Ένας υποθετικός διάλογος ανάμεσα στον Στωικό φιλόσοφο Ζήνωνα και τον μαθητή του, Απολλόδωρο.
Στο απέραντο θέατρο της ανθρώπινης ψυχής, εκεί όπου το ερωτικό πάθος συναντά την αναζήτηση της σοφίας, γεννιέται η ανάγκη για διάλογο. Ο λόγος, εργαλείο της φιλοσοφίας, γίνεται καθρέφτης και πυξίδα, φωτίζοντας τα σκοτεινά μονοπάτια του εσωτερικού κόσμου. Αυτός ο φανταστικός διάλογος ανάμεσα στον Στωικό φιλόσοφο Ζήνωνα και τον μαθητή του, Απολλόδωρο, αντλεί έμπνευση από τον αρχαίο μύθο του Κέρβερου – όχι ως απλό μυθολογικό τέρας, αλλά ως καθολικό σύμβολο των εσωτερικών δυνάμεων που καλούμαστε να υπερβούμε στην πορεία προς την αυτογνωσία. Ο Ηρακλής, ο Ορφέας, τα Ελευσίνια Μυστήρια και η Στωική στάση ζωής συνυφαίνονται σε ένα αφήγημα που μετατρέπει τον μύθο σε υπαρξιακή εμπειρία και πνευματική δοκιμασία.
- Απολλόδωρος: Δάσκαλε, ο Κέρβερος, ο τρικέφαλος φύλακας του Άδη... Τι ήταν στ’ αλήθεια; Ένα απλό τέρας ή μήπως κάτι βαθύτερο;
- Ζήνων: Ο Κέρβερος δεν είναι απλώς ένα τέρας της μυθολογίας· είναι αλληγορία του ασυνείδητου, η μορφή που παίρνει η εσωτερική αντίσταση όταν η ψυχή επιχειρεί να περάσει από το φως της ζωής στη σιγή του θανάτου — δηλαδή, στην ενδοσκόπηση. Τρία κεφάλια, ουρά φιδιού, πόδια λιονταριού: μια σύνθεση ένστικτων, φοβιών και ζωικών δυνάμεων που αντιστέκονται στη μεταμόρφωση.
- Απολλόδωρος: Και γιατί τρία κεφάλια; Τι σημαίνει αυτή η τρισυπόστατη φύση;
- Ζήνων: Κάθε κεφάλι αντιπροσωπεύει έναν άξονα του χρόνου:
* Το παρελθόν, με τις μνήμες και τα τραύματα που μας καθορίζουν.
* Το παρόν, το σημείο της συνείδησης όπου το συναίσθημα και ο λόγος συγκρούονται.
* Το μέλλον, με τις επιθυμίες, τους πόθους και τους φόβους που μας καλούν.
Ο Κέρβερος, έτσι, φυλάσσει την ψυχική πύλη της μεταμόρφωσης· για να την περάσεις, πρέπει να συμφιλιωθείς με το παρελθόν, να μείνεις ακέραιος στο παρόν και να απελευθερωθείς από το φόβο του μέλλοντος.
- Απολλόδωρος: Ο Ηρακλής κατεβαίνει στον Άδη για να τον αντιμετωπίσει. Τι μας λέει αυτό για την ανθρώπινη φύση;
- Ζήνων: Ο Ηρακλής είναι το αρχέτυπο του ήρωα που εισέρχεται στα βάθη της ύπαρξης, αναζητώντας κάθαρση. Η κάθοδός του στον Άδη είναι συμβολική: είναι η κατάβαση του ανθρώπου στα έγκατα του εαυτού του, εκεί όπου κυριαρχούν φόβοι, ενοχές και αδυναμίες. Η νίκη του επί του Κέρβερου δεν είναι βία· είναι εξημέρωση. Είναι η δύναμη του πνεύματος που τιθασεύει το σκοτεινό ένστικτο.
- Απολλόδωρος: Κι οι αρχαίοι, λένε, προσέφεραν άρτο με μέλι στον Κέρβερο. Τι σημαίνει αυτή η γλυκύτητα;
- Ζήνων: Ο άρτος με μέλι είναι προσφορά ειρηνική, όχι πολεμική. Εκφράζει την τρυφερότητα απέναντι στο αναπόφευκτο — τον θάνατο, τη μετάβαση, τον εσωτερικό φόβο. Η γλυκύτητα κατευνάζει τον τρόμο· έτσι και η αγάπη κατευνάζει την εσωτερική βία.
- Απολλόδωρος: Ο Ορφέας, με τη λύρα του, λένε πως κοιμησε τον Κέρβερο. Πώς ερμηνεύεις αυτό το περιστατικό;
- Ζήνων: Ο Ορφέας δεν χρησιμοποίησε βία. Χρησιμοποίησε τέχνη, μουσική, τον ρυθμό του κόσμου. Ο μύθος μάς διδάσκει ότι η τέχνη — όταν πηγάζει από έρωτα και αλήθεια — έχει τη δύναμη να εξευγενίζει τα θηρία του εαυτού μας. Η μελωδία του έρωτα είναι πιο δυνατή από τον βρυχηθμό του φόβου.
- Απολλόδωρος: Ποια είναι η φιλοσοφική σημασία του άθλου αυτού;
- Ζήνων: Ο άθλος διαρθρώνεται σε τρία στάδια, όπως η ατραπός κάθε φιλοσοφικής ζωής:
Ι. Εξαγνισμός – αποδέσμευση από τις υλικές εξαρτήσεις και το εγώ.
ΙΙ. Μύηση – κατάδυση στο εσωτερικό σκοτάδι, αντιπαράθεση με το ασυνείδητο.
ΙΙΙ. Υπηρεσία – επιστροφή στον κόσμο με αγάπη, σοφία και προσφορά.
Ο Ηρακλής δεν μένει στον Άδη. Επιστρέφει, όπως κάθε αληθινός φιλόσοφος, για να υπηρετήσει τον κόσμο.
- Απολλόδωρος: Το βλέμμα του Κέρβερου λέγεται πως παρέλυε όποιον τολμούσε να το αντικρίσει. Ποια είναι η αλληγορία εδώ;
- Ζήνων: Το βλέμμα του Κέρβερου είναι το βλέμμα του ίδιου μας του φόβου. Αν τον κοιτάξεις χωρίς αυτογνωσία, σε παγώνει, σε καθιστά πέτρα. Όποιος δεν έχει ενδοσκοπήσει, όποιος αποφεύγει την αλήθεια του εαυτού, παραμένει στάσιμος. Αλλά όποιος τον αντικρίζει με θάρρος, με συνείδηση, μεταμορφώνεται.
- Απολλόδωρος: Τελικά, γιατί η νίκη επί του Κέρβερου θεωρείται νίκη ενάντια στις υλικές επιθυμίες;
- Ζήνων: Γιατί ο Κέρβερος είναι οι τριπλοί φύλακες της ψυχής:
Η σάρκα, που επιθυμεί.Ο νους, που αμφιβάλλει. Το συναίσθημα, που φοβάται.
Όταν τα τρία αυτά εξισορροπηθούν, ο φιλόσοφος εισέρχεται στον εσωτερικό του ναό — εκεί που κατοικεί ο θείος δαίμων, η εσώτερη φλόγα της ύπαρξης. Μόνον τότε μπορεί να αγαπήσει αληθινά και να υπηρετήσει χωρίς εγωισμό.
- Απολλόδωρος: Σε ευχαριστώ, Δάσκαλε. Δεν νιώθω πια φόβο για τον Κέρβερο. Τον βλέπω πια ως φρουρό μιας μύησης που οφείλω να περάσω.
- Ζήνων: Κάθε μύθος είναι καθρέφτης της ψυχής. Ο δρόμος της φιλοσοφίας είναι μια κατάβαση που γίνεται άνοδος. Ξεκίνα, λοιπόν, την περιπέτεια του έρωτα, της σοφίας και της αυτογνωσίας. Ο Κέρβερος σε περιμένει — όχι για να σε εμποδίσει, αλλά για να σε μεταμορφώσει.!
Η φωτογραφία με τον Κέρβερο έργο μου ζωγραφική με παστέλ από την εφηβεία μου, 1986, βασισμένο στο εξώφυλλο του δίσκου των the Rods, Wild dogs.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου