Σύμπαν και αυτογνωσία..

«Είμαστε ένας τρόπος για να γνωρίσει το σύμπαν τον ίδιο του τον εαυτό. Ένα μέρος του εαυτού μας γνωρίζει ότι από αυτό προερχόμαστε. Και εκεί λαχταράμε να επιστρέψουμε. Και μπορούμε, επειδή το σύμπαν βρίσκεται μέσα μας. Είμαστε φτιαγμένοι από αστερόσκονη».

Carl Sagan

Όταν το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε, τα αέρια πάγωσαν και μετατράπηκαν σε πάγο και σωματίδια σκόνης μεγαλώνοντας με τις συγκρούσεις. Τελικά η βαρύτητα τα ένωσε για να σχηματίσουν πλανήτες (Ο Ήλιος μας δεν είναι παρά ένα μόνο από τα 200 περίπου δισεκατομμύρια άστρα που συνθέτουν τον, μετρίου μεγέθους, Γαλαξία μας, έναν από τους 100 δισεκατομμύρια ακόμη περίπου γαλαξίες που υπάρχουν στο Σύμπαν). Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πέφτουν στη Γη περίπου 40.000 τόνοι αστρικής σκόνης και παρόλο που δε την βλέπουμε, μας επηρεάζει άμεσα.

Τα άτομα που συνθέτουν τη ζωή στη Γη, τα άτομα που απαρτίζουν τον ανθρώπινο σώμα, προήλθαν από τα μοναδικά ίσως γνωστά εργαστήρια στη φύση υπεύθυνα για τη μαζική παραγωγή χημικών στοιχείων: τα αστέρια. Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από 7.000 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άτομα. Ψηφιακά ο αριθμός αυτός είναι ίσος με το 7 ακολουθούμενο από 27 μηδενικά. Από τον τεράστιο αυτόν αριθμό ατόμων το 67% είναι υδρογόνο, ένα χημικό στοιχείο που γεννήθηκε (μαζί με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλίου) τη στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Γεγονός που σημαίνει ότι τα δύο τρίτα των ατόμων που αποτελούν το σώμα καθενός από εμάς έχουν ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών.

Όλα τα υπόλοιπα 90 χημικά στοιχεία γεννήθηκαν στο εσωτερικό των άστρων, στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και στις επιθανάτιες αστρικές τους εκρήξεις. Οπότε εάν κόψετε κάποιο λουλούδι, ή αν δοκιμάσετε ένα φρούτο, ή αν χαϊδέψετε το πρόσωπό σας, ακουμπάτε κάποιο άστρο. Γιατί όλα αυτά, κι οτιδήποτε άλλο υπάρχει γύρω μας, είναι κομμάτια κάποιου άστρου. Ο Ήλιος μας, η Γη μας και τα πάντα πάνω της δημιουργήθηκαν από αστροϋλικά που εκτοξεύθηκαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια από κάποια καταστρεφόμενη αστρική έκρηξη σουπερνόβα.

Όλη η ύλη στα σώματά μας (εκτός φυσικά από το υδρογόνο) φτιάχτηκε στην «κόλαση» τέτοιων αστρικών θανάτων. Είμαστε δηλαδή αστράνθρωποι που δημιουργηθήκαμε από χημικά στοιχεία φτιαγμένα στις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι. Χωρίς τις σουπερνόβα δεν θα υπήρχε η Γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα, δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος.

Αλλά κι εμείς ακόμη, όταν πεθάνουμε, τα χημικά στοιχεία από τα οποία αποτελούνται τα σώματά μας θα διασκορπιστούν παντού γύρω μας ενώ ορισμένα απ’ αυτά θα ενσωματωθούν σε άλλα είδη ζωής. (1)

Ο άνθρωπος από την αρχαιότητα έως σήμερα, παραμένει ένα μυστήριο για τον εαυτό του. Έχει μια νοσταλγία για την ύπαρξη, μια λαχτάρα για διάρκεια, για μονιμότητα, για απολυτότητα,  μια λαχτάρα να «είναι». Κι όμως, οτιδήποτε αποτελεί την ζωή του είναι προσωρινό, εφήμερο, περιορισμένο. Ποθεί ένα άλλο επίπεδο, μια άλλη ζωή, έναν κόσμο που είναι πέρα από τον ίδιο, στον οποίο νιώθει ότι είναι προορισμένος να συμμετέχει. 

Αναζητά μια ιδέα, μια έμπνευση, που θα μπορούσε να τον κινητοποιήσει προς αυτή την κατεύθυνση, που συχνά εγείρεται ως ένα ερώτημα: Ποιος είμαι; Ποιος είμαι σε αυτόν τον κόσμο; Εάν το ερώτημα αυτό γίνει αρκετά ζωντανό, θα μπορούσε να κατευθύνει την πορεία της ζωής του. Ο ίδιος δεν μπορεί να το απαντήσει... Όμως νιώθει ότι οφείλει να το καλωσορίσει. Αυτό είναι το πρώτο βήμα στον εσωτερικό δρόμο. Θέλει να ανοίξει τα μάτια του. Θέλει να ξυπνήσει, να αφυπνιστεί ..

Στο παρελθόν  ο πρώτος  που χρησιμοποίησε  τον όρο «Κόσμος», προκειμένου να υποδηλώσει το Σύμπαν ως μια οργανωμένη τάξη, ήταν ο Πυθαγόρας. Σύμφωνα με τους Πυθαγορείους, το σύμπαν διέπεται από μια τάξη, είναι αρμονικά οργανωμένο,  και έμψυχο. Δεν υπάρχει τίποτε άψυχο και κενό ζωής, συνεπώς  υπάρχει μία αλληλοσύνδεση και αλληλεξάρτηση  ολόκληρου του σύμπαντος συνεπώς και  της φύσης. 

Όπως το Σύμπαν είναι «κόσμος», τακτοποιημένο δηλ. σύνολο, έτσι πίστευε ο Πυθαγόρας,  πως  κάθε ένας από εμάς, είναι ένας «κόσμος» σε μικρογραφία. Είμαστε οργανισμοί, οι οποίοι εκ φύσεως αναπαράγουμε τις δομικές αρχές του μακροκόσμου. Μελετώντας αυτές τις δομικές αρχές αναπτύσσουμε και ενθαρρύνουμε τα στοιχεία της μορφής και τάξης μέσα μας. Ο φιλόσοφος που μελετά τον «κόσμο»,  κατ' αυτόν τον τρόπο, γίνεται  ή οφείλει να γίνει, και «κόσμιος ψυχικά ».!

Την επόμενη φορά λοιπόν, που θα κοιτάξετε τον έναστρο ουρανό, σκεφτείτε ότι είστε και εσείς κομμάτι του κοσμικού αυτού ωκεανού, καθώς το σύμπαν δεν είναι μόνο γύρω μας,  αλλά και «μέσα» μας. Είμαστε το στολίδι, η συνείδηση και το χαμόγελο,  του σύμπαντος  (μπορεί και το αντίθετο).  Μία τέτοια αντίληψη είναι ικανή να αλλάξει εντελώς τον τρόπο σκέψης και δράσης  μας. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο εξαιρετικός δάσκαλος,  Μάνος Δανέζης :

«..Το νόημα της ζωής κρύβεται πίσω από την έννοια της ψυχικής σχέσης μας με τους άλλους ανθρώπους και όχι στον απομονωτισμό του ατομικού ψυχισμού μας…(…)... 

 ...Τα πάντα μέσα στο σύμπαν είναι ένα. Μια απέραντη, ενιαία και αδιαίρετη ενότητα. Μέσα σε αυτή την ενότητα χάνεται η έννοια της εξατομίκευσης της προσωπικής ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να ευτυχεί το μέρος αν πάσχει το όλον. Η ευτυχία των μερών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ευτυχίας του συνόλου. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί σε μια κοινωνική φιλοσοφία του “εμείς” και του “είμαι” καταργώντας την κοινωνική φιλοσοφία του “εγώ” και του “έχω”…(…)….

..Η έννοια “άνθρωπος” είναι εντελώς αντίθετη εκείνων της “κατάτμησης” και της “απομόνωσης”. Η σύγχρονη Φυσική διδάσκει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι απομονωμένοι. Δεν τους χωρίζει κενό. Τους συνδέει φως, ακτινοβολία. Μέσα στο Σύμπαν δεν υπάρχουν μαύρες, σκοτεινές περιοχές, αλλά περιοχές που δεν έχουμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε το φως τους. Τα πάντα μέσα στο σύμπαν είναι πυκνώματα του ίδιου υλικού και πάντοτε επικοινωνούν ενεργητικά και δυναμικά μεταξύ τους». 

Τόσο υλικά,  όσο και πνευματικά  είμαστε τελικά, όλοι συνδεδεμένοι. Πνευματικά θα μπορούσαμε να πούμε πως οι άνθρωποι συνδεόμαστε μεταξύ μας  όπως τα δέντρα. Μπορεί επιφανειακά να φαίνεται ότι το καθένα είναι τελείως ανεξάρτητο και στο δικό του χώρο, αλλά σε ένα άλλο επίπεδο, κάτω από την επιφάνεια, οι ρίζες τους ενώνονται και μπερδεύονται..

Τα άτομα που έχουν πνευματικές συγγένειες και ανάλογο προσανατολισμό εν τέλει καταλήγουν να συναντηθούν, δημιουργώντας μια καινούρια ανθρώπινη ομάδα , που προστίθεται στα συνηθισμένα σύνολα. Μια τέτοια ομάδα δεν έρχεται σε σύγκριση με τις άλλες. Απλώς είναι διαφορετική και ανεξάρτητη. Όπως λέει και ο Carl Jung, χάρη στους δεσμούς που δημιουργεί το ασυνείδητο, όσοι είναι πλασμένοι να συναντηθούν, συναντώνται. 

Και μην ξεχνάτε, δεν μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας, για να αλλάξουμε τη σκέψη κανενός. Μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας, για να δείξουμε στους ανθρώπους, που σκέφτονται σαν εμάς, πως δεν είναι μόνοι..

1. Απόσπασμα από άρθρο του κ. Διονύση Σιμόπουλου, στην Καθημερινή 11.01.2015