Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2025

Ο κομμένος ομφάλιος λώρος με την αρχαία Ελλάδα.

 

Ο σύγχρονος Έλληνας συχνά στρέφεται προς την αρχαία Ελλάδα χωρίς να διαθέτει το γνωσιολογικό υπόβαθρο που θα του επέτρεπε να τη κατανοήσει και να την ερμηνεύσει, χωρίς εξιδανικεύσεις. Ο ομφάλιος λώρος που συνέδεε το παρόν με εκείνη την αρχέγονη πηγή σοφίας έχει κοπεί εδώ και αιώνες· και έτσι η επανασύνδεση γίνεται αποσπασματικά, μέσα από προσωπικές φιλοδοξίες και ρηχές ερμηνείες. Αντί να λειτουργεί ως καθρέφτης γνώσης τόσο συλλογικής όσο και ατομικης (αυτογνωσίας), η αρχαιότητα μετατρέπεται σε καταφύγιο φαντασιώσεων, και σε θεωρίες που στερούνται πραγματικότητας (κάποιες φορές επικίνδυνες).

Το να «ασχολείσαι» με την αρχαία Ελλάδα ΔΕΝ σημαίνει να ακολουθείς κάποιο αμφιλεγόμενο δόγμα ή ομάδα, να κάνεις σπονδές, να φοράς χλαμύδες, ή να υποστηρίζεις πως οι αρχαίοι Έλληνες είναι οι προπάτορες όλης της ανθρωπότητας — ή ακόμα και του σύμπαντος. Σημαίνει να κατανοείς τον τρόπο με τον οποίο εκείνος ο κόσμος στοχάστηκε τη φύση, το άτομο και την πολιτεία. 

Η Ελληνικότητα δεν είναι τόπος, αλλά τρόπος· όχι κληρονομικό χάρισμα, αλλά άσκηση πνεύματος. Είναι μια διαρκής κατάκτηση του νου που αναζητά το μέτρο ανάμεσα στο ανθρώπινο και στο θείο, στο ατομικό και στο κοινό. Γι’ αυτό οι σύγχρονοι Έλληνες μπορεί να επαίρονται πως είναι απόγονοι σπουδαίων προγόνων, αλλά έχουν ελάχιστη σχέση και ελάχιστη γνώση γι’ αυτούς, και κάποιες φορές καταντούν γραφικοί.

Η πλάνη του σύγχρονου Έλληνα είναι ότι νομίζει πως είναι ο διάδοχος του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού επειδή οι άλλοι, οι ξένοι τον θαυμάζουν. Όμως η αρχαία Ελλάδα δεν προσφέρεται για κληρονομιά, αλλά για τρόπο, γνώσης, παιδείας, ανδρείας, αισθητικής και κατανόηση. Δεν ζητά πίστη, αλλά επίγνωση. Δεν ζει στα κατεστραμμένα μνημεία, αλλά στην ψυχή , και στην ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται, να αισθάνεται και να ενεργεί με αρμονία. Χωρίς παιδεία, χωρίς φιλοσοφική καλλιέργεια και χωρίς εσωτερική εργασία, κάθε αναφορά σε εκείνη μένει κενό σχήμα — ένας ήχος χωρίς ψυχή.

Η αληθινή επανασύνδεση με την αρχαία Ελλάδα μπορεί ίσως να κατακτηθεί με την ανάκτηση του μέτρου, της αρμονίας και της αυτογνωσίας. Δεν είναι επιστροφή στο παρελθόν, αλλά αναγέννηση ενός τρόπου να βλέπεις τον κόσμο, ενιαίο και ιερό. Η Ελλάδα δεν κατοικεί στον χρόνο — κατοικεί στον τρόπο. Και αυτός ο τρόπος αρχίζει εκεί όπου ο νους σιωπά και βλέπει.