Η σχέση ανθρώπου και φύσης, έχει έρθει τον τελευταίο καιρό στο προσκήνιο λόγω της κλιματικής αλλαγής, καθώς αναγνωρίζεται πλέον, πως η προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεί την μεγαλύτερη από τις προκλήσεις, που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η ανθρωπότητα।
Η κρίση του περιβάλλοντος προκλήθηκε εξαιτίας της αποξένωσης του ανθρώπου από την φύση, και την ανάπτυξη ενός ανθρωποκεντρισμού, που τοποθετεί τους ανθρώπους στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών, αντιμετωπίζοντας καταχρηστικά το φυσικό περιβάλλον, αδιαφορώντας για το κόστος.
Ποτέ πριν ο άνθρωπος δεν κατείχε τόση πολλή γνώση, και τόσο πολλή δύναμη ικανή να αλλάξει το περιβάλλον του, είναι φανερό όμως πως όταν η φύση εκδικείται, τότε καμία ανθρώπινη δύναμη δεν μπορεί να της αντισταθεί.
Τα βαθύτερα αίτια της οικολογικής κρίσης, έχουν να κάνουν με το πολιτισμικό, τεχνολογικό, και οικονομικό μοντέλο πολιτισμού που ακολουθήθηκε αιώνες τώρα, και που κορυφώνεται στις ημέρες μας.
Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε τους τελευταίους αιώνες, έχει τις ρίζες της στην επιστημονική επανάσταση του 17ου και 18ου αιώνα, με κύριους εκπροσώπους , τον Γαλιλαίο, τον Κοπέρνικο και τον Καρτέσιο. Η επιστημονική σκέψη της εποχής αυτής, ακολούθησε την μεθοδολογία της αναλυτικής σκέψης, που βασιζόταν στην σχέση αιτίας αποτελέσματος, αλλά και στον διαμελισμό πολύπλοκων συστημάτων σε στοιχειώδη μέρη, με σκοπό την κατανόηση της συμπεριφοράς του όλου από τη μελέτη των μερών του.
Η φύση υπό ένα τέτοιο πρίσμα, αποκαλύφθηκε ως μία μηχανή που διέπεται από μαθηματικούς νόμους, κατά συνέπεια, τα πάντα στον κόσμο, θα μπορούσαν να ερμηνευτούν σύμφωνα με τη διάταξη και την κίνηση των τμημάτων τους. Το επιστημονικό αυτό μοντέλο επικράτησε και κορυφώθηκε στις ημέρες μας, και είχε ως στόχο την ανευ μέτρου εκμετάλλευση των φυσικών δυνάμεων, για την βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.
Σε αντίθεση με την έως πρόσφατα προαναφερθείσα επικρατούσα αντίληψη, που θεωρούσε την φύση αδρανή και νεκρή, οι αρχαίες πεποιθήσεις έκαναν λόγο για ένα κοσμικό ιερό οργανικό σύνολο, όπου κάθε τι στο σύμπαν είναι μέρος του «όλου», ενός τεράστιου ιστού, στον οποίο εμπλέκονται έμψυχα και άψυχα, πάνω και έξω από την Γη, μ’ έναν τρόπο θαυμαστό. Σε μία τέτοια οπτική, το κάθε μέρος του Σύμπαντος, επιβεβαιώνει την δομή και την πορεία στην εξέλιξη του «Όλου», δηλαδή, το «Όλον» εμπεριέχεται στο επιμέρους, θυμίζοντας το Ερμητικό ρητό: «όπως πάνω, έτσι και κάτω».
Το όνομα που είχαν δώσει οι αρχαίοι Έλληνες στην Γη ήταν Μεγάλη Μητέρα, παντοδύναμη θεά Γαία, και αντιπροσώπευε την θεότητα που αποτελούσε την πηγή της ζωής, μία θεότητα που είναι αυθύπαρκτη και αγέννητη.
Η Γαία ουσιαστικά ενσάρκωνε το γενικό κοσμικό πλαίσιο όπου αναπτύσσεται η ζωή, ή ακόμη καλύτερα αποτελεί η ίδια ένα αδιάρρηκτο σύστημα με τη ζωή.
Σε φιλοσοφικό επίπεδο, η φύση για τους Προσωκρατικούς Ίωνες φιλόσοφους, αποτελούσε ένα ζωντανό οργανικό όλον, ευρισκόμενη σε ένα αέναο συνεχές γίγνεσθαι. Σύμφωνα με την προσωκρατική φιλοσοφία, η φύση είναι αιώνια, άπειρη, αυτογέννητη, και αυτό - εξελισσόμενη, ενώ κάθε τι στην φύση, έχει εν δυνάμει ικανότητα συνειδητότητας. Ο κόσμος, ως πνεύμα και ύλη ταυτόχρονα, αναπτύσσεται και προοδεύει.
Η κίνηση και η δημιουργία δεν έρχεται έξωθεν του κόσμου, από έναν υπερβατικό Θεό, αλλά είναι αυτοεξελισόμενη και αέναη, ενώ διαφορετικοί βαθμοί οργάνωσης, συνθέτουν ένα συνεχές γίγνεσθαι της ζωτικής της δύναμης που κινεί τον κόσμο. Σε μία τέτοια συνάρτηση, κάθε τμήμα του μικρόκοσμου, αποτελεί μία αντανάκλαση του μακρόκοσμου, κατά συνέπεια και ο άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου, άρα υφίσταται μία άρρητη ενότητα του ανθρώπου και της φύσης.
Η ενότητα αυτή κορυφώνεται στην Στωική κοσμοαντίληψη, όπου το κάθε τι, συνδέεται με το Αιώνιο Όλον, συνεπώς και ο άνθρωπος δια μέσω του «εν ημίν λόγου», συνδέεται με τον Θεό και τον κόσμο, αποτελώντας αναπόσπαστο τμήμα του. Συνεπώς, όλα τα μέλη του κόσμου είναι τέκνα της ιδίας αρχής, και οφείλουν διαρκή αλληλοσεβασμό. Για αυτό τον λόγο, καθήκον του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία με το Σύμπαν. Σε αντίθετη περίπτωση, βλάπτοντας κανείς τους συνάνθρωπους του ή την φύση, βλάπτεται τελικά ο ίδιος.
Και ενώ έως πρόσφατα οι αρχαίες πεποιθήσεις είχαν θέση μόνο στην έρευνα της ιστορίας, από το ξεκίνημα του 21ου αιώνα, διάφοροι επιστημονικοί κλάδοι, (γεωλογία –βιολογία – κβαντική φυσική – συστημική επιστήμη, κ.λπ) ανέπτυξαν απόψεις που συναντούν τις αρχαίες πεποιθήσεις, και οι οποίες κάνουν λόγο για ένα ζωντανό πλανήτη στο σύνολο του, όπου οι «ανόργανες» και «οργανικές» μορφές και διεργασίες, ενοποιούνται σ΄ ένα ενιαίο αδιάρρηκτο εξελισσόμενο σύνολο.
Έναν πλανήτη όπου το θαύμα της ζωής, διαρκεί και εξελίσσεται για περισσότερο από 3 δισεκατομμύρια χρόνια, με μικρές ή μεγάλες αλλαγές, τμήμα του οποίου αποτελεί και το ανθρώπινο είδος.
Ο πλανήτης Γη σύμφωνα με την θεωρία των τεκτονικών πλακών (όπως μπορείτε να διαπιστώσετε στις απεικονήσεις), δεν αποτελεί έναν νεκρό βράχο, αλλά μια ζωντανή οντότητα, όπου τα πάντα εξελίσσονται, κινούμενα σε μια αέναη εναλλαγή, πιέζοντας τη βιόσφαιρα να εξελιχθεί σε τελειότερες μορφές ύπαρξης, περισσότερο περίπλοκες, που διαμορφώνουν σταδιακά την ιστορία της ζωής πάνω στον πλανήτη.
Αλλά και η Γαία ως όρος και έννοια, επανήλθε στο προσκήνιο από τον γνωστό βιολόγο Τζειμς Λόβλοκ, για τον οποίο η γη στο σύνολό της λειτουργεί ως ένας υπέρ οργανισμός, που έχει την ικανότητα να ρυθμίζεται μόνος του περιβαλλοντικά, με ανάλογο τρόπο που όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί ρυθμίζουν τις ζωτικές τους λειτουργίες τους। Με τα λόγια του Τζειμς Λόβλοκ η Γαία αποτελεί: «Μια πολύπλοκη οντότητα η οποία περιλαμβάνει την βιόσφαιρα της Γης, την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και το έδαφος. Η συνολική δομή, συνιστά ένα σύστημα το οποίο αναζητά το βέλτιστο δυνατό φυσικό και χημικό περιβάλλον για τη ζωή σε αυτόν τον πλανήτη.»
Η υπόθεση της Γαίας τονίζει ότι η ζωή είναι ο ρυθμιστής του κλίματος, το κλίμα με τη σειρά του, κυμαίνεται σε ορισμένα όρια ικανά να διατηρούν τη ζωή για το καλό του ίδιου του πλανήτη। Μία άποψη που εκτός από την υιοθέτηση της αρχαιοελληνικής λέξης «Γαία», θυμίζει τα λόγια του Ποσειδωνίου Απαμεύς (135 - 51 π.Χ.) που υποστήριζε πως..:
«..Ο κόσμος είναι ένας ζωντανός οργανισμός, και τα όντα που τον συναποτελούν βρίσκονται στην συνάφεια που χαρακτηρίζει τα μέλη του σώματος», όπως επίσης και τα λόγια του Μάρκού Αυρήλιου που έλεγε:
«..Θεωρήστε το σύμπαν ως ένα έμβιο Ον, έχοντας μια ουσία και μια ψυχή, και παρατηρήστε πώς όλα τα πράγματα έχουν αναφορά σε μια αντίληψη, αυτήν του έμβιου όντως, και πώς όλα τα πράγματα ενεργούν με μια κίνηση, και πώς όλα τα πράγματα είναι οι αιτίες της συνεργασίας όλων των πραγμάτων που υπάρχουν, παρατηρήστε επίσης τη συνεχή περιστροφή του νήματος και τη συνύφανση του ιστού».
Αλλά σύμφωνα και με τα δεδομένα της κβαντικής φυσικής, η ύλη όχι μόνο δεν είναι νεκρή, αλλά ανιχνεύονται και στοιχεία συνειδητότητας. Πιο συγκεκριμένα όπως απέδειξε το πείραμα του Αλεν Άσπεκτ, υπό ορισμένες συνθήκες τα σωματίδια όπως το ηλεκτρόνιο, επικοινωνούν μεταξύ τους ανεξαρτήτως απόστασης. Αυτό που αποκάλυψε ο Άσπεκτ σημαίνει πως τα σωματίδια, επικοινωνούν μεταξύ τους διότι αποτελούν εκφάνσεις μιας θεμελιακής ενότητας, που σε ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, είναι απείρως αλληλένδετα.
Στα πλαίσια της κβαντικής φυσικής τα υποατομικά σωματίδια δεν νοούνται πλέον ως μεμονωμένες οντότητες, αλλά ως αλληλοσυνδέσεις μεταξύ διαφόρων διαδικασιών παρατήρησης και μέτρησης. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει ο γνωστός φυσικός, Νίλς Μπόρς :
«…Τα ξεχωριστά σωματίδια της ύλης είναι στην ουσία αφηρημένες έννοιες, καθώς τα στοιχεία τους ορίζονται και παρατηρούνται μονάχα μέσω της διασύνδεσης τους με άλλα συστήματα».
Με άλλα λόγια, η μοντέρνα φυσική επιστήμη σύμφωνα με τα πορίσματα του φυσικού Φρίτζοφ Κάπρα, αποκαλύπτει την βασική ενότητα του σύμπαντος. Δείχνει ότι δεν μπορούμε να αποσυνθέσουμε τον κόσμο σε ανεξάρτητες μικροσκοπικές ενότητες.
«Η δομή της ύλης δεν είναι καθόλου μηχανιστική... Έχει αρχίσει να επικρατεί πλέον η άποψη, ότι η επιστημονική γνώση κινείται προς την κατεύθυνση μίας μη-μηχανιστικής πραγματικότητας. Το σύμπαν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως μία τεράστια σκέψη, και όχι πλέον ως μία τεράστια μηχανή... Η ομοιότητα μεταξύ της δομής της ύλης και της δομής του νου, δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς η ανθρώπινη συνειδητότητα απ’ ότι φαίνεται διαδραματίζει έναν βασικό ρόλο στην διαδικασία της παρατήρησης».
Ίσως λοιπόν βρισκόμαστε στην αρχή μιας αναθεώρησης της λειτουργίας του πλανήτη και της ζωής, που πηγάζει απ΄ αυτόν, ή καλύτερα του «γεωβιοσυνόλου», όπου οι έννοιες «ανόργανο» «οργανικό», «άψυχο», «έμψυχο», «γη» και «ζωή», θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν, γιατί στη φύση ο διαχωρισμός τους, χάνει τη σημασία των επιμέρους εννοιών।
Ο Πωλ Τ. Κρούτσεν χαρακτηρίζει ως «Ανθρωπόκαινο», την περίοδο που διανύουμε τώρα, θέλοντας να την παρομοιάζει, με μία εκ των γεωλογικών περιόδων (όπως η Ολόκαινος, η Μειόκαινος κλπ) κατά την οποία οι άνθρωποι ανταγωνίζονται τη φύση και την μεταβάλουν δραστικά. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Η χρήση των πόρων της Γης από την ανθρωπότητα έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που μοιάζει δικαιολογημένο να ορίσουμε τους περασμένους δυο αιώνες και το μέλλον ως νέα γεωλογική εποχή».
Τα τελευταία 450 εκατομμύρια χρόνια, η Γη έχει ζήσει πέντε κύματα μαζικών εξαφανίσεων, όπως αυτό που οδήγησε στον αφανισμό των δεινοσαύρων, το έκτο έχει ήδη ξεκινήσει, αυτή τη φορά όμως λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ήδη σύμφωνα με τις εκτιμήσεις , το στρώμα του όζοντος έχει αραιώσει στο βόρειο ημισφαίριο κατά 1/3, και στο νότιο έχει μείνει το μισό. Η κλιματική αλλαγή που συντελείται, ενισχύει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, καθώς η μέση θερμοκρασία στον πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 0,8 Co σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο, ενώ αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση, τότε η θερμοκρασία μπορεί να ανέβει ακόμα και πάνω από 4c έως το τέλος του αιώνα.
Το λιώσιμο των πολικών πάγων και η διαστολή των ωκεανών λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας , θα σημάνει ταυτόχρονα αύξηση των ακραίων καιρικών συνθηκών, ξηρασία και αύξηση των πυρκαγιών, συχνές καταιγίδες με αποτέλεσμα εκτεταμένες πλημμύρες, διάβρωση των ακτών, αλλά και κάλυψη με νερό νησιωτικών και παράκτιων περιοχών και κρατών.
Ταυτόχρονα η αύξηση της θερμοκρασίας, θα μειώσει την παροχή πόσιμου νερού για εκατομμύρια ή ακόμα και για δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Το λιώσιμο των αρκτικών πάγων τις επόμενες δεκαετίες εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών, είναι πιθανόν να οδηγήσει στην εξαφάνιση των δύο τρίτων των πολικών πάγων έως το 2050, σύμφωνα με μελέτες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την αμερικανική κυβέρνηση.
Ήδη στις 8 Αυγούστου του 2007 το στρώμα πάγου στην Αρκτική κάλυπτε περιοχή 30% μικρότερη από τον μέσο όρο των ετών 1979-2000.
Η ανύψωση του επιπέδου της θάλασσας λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, θα μπορούσε να είναι από μισό μέτρο έως αρκετά μέτρα και εξαρτάται από το ποσοστό και την έκταση των παγωμένων περιοχών που θα λιώσουν.
O καθηγητής Τζειμς Λόβλοκ, εισηγητής της θεωρίας της Γαίας, αναφέρει πως ήδη έχουμε φτάσει στο σημείο μηδέν. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Πριν τελειώσει αυτός ο αιώνας, δισεκατομμύρια από εμάς θα πεθάνουν, και οι λίγοι άνθρωποι που θα επιζούν θα βρίσκονται στην Αρκτική όπου το κλίμα θα παραμένει ανεκτό.. Εμείς πρέπει να λάβουμε υπόψη τον τρομερό ρυθμό αλλαγής, και να συνειδητοποιήσουμε πώς μας μένει λίγος χρόνος για να ενεργήσουμε.. Έτσι, το πρόβλημά μας είναι πως ότι προκαλούμε στην φύση, όπως είναι η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, η εκχέρσωση της γης, η καταστροφή των δασών, οι εντατικές καλλιέργειες, όλα αυτά δεν προκαλούν μια γραμμική, αλλά μια γεωμετρική αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη» .
Καλούμαστε λοιπόν να επαναπροσδιορίσουμε την σχέση μας με την φύση, καθώς το φυσικό περιβάλλον είναι αναγκαίο για την επιβίωση μας, σε βάση που θα πρέπει να στηρίζεται σε σχέση συµβιωτική και όχι ανταγωνιστική. Ο οικολογικά συνειδητοποιημένος πολίτης, αντιλαµβάνεται τον άνθρωπο ως µέρος του «όλου», η διατήρηση και ο σεβασµός του οποίου είναι αναγκαία συνθήκη για την επιβίωση και την ευηµερία των µερών.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο ολιστικής συνειδητότητας, μπορούμε να αναπτύξουμε μοντέλα ανάπτυξης, στα οποία γνώμονας θα είναι η δημιουργία και όχι η καταστροφή.
Δεν μπορεί βέβαια ο άνθρωπος να σταματήσει να αλλάζει την φύση, κάτι που κάνουν εκ των πραγμάτων και όλα τα υπόλοιπα έμβια όντα. Εμείς όμως μπορούμε να καθορίσουμε το είδος των αλλαγών που προκαλούμε, με γνώμονα τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει, για την διασφάλιση ενός καλύτερου κόσμου, για τις γενεές που ακολουθούν.
Το μήνυμα της φύσης, σε αντίθεση με το υφιστάμενο μοντέλο του ανθρωποκεντρισμού, όπου οι άνθρωποι βρίσκονται στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών, είναι πως η ίδια έχει μια εγγενή αυτα- αξία, συνεπώς δεν είναι δυνατόν η φύση να αντιμετωπίζεται μόνο ως προς την χρηστική της αξία, αδιαφορώντας για το κόστος.
Το ενθαρρυντικότερο στοιχείο είναι πως και στην επιστημονική κοινότητα, πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για την ανάγκη άμεσων μέτρων που θα περιορίσουν την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, και θα αναγνωρίσουν την εγγενή αξία της φύσης.
Ο νομπελίστας φυσικός και χημικός, , Ιλια Πριγκοζίν που θεμελίωσε την θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας, το τονίζει αναφέροντας πως:
«….. Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των ‘ολικών’ φαινομένων. Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης, θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν».
Η γνωστοποίηση του προβλήματος στους πολίτες, και η ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να αναστρέψουμε την επιτάχυνση των κλιματικών αλλαγών। Οι καταστρεπτικές πυρκαγιές του καλοκαιριού στην χώρα μας μέσα στην καταστροφή γέννησαν μία ελπίδα. Την αγανάκτηση του λαού, και την αφύπνιση κυρίως των νέων ανθρώπων.
Παρόλα αυτά στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία της WWF, μόλις το 54% θεωρεί ότι η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα είναι κακή. Το παράδοξο είναι, πως παρόλο που οι Έλληνες σε ποσοστό 57% δηλώνουν ενημερωμένοι για το περιβάλλον, φαίνεται ότι δεν αντιλαμβάνονται τα περιβαλλοντικά ζητήματα σε όλη τους τη διάσταση. Και αυτό διότι στην ερώτηση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας, προτάσσουν θέματα τα οποία αισθάνονται ότι τους αφορούν περισσότερο, όπως τα σκουπίδια, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι πυρκαγιές, και δίνουν ελάχιστη σημασία σε άλλα φλέγοντα ζητήματα, όπως η ξηρασία και η αλλαγή του κλίματος.
Οι πρόγονοι μας πρωταγωνίστησαν στο παρελθόν στη θέσπιση των άυλων αξιών, εμείς συνεπώς σήμερα, έχουμε την ιερή υποχρέωση να πρωτοστατήσουμε σε αυτή την αλλαγή συνείδησης για μία άλλη στάση ζωής.
Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και η ανακύκλωση, μπορούν να συμβάλουν στην μείωση της καταστροφής του περιβάλλοντος, αλλά λόγω του βαθμού της καταστροφής του οικοσυστήματος, χρειάζεται πλέον ο άνθρωπος να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, να αλλάξει ουσιαστικά ολόκληρη η κοσμοθεωρία του, καθώς η οικολογική συνείδηση αποτελεί πλέον ανάγκη επιβίωσης. Η διανοητική κατανόηση είναι η πόρτα για να περάσει η ιδέα, αλλά η εσωτερική συνειδησιακή μεταμόρφωση θα προέλθει με την προσέγγιση στην καρδιά της Μητέρας Γης.
Η ανάγκη των σύγχρονων κοινωνιών συνεπώς, θα πρέπει να είναι η αναγνώριση αξιών, που θα προϋποθέτει τον σεβασμό για όλες τις μορφές της ζωής, και το δικαίωμα για μια ζωή αξιοπρεπή, με τοποθέτηση του κοινού καλού πάνω και πέρα από το ατομικό συμφέρον. Σε διαφορετική περίπτωση στο ερώτημα που έθεσε ο Βολτέρος: «Θα αφήσουμε αυτόν τον κόσμο ακριβώς έτσι όπως τον βρήκαμε: ανόητο, άδικο και κακό; », ίσως θα πρέπει να πρέπει να προσθέσουμε, «θα αφήσουμε άραγε αυτόν τον κόσμο βιώσιμο για τις επόμενες γενιές»;..
Ομιλία στην αίθουσα στην Αίθουσα ΑΛΣ, που πραγματοποιήθηκε στις 14/12/2007, με αφορμή την παγκόσμια συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Μπαλί της Ινδονησίας, για την κλιματική αλλαγή.
