Το τρισκέλιο ή τρισκελή, το άγνωστο σύμβολο.

Πριν από αρκετά χρόνια ταξίδευα με ένα σαπιοκάραβο για την Λήμνο (το όγδοο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδος, και ουσιαστικά άγονη γραμμή). Η  τραγική κατάσταση του πλοίου μου έκανε ιδιαιτέρα αρνητική εντύπωση, και προσπάθησα να το «ψάξω» λίγο περισσότερο. Παρατήρησα σε κάποιο σημεία του πλοίου ένα παράξενο σύμβολο, το όποιο είχα ξαναδεί. 

Ήταν  το τρισκέλιον, με την επιγραφή isle of man…  Ανακάλυψα λοιπόν,  πως  πλοίο   είχε ναυπηγηθεί στο Βρετανικό νησί Isle of Man,  και πως στην πραγματικότητα στο παρελθόν ήταν δύο  διαφορετικά πλοία,  τα οποία είχαν κοπεί διαμορφωθεί και συναρμολογηθεί ακατάλληλα,  ώστε να δημιουργηθεί,  ένα πλοίο θαλάσσης για ιθαγενείς…

Το νησί του Isle of Man, είναι κτήση του Βρετανικού Στέμματος, αλλά έχει αυτονομία από το Ηνωμένο Βασίλειο. Βρίσκεται  στην Ιρλανδική θάλασσα, έχει έκταση 572 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό λιγότερο από 100.000.   Το νησί λοιπόν έχει ως σύμβολο το Ελληνικό τρισκέλιο, με την διαφορά πως τα τρία σκέλη φορούν περικνημίδες ιπποτών….

Sculpture by Bryan Kneale called The Legs of Man at the terminal entrance at Ronaldsway Airport

Ας δούμε όμως τι ήταν το  τρισκέλιον.  Το τρισκέλιο  ή τρισκελής είναι ένα παγκόσμιο αρχετυπικό  σύμβολο, το οποίο  συναντάται  στην αρχαία Ελλάδα, κυρίως ως πολεμικό σύμβολο.

O Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αποδίδει την προέλευση του τρισκέλιου της Σικελίας (μεγάλη Ελλάδα )  στο τριγωνικό σχήμα του νησιού, της αρχαίας Τριακρίας, που περιελάμβανε τρία ακρωτήρια τα οποία είχαν ίσες αποστάσεις το ένα από το άλλο. Η σημαία της Σικελίας σήμερα είναι ακριβώς αυτή.

Η σημαία της Σικελίας

Το τρισκέλιον πηγάζει από το τετρασκέλιον, το οποίο είναι ηλιακό σύμβολο και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την λατρεία του Απόλλωνος. Απεικονίζει τρία σκέλη συνδεδεμένα στο ύψος του γοφού, σε κίνηση, συχνά με την μέδουσα στο κέντρο. Η κίνηση δηλώνει αέναη ροή, κίνηση, ζωή, επιβίωση, μάχη.

Τα «πάντα ρει», αλλά και «Ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων»,  έλεγε ο Ηράκλειτος. Η ακινησία είναι θάνατος. Σε μικροκοσμικό επίπεδο, το σύμβολο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την κίνηση , την ταχύτητα,  την γενναιότητα και την ανδρεία. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίοι  οι αρχαίοι Έλληνες πολεμιστές έβαζαν το σύμβολο αυτό στις ασπίδες τους.  

Οι Πυθαγόρειοι πρώτοι μίλησαν για την αρμονία των αντιθέτων. Ο κόσμος είναι μια ενότητα με άπειρες διαφορές και αντιθέσεις μέσα της. Με τις αισθήσεις δεν μπορούμε να καταλάβουμε την ενότητα των αντιθέσεων που αποτελεί τον κόσμο μας, καθώς  οι αισθήσεις μας δίνουν μια στατική αντίληψη των πραγμάτων του κόσμου. Ο Θεός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο μέσα από τη διαρκή εναλλαγή και μεταβολή της φύσης. 

Παρόμοιο σύμβολο με το τρισκέλιο είναι η  τετρασκελίς  (αγκυλωτός σταυρός, ο οποίος παραποιήθηκε από τους Ναζιστές). Αμφότερα  απεικονίζονται σε δεξιόστροφα και αριστερόστροφα (θηλυκά και αρσενικά), παγκόσμια αρχετυπικά  σύμβολα, τα οποία επιβεβαιώνουν το ρητό του Ηράκλειτου περί αρμονίας των αντιθέτων, λέγοντας ότι τα πάντα στην φύση είναι εναλλαγή και όχι σταθερότητα. Σύμβολα που σχετίζονται με το κηρύκειο του Ερμή, και το Γιν Γιανγκ.

Παραθέτω το κείμενο που αφορά την επιλογή του τρισκέλιου ως συμβόλου για το νησί Isle of Man, από την WIKIPEDIA..

For centuries, the island's symbol has been its ancient triskelion, a device similar to Sicily's Trinacria: three bent legs, each with a spur, joined at the thigh. The Manx triskelion does not appear to have an official design; 

government publications, currency, flags, the tourist authority and others all use different variants. Most, but not all, preserve rotational symmetry, some running clockwise, others anti-clockwise. Some have the uppermost thigh at 1200, others at 1130 or 1000, etc. Some have the knee bent at 90°, some at 60°, some at closer to 120°. Also, the degree of ornamentation of the leg wear and spur varies considerably.

Σπειροειδές κέλτικο τρισκέλιον που χρησιμοποιείται ενίοτε και ως σύμβολο της Χριστιανικής Αγίας Τριάδας

The three legs are reflected in the island's motto (adopted late in the symbol's history): Quocunque Jeceris Stabit, traditionally translated from Latin as Whithersoever you throw it, it will stand, or Whichever way you throw it, it will stand.

The origin of the Three Legs of Man (as they are usually called) is explained in the Manx legend that Manannan repelled an invasion by transforming into the three legs and rolling down the hill and defeating the invaders.