανήτη μας.
Ζούμε σε μια εποχή όπου η ανασφάλεια και το άγχος κυριεύει τη ζωή μας, άγχος για να επιτύχουμε, για να ανέβουμε στην κοινωνική και οικονομική κλίμακα, άγχος και ώθηση προς την προσωπική εγωιστική επιτυχία, σε ένα κοινωνικά ηθικά αποδεκτό περιβάλλον, σε μια καθημερινή αλλοτρίωση μέσω ενός προσωπείου που οι άλλοι επιθυμούν από εμάς.
Και μέσα σε όλη αυτή την πίεση, κανείς δεν φρόντισε να μας μάθει πώς να είμαστε ειλικρινείς πρώτα και κύρια μέσα μας και στη συνέχεια γύρω μας. Κανείς δεν μας έμαθε να αγαπάμε χωρίς ανταλλάγματα, να συντρέχουμε, να συνυπάρχουμε ειρηνικά, να ονειρευόμαστε, να αφουγκραζόμαστε και να σεβόμαστε την τροφό μας Γαία, το σύμπαν ολόκληρο. Αν δεν έχουμε συνείδηση αυτών των αξιών, δύσκολα θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στον δρόμο της αληθινής εξέλιξης.
«Ο άνθρωπος είναι ένας μικρός Κόσμος και υπάρχουν μέσα σε αυτόν κατά τρόπο μερικό όλα όσα υπάρχουν μέσα στον Κόσμο κατά τρόπο θεϊκό και καθολικό», αναφέρει ο Πρόκλος, (Εις τον Τίμαιο Πλάτωνος). Αυτή η σοφή ρήση μας υπενθυμίζει ότι οι απαντήσεις για το μέλλον μας υπάρχουν ήδη μέσα μας, αρκεί να είμαστε ανοιχτοί και έτοιμοι να τις ανακαλύψουμε.
Δεν μας έμαθαν να σιγούμε εμπρός στις μεγάλες αλήθειες της Ζωής, και τώρα πληρώνουμε το τίμημα τόσο σε ατομικό όσο και σε πλανητικό επίπεδο. Δεν μας έδειξαν τον τρόπο του σκέπτεσθαι, όπου μέσω της καλλιέργειας της δημιουργικής σκέψης να ωθηθεί η ύπαρξή μας σε ουσιαστική συνειδησιακή αλλαγή, παράγοντας θετικές σκέψεις πάνω σε παγκόσμια-ανθρώπινα προβλήματα.
Το μονοπάτι του μέλλοντος ανήκει σε εκείνους που γνωρίζουν πως να ερευνούν, καθώς η μάχη εναντίον της άγνοιας είναι τόσο επείγουσα όσο εκείνη που διεξάγεται ενάντια στην αποσύνθεση και στη διαφθορά. Ο David Booth αναφέρει σχετικά:
«Για εκείνους από εσάς που ξέρουν, δεν υπάρχει τίποτα περαιτέρω να πω. Για εκείνους από εσάς που δεν ξέρουν, αρχίστε να ψάχνετε τώρα. Για εκείνους από εσάς που δεν ξέρουν, και δεν φροντίζουν να μάθουν, ούτε θα ερευνήσετε ούτε θα προετοιμαστείτε, αλλά δεν θα μπορείτε ποτέ να πείτε ότι δεν προειδοποιηθήκατε, παρά μόνο ότι δεν πιστέψατε ότι σας είπαν…»
Δεν είναι εύκολη η μάχη με τη σκοτεινή άγνοια, διαθέτει πολλούς συμμάχους, στεγάζεται σε πολλές χώρες, καλύπτεται με διάφορα ενδύματα, ένα εκ των οποίων είναι οι συνωμοσιολογίες. Χρειάζεται να είναι κανείς εφοδιασμένος με υπομονή και κριτικό πνεύμα, γιατί η μάχη με την άγνοια είναι η μάχη με το χάος. Προσοχή όμως, "η πολυμάθεια δεν διδάσκει κατ' ανάγκη και τη Φρόνηση", όπως ορθά αναφέρει ο Ηράκλειτος!
Σε ένα αβέβαιο και ασαφές περιβάλλον, πολλοί στρέφονται στο παρελθόν. Το παρελθόν δεν μπορεί να 'ξεχαστεί', να αλλάξει, ή να διαγραφεί, μπορούμε υπό προϋποθέσεις να μάθουμε από αυτό. Σε αυτή μας την προσπάθεια δεν θα πρέπει να κρίνουμε το παρελθόν με όρους του παρόντος, διότι ελοχεύει ο κίνδυνος του «παροντισμού».
Ο Παροντισμός είναι το παραμορφωτικό (αν και αναπόφευκτο) πρίσμα μέσα από το οποίο εξετάζουμε το παρελθόν, με αποτέλεσμα να διαμορφώνουμε ένα διαφορετικό παρελθόν, σύμφωνα με την εκάστοτε «μόδα» του παρόντος. Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την συμβατική επιστήμη της Ιστορίας και τα προβλήματά της. Το παρόν είναι το κλειδί του παρελθόντος. Το παρόν διαμορφώνει το παρελθόν. Κι ο νους μας διαμορφώνεται έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται το παρελθόν με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετική εποχή. Το παρελθόν αλλάζει συνέχεια. Είναι κάτι που προκαλεί άφατο τρόμο – γιατί έτσι και παραδεχτούμε ότι οι αναμνήσεις που έχουμε στο κεφάλι μας δεν είναι δικές μας, τότε ποιοι είμαστε;
Είναι πολύ λεπτό αυτό το σημείο. Τώρα, το «τι θα γινόταν εάν…» είναι μια γοητευτική φράση που μπορεί να φέρνει αλλεργία στους ορθόδοξους ιστορικούς, αλλά η οποία ανοίγει συναρπαστικούς ορίζοντες τους οποίους έχει πολλάκις εξερευνήσει η σημαντικότερη μορφή λογοτεχνίας, η επιστημονική φαντασία. Και έχει πολύ μεγάλη αξία στον σημερινό κόσμο, ο οποίος κοιτά ιδεοληπτικά, εμμονικά και συνεχώς πίσω.
Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι ότι ζούμε σε πονηρούς και επικίνδυνους καιρούς, σε μία εποχή όπου το μόνο βέβαιο είναι το αβέβαιο. Για ένα πράγμα μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Έχουμε βιώσει γεγονότα τα οποία έφεραν τα πάνω κάτω στην ζωή μας.
Βιώσαμε σεισμούς, τσουνάμι, πυρηνικές καταστροφές, λοιμούς, πολέμους, αποδόμηση πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών μοντέλων, πανδημίες. Η ανθρωπότητα για μία ακόμη φορά υποβάλλεται σε μια εξελικτική κρίση, στην οποία «κρύβεται» εκ νέου η επιλογή του πεπρωμένου της.
Εξ ανάγκης μεταστοιχειωνόμαστε σε μία γενιά πλήρους εμπειριών, γεγονός που καταγράφεται στη σκέψη μας και στον τρόπο που οφείλουμε να βλέπουμε πλέον τη ζωή και το μέλλον. Τίποτα πλέον δεν είναι σταθερό, καθώς είναι φανερό πως «όλα τελειώνουν» τόσο σε φυσικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Βρισκόμαστε σε ένα εξαιρετικά κρίσιμο σταυροδρόμι, στο οποίο κρύβονται οι ορθές ή όχι επιλογές του πεπρωμένου μας. Και το πεπρωμένο δεν είναι θέμα τύχης, αλλά θέμα επιλογής. Δεν είναι κάτι που πρέπει να περιμένουμε, αλλά κάτι που πρέπει να πετύχουμε.
Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν εύκολες ή ασφαλείς λύσεις, παρά μόνο σωστές ή λάθος επιλογές!
