Οι βασικές αξίες του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού και της τέχνης

Κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε ότι ο άνθρωπος που εξύμνησαν οι   Έλληνες ήταν ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Αγαπούσε τη ζωή και τις γιορτές, τα συμπόσια, τον έρωτα, το κάλλος, τη γνώση, την αρετή,  την ανδρεία, τη δόξα, την υστεροφημία. Όλα αυτά τα ανδραγαθήματα, τα πάθη, αλλά και οι υπερβολές, είχαν οδηγήσει τους  Έλληνες  στο τοποθετήσουν στο αέτωμα του ναού του Απόλλωνος στο μαντείο των Δελφών δύο  από τα σπουδαιότερα Δελφικά Παραγγέλματα, το ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (να γνωρίσεις τον εαυτό σου),  και το ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ (να κάνεις τα πάντα με μέτρο, αποφεύγοντας την υπερβολή), ως οδηγούς ζωής .

Αν στα παραπάνω προσθέσουμε την  φράση του Πρωταγόρα στον Θεαίτητο του Πλάτωνος  (152a)  

«πάντων χρηµάτων µέτρον ἐστίν ἄνθρωπος, τῶν µέν ὄντων ὡς ἐστιν, τῶν δέ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν»,  τότε αποκτούμε μία εικόνα για τις βασικές αρχές του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού.

Η προαναφερθείσα φράση αυτή του Πρωταγόρα εισάγει θα έλεγε κανείς έναν ανθρωποκεντρισμό καθώς και την έννοια της σχετικότητας και του υποκειμενισμού ως προς την προσέγγιση της αλήθειας και γενικότερα των πραγμάτων. Σημαίνει πως ότι ο άνθρωπος αποτελεί το μέτρο της αλήθειας και ότι κάθε υποκειμενική άποψη έχει την αξία της, αλλά συγχρόνως και ότι η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι σχετική, δεν υπάρχει κάποια απόλυτη αντιμετώπιση της αλήθειας, η οποία συχνά εκφεύγει , διαφοροποιείται, διαστρεβλώνεται κατά το δοκούν και με βάση τις ιδιαίτερες πεποιθήσεις, το ιδεολογικό υπόβαθρο καθενός, τις αντιλήψεις και τα πιστεύω του, τα οποία ούτως ή άλλως έχουν υποκειμενική χροιά και δεν μπορεί να είναι απολύτως κοινά και, με έναν φορμαλιστικό τρόπο, δεδομένα.

Οι αρχές του καθενός, οι αξίες, τα ιδανικά, οι προκαταλήψεις ή τα στερεότυπά του διαμορφώνουν την αντιμετώπισή του έναντι των συνθηκών και των καταστάσεων της ζωής. Αυτές είναι που οδηγούν στην διαμόρφωση της στάσης του και στην υιοθέτηση της αλήθειας, όχι της αντικειμενικής (κατά τοῦτο τὸ πρᾶγμα, κατά τον Αριστοτέλη στα Ηθικά Νικομάχεια), αλλά της υποκειμενικής (καθ’ ἡμᾶς) [1].

Γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζεται στην αρχαία Ελληνική τέχνη, η οποία είναι  κατ’ αρχήν ιδιαίτερα ανθρώπινη. Αρκεί να σκεφτούμε την Αίγυπτο ή την Ινδία για να κατανοήσουμε τη δια­φορά. Ακόμα και όταν παριστάνει γίγαντες και τέρατα, πλησιάζει όλο και περισσότερο την ανθρώπινη μορφή. Στις μάχες μεταξύ θεών και γιγάντων μόλις διακρίνουμε τους μεν από τους δε: όλοι μοιάζουν με ανθρώπους (όπως στο διάζωμα του θησαυρού των Σιφνίων στους Δελφούς).

Και όταν ένας θεός και ένας άνθρωπος βρίσκονται ο ένας απέναντι στον άλλον, μόλις διακρίνουμε αν ο θεός είναι μεγαλύτερος από τον άνθρωπο: όπως στο διάζωμα του θησαυρού των Αθηναίων, πάντα στους Δελφούς [2].

Οι άνθρωποι φοβούνται λι­γότερο τους θεούς όσο πιο ελεύθερα επικοινωνούν μαζί τους, ε­φόσον δεν έχουν ούτε δόγμα ούτε κλήρο. Ο ανθρωπομορφισμός είναι ο κανόνας. Οι θεοί στην Ελληνικοί παράδοση, είναι ποικίλοι, υποταγμένο όμως και αυτοί στην ανάγκη,  με ανθρώπινα πάθη και αδυναμίες. Εξαιτίας των συνεχών συγκρούσεων μεταξύ τους, ο άνθρωπος καταφεύγει στον ένα ή στον άλλον. Σίγουρα, οι θεοί μπορούν να χτυπούν, και ιδίως ο Δίας, ο βασιλιάς τους. Αλλά οι άνθρωποι, παρ’ ότι το ξέ­ρουν, δεν ζουν μέσα στον τρόμο ούτε στην υποταγή.

Δεν είναι τυχαίο πως οι Έλληνες είχαν καταλάβει την μυστηριώδη δύναμη της κρυφής πλευράς των πραγμάτων. Μας κληροδότησαν μια από τις ωραιότερες λέξεις της γλώσσας μας, την λέξη ενθουσιασμός από το εν-θεός μέσα μας. Το μεγαλείο των πράξεων του ανθρώπου έχει ως μέτρο του, την έμπνευση από την οποία πηγάζουν. Μακάριος όποιος φέρει έναν θεό μέσα του.

Οι ποιητές κοροϊδεύουν τους θεούς όταν βρουν την ευκαιρία: εν τούτοις δεν καταποντίζονται στις καταστροφές. Και επιπλέον υπάρχουν οι ενδιάμεσοι και οι δυνατότητες επικοινωνίας -με τους ήρωες, που είναι σχεδόν ημίθεοι, και με τους χρησμούς από τους οποίους μπορούν να ζητήσουν συμβουλή. Αν προσθέσουμε ότι οι θεοί είναι πρόγονοι πολλών οικογενειών και οι προστάτες της μιας ή της άλ­λης πόλης, εκτιμούμε πόσο μειώνεται η απόσταση ανάμεσα στο θείο και στο ανθρώπινο.

Αργότερα, οι δοξασίες επέτρεψαν πολύ πιο προσωπικές σχέ­σεις με τη θεότητα. Αυτό παρέμεινε αληθινό ως το τέλος του Ελ­ληνισμού και διευκόλυνε, μερικές φορές, τις μεταλλαγές με το Χρι­στιανισμό. Ήταν, γενικά, μία θρησκεία που αποδεχόταν και συγχρόνως γινό­ταν εύκολα αποδεκτή. Ξέρουμε πως ο απόστολος Παύλος βασί­στηκε, όταν βρέθηκε στην Αθήνα, στην ύπαρξη της λατρείας «τω Αγνώστω θεώ».

Ακόμα και ο Ελληνικός ναός βρίσκεται στα μέτρα του ανθρώπου, απόλυτα εναρμονισμένος με την φύση,  με α­πέριττες γραμμές, στο οποίο η γλυπτική κατέχει μια πολύ οριοθετημένη θέση.. Δεν έχει ούτε την έπαρση των πυραμίδων ούτε την πληθώρα των γλυπτών του ναού της  Άνγκορ Βατ στην Ανατολή (Καμπότζη). Είναι ίσως η ιδέα, παραπλανητική από πρώτη άποψη, που εκφράζει ο Περικλής στο Θουκυδίδη όταν δηλώνει: «Φιλοκαλούμεν γαρ μετ’ ευτελείας».

Αυτό που ενδιέφερε τον Έλληνα ήταν ένα πάθος για την αλήθεια, δηλαδή αυτό το οποίο είναι πραγματικά υπαρκτό, όχι για το εφήμερο, όχι για το προσωρινό αλλά αυτό που μένει, αυτό που είναι αιώνιο, ακατάληπτο, αμετάβλητο. Και ποιο είναι αυτό; Είναι ο λόγος των πραγμάτων. Τι θα πει ο λόγος των πραγμάτων; Η ουσία των πραγμάτων! Δηλαδή εκείνα τα γνωρίσματα κάθε όντος τα οποία κάνουν αυτό το ον να μετέχει στην ύπαρξη.

Όταν βλέπετε για παράδειγμα ένα άγαλμα του Απόλλωνα, αυτό που παριστάνει το άγαλμα δεν είναι ένα ωραίο παλικάρι το οποίο κάθετε ο γλύπτης και φτιάχνει το αντίγραφο του. Ή αν θέλει να φτιάξει την Αφροδίτη, παίρνει και στήνει μια ωραία κοπέλα, αυτό δηλαδή που έκαναν οι καλλιτέχνες στην Ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Ο αρχαίος Έλληνας αφαιρεί από κάθε ωραία κοπέλα ή από κάθε ωραίο άντρα όλα τα περιστατικά και περιστασιακά γνωρίσματα. Αφαιρεί όλα αυτά για να φτάσει σ’ αυτόν τον λόγο. Επομένως ο θεατής του αγάλματος να έχει την αγαλλίαση της θέας εκείνων των στοιχείων που είναι αθάνατα. Δεν πεθαίνουν, δεν φθείρονται, είναι το όντος υπαρκτό.

Αντίστοιχα θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για την αρχιτεκτονική […] όπου ο στόχος ήταν πάλι να αποτυπωθεί ο λόγος του όντος υπαρκτού δηλαδή η αρμονία εκείνων των σχέσεων που καθιστά το σύμπαν κόσμο, κόσμημα. Έλεγε κάποτε ο Πικιώνης, ένας πολύ μεγάλος αρχιτέκτονας της εποχής μας «πως να καταλάβουμε την μετόπη του Παρθενώνα σήμερα που καταστρέψαμε την μετόπη της Πεντέλης;»

Ο Παρθενώνας λογοποιούσε τις σχέσεις του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής. Όταν αυτό το περιβάλλον χάσει τον λόγο του, την αρμονία των γραμμών του, τότε δεν μπορεί και να αποτυπωθεί. [3].

Η αισθητική των αρχαίων Ελλήνων πήγαζε και εμπνεόταν από τις λαϊκές θρησκευτικές δοξασίες, αλλά ταυτόχρονα αποτελούσε και έκφραση πολιτικής ισχύος με την υψηλή καλλιτεχνική απόδοση των ιδεωδών της κοινωνίας. ΟJ.J. Winkelmann υποστήριξε πρώτος ότι η «τελειότητα» της αρχαίας Ελληνικής τέχνης οφείλεται στις συνθήκες της ατομικής ελευθερίας.

Ο Hegel υποστήριξε πως  στην αρχαία Ελλάδα: «η τέχνη ήταν η ανώτερη μορφή μέσα από την οποία ο λαός παριστούσε τους θεούς και αποκτούσε συνείδηση της αλήθειας. Γι’ αυτό οι καλλιτέχνες και ποιητές της Ελλάδας είχαν γίνει οι δημιουργοί των θεών τους, δηλαδή οι καλλιτέχνες προσέφεραν στο έθνος τους μια συγκεκριμένη παράσταση της ζωής και των πράξεων των θεών, και στη θρησκεία ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο».

Η ρήση του μαντείου των Δελφών ότι «το πιο δίκαιο είναι το πιο όμορφο» καταδεικνύει το σφαιρικό τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες αντιλαμβάνονταν την ομορφιά. Μέσα από αυτή λοιπόν την ευρεία και γενική αντίληψη του «ωραίου» στην αρχαιοελληνική σκέψη εκπορεύτηκε σταδιακά η πιο στενή και συγκεκριμένη θεώρηση του «αισθητικά ωραίου». Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που έδωσαν σε αυτήν την πιο στενή αντίληψη του «ωραίου» άλλα ονόματα. Οι ποιητές έλεγαν για μια «γοητεία» που «δίνει χαρά στους θνητούς», διάφοροι ύμνοι μιλούσαν για την «αρμονία» του κόσμου, οι γλύπτες αναφέρονταν στη «συμμετρία» και οι ρήτορες στην «ευρυθμία».

Πηγή της αισθητικής των καλλιτεχνών αποτελούσε η γενικότερη «λατρεία του κάλλους» των αρχαίων Ελλήνων, το οποίο είχαν προσωποποιήσει στη μορφή της θεάς Αφροδίτης. Στην αρχαιοελληνική σκέψη το κάλλος είχε άμεση σχέση με την αρμονία. Σύμφωνα με την αρχαία κοσμογονία, από την Αφροδίτη γεννήθηκαν η Αρμονία κα ο Έρως. Καθώς η έννοια του κάλλους δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη μορφή, ο Έρως είναι ο νόμος της διαιώνισης των μορφών και η Αρμονία ο νόμος συλλειτουργίας τους. Επομένως, Έρως και Αρμονία είναι οι βασικοί νόμοι που διέπουν τις μορφές. Η έκφραση μιας μορφής αποδίδει την εσωτερική αρμονία και αντανακλά το εσωτερικό κάλλος, το οποίο με τη σειρά του εξωραΐζει την ίδια τη μορφή.

Στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και από άλλες πηγές γνωρίζουμε ότι το «κάλλος» σήμαινε πολύ περισσότερα από το χάρισμα της ερωτικής γοητείας. Στο εξωτερικό κάλλος ερχόταν να προστεθεί ως αναπόσπαστο τμήμα του και το εσωτερικό κάλλος. Έτσι, σύμφωνα με την επικρατούσα αρχαιοελληνική αντίληψη, το ωραίο ήταν ταυτόχρονα και ενάρετο. Η λέξη άγαλμα εξάλλου «άγαλμα», σύμφωνα με την πλειονότητα των φιλολόγων, πρόκειται για ένα αντικείμενο που κάνει τη θεότητα στην οποία είναι αφιερωμένο αλλά και όποιον το βλέπει να «αγάλλεται».

Οι θεοί αναγνωρίζουν το κάλλος ενός ανθρώπινου σώματος με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο το εκτιμούν και οι θνητοί. Άλλωστε, ο Δίας απήγαγε το Γανυμήδη στον Όλυμπο και τον αναγόρευσε οινοχόο του επειδή ήταν λυγερός και όμορφος, κάτι που αποδεικνύει ότι οι θεοί στο θέμα της ομορφιάς είχαν ακριβώς τις ίδιες προτιμήσεις με τους θνητούς.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε πως  όσον αφορά τον ορισμό του «ωραίου», η λέξη «καλός» ήταν σχεδόν συνώνυμη με τη λέξη «αγαθός». Ότιδήποτε χαρακτηριζόταν «ωραίο» έπρεπε ταυτόχρονα να είναι «καλό» και ευχάριστο. Αυτή η αντίληψη είχε πεδίο εφαρμογής σε ανθρώπινα σώματα, ναούς, αγάλματα αλλά και σε χαρακτήρες, νόμους και πολιτεύματα. Περιλαμβάνονταν επομένως στην έννοια του «ωραίου» και η αντιληπτή μέσω των αισθήσεων ομορφιά και η πνευματική ομορφιά, και η ρεαλιστική και η ιδεατή ομορφιά. Έτσι, το «ωραίο» και η ομορφιά για τους αρχαίους Έλληνες αποτελούσαν κοσμικές αλήθειες. Πίστευαν πως οτιδήποτε είναι όμορφο σε ένα συγκεκριμένο πράγμα είναι όμορφο καις ε οποιοδήποτε άλλο, καθώς και πως ό,τι φαίνεται ωραίο σ’ έναν συγκεκριμένο άνθρωπο θα φαίνεται ωραίο και σε όλους τους άλλους. Με βάση αυτόν το συλλογισμό αναπτύχθηκαν και οι ιδέες της «αρμονίας» και  της «συμμετρίας».

Τέλος, το «ωραίο» ενυπάρχει και στο φυσικό κόσμο και στα προϊόντα της τέχνης, αλλά στον υπέρτατο βαθμό εντοπίζεται στη Φύση. Ακόμη, χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρχαίας Ελληνικής βιοθεωρίας ήταν η πεποίθηση ότι κάθε πράγμα έχει ένα κατάλληλο γι’ αυτό σχήμα και ανάλογα με τη φύση του πράγματος αυτό το σχήμα διαφέρει. Έτσι, η «καταλληλότητα» αποκτά μια ηθική και μια αισθητική διάσταση, που γίνεται φανερή στις θεωρίες για την τέχνη, στην ποίηση και στη ρητορική.

Οι αρχαίοι Έλληνες  φιλόσοφοι έδιναν, λοιπόν, μεγάλη αξία τόσο στην ομορφιά όσο και στην καταλληλότητα, εξυμνούσαν και την καθολική ομορφιά αλλά και τη μεμονωμένη-ατομική καταλληλότητα. Με άλλα λόγια, αναγνώριζαν δύο ειδών έννοιες του «ωραίου», την υπερκοσμική ομορφιά της συμμετρίας και την ατομική ομορφιά της καταλληλότητας…[4]

Πηγές:

[1].«Πάντων χρημάτων μέτρον ἐστίν ἄνθρωπος», Κωνσταντίνος Τσίπρας, Φιλόλογος - Διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας.

[2]Ζακλίν Ντε Ρομιγί «Γιατί η Ελλάδα;»

[3] Απόσπασμα από  άρθρο του Χρήστου Γιανναρά.

[4] Πτυχιακή Εργασία «Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ», ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΕΛΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Α.Π.Θ.

 

Κορωνοϊός, επιστροφή στην φύση, και forest bathing!

 

Και ξαφνικά λόγο Κορωνοϊού όλοι ξεκίνησαν να αθλούνται, με την διαφορά πως για τους περισσότερους, η άθληση γίνεται μόνο για  τον καρπό που κρατά τον καφέ. Ο κωδικός έξι πήρε φωτιά!

Και όμως αυτή η δύσκολη στιγμή,  μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για να ξεκινήσουμε μία συνήθεια η οποία θα μας ωφελήσει και θα μας αλλάξει την ζωή. Κάθε κρίση λένε εξάλλου πως δημιουργεί ευκαιρίες, ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Λένε πως τίποτα καλό δεν δίνεται δωρεάν, και όμως το σύμπαν έδωσε την ευκαιρία στον άνθρωπο (και όχι μόνο), να αναπτύξει  το σώμα την ψυχή και τον πνεύμα του σε ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, το οποίο του παρέχει ότι χρειάζεται για να αναπτυχθεί, και να εξελιχθεί.

Δεν θα αναφερθώ στην οικολογική καταστροφή που προκαλεί ο άνθρωπος στην φύση, και εν τέλει στην ίδια του την φύση, αλλά στο γεγονός πως η φύση ακόμα και σήμερα μπορεί να προσφέρει στον σύγχρονο αστό, μία σωματική, αλλά και ψυχική ευεξία, και όλα αυτά και εντελώς  δωρεάν!.

Ούτε προσωπικοί εκπαιδευτές χρειάζονται, ούτε μηνιαίες συνδρομές, ούτε εξεζητημένα ρούχα. Το μόνο που χρειάζεται είναι διάθεση, χρόνος, και να αφήσετε τα κινητά σπίτι ή στο αυτοκίνητο, ώστε να βιώσετε ενσυνείδητα τα οφέλη από μία βόλτα στην φύση, και πιο συγκεκριμένα στο βουνό , στο δάσος ή την θάλασσα.

Είναι γνωστό μέσα από επιστημονικές έρευνες πως το περπάτημα και μόνο ανάμεσα σε δέντρα είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για την υγεία και την ευημερία μας. Σύμφωνα επιστημονικές έρευνες, μια βόλτα στο δάσος μειώνει την αρτηριακή πίεση, βελτιώνει τους ρυθμούς της καρδιάς και ευεργετεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε ένα πείραμα μάλιστα, όταν κοιτούσαν εικόνες από το δάσος επί 20 λεπτά, οι συμμετέχοντες παρουσίαζαν μείωση της κορτιζόλης, της ορμόνης του άγχους, κατά 13%. Η επαφή με τη φύση συνεπώς, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στο σώμα, στο πνεύμα και στη ψυχολογία μας.

• Ψυχικά, πολλά συμπτώματα της κατάθλιψης και του στρες μπορούν να εξαλειφθούν ή να μετριαστούν από τη επαφή μας με τη φύση.

• Σωματικά μία βόλτα στο δάσος, μία πεζοπορία, αποτελεί μια ήπια μορφή άθλησης που μας ενδυναμώνει, αλλά και μας οδηγεί στην ευεξία. Η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης, της ορμόνης που είναι υπεύθυνη για το αίσθημα της ευφορίας και της καλής διάθεσης.

• Πνευματικά το περπάτημα στην φύση, μπορεί να οξύνει τις αισθήσεις, και να αποτελέσει ιδανικό μέρος  για να αναπτύξουμε τις αισθήσεις μας, να περπατήσουμε ξυπόλητοι στο έδαφος, ώστε να «γειωθούμε», να διαλογιστούμε, να κάνουμε ενεργειακές και αναπνευστικές ασκήσεις, να «συνδεθούμε» με τα δέντρα αγκαλιάζοντας τα αποφορτίζοντας τον εαυτό μας από τις τοξίνες (το γνωστό «shinrin-yoku» - «forest bathing» των Ιαπώνων, που γνωρίζει μεγάλη άνθιση στον Δυτικό κόσμο .

O όρος επινοήθηκε από την ιαπωνική κυβέρνηση το 1982, σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τους Ιάπωνες να ακολουθήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και να μειώσουν τα επίπεδα του άγχος. Το «shinrin-yoku»  σημαίνει αυτό το ήρεμο περπάτημα στο δάσος κατά τη διάρκεια του οποίου συμμετέχουν και ξυπνούν όλες οι αισθήσεις και κάθε κύτταρο του σώματός βυθίζεται στην ουσία του δάσους.

Μία πρακτική η οποία δεν είναι ξένη προς τις πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων καθώς η θρησκεία τους ήταν κατά βάση φυσιολατρική. «Σε όλα υπάρχει εκ φύσεως κάτι το θείο»  (Πάντα γαρ φύσει έχει τι θείον), όπως χαρακτηριστικά υποστήριζε ο Αριστοτέλης Ηθικά Νικομάχεια,1153b,30-32.

Για τους  Στωικούς φιλοσόφους, η ανθρώπινη φύση αποτελούσε τμήμα της παγκόσμιας φύσης, η οποία καθοδηγείται και κυβερνάται από τον συμπαντικό νόμο της Λογικής. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, συγγενεύει όχι μόνο με τα άλλα ζώα αλλά και με τους Θεούς και πέραν του ενστίκτου διαθέτει και ηθική αίσθηση.

Κύριο ζητούμενο του βίου είναι συνεπώς το να ζει κάποιος σύμφωνα με την φύση του, η οποία για τον άνθρωπο, μέσω της λογικότητας του , ωθεί προς την Αρετή, άρα το «κατά Φύσιν ζην» σημαίνει «κατ' Αρετήν ζην».

Η Αρετή είναι το μόνο αγαθό και μόνο από αυτήν εξαρτάται η ευημερία. Όλα τα υπόλοιπα πράγματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, στερούνται αξίας, είναι «αδιάφορα». Σύμφωνα με τον Στωικισμό, καθήκον του ανθρώπου είναι να θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν, το οποίο, ως λογικό και αγαθό, τού μεταφέρει τις ιδιότητες του.

Επιστρέφοντας στον άνθρωπο και στις ανάγκες του σήμερα, η τάση της επανασύνδεσης με την φύση, έχει δημιουργήσει  την συνειδητή βόλτα  στο δάσος («Forest therapy & forest bathing») με όρους «deep walking» (βαθύ περπάτημα), που αφορά, την ενσυνείδητη συμμετοχή του ανθρώπου σε αυτή την δραστηριότητα με ενεργοποιώντας ολιστικά, σώμα, ψυχή και πνεύμα, και αλληλεπιδρώντας με το φυσικό περιβάλλον αναπόσπαστο τμήμα του οποίου αποτελούμε .

Οι  πιο ενσυνείδητες αυτές μορφές πεζοπορίας στο δάσος, έχουν  ως στόχο,  την εσωτερική αναζήτηση, την απλότητα και την «εσωτερική αφύπνιση» (Παρόμοιες πεζοπορίες μπορούν να γίνουν και στην θάλασσα, συνδυάζοντας και την κολύμβηση).

Καταρχάς επιλέξτε το μέρος που θα περπατήσετε. Δεν υπάρχει ένα ιδανικό μέρος για όλους. Μπορεί να είναι η εξοχή που έχετε περάσει ευχάριστα τις διακοπές σας σαν παιδί και είναι γεμάτη αναμνήσεις. Ή ένα τοπίο που σας αρέσει πολύ για τα δέντρα, τη μυρωδιά και την φυσική του ομορφιά του.

Σκοπός είναι να ξεκινούμε νωρίς, να απορροφούμε σωματικά και νοητικά την Ηλιακή ενέργεια με διάφορες ασκήσεις, να περπατήσουμε ή να σταθούμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο  ξυπόλητοι («Γείωση»), καθώς τα  πόδια είναι η επαφή μας με τη Γη και τις ενέργειες που εκπέμπει. Εξαιτίας της αγωγιμότητας των πελμάτων μας, είχε γίνει μια υπόθεση πως ίσως υπάρχει μια ηλεκτρική αλληλεπίδραση ανάμεσα στη γη και το αρνητικό φορτίο του σώματος μας. Αυτή η υπόθεση δοκιμάστηκε αρκετές φορές και τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. Οι ερευνητές βρήκαν πως υπάρχει μια σημαντική σχέση ανάμεσα στο φορτίο του σώματος μας και το έδαφος.

Στην πραγματικότητα, καθορίστηκε πως η γη δρα ως μια φυσική δεξαμενή ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν κάποιος έχει υπερβολικό αρνητικό φορτίο, ή πλεόνασμα ηλεκτρονίων, αυτό το πλεόνασμα θα απορροφηθεί από τη γη. Εάν κάποιος έχει θετικό φορτίο, ή ανεπάρκεια ηλεκτρονίων, τότε η γη θα παράσχει ό, τι χρειάζεται για να επιτύχει ομοιόσταση (ισορροπία). Αυτή είναι όντως μια εκπληκτική ανακάλυψη: το να πατάς στο έδαφος ηλεκτρικώς σε ισορροπεί!  

Στην φύση,  μπορούμε επίσης  να οξύνουμε τις αισθήσεις μας ακούγοντας τους ήχους, το θρόισμα των φύλλων, του νερού, να μυρίσουμε τα αρώματα τη γης,  των δέντρων,  του καθαρού αέρα, να απολαύσουμε  τα χρώματα, το φως του ήλιου μέσα από τα φύλλα, να αγγίξουμε τους κορμούς των δέντρων .

Ο φυσικός κόσμος και τα δέντρα ανέκαθεν ασκούσαν γοητεία και είχαν ιδιαίτερο νόημα για τον άνθρωπο. Τα δέντρα είναι σύμβολα πνευματικότητας και αντιπροσωπεύουν τη σύνδεση της ζωής με τη γη. Αρκεί να τα παρατηρήσουμε: βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, χρειάζονται νερό, ήλιο, αέρα και χώμα για να αναπτυχθούν. Όμως, για επιβιώσουν πρέπει να έχουν γερές, βαθιές ρίζες. Αν όχι, είναι ευάλωτα στις καιρικές συνθήκες, στις θύελλες και στους ανέμους που μπορούν να τα ξεριζώσουν ανά πάσα στιγμή.

Τα δέντρα χρησιμοποιούνται ως μεταφορά για τον άνθρωπο που καλείται να αναγνωρίσει τις ρίζες, τις καταβολές του, τις επιθυμίες της καρδιάς του, ενώ αναζητά τρόπους για να «βγάλει κλαδιά» για να προσφέρει σκιά και καρπούς. Είναι μια δυναμική πρακτική που επιτρέπει να επανασυνδεθούμε με τη ζωή και τη φύση απομακρύνοντας τις αιτίες που μας προκαλούν θλίψη, θυμό, στρες και σύγχυση. Αν μάλιστα συντονιστούμε καλά θα εκπλαγούμε από την ενέργεια που εκπέμπουν τα δέντρα.

Στόχος είναι κάθε κύτταρο του οργανισμού μας να «κάνει μπάνιο», να βυθιστεί στην ουσία του δάσους, και η «γείωση» μας με τα μικρο κύτταρα τους, τα δέντρα. Η συναίσθηση και η φύση συναντιούνται και γίνονται ένα, γείωση και επανασύνδεση!.

Εμπνευσμένο από Βουδιστικές πρακτικές, το «forest bathing» είναι μια πνευματική εμπειρία. Μας εισάγει στη μη καθοδηγούμενη προσοχή και τον διαλογισμό. Ανοίγοντας τις αισθήσεις μας στη φύση, αναπτύσσουμε τη διαίσθησή μας. Βιώνουμε το δέος, το θαύμα και την υπέρβαση. Γινόμαστε πιο δεκτικοί και στοχαστικοί, δίνοντας έτσι χώρο στην αυτογνωσία και την προσωπική μας ανάπτυξη.

H επαφή με τη φύση, η επανασύνδεση μας με τη γη, δίνει δύναμη κι ενέργεια στον άνθρωπο. Ο πλούτος της είναι ευλογία, και οι καρποί της τα δώρα της γης. «Κουβαλάς τη Μητέρα Γη μέσα σου». Δεν είναι έξω από εσένα. Η Μητέρα Γη δεν είναι απλώς το περιβάλλον σου. Συνειδητοποιώντας αυτή τον τρόπο συνύπαρξης, η αληθινή επικοινωνία με τη Γη, που είναι η υψηλότερη μορφή προσευχής, είναι δυνατή.

Ειδικά τα δέντρα είναι σύμβολα πνευματικότητας καθώς αντιπροσωπεύουν τη σύνδεση της ζωής με τη γη. Το δέντρο κάποτε είχε κεντρική θέση στην ιερότητα της ύπαρξης για τον άνθρωπο, όταν δεν είχε ακόμα κοπεί ο ομφάλιος λώρος, ο οποίος τον συνέδεε κατά την αρχαιότητα με τη φύση, για αυτό τον λόγο ένιωθε αναπόσπαστο κομμάτι της.

Συνειδητή περιπλάνηση, αποβολή όλων των αρνητικών σκέψεων. Την περίοδο της  πρώτης κρίσης περιόδου κορωνοϊού μάλιστα, η Ισλανδική Δασική Υπηρεσία παροτρύνει τους κατοίκους της χώρας να βγουν έξω στο δάσος για να αγκαλιάσουν ένα δέντρο και να απολαύσουν όλα τα οφέλη που προσφέρει η επαφή.

Τέλος επιλέξτε το ιδανικό σημείο για εσάς,  ξαπλώστε  κάτω από τα δέντρα, κρύψτε αντικείμενα, ως ένα κυνήγι θησαυρού για τα παιδιά, κάντε πικ νίκ, ή ακόμα καλύτερα κάνετε  γιόγκα ενεργειακές ασκήσεις ή διαλογισμό.

Ο Μάρκος Αυρήλιος («Είς εαυτόν») μας προτρέπει σχετικά:

«Πουθενά ο άνθρωπος δεν καταφεύγει με περισσότερη ηρεμία και αταραξία απ' ό,τι στην ψυχή του, ιδίως όποιος έχει μέσα του στοιχεία τέτοια, που αν εισδύσει σε αυτά βρίσκεται μεμιάς σε γαλήνη. Και με γαλήνη δεν εννοώ άλλο από αρμονία. Να προσφέρεις λοιπόν πάντα στον εαυτό σου την καταφυγή αυτή και να τον ανανεώνεις.... Συχνά να αναλογίζεσαι τον δεσμό που ενώνει τα πάντα μες στον κόσμο και την αμοιβαία τους σχέση. Αυτό να αναλογίζεσαι πάντα: ποια είναι η Φύση του παντός και ποια η δική μου φύση, και πώς σχετίζεται η μια με την άλλη και ποιο μέρος ποιου συνόλου είναι η δική μου. Και πως κανείς δεν σ’ εμποδίζει να κάνεις και να λες ό,τι είναι σύμφωνο με τη Φύση, της οποίας είσαι μέρος.. Nα αναλογίζεσαι τον δεσμό που ενώνει τα πάντα μες στον κόσμο».

Νιώστε για λίγο παιδί που θέλει να μάθει και να ανακαλύψει, ή αρχαίος Έλληνας που έβλεπε παντού τις νύφες τις Νηρηίδες και τους Θεούς μέσα στην φύση. Δεν είναι τυχαίο πως οι πρόγονοι μας πίστευαν πως τα δέντρα ήταν κατοικία νυμφών (Δρυάδες/Αμαδρυάδες) , οι οποίες ζούσαν όσο ζούσαν τα δέντρα, και οι οποίες πραγματοποιούσαν τις ευχές των ανθρώπων. («Απτεσθαι ξύλου», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες. χτύπαγαν το ξύλο του κορμού των δένδρων για να επικαλεστούν την προστασία τους, καθώς οι νύμφες μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τις ευχές των ανθρώπων).

Δεν είναι επίσης τυχαίο πως το δέντρο της ζωής και της γνώσης, είναι ένα σημαντικό αρχετυπικό (κοινό) σύμβολο σε όλους τους πολιτισμούς και θρησκείες. Το δέντρο της ζωής συνδέει τον ουρανό με τη γη. Φέρει, επίσης, τους σπόρους ή τα φρούτα - καρπούς, τα οποία περιέχουν την ουσία της διαβίωσης, αλλά και της πνευματικής ωρίμασης και της γνώσης.

Μια  σημαντική φιλοσοφική τοποθέτηση από το παρελθόν μας λέει, πως μια κοινωνία ωριμάζει, όταν οι άνθρωποι της φυτεύουν δέντρα, στην σκιά των οποίων ξέρουν πως δεν θα καθίσουν ποτέ.

Όσοι έχουν συστηματικά επαφή με τα δέντρα, αγκαλιάζοντας τους κορμούς τους, μπορούν με κατάλληλες τεχνικές να γειώσουν τον εαυτό τους, και να νιώσουν την ενέργεια της φύσης να ρέει στο σώμα τους. Αγκαλιάστε το δέντρο της επιλογής σας, και αφήστε την ενέργεια σας να μεταφερθεί μέσα από τα δάχτυλά σας στο δέντρο, και από εκεί στο έδαφος και δια μέσω των ριζών του, και του εδάφους πάλι πίσω σε εσάς, δημιουργώντας μαζί του έναν συνεχόμενο κύκλο ροής.

Επανασυνδεθείτε με την φύση, και μην ξεχνάτε τέλος τα λόγια του Πλωτίνου:

«Ο κόσμος αυτός είναι ωραίος διότι κάθε Ον δεν είναι μία άψυχη πέτρα αλλά προσφέρει τη φωνή του για να συμβάλει στην αρμονική ενότητα του. Φωνή του κάθε όντος είναι η ζωή του που μπορεί να είναι σύντομη, μέτρια ή ατελής»  Εννεάδα ΙΙΙ.

Κάντε το συνειδητά και ο κόσμος , για εσάς, δεν θα είναι ποτέ ξανά  ο ίδιος..! Και αν όλα αυτά σας φαίνονται πρακτικές «Νew age»,  διαβάστε τους αρχαίους, κάτι ήξεραν περισσότερο...!