Ο Πανθεισμός του Πλωτίνου

...Τα πάντα λοιπόν πρέπει να βρίσκονται σε αμοιβαία συνάρτηση, και δεν πρέπει να υπάρχει σε ένα μόνο από τα επί μέρους αυτό που σωστά λέγεται "μια σύμπνοια", αλλά πολύ περισσότερο και πρωτίστως στο σύμπαν μια αρχή πρέπει να κάνει το σύμπαν ένα ενιαίο σύνθετο ζωντανό πλάσμα, ένα και μοναδικό, αποτελούμενο από τα πάντα, και όπως στο κάθε πλάσμα τα μέρη του έχουν αναλάβει το καθένα και ένα ξεχωριστό έργο, έτσι και τα μέρη του παντός, το καθένα ξεχωριστά από τα άλλα, έχουν να επιτελέσουν το ξεχωριστό τους έργο, και μάλιστα αυτό έχει για το όλον ακόμα περισσότερη εφαρμογή απ' ό,τι για τα μέρη, στον βαθμό που τα μέρη του δεν είναι απλώς μέρη αλλά σύνολα και σπουδαιότερα από τα μέρη του επί μέρους πράγματος...

...Αυτός λοιπόν που κατηγορεί το Όλον βάσει των μερών του θα ήταν παράλογος στην κατηγορία του' πρέπει να εξετάζουμε τα μέρη σε συσχετισμό προς το όλον, αν είναι σύμφωνα και ταιριαστά μ' εκείνο, όταν όμως εξετάζουμε το όλον, δεν πρέπει να στρεφόμαστε προς τα μέρη, τα οποία είναι μικρά. Με τούτο δεν κατηγορεί κανείς το σύμπαν, αλλά απομονώνει κάποια μέρη του, σαν κάποιος να έπαιρνε από ένα συνολικό ζωντανό πλάσμα μια τρίχα ή ένα δάχτυλο του ποδιού και να αγνοούσε τον άνθρωπο ως σύνολο, που είναι κάτι θεϊκό να τον βλέπεις, ή, μα τον Δία, σαν να αφήνει όλα τα άλλα ζωντανά πλάσματα και να παίρνει το πιο ευτελές ή να προσπερνά ολόκληρο το γένος, φερ' ειπείν το ανθρώπινο, και να φέρνει στο κέντρο τον Θερσίτη....

Εννεάς Δευτέρα -  Πλωτίνος