Αρχετυπικά σύμβολα και συμβολική αντίληψη.

Για τον Πλωτίνο ή φαντασία,  είναι η γέφυρα μεταξύ διάνοιας και λογικής.  Αναφέρει χαρακτηριστικά, στις Εννεάδες  : «Ο δρόμος προς τη Σοφία και την απελευθέρωση από την ύλη βρίσκεται μέσα στην συμβολική αντίληψη, την ανάπτυξη της ενεργητικής φαντασίας η οποία έχει την ικανότητα να  μεταφράζει τα σύμβολα σε Γνώση». Ακόμα και ο  ορθολογιστής Αριστοτέλης, παραδέχεται πως : «η ψυχή δεν σκέφτεται χωρίς εικόνες».

Σύμφωνα με την Νεοπλατωνική αλλά και Ερμητική συλλογιστική, τα αρχετυπικά σύμβολα (η  τα Πλατωνικά Ιδεώδη) υλοποιούνται σε εικόνες, έτσι ώστε η υλική εικόνα να μας ταξιδεύει ξανά στις ιδέες και την αλληλεπίδραση μεταξύ μικρόκοσμου και μακρόκοσμου.

Ξεκινώντας από την οπτική επαφή με ένα σύμβολο, εάν εντρυφήσουμε επισταμένως  σε αυτό μέσω της συμβολικής αντίληψης, μπορούμε να αντιληφθούμε τόσο την εσωτερική φύση των πραγμάτων και του ανθρώπου, όσο και την μεταξύ τους σχέση, συνεπώς την σχέση μας με το Όλον. Tο σώμα και η ψυχή μιλούν δύο διαφορετικές γλώσσες, ενίοτε αντιφατικές, αλλά και μη κατανοητές η μία της άλλης. Μόνο η εσωτερική αίσθηση μπορεί να ακούσει και να καταλάβει και τις δύο.  

H συμβολική αντίληψη,  ερμηνεύεται βάση ενός ένα τετραπλού ερμηνευτικού σχήματος, που περιλαμβάνει τον κυριολεκτικό/ιστορικό, τον αλληγορικό, τον ηθικό και τέλος, τον διαισθητικό τύπο ερμηνείας ενός συμβόλου αλλά και της πραγματικότητας. Ο τελευταίος τύπος, δηλαδή η αναγωγική αντίληψη, υπαινίσσεται και μια μυητική εμπειρία μέσα από σύνδεση της εξωτερικής αποκάλυψης με μια βαθιά διαισθητική γνώση ...  !

Τα ιερογλυφικά ως το πρώτο είδος γραφής αποτελούσαν  μια θαυμαστή γλώσσα η οποία μετέφερε μία μυστική γνώση σε συμβολική μορφή, και που περιέγαφε τις έννοιες πίσω από τα φυσικά αντικείμενα.  Ακόμα όμως και η ανάπτυξη της γραφής,  η οποία μας οδήγησε στον πολιτισμό, δημιουργήσε την λήθη στην βιωματική γνώση, υποστηρίζει στο τελευταίο τμήμα του Πλατωνικού Φαίδρου [Φαίδρος, 274c - 275b],  ο Πλάτωνας μέσω του Σωκράτη :

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Άκουσα λοιπόν, πως γύρω εκεί στη Ναύκρατιν, στην Αίγυπτο, υπάρχει ένας από τους παλιούς θεούς του τόπου· αυτού είναι και το ιερό πουλί που το λένε Ίβι. Και του ίδιου του θεού το όνομα είναι Θεύθ. Κι αυτός πρώτος βρήκε και τον αριθμό και την αρίθμηση και τη γεωμετρία και την αστρονομία, ακόμα και το παιχνίδι με τους πεσσούς και το παιχνίδι με τους κύβους και ακόμα και τα γράμματα.

Και τον καιρό εκείνο ήτανε βασιλιάς σ' όλη την Αίγυπτο ο Θαμούς κι έμενε στη μεγάλη πόλη του επάνω τόπου, που οι Έλληνες την ονομάζουν Αιγυπτιακές Θήβες, και το θεό τον ονομάζουν Άμμωνα·σ' αυτόν ήλθε ο Θεύθ κι έδειξε τις τέχνες του και είπε, ότι πρέπει να διαδοθούν στους άλλους Αιγύπτιους. Κι ο βασιλιάς ρώτησε, ποια ωφέλεια έχει κανείς από την καθεμιά. Κι ενώ εκείνος τα εξηγούσε, ο βασιλιάς ό,τι νόμιζε πως το έλεγε καλά, ό,τι νόμιζε πως το έλεγε άσχημα, το ένα το έψεγε, το άλλο το επαινούσε.

Πολλά λοιπόν για την κάθε τέχνη χωριστά καλά και κακά λένε πως ο Θαμούς είπε στο Θεύθ, και θα πολυλογούσαμε, αν τα λέγαμε ένα–ένα. Και όταν ήρθανε στα γράμματα: 

«Τούτο δα το μάθημα βασιλιά μου», είπεν ο Θεύθ, «θα κάμη τους Αιγύπτιους πιο σοφούς, και το μνημονικό τους πιο καλό, γιατί για τη μνήμη και για τη σοφία βρέθηκε το φάρμακο».

Ο βασιλιάς όμως είπε: «Πολύτεχνε Θεύθ, άλλος έχει τη δύναμη να γεννάη τις τέχνες, κι άλλος πάλι να κρίνη πόσο θε να βλάψουν και θε να ωφελήσουν εκείνους που μέλλουν να τις μεταχειρισθούν. 

Και συ τώρα, σαν πατέρας των γραμμάτων, από εύνοια είπες το αντίθετο απ' εκείνο που αυτά μπορούν. Γιατί τα γράμματα στις ψυχές εκείνων που θα τα μάθουν, θα φέρουν λησμονιά, μια και αυτοί θα παραμελήσουν τη μνήμη τους, γιατί από εμπιστοσύνη στη γραφή θα φέρνουν τα πράγματα στη μνήμη τους απ' έξω με ξένα σημάδια, όχι από μέσα από τον εαυτό τους τον ίδιο. Ώστε δεν ευρήκες το φάρμακο για τη μνήμη την ίδια, αλλά για το να ξαναφέρνης κάτι στη θύμηση.

Κι από τη σοφία δίνεις στους μαθητές σου μια δόκηση, κι όχι την αλήθεια∙ γιατί έχοντας πολλά ακούσει χωρίς να τα διδαχθούνε,  θάχουν τη γνώμη πως ξέρουνε πολλά, ενώ είναι ανίδεοι στα πιο πολλά και φορτικοί στη συντροφιά τους, και θα έχουν γίνει αντίς σοφοί δοκησίσοφοι.»

Ο Θησέας, ο Κένταυρος Ευρυτίωνας, και η Ιπποδάμεια.

Στην πλατεία Βικτωρίας, υπάρχει ένα γλυπτό ο οποίο απεικονίζει  την μάχη του   Θησέα, του  Κένταυρου Ευρυτίωνα, και της  Ιπποδάμειας. Το γλυπτό κοσμούσε τη πλατεία Συντάγματος  για αρκετά χρόνια μέχρι το 1938, στην συνέχεια μετακινήθηκε στην στη πλατεία Βικτωρίας. Μάλλον κρίθηκε πως ταίριαζε στην κεντρικότερη πλατεία της χώρας... 

Τι και εάν ο Θησέας θεμελίωσε το μεγαλείο των Αθηνών ενώνοντας τους δήμους της Αττικής(για αυτό τον λόγο λέμε «Αι Αθήναι»). Την ανάμνηση αυτή εόρταζαν οι Αθηναίοι στις 16 Εκατομβαιώνος με τα «Συνοίκια» ή «Συνοικέσια».

Το γλυπτό απεικονίζει σύμφωνα με το μύθο, τον ήρωα των Αθηνών Θησέα να σώζει την πανέμορφη Ιπποδάμεια, σύζυγο του βασιλιά των Λαπιθών Πειρίθου, από το μεθυσμένο Κένταυρο Ευρυτίωνα. (*)

Ο Κένταυρος έχει ανασηκωθεί στα πίσω του πόδια, με το αριστερό του χέρι σφίγγει την απελπισμένη Ιπποδάμεια και με το δεξιό κρατάει μία πέτρα, με την οποία προσπαθεί να χτυπήσει το Θησέα. 

Ο Θησέας   προσπαθεί να τον ρίξει, κρατώντας με το αριστερό του χέρι το πόδι του Κενταύρου,  τραβώντας τον ταυτόχρονα με το δεξί χέρι από τα μαλλιά. Το μέγεθος του Κενταύρου αντισταθμίζεται από τη ρώμη του ήρωα Θησέα. Πεσμένη στο έδαφος μία ακόλουθος της Ιπποδάμειας παρακολουθεί ανήμπορη τη σκηνή. 

Το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε στο Βερολίνο το 1906 από το Γερμανό γλύπτη Γιοχάνες Πφουλ (Johannes Pfuhl, 1846 - 1914), από γαλβανισμένο μπρούντζο σε εργοστάσιο της Γερμανίας,  και το 1927 δωρίθηκε στον Δήμο Αθηναίων. Θεωρείται ένα από τα σπάνια έργα, καθώς δεν υπάρχει άλλο αντίστοιχου μεγέθους, κατασκευασμένο με την ίδια μέθοδο (γαλβανισμένος μπρούντζος).

(*) Ο Πειρίθους, Βασιλιάς των Λαπιθών και ετεροθαλής αδερφός των Κενταύρων κάλεσε τον Ευρυτίωνα, έναν Κένταυρο στο γάμο του με την Ιπποδάμεια. Ο Ευρυτίωνας -όπως και οι υπόλοιποι Κένταυροι- φημιζόταν για την ανάρμοστη συμπεριφορά του. Στο γάμο του Πειρίθους, ο Ευρυτίωνας μέθυσε με συνέπεια να παρεκτραπεί και να επιχειρήσει να απαγάγει την όμορφη Ιπποδάμεια.
Οι Λαπίθες εξοργίστηκαν με την ασέβεια που έδειξε ο καλεσμένος στον γάμο του βασιλιά τους. Του έκοψαν τα αυτιά και τη μύτη και τον διέταξαν να φύγει από γλέντι. Όταν οι Κένταυροι πληροφορήθηκαν την πράξη των Λαπιθών, τους επιτέθηκαν. Τα βίαια πλάσματα ρίχτηκαν στην μάχη με πέτρες και κορμούς δέντρων.
Αν και οι Κένταυροι υπερίσχυαν σε δύναμη δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τους Λαπίθες, οι οποίοι είχαν με το μέρος τους ένα ισχυρό όπλο, τον Θησέα. Ο Θησέας ήταν καλεσμένος στον γάμο και αδελφικός φίλος του γαμπρού. Οι Λαπίθες κυνήγησαν και έδιωξαν, όσους Κενταύρους επέζησαν, μακριά από το Πήλιο....

Το αρχέτυπο του Ηρακλή. Συμβολισμός και αναζήτηση - Μυσταγωγία - Μυθαγωγία

Ο Ηρακλής εκπροσωπεί τον μη τελειοποιημένο άνθρωπο, ο οποίος παίρνει στα χέρια του την κατώτερη φύση του, και την υποβάλλει μέσα από τις δοκιμασίες και άθλους, πρόθυμα σε αυτο -πειθαρχία και αυτό- γνωσία, καταστάσεις οι οποίες θα προκαλέσουν τελικά, την ανάδυση της θείας φύσης εντός του. Από ένα ατελές αλλά ένθεο ανθρώπινο ον, το οποίο αρχικά χρησιμοποιεί μόνο την σωματική του δύναμη, σταδιακά αρχίζει να "γνωρίζει" με τη νου και την ψυχή, την επίπονη εργασία που πρέπει ο ήρωας να επιτελέσει ώστε να "πάρει" τους ώμους του, τα δεινά της ανθρωπότητας, κάτι που επιτελεί συμβολικά όταν παίρνει την υδρόγειο στους ώμους του (εικ.) από τον Άτλαντα, ώστε να καταστεί τελικά ένας παγκόσμιος σωτήρας.

------------------------------------------------------ 

εικ. Statue of Hercules in the Italianate village of Portmeirion in Snowdonia, North Wales

Η αρχέγονη Μέδουσα...

Όπως έχω στο παρελθόν εξηγήσει η Μέδουσα συμβολίζει τις φοβίες τα πάθη και το σκοτεινό τμήμα του ασυνείδητου. Εκτός της Αθηνάς η οποία έφερε ως τρόπαιο στο θώρακά της και πάνω στην ασπίδα της το κεφάλι της αρχέγονης και τρομακτικής Μέδουσας, το ίδιο κεφάλι έφεραν ζωγραφισμένο στις ασπίδες τους επίσης , οι περισσότεροι οπλίτες των Ελληνικών πόλεων. Τι υποδεικνύει αυτό; Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν στον αντίπαλο, και την δική τους σκοτεινή φύση. Ο ένας έβλεπε στον άλλο εφόσον έφεραν το ίδιο σύμβολο, την δύναμη του κακού. Ο πόλεμος υποβιβάζει τον άνθρωπο εφόσον ξυπνά τα πιο ζωώδη ένστικτα του. Οι «καλοί» έβλεπαν στους αντιπάλους τους «κακούς» και αντίστροφα. Ετεροκαθοριζόμενοι αντιλαμβανόντουσαν την σκοτεινή τους φύση…

Απόσπασμα από τον κύκλο αποσυμβολισμού της αρχαίας Ελληνικής μυθολογία, Μυσταγωγία - Μυθαγωγία.

Δαίδαλος και Ίκαρος, αποσυμβολισμός

Ο Ίκαρος ήταν γιος του Δαίδαλου και φυλακίστηκαν από τον Βασιλιά Μίνωα στον Λαβύρινθο διότι ο Δαίδαλος ως κατασκευαστής του Λαβύρινθου βοήθησε τη Αριάδνη, και τον Θησέα, στον φόνο του Μινώταυρου, και στην έξοδο από τον λαβύρινθο. 

Ο Δαίδαλος κατασκευάζει δύο ζευγάρια φτερά από πούπουλα και κερί, ένα για τον ίδιο και ένα για τον Ίκαρο. Πριν ξεκινήσει η πτήση ο Δαίδαλος έδωσε οδηγίες στον γιο του Ίκαρο, για την πτήση προειδοποιώντας τον πως αν πλησίαζε πολύ κοντά στο νερό της θάλασσας, η υγρασία θα πότιζε τα πούπουλα που θα βάραιναν και θα έκαναν τα φτερά άχρηστα. Εάν επίσης πετούσε πολύ ψηλά κοντά στον ήλιο, η ψηλή θερμοκρασία θα έλιωνε το κερί και τα φτερά θα καταστρέφονταν.

Ο Ίκαρος συμφώνησε αλλά ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με το πέταγμα που παρασύρθηκε, και το μετέτρεψε σε παιχνίδι αψηφώντας τις οδηγίες του πατέρα του. Ανέβηκε ψηλά στον ουρανό, τόσο ψηλά που ο ήλιος έλιωσε το κερί, τα φτερά του διαλύθηκαν και αυτός έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. 

Ο συμβολισμός είναι απλός αλλά εξαιρετικά σημαίνων. Εν τάχει, όταν ο άνθρωπος γίνεται αλαζόνας τότε εγκλωβίζεται στα σκοτάδια μιας φυλακής την οποία έχει κατασκευάσει ο ίδιος για τον εαυτό του. 

Η πτώση και ο τραγικός θάνατος του Ικάρου, συνέπεια της μέθης του ενθουσιασμού, αλλά και της απερίσκεπτης χρήσης της γνώσης, πιστοποιεί την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, της ψυχής, που είναι δέσμια του υλικού της σώματος. Ξεπερνώντας το μέτρο και θέλοντας να γίνει ο ίδιος Θεός, ξεχνά την θνητή του φύση. Η θεϊκή του φύση δεν είναι μόνο εκεί που την αναζητά στα όρια του Ουρανού, αλλά εγγύτερα από όσο υποψιάζεται. Βρίσκεται κρυμμένη μέσα του, στον δαιδαλώδη λαβύρινθο του νου και της καρδιάς του. Εάν δεν το αντιληφθεί αυτό, και παρόλα αυτά συμπεριφέρεται αλαζονικά μη σεβόμενος τόσο την φύση, όσο και την φύση του, τότε διαπράττει ύβρη και επέρχεται αναπόφευκτα η Νέμεσις. 

Ως επίλογο θα χρησιμοποιήσω ένα σχετικό απόσπασμα από τις Διατριβές του Επίκτητου :

« Έχεις μέσα σου ένα κομμάτι απ' το Θεό. Γιατί λοιπόν αγνοείς αυτή τη συγγένεια; Αν ήταν μπροστά σου ένα άγαλμα του Θεού, δε θα τολμούσες να κάνεις τίποτα απ' όσα κάνεις τώρα. Κι ενώ είναι ο ίδιος ο Θεός παρών μέσα σου και τα βλέπει όλα και τ' ακούει, δε ντρέπεσαι να κάνεις το κακό, μη έχοντας συναίσθηση του τι είναι η φύση σου; Εσύ, που είσαι το κατασκεύασμα αυτού του Δημιουργού, θέλεις να το καταισχύνεις; Κι όμως, ο Θεός όχι μόνο σε κατασκεύασε, αλλά εμπιστεύτηκε και παρέδωσε σε σένα τον εαυτό σου. Κι εσύ δε θα το θυμηθείς αυτό, αλλά θα ντροπιάσεις τη κηδεμονία σου; Αν ο Θεός σού παρέδωσε τον εαυτό σου και είπε: Δεν είχα άλλον, που να τον εμπιστευόμουν περισσότερο από σένα. Φύλαγε μου αυτό τον άνθρωπο, όπως είναι η φύση του: Ταπεινό, πιστό, υψηλόφρονα, ατρόμητο, χωρίς πάθη, ατάραχο. Κι εσύ δε θα Του τον φυλάξεις;»

Και  ο Καζαντζάκης ίσως  συμπλήρωνε: «Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις - το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα 'ναι πολύ αργά.»

Η  γνώση έχει αξία μόνο όταν μοιράζεται και πολλαπλασιάζεται. Το δώρο  που εγώ έχω να προσφέρω για όσους το εκτιμούν,  κρύβει μέσα του την έννοια της ανταπόδοσης. Η έννοια αυτή είναι συνυφασμένη με την εμφανή  στην περίπτωση αναδημοσίευσης ή απλής αντιγραφής του κειμένου του συγγραφέα ή της σελίδας , από την οποία προήρθε το κείμενο, ως ελάχιστο φόρος τιμής στον συγγραφέα. 

Ο Ηράκλειος άθλος του λέοντα τη Νεμέας, αποσυμβολισμός

«Γλίτωσε από την απλοϊκή άνεση του νου που βάνει τάξη κι ελπίζει να υποτάξει τα φαινόμενα. Γλίτωσε από τον τρόμο της καρδίας που ζητάει κι ελπίζει να βρει την ουσία. Νίκησε το στερνό, τον πιο μεγάλο πειρασμό, την ελπίδα.»'
Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική

Ο Ηρακλής  είναι ο  κατεξοχήν  αρχετυπικός ήρωας.  Είναι ο ημίθεος ήρωας, καθώς έχει  πατέρα το Δία, και μητέρα τη θνητή Αλκμήνη. Ο Δίας είναι σύμβολο της πνευματικής του φύσης. Η Αλκμήνη, η γήινη μάνα, υποδηλώνει τις ρίζες του και το σπόρο της μεγάλης περιπέτειας που τον περιμένει, στην πορεία του προς τον Όλυμπο.

Ο Ηρακλής παραμένει από την αρχαιότητα έως σήμερα, ένα διαχρονικό αρχετυπικό πρότυπο, το οποίο διαχρονικά αναζητά  η ψυχή, ώστε να την κινητοποιήσει και να την καλέσει να κάνει τους δικούς της άθλους, που στην ουσία είναι ένας και μοναδικός: να θυμηθούμε ποιοι πραγματικά είμαστε.

Η ζωή του Ηρακλή ξεκινά με την εξόντωση των δύο φιδιών που είχε στείλει η Ήρα για να τον εξοντώσουν. Τα φίδια συμβολίζουν την σοφία, και την διάκριση. Με  την αρχέγονη δύναμη που θα τον διακρίνει ο  Ηρακλής  βρέφος ακόμα καταπνίγει το στοιχείο της σοφίας, προκαθορίζοντας έτσι τη μελλοντική του ατραπό, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία του παρορμητικού στοιχείου πάνω στο νου και την έλλειψη διάκρισης. Στην εφηβεία του ακόμη διαλέγει το δύσβατο μονοπάτι της αρετής, αποδεχόμενος την υπηρεσία που οφείλει να προσφέρει στην ανθρωπότητα. Παντρεύεται τη Μεγάρα και αποκτά τρεις γιους, που συμβολίζουν το τρισυπόστατο της ύπαρξης του.  Η Ήρα(ψυχή) τον τρελαίνει, και ο Ηρακλής  σκοτώνει τη γυναίκα και τα παιδιά του, γεγονός το οποίο συμβολίζει την καταστροφή από τον ίδιο των ανώτερων όψεων που συνδέονται με την Θεϊκή του φύση.  

Για να εξιλεωθεί ο Ηλιακός ήρωας, οφείλει  να εκτελέσει δώδεκα άθλους  τους οποίος του ανάθεσε  ο Ευρυσθέας., ώστε να συνειδητοποιήσει πως σημασία δεν έχει να αποφύγεις τα πάθη σου,  αλλά να κυριαρχήσεις σε αυτά.

Για  να επιτύχει  τους τιτάνιους αυτούς  άθλους, δέχεται την αρωγή των Θεών. Η Αθηνά του δίνει το ένδυμα της σοφίας, ο Ήφαιστος ένα χρυσό θώρακα, σύμβολο προστασίας  που προσφέρει το  πυρ της νόησης, ο Ποσειδώνας του χαρίζει άλογα, ένδειξη της ελεγχόμενης  ά- λογης συναισθηματικής φύσης, ο Ερμής ένα κοφτερό ξίφος, σύμβολο της  νοητικής διάκρισης , ο Απόλλωνας του χαρίζει ένα φωτεινό τόξο, σύμβολο του υψηλού στόχου που θέτει ο αναζητητής στο ξεκίνημα της περιπέτειας.

Παρόλα τα δώρα με τα οποία τον προικίζει η ανώτερη φύση του, ο Ηρακλής ξεκινάει τους άθλους με το ρόπαλο του, την αυθύπαρκτη εσωτερική του φύση. Ο Ηρακλής στέκει μόνος, μέχρι να κερδίσει με την εμπειρία του το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τα όπλα της πνευματικής του ύπαρξης. Οι άθλοι του θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ένας μυητικός  οδηγός αυτογνωσίας, ο οποίος μέσα από  τους άθλους που όφειλε να φέρει εις πέρας, μας δείχνουν  τον δρόμο προς την αποκατάσταση της αληθινής μας ταυτότητας.

Όπως έχω επισημάνει υπάρχει μια στενή σχέση ανάμεσα στους δώδεκα άθλους του Ηρακλή και στα δώδεκα σημεία του ζωδιακού. Στο σημείο του Κριού αντιστοιχεί ο άθλος με τα άλογα του Διομήδη, στον Ταύρο η σύλληψη του Ταύρου της Κρήτης, στους Διδύμους τα μήλα των Εσπερίδων και στον Καρκίνο η Κερυνίτιδα Έλαφος, στο Λέοντα το Λιοντάρι της Νεμέας, στην Παρθένο η Ζώνη της Ιππολύτης και στο Ζυγό ο Ερυμάνθιος Κάπρος, στο Σκορπιό έχουμε τη Λερναία Ύδρα, στον Τοξότη τις Στυμφαλίδες Όρνιθες και στον Αιγόκερω τον Κέρβερο, το φύλακα του 'Aδη. Στον Υδροχόο αποδίδονται οι Σταύλοι του Αυγεία και, τέλος, στους Ιχθείς τα βόδια του Γηρυόνη. 

Στο παρόν μικρό άρθρο θα ασχοληθώ  με τον αποσυμβολισμό του άθλου του λιονταριού της Νεμέας.  Σύμφωνα με τον μύθο, το λιοντάρι της Νεμέας, αρχικά φρουρούσε το παλάτι της θεάς Σελήνης και μία μέρα στο θυμό της το κλώτσησε και το πέταξε στη γη. Το άγριο αυτό λιοντάρι, κατασπάραζε ζώα κι ανθρώπους στη Νεμέα. Ο Ηρακλής το βρήκε στη σπηλιά του, η οποία είχε δύο εξόδους. Έφραξε τη μία,  και του επιτέθηκε από την άλλη, ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει. Λέγεται πως το πολέμησε με τα χέρια, χωρίς τα όπλα του (το τόξο που του έδωσε ο Απόλλωνας, το ξίφος του Ερμή, το πέπλο της Αθηνάς και το ρόπαλο που έφτιαξε ο ίδιος) και κατάφερε να το πνίξει. 

Στην συνέχεια πήρε τη λεοντή και πήγε στον Ευρυσθέα. Από τότε χρησιμοποιεί το δέρμα του ζώου σαν φορεσιά του. Με αυτόν τον τρόπο ο ήρωας υποτάσσει και χρησιμοποιεί τη ζωώδη φύση του. Αυτή η φύση θα τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή μέσα στην ύλη, γιατί, όπως και κάθε άνθρωπος, είναι ενσαρκωμένος και δεν μπορεί να απορρίψει εντελώς τα κατώτερα στρώματα της ύπαρξής του.

Η εξόντωση του λιονταριού της Νεμέας  σε ένα πρώτο επίπεδο συμβολίζει τη νίκη του συνειδητοποιημένου ανθρώπου  ενάντια στα  ζωώδη ένστικτα και πάθη του (λιοντάρι) με τη  δύναμη του νου  (ρόπαλο), συνεπικουρούμενη από την ακλόνητη ψυχική θέληση.

Η σπηλιά έχει δύο εξόδους. Ο συμβολισμός είναι προφανής:  συνειδητό και το υποσυνείδητο.  Το συνειδητό σχετίζεται με την λογική, τη σύγκριση, την ανάλυση, την εκμάθηση, την επιλεκτικότητα και την κατανόηση. Το υποσυνείδητο, υπάρχει κάτω από το επίπεδο της συνειδητής επίγνωσης, είναι είναι η μητέρα του συνειδητού. Το υποσυνείδητο είναι εξαιρετικά ισχυρό και ικανό να επεξεργάζεται πολλές περισσότερες πληροφορίες ταυτόχρονα από ότι το συνειδητό. Ωστόσο, είναι παράλογο, δεν αιτιολογεί, ενώ δεν μπορεί να διακρίνει έννοιες όπως καλό και το κακό, ή θετικό και αρνητικό. 

Η «γλώσσα» που χρησιμοποιείται σε αυτό τον κόσμο είναι τα σύμβολα, τα οποία ανασύρονται και ερμηνεύονται μέσα από τα όνειρα και τα αρχέτυπα.  Το συνειδητό μέρος του εαυτού των περισσότερων ανθρώπων δεν έχει συνειδητοποιήσει ή καλύτερα αγνοεί πλήρως την ύπαρξη της ασυνείδητης πλευράς τους, ούτε έχει επίγνωση των καταστάσεων, της ζωής, της δυναμικής και των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα σ’ αυτή την ψυχική περιοχή. Παρόλα αυτά πρόκειται για κάτι πολύ πραγματικό, υπαρκτό και ζωντανό.

Όταν λοιπόν αναγνωρίζουμε τις σκοτεινές πλευρές της φύσης μας λειτουργούμε με επίγνωση αναγνωρίζοντας  πως η ατομική μοίρα του ανθρώπου πολλές φορές οφείλεται στην επικράτηση μη συνειδητών παραγόντων.  Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, όταν η απάντηση σε ένα πρόβλημα μοιάζει να έρχεται από το πουθενά, όπως και εκείνες στις οποίες ενώ ψάχνουμε μια λέξη τελικά αυτή έρχεται στο μυαλό μας μόνο αφού σταματήσουμε να προσπαθούμε,  ότι η ασυνείδητη σκέψη κρύβεται πίσω από την λύση του προβλήματος. Σε κάθε είδους αποφάσεις δεν έχουμε ποτέ αντίληψη όλων των παραγόντων που μπορούν να τις επηρεάσουν.

Η γνώση τόσο της ύπαρξης, όσο και της γνώσης του τρόπου λειτουργίας αυτού του «αόρατου» και «άυλου» ασυνείδητου εαυτού μας είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι σύμφωνα με τον Φρόυντ, το ασυνείδητο θα μπορούσε να περιγραφεί ως εκείνο το μέρος του νου μας, που μπορεί να γεννήσει πολλές νέες διανοητικές διαδικασίες, οι οποίες εκδηλώνονται στον νου μας,  χωρίς εμείς οι ίδιοι να γνωρίζουμε την ύπαρξή τους! . Μπορεί κανείς να φυλακιστεί σ’ ένα δωμάτιο με ξεκλείδωτη πόρτα, αν τυχόν η πόρτα ανοίγει προς τα μέσα και δεν του περάσει απ’ το μυαλό να τραβήξει αντί να σπρώξει…

Μέχρι να κάνεις το ασυνείδητο συνειδητό, θα κατευθύνει τη ζωή σου και θα το ονομάζεις μοίρα, έλεγε ο Γιουνγκ.  Στον άθλο του λιονταριού της Νεμέας, το οποίο αντιστοιχεί στο ζώδιο του Λέοντα και στο σημείο της καρδιάς, ο Ηρακλής θα μάθει να χρησιμοποιεί την καρδιά και το νου με πλήρη επίγνωση, ώστε η προστασία που του προσφέρει το τρόπαιο του η Λεοντή, να τον συντρόφευε έως το τέλος των άθλων του.

Ο Ηρακλής   έως ότου καταφέρει να λειτουργεί με πλήρη επίγνωση θα ταλαιπωρείται, έως ότου διέλθει από τον κύκλο των δοκιμασιών και  εξιλεωθεί, ώστε στο τέλος  αποθεωθεί στον Όλυμπο..!

Στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο "Συμβολισμός και αναζήτηση", συλλογικό, εκδόσεις Ιάμβλιχος, 1993.