Το τεθερισμένο στάχυ των Ελευσινίων.

 

Τι και εάν τα αρχαία μυστήρια της θεάς και της κόρης, σίγησαν πριν από χιλιάδες χρόνια. Τι και εάν το θερισμένο στάχυ δεν επιδεικνύεται πια στους μύστες, αλλά στις οθόνες των χρηματιστηριακών αγορών;

Εχθές είδα και φωτογράφισα άγρια στάχυα να φυτρώνουν επάνω στα ερείπια μίας από τις κολώνες που κάποτε στέγαζαν το τελεστήριο της Ελευσίνος,  ώστε να μας θυμίζουν πως  η γονιμοποιός και εξελικτική δύναμη  της φύσης είναι πανταχού παρούσα, ακολουθώντας αέναα τον εποχικό και βλαστικό κύκλο, ανεξαρτήτως από τις ανθρώπινες πεποιθήσεις και προσδοκίες..

Η συντήρηση/διαχείριση της φωτιάς, και η καλλιέργεια της γης, ήταν τα πρώτα στοιχεία πολιτισμού του ανθρώπου.  Για αυτό τον λόγο το στάχυ μαζί και η δάδα αποτελούσαν τα σύμβολα των Ελευσινίων.  

Tο ιερό στάχυ, θεριζόταν κάθε χρόνο από την ιέρεια ή από κάποιο θεράποντα του ιερού τελετουργικά από το ιερό χωράφι της θεάς και φυλασσόταν στο ιερό. Eπιδεικνυόταν από τον Ιεροφάντη σε καταληκτική τελετή των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Η  Δήμητρα  συμβόλιζε την καλλιεργημένη γη. Αυτή η συνέχεια της Μεγάλης μητέρας, παρείχε τον δώρο της καλλιέργειας της Γης. Έφερε στο φως δια της κόρης Περσεφόνης το δώρο του πολύτιμου και μυστικού καρπού, του θερισμένου σταχιού. 

Ένας σπόρος που ,  κρυβόταν άφατος για ένα  ορισμένο διάστημα, μέσα στα σκοτεινά σπλάχνα της, στο βασίλειο του «Αίδιου» Άδη. Για αυτό η λατρεία της ήταν ταυτόχρονα και ειδυλλιακή και μυστηριακή.

Το ένα αγαθό της Δήμητρας στους ανθρώπους ήταν ο «πολιτισμός» της καλλιέργειας της γης, και το άλλο η μύηση των Ελλήνων σε μια ανώτερη πνευματική εμπειρία, στο γεγονός του αέναου κύκλου της γέννησης του θανάτου, και της αναγέννησης, δηλαδή στα «Ελευσίνια Μυστήρια».

Το θερισμένο στάχυ ενσάρκωνε την αφθονία του σίτου, της πιο πολύτιμης για τη ζωή τροφής. Πέρα όμως από την ελπίδα για την εξασφάλιση της τροφής, σε συμβολικό επίπεδο,  και κατ΄ αντιστοιχία της περιοδικής ανάπτυξης του βλαστικού σπόρου, έδινε την ελπίδα για την  αθανασία και της ανθρώπινης ψυχής.

Όπως ο σπόρος αναπτύσσεται, ανθίζει, πεθαίνει, αλλά επανεμφανίζεται μέσα από την μήτρα της Γης, έτσι και για τη ψυχή του μυημένου  δίνεται η υπόσχεση της αναγέννησης. Τα μυστήρια αποβλέπουν στη σωτηρία και στη μακάρια αθανασία των μυημένων.

Όπως πιστοποιεί ο Κικέρων (Περί νόμων, Βιβλίο Β΄, 36):  

«Ανάμεσα στους εξαίρετους και πράγματι θεϊκούς θεσμούς που η Αθήνα σας έχει γεννήσει και φέρει στην ανθρωπότητα, καμία κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καλύτερη από αυτά τα Μυστήρια. Γιατί μέσω αυτών αποβάλαμε το βάρβαρο και άγριο τρόπο ζωής και μορφωθήκαμε και εκπολιτιστήκαμε. Και μύησις καθώς αποκαλείται, πράγματι μάθαμε τις απαρχές της ζωής και αποκτήσαμε τη δύναμη όχι μόνο να ζούμε ευτυχισμένοι, αλλά και να πεθαίνουμε με μια καλύτερη ελπίδα».

Βασικός σκοπός των Μυστηρίων είναι η κοινωνία του μύστη με την φύση, με την μήτρα της ζωής, εκεί από όπου όλα προέρχονται και που όλα επιστρέφουν. 

Οι βλαστικές αυτές  λατρευτικές εκδηλώσεις έχουν χαρακτήρα μυθολογικό, δραματουργικό, βιωματικό, με  κυριαρχούσα συγκίνηση, διδασκαλίες και δρώμενα  τα οποία  αποβλέπουν σε μια στενή και προσωπική επαφή με το θείο.

Η μύηση ταυτίζεται με την αποκάλυψη ενός μυστικού, την εισαγωγή στα μυστήρια, τη διδασκαλία των μυστικών τελετών, τα «δεικνυόμενα», τα «δρώμενα», τα «λεγόμενα».  

Στο τελευταίο στάδιο της μύησης, την εποπτεία, όπως λεγόταν στο τυπικό της τελετής, δηλαδή την δυνατότητα να δει κανείς την κοσμική αλήθεια, ο μύστης έφθανε και στην ηθική κάθαρση, στην ανανέωση, τον εξαγνισμό της ψυχής και την αθανασία της ψυχής που προσφέρει ο Ζευς.

Οι μυστηριακές λατρείες περιείχαν αντιλήψεις προσωπικής ένωσης του μυημένου με τους Θεούς, οι οποίοι  θα πρόσφεραν  μετέπειτα στον μυημένο την προστασία και την εύνοια του.

Έτσι ο μύστης αποκτά ένα αίσθημα απόλυτης ασφάλειας και μακαριότητας, που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους». Καθώς και ότι: «η τελετή της μύησης, αποκορύφωμα όλων των τελετουργιών, συντελεί στην ιδιαίτερη μεταμόρφωση του πιστού και στη μετάβασή του σε μια νέα πραγματικότητα».

Η μύηση αποτελεί ιδιαίτερη, προσωπική, ατομική υπόθεση. Κύριο χαρακτηριστικό της Ελευσίνιας μύησης αποτελούσε  η ιδέα του θανάτου και της αναγέννησης. Πεθαίνει το παλιό, ο παλιός εαυτός, και αναγεννιέται σε ένα νέο συνειδησιακό και πνευματικό επίπεδο.