Η Αθηνά, και η γλαύκα (ο ψίθυρος της Αθηνάς) ...

Η πλάση ολόκληρη είχε σκοτεινιάσει από την οργή του Δία. Βροντές και κεραυνοί έσκιζαν τους Ουρανούς, καθώς ο βασιλιάς των Θεών ο παντοδύναμος Δίας, υπέφερε από ανυπόφορους πονοκεφάλους. Είχε καταπιεί την θεά Μήτιδα, θεά της σοφίας, καθώς σύμφωνα με έναν χρησμό, η Μήτις θα γεννούσε πρώτα μια κόρη και έπειτα έναν γιο, που θα καταλάμβανε την εξουσία του Δία, ώστε να κυβερνά θεούς και ανθρώπους. Ο Δίας φοβούμενος μην του κάνουν ότι αυτός έκανε στον πατέρα του Κρόνο, κατάπιε τη Μήτιδα, ενώ αυτή κυοφορούσε την Αθηνά. Από τότε ο Δίας κατέκτησε την σοφία όλου του κόσμου, των φανερών αλλά και των «αθέατων πραγμάτων», ακόμα και για τους Θεούς... Αλλά για μία τέτοια γνώση, υπάρχει ένα βαρύ τίμημα. Πάντα υπάρχει ένα τίμημα. Από την πολύ σοφία, αλλά και ευθύνη μίας τέτοιας γνώσης, το κεφάλι του Θεού ήταν μόνιμα έτοιμο να εκραγεί από τους πόνους. Οι πόνοι ήταν παρόμοιοι με τους πόνους του τοκετού, και καθόλου τυχαία...! Με την μόνη διαφορά, πως οι πόνοι αυτοί δεν είχαν τελειωμό. 

Σε απόγνωση από την αναπάντεχη μοίρα που του φύλαγε η ανάγκη, ο όχι και τόσο παντοδύναμος Δίας όπως με έκπληξη διαπίστωσε, έστειλε τον αγγελιοφόρο των θεών Ερμή, να καλέσει τον κουτσό και κακομούτσουνο γιο του Ήφαιστο, θεό της φωτιάς της μεταλλουργίας και μέγα τεχνίτη και εφευρέτη, να έρθει από την Λήμνο στον Όλυμπο, ώστε να δώσει λύση στο πρόβλημα του. Ο Ήφαιστος χολωμένος από την συμπεριφορά του πατέρα του, ο οποίος τον είχε πετάξει από τον Όλυμπο, στην Λήμνο, με αποτέλεσμα αυτός να κουτσαθεί, επειδή είχε πάρει το μέρος της μητέρας του Ήρας σε ένα από τους συχνούς τσακωμούς του Θεϊκού ζευγαριού, αρνήθηκε πεισματικά στην αρχή, να ανέβει στον Όλυμπο. Στην Λήμνο εξάλλου περνούσε υπέροχα. Ήταν ο μοναδικός θεός που ζούσε στην γη, και το απολάμβανε, για αυτό τον λόγο, και έκανε πολλά δώρα στους κατοίκους της Λήμνου.

Έξαλλος ο Δίας, απείλησε να αφανίσει την Λήμνο από τον χάρτη, και να ξαναπετάξει το Ήφαιστο στην Αίτνα αυτή την φορά, ένα μέρος όπου δεν μπορούσαν να ζήσουν άνθρωποι, ένα μέρος σκέτη κόλαση.. 

Ο Ήφαιστος αναγκάστηκε να ανέβει στον Όλυμπο. Βρήκε τον πατέρα του, όχι στον ολόλαμπρο θρόνο του, αλλά στο κρεβάτι του, να χτυπιέται από τους πόνους, βαρυγκωμώντας.

- Πατέρα και βασιλιά των θεών σε χαιρετώ. Έλαβα το μήνυμα σου από τον γοργοπόδαρο Ερμή, και ήρθα αμέσως να σε δώ, είπε ο Ήφαιστος στον Δία (ρίχνοντας «μπινελίκια» από μέσα του).

- Κόψε τις «μαλαγανιές», κουτσάλογο, και κάνε κάτι να σωθώ από τους πονοκεφάλους, κραύγασε ο Δίας..!! Τι τις θέλω τις γυναίκες, ορίστε σε τι μπελάδες μπήκα, για λίγη χαρά, πολλά βάσανα, παραδέχθηκε.

- Ο Ήφαιστος, χαμογέλασε σαρδόνια. Ήρθε η ώρα να τον εκδικηθώ τον σαρδανάπαλο παλιόγερο σκέφθηκε. Παντοδύναμε Δία, δεν μπορώ να κάνω κάτι για τον πονοκέφαλο σου. Καμία κατασκευή μου δεν μπορεί να απαλύνει το μαρτύριο σου..

- Πλάκα μου κάνεις γιόκα; Είμαστε Θεοί, κάνουμε ότι θέλουμε. Χτύπα μου μία με την σφύρα σου στο κεφάλι μου, να βρεί διέξοδο η σοφία που συσσωρεύτηκε μέσα μου, βαρύ το τίμημα, ακόμα και για τον βασιλιά των Θεών, δεν το αντέχω, μα την αλήθεια.

- Όχι πατέρα δεν μπορώ να το κάνω, αναφώνησε ο Ήφαιστος (αν και πολύ το ήθελε).

- Κάντο τώρα, ούρλιαξε ο Δίας. Σκοτείνιασε ο τόπος. Αστραπές και βροντές γέμισαν το σύμπαν. Σκιάχτηκε ο Ήφαιστος, δίνει μία με την σφύρα, στο κεφάλι του πατέρα του, το ανοίγει στα δύο, και από μέσα πετάγεται αμέσως μία πανέμορφη Θεά, αρματωμένη κουνώντας απειλητικά το δόρυ της. Η θεά Αθηνά η θεά της σοφίας. Ο Δίας ανακουφίστηκε αμέσως, ενώ ο Ήφαιστος επέστρεψε και αυτός ανακουφισμένος στην ησυχία της, ανεμόεσσας Λήμνου.

Η Αθηνά, κληρονόμησε την σοφία της Μήτιδας, αλλά και την δύναμη του πατέρα της. Γνώριζε όλες τις τέχνες, θεά της σοφίας, των τεχνών και των γραμμάτων, της έμπνευσης, της ενδοσκόπησης και της αυτογνωσίας, αλλά και θεά του πολέμου. Όχι όμως του παρορμητικού ηρωικού πολέμου, ο οποίος ανήκει στην δικαιοδοσία του πολεμοχαρούς Άρη, αλλά της στρατηγικής και του σχεδιασμού. Η θεά γεννήθηκε πάνοπλη αλληγορώντας πως η νόηση και η σοφία είναι το μεγαλύτερο όπλο των ανθρώπων, μετά το δώρο του Προμηθέα στην ανθρωπότητα. Με το που ξεπετάχτηκε η Αθηνά από το κεφάλι του Δία, ένοιωσε κάτι να γραπώνεται ξαφνικά στον ώμο της. Κοίταξε ξαφνιασμένη, και βλέπει μία κουκουβάγια να την κοιτά με τα μεγάλα της μάτια. 

- Εσύ θα γίνεις το σύμβολο της σοφίας, ψιθύρισε η Αθηνά στην γλαύκα. Όπως εσύ μπορείς και γυρίζεις το κεφάλι προς όλες τις κατευθύνσεις ώστε να βλέπεις παντού ακόμα και στο σκοτάδι, έτσι και αυτός που θα χρησιμοποιεί τις αρετές που εγώ εκπροσωπώ, θα μπορεί να βλέπει, να σχεδιάζει και να προβλέπει, όχι μόνο το παρόν, αλλά το παρελθόν, και το μέλλον. Όπως εσύ πετάς μόνο το βράδυ μακριά από τον θόρυβο της ημέρας, όσοι ζητούν να ανασηκωθούν τα πέπλα των δώρων της σοφίας μου, θα πρέπει να καταλάβουν πως αυτό πρέπει να γίνει σε μέρος ήσυχο, με τα βλέφαρα κλειστά, ώστε να μπορέσουν να «ανοίξουν τα μάτια της ψυχής», για να δουν την αθέατη πλευρά των πραγμάτων. Και που υπάρχει πιο ήσυχο μέρος από το εσωτερικό του ανθρώπου; Όσοι καταφέρουν να κοιτάξουν προς τα «μέσα», δεν θα μείνουν ποτέ ξανά «απ΄ έξω». Αν ο άνθρωπος καταφέρει και βρει την ευτυχία, αν βάλει τάξη στον εαυτό του, τότε θα βάλει τάξη και στον κόσμο γύρω του. Για αυτό, και στην πόλη που θα προστατεύω αργότερα, θα βρίσκεσαι παντού, και θα σε τιμούν οι κάτοικοι της, ώστε όλοι να θυμούνται πως ο νους είναι ο μέγας «μεγαποιητής», και πως στο νου δεν υπάρχει σκότος, αλλά μόνο η αμάθεια. Ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται μες στο μυαλό του ανθρώπου. Για αυτό τον λόγο θα πρέπει ο άνθρωπος να μάθει να βλέπει τα πράγματα «φωτισμένα» σωστά. Θα πρέπει να γνωρίζει πως πίσω από κάθε συμπαντικό νόμο, κρύβεται η αρμονία ή ανάγκη, ο σκοπός, και πως το χαλινάρι της ψυχής για τον άνθρωπο είναι ο νους. Αν οι άνθρωποι ακούσουν τον λόγο μου και σε τιμήσουν ανάλογα, τότε η φιλοσοφία, οι τέχνες και η προστασία μου, θα είναι συμπαραστάτης τους. Όταν υπάρχουν ικανοί στρατηγοί στο πεδίο της μάχης, θα πετάς από πάνω τους, και αυτοί θα κερδίζουν τις μάχες. Φύγε τώρα καλή μου γλαύκα συναντήσεις το πεπρωμένο σου...!

Και η γλαύκα πέταξε για την πόλη,  που αργότερα ονομάστηκε Αθήνα...!

Μυσταγωγία - Μυθαγωγία

"Μυσταγωγία και Μυθαγωγία"

Στις δράσεις της «Μυσταγωγίας και Μυθαγωγίας», επιχειρούμε ανάμεσα στα άλλα, μία διαφορετική ανάγνωση της ιστορίας του παρελθόντος υπό το πρίσμα της μυθολογίας. Για αυτό τον λόγο προσεγγίζουμε την μυθολογία, όχι ως ένα σύνολο ευφάνταστων ανούσιων και παράλογων αφηγημάτων μυθοπλασίας, αλλά ως μία «αλληγορική» κωδικοποίηση του παρελθόντος. Ο Πλούταρχος μας αποκαλύπτει σχετικά :

«Οι μύθοι είναι ένα σπασμένο κάτοπτρο της αλήθειας, όπως το Ουράνιο τόξο είναι η αντανάκλαση του Φώτος του Ήλιου, του οποίου οι ακτίνες διαθλώνται εντός των νεφών. Από τον σπασμένο όμως καθρέπτη, είναι δυνατόν να συγκεντρώσουμε τα θραύσματα, και να ανασυνθέσουμε την αρχική εικόνα…».

Αρκεί κάποιος να κατέχει τις κλείδες αποσυμβολισμού, ώστε να του αποκαλυφθεί, μία «άλλη» ιστορικά και μεταφυσικά πραγματικότητα, πίσω από το πέπλο της φαντασίας και του συλλογικού ασυνείδητου. Ο Carl Jung ορίζει το «Συλλογικό ασυνείδητο» ως την περιοχή της ψυχής που είναι άπειρα αρχαιότερη από την προσωπική ζωή του ατόμου.

Το συλλογικό ασυνείδητο, θα μπορούσαμε να το ορίσουμε με σύγχρονους όρους, ως μια «βάση δεδομένων», η οποία χρειάστηκε αιώνες για να συγκροτηθεί και συνοδεύει την ανθρώπινη ύπαρξη. Στο συλλογικό ασυνείδητο έχουν αποκρυσταλλωθεί πανανθρώπινα και διαχρονικά πρότυπα ψυχονοητικής συμπεριφοράς τα οποία ονομάζονται «αρχέτυπα». Τα αρχέτυπα οποία αφορούν την κοινή πνευματική κληρονομιά της ανθρωπότητας και χρησιμοποιούν ως όχημα τα σύμβολα, καθώς η δύναμη της εικόνας και των συμβόλων είναι ισχυρότερη του λόγου. Ο όρος αρχέτυπο σημαίνει αρχικός τύπος, ό,τι δηλαδή θα χρησιμεύσει ως υπόδειγμα, πρότυπο, μοντέλο.

Το σύμβολο είναι «η τέχνη του σκέπτεσθαι με εικόνες». Μέσα από ένα μεγάλο αριθμό συμβόλων με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή, υπάρχει μία σχετικά μικρή, αλλά ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία που παίζει καθοριστικό ρόλο στην ζωή της ανθρωπότητας, όπως ο κύκλος, ο ζωδιακός, το σπήλαιο, το δέντρο της ζωής, ο θυσιασμένος θεός, οι δύο στήλες , η Παρθένα, ο αμνός, το φεγγάρι, ο ήλιος, το ξίφος, το κέρας, το φίδι, ο δράκος, το περιστέρι κ.λ.π.

Η λέξη σύμβολο βγαίνει από το συμβάλω, βάζω μαζί, σε αντίθεση με το διαβάλω. Συμβάλω, βάζω μαζί, τις επιμέρους προσωπικές εμπειρίες του καθενός έτσι ώστε να μπορούμε να συντονιζόμαστε, να συνεννοούμαστε να νοούμε το ίδιο πράγμα. Τα σύμβολα είναι για το πνεύμα ότι τα εργαλεία για τα χέρια, μεγιστοποιούν τις δυνατότητες αντίληψης.

Στον σύγχρονο κόσμο όπου επικρατεί ο ορθολογισμός δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθεί η μυθολογία με λογικούς όρους. Η μυθολογία δεν εκλογικεύεται, ερμηνεύεται όμως χρησιμοποιώντας μεθόδους τις οποίες μας άφησαν παρακαταθήκη ο Πλάτωνας, οι Στωικοί, οι Νέο Πλατωνικοί, αλλά και πιο σύγχρονοι ερευνητές, όπως ο Carl Jung και ο Joseph Campell. (*)

Για τον Jung, η ικανότητα της ορθής ανάγνωσης των συμβολικών εκπορεύσεων του ασυνείδητου απαιτεί, εκτός από τη γνώση των μυθολογικών μοτίβων, μια κατανόηση της διφορούμενης φύσης των συμβόλων και τη δυνατότητα να ερμηνευθούν ως αντισταθμιστικοί παράγοντες του «εγώ».

Μυθολογικά θέματα, σύμβολα ριζωμένα στην παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας ή ψυχικές αντιδράσεις εξαιρετικής σφοδρότητας, υποδεικνύουν τη συμμετοχή βαθύτερων ψυχικών στρωμάτων, και εκδηλώνονται συνήθως στο υλικό που παρέχουν τα όνειρα, οι φαντασιώσεις και τα οράματα, υπερβαίνοντας την προσωπική σφαίρα και εμπλέκοντας τα περιεχόμενα του συλλογικού ασυνείδητου.

Αυτά τα κεντρικά θέματα και σύμβολα, ασκούν σύμφωνα με την άποψη του Carl Jung καθοριστική επιρροή στην ψυχική ζωή ως σύνολο, ελέγχοντας τον ανθρώπινο κύκλο ζωής. Καθώς ωριμάζουμε ως υπάρξεις τα αρχέτυπα ξεδιπλώνονται μέσω μιας προγραμματισμένης ακολουθίας, την οποία ο Carl Jung αποκάλεσε στάδια της ζωής. Κάθε στάδιο της ζωής εκπροσωπείται από ένα νέο σύνολο αρχετυπικών εικόνων που αναζητούν την εκπλήρωσή τους στη δράση.

Στα στάδια περιλαμβάνεται η παιδική ηλικία, η ερωτοτροπία, ο γάμος, óπως και η προετοιμασία για το θάνατο. Η προέλευση της έννοιας αρχέτυπο φθάνει χρονολογικά πίσω ως τον Πλάτωνα. Ο ίδιος ο Jung, σύγκρινε τα αρχέτυπα με τις Πλατωνικές ιδέες. Οι ιδέες του Πλάτωνα ήταν αιώνιες, διανοητικές μορφές που αποτυπώνονταν στην ψυχή πριν να γεννηθεί στον κόσμο. Ήταν συλλογικές, υπό την έννοια ότι ενσωμάτωσαν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά ενός πράγματος, παρά τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητές του. Για αυτό τον λόγο ο Jung υποστήριζε πως :

«Ο μύθος είναι μια ζωντανή διδασκαλία για την ανθρωπότητα από την αυγή της ύπαρξής της και εμπεριέχει όλη τη βιωμένη της εμπειρία».

Στην μυθολογία λοιπόν, βρίσκονται οι απαρχές της φιλοσοφικής και όχι μόνο, σκέψης. Θα μπορούσαμε να πούμε πως στους μύθους και τα παραμύθια, η ψυχή διηγείται την ιστορία της. Η επαφή μας με τον μύθο, είναι η επαφή με την υπέρ-συνείδηση, την συλλογική μνήμη. Αντιστοίχως τα παραμύθια σύμφωνα με τον Carl Jung, ήταν μέρος και απόδειξη του «συλλογικού ασυνείδητου», τις αρχετυπικές δηλ, ιδέες που έχουν αποτυπωθεί από γενιά σε γενιά, και τις οποίες κουβαλάμε όλοι μέσα μας, ανεξάρτητα από την κοινωνία στην οποία ερχόμαστε. Όπως χαρακτηριστικά υποστήριζε:

« Η αξία τους είναι αναμφισβήτητα παιδευτική και διδακτική».

Ιδέες όπως η τροφοδότης μητέρα-φύση, ο κύκλος της ζωής, το σκοτεινό και μαύρο άγνωστο ή το νερό ως έκφραση αναγέννησης, είναι μονάχα μερικές από τις κοινές αρχετυπικές ιδέες που υπάρχουν στις ιστορίες όλων των πολιτισμών.

Εμείς ως Έλληνες, είμαστε ευτυχείς, καθώς οι πρόγονοι μας, μας κληροδότησαν ίσως την πλουσιότερη, και σημαντικότερη μυθολογική παρακαταθήκη του δυτικού πολιτισμού. Εάν κάποιος ασχοληθεί με αγάπη με την αρχαία Ελληνική μυθολογία, τότε τα αρχετυπικά μηνύματα που αυτή εντός της «κυοφορεί», μπορούν να γονιμοποιήσουν συνειδητά, και ασυνείδητα πρότυπα συμπεριφοράς, που αν και δεν αποτελούν σήμερα τα κυρίαρχα, είναι όμως ικανά να ενεργοποιήσουν τον δρόμο της ψυχής και του νου, σε ένα ταξίδι που οδηγεί στην Ιθάκη. Μία Ιθάκη η οποία συμβολίζει μία χώρα όπου αποθεώνονται πανανθρώπινες άυλες αξίες, πρότυπα ηρωισμού, αρετής και ανθρωπισμού, στην πιο αυθεντική μορφή τους.

Ας ανιχνεύσουμε όμως σύμφωνα με τις πηγές τις απαρχές της αλληγορικές ερμηνείας. Σύμφωνα με τον Πορφύριο, πρώτος ο ραψωδός Θεαγένης από το Ρήγιο της κάτω Ιταλίας στο τέλος του 6ου αιώνα, παράλληλα με τα συνήθη σχόλια στον Όμηρο, ασχολήθηκε και με την αλληγορική ερμηνεία, η όποια, θα πρέπει να αφορούσε τόσο την παρουσίαση των Θεών, όσο και μεμονωμένες μυθολογικές αφηγήσεις.

Επίσης υπάρχουν μαρτυρίες για έναν μαθητή από την σχολή του Αναξαγόρα, τον 5ο π.χ αι., τον Μητρόδωρο τον Λαμψακηνό, ο οποίος εξήγησε κάποια αμφιλεγόμενα χωρία των Ομηρικών επών, με τρόπο παρόμοιο με αυτόν του Θεαγένη, δηλαδή είτε ως φυσικά φαινόμενα είτε ως ηθικά διδάγματα, χρησιμοποιώντας τις κοσμολογικές αρχές του Αναξαγόρα. Από πολλούς άλλους πρώιμους εξηγητές του Ομήρου, όπως ο Διογένης από την Απολλωνία ο Δημόκριτος ή ο Πρόδικος, γνωρίζουμε σήμερα μόνο τα ονόματα τους, με την βοήθεια μεταγενεστέρων και εν μέρει αβέβαιων μαρτυριών μπορούμε να έχουμε μόνο μία ασαφή εικόνα της δικής τους αλληγορικής ερμηνείας.

Σε κάθε περίπτωση ακολουθώντας την αλληγορική ατραπό που ξεκινάει με τον Πλάτωνα, και φτάνει έως τους Νεοπλατωνικούς για τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως οι μύθοι είναι ένας οδηγός συμβολισμού, μυσταγωγίας και μυθαγωγίας. Σε αυτά τα πλαίσια εντάσσονται και μέρος των δράσεων της «Μυσταγωγίας και Μυθαγωγίας».

Ας αφήσουμε όμως τους αρχαίους να μας αποκαλύψουν οι ίδιοι την σπουδαιότητα, την αλληγορική διάσταση, αλλά και τον λόγο απόκρυψης των αρχετυπικών μηνυμάτων των μυθολογικών αναφορών. Σύμφωνα με τον Πλωτίνο τα σύμβολα, συχνά μετατρέπονται σε αντικείμενα άσκησης διαλογισμού, των οποίων το νόημα μπορεί να «αποκαλυφθεί», μόνο μέσω της εντατικής διαδικασίας συγκέντρωσης, και αυτοστοχασμού. Το νόημα τους μπορεί να αποκαλυφθεί, μέσω τη διεύρυνσης του ίδιου μας του εαυτού. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Η ακριβής γνώση οποιουδήποτε πράγματος ισοδυναμεί με τη γνώση του εαυτού μας..Όταν ο άνθρωπος στρέφεται προς τον εσωτερικό του εαυτό, τότε δια μέσου του εαυτού επέρχεται η ενόραση.» Και καταλήγει : «Ο δρόμος προς τη Σοφία και την απελευθέρωση από την ύλη βρίσκεται μέσα στην συμβολική αντίληψη – την ανάπτυξη της ενεργητικής φαντασίας που «μεταφράζει» τα σύμβολα σε Γνώση.Η εστίαση της προσοχής, η συγκέντρωση, ο έλεγχος των σκέψεων, καθώς και η απορρόφηση στο αντικείμενο εν τη παρουσία του οποίου τελεί ο νους, όλα αυτά βρίσκονται σε επίπεδο εξάσκησης σε αυτό το στάδιο»..

Ο μαθητής του Πορφύριος, ορίζει την άσκηση αυτή, ως μία σταδιακή διαδικασία εσωτερικής μεταμόρφωσης, κατά την οποία η δύναμη της επίγνωσης προσδιορίζεται, εξαγνίζεται και εστιάζεται, έτσι ώστε να καλλιεργηθεί η σοφία που ενυπάρχει σε αυτή….! Ο Πρόκλος αναφέρει :

«Οι άνθρωποι της εποχής μας κατεξοχήν συνηθίζουν να επικρίνουν τους Παλαιούς Μύθους ότι ευθύνονται, υποτίθεται, για τη μεγάλη, αφ’ ενός, θρασύτητα στις περί Θεών δοξασίες και, αφ’ ετέρου, για τις πολλές, άτοπες και πλημμελείς φανταστικές εικόνες, και ότι δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να οδηγούν τους πολλούς ανθρώπους στη τωρινή φοβερή και ανώμαλη καταπάτηση των ιερών θεσμών.
Από πλευρά μας δεν θα χρειαστούμε πολλά λόγια για να απαντήσουμε σε αυτούς που ενοχοποιούν την παραδοχή των Μύθων για την αδιαφορία προς το Θείο∙ πρώτον, ότι εκείνοι που παραμέλησαν τη θεραπεία (=λατρεία) των κρειττόνων (=ανωτέρων) από εμάς λόγω των φαινομενικών πλασμάτων των Μύθων, αγνοώντας και το σκοπό της μυθοποιίας και τη δύναμή της, συνέβη να σωριαστούν στην αλόγιστη και Γιγαντική ανοσιότητα.
Διότι, αν οι μύθοι προέταξαν το φανερό τους περιεχόμενο στο σύνολό του αντί για την αλήθεια που είναι εγκαθιδρυμένη στην απόρρητη περιοχή και χρησιμοποιούν για τα αφανή και άγνωστα στους πολλούς διανοήματα [και το κατεξοχήν ιδιαίτερο αγαθό τους είναι το ότι δεν αποκαλύπτουν κανένα στοιχείο της Αλήθειας στου βέβηλους, αλλά φανερώνουν μόνο κάποια ίχνη της όλης Μυσταγωγίας τους σε εκείνους που από της φύση τους έχουν την ικανότητα να περιδιαβούν την απροσπέλαστη για πολλούς θεωρία (=θέαση)], και αν οι άλλοι, αντί να αναζητούν την Αλήθεια που βρίσκεται κρυμμένη μέσα στους Μύθους, ασχολούνται μόνο με την εξωτερική προσχηματική μορφή των μυθικών πλασμάτων και, αντί για την κάθαρση του νου, ακολουθούν τις φανταστικές και μορφοποιητικές εικόνες, τότε ποιο τέχνασμα μπορεί να βρεθεί ώστε να κατηγορηθούν οι Μύθοι για κάποια δική τους παρανομία και όχι εκείνοι που κάνουν κακή χρήση των Μύθων για τη δική τους αδιαφορία;
Έπειτα, μπορούμε να απαντήσουμε ότι βλέπουμε πως οι πολλοί βλάπτονται και από όλα τα άλλα, όσα φαίνονται εξαιρετικά σεμνά και τίμια, εγκαθιδρυμένα στους Θεούς και δημιουργημένα από Εκείνους, χωρίς όμως για το λόγο αυτό να μεμφόμαστε τη γένεση εκείνων αλλά τη ανόητη έξη της ψυχής που έχουν τούτοι. Πράγματι, ποιος δεν θα συμφωνούσε ότι τα Μυστήρια και οι Τελετές ανυψώνουν τις ψυχές από την ένυλη και θνητή ζωή και τις συνάπτουν με τους Θεούς, ότι αφανίζουν όλη την ταραχή της αλογίας με τις νοερές ελλάμψεις τους, και ότι με το Φως των Θεών απομακρύνουν τον αόριστο και σκοτεινό χαρακτήρα των τελούμενων;…… Εξάλλου το ότι οι μύθοι επιδρούν και στους πολλούς το δείχνουν οι τελετές. Αυτές πράγματι, χρησιμοποιώντας τους μύθους, με σκοπό να κλείσουν μέσα τους την απόρρητη αλήθεια σχετικά με τους θεούς, αποβαίνουν για τις ψυχές αιτίες της ταύτισης αισθημάτων με τα δρώμενα κατά τρόπο άγνωστο σε εμάς και θεϊκό. Έτσι άλλοι από αυτούς που μετέχουν στις ιερές τελετές καταπλήσσονται κυριευμένοι από το θεϊκό δέος , ενώ άλλοι που προσαρμόζουν την διάθεση τους προς τα ιερά σύμβολα και εξέρχονται από τον εαυτό τους, τοποθετούνται στην περιοχή των θεών και ευφορούνται από το πνεύμα τους. Και σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα αυτών γένη, που είναι ανώτερα από εμάς, βάσει της εναρμόνισης και οικειότητας τους προς τα τέτοιου είδους σύμβολα, μας υψώνουν δια της συμπαθείας μέσω αυτών στους θεούς»,  και αλλού :

…«Αυτοί που μιλούν για τα θεϊκά πράγματα μέσω ενδείξεων (δι᾽ ἐνδείξεως) μιλούν είτε συμβολικά και μυθικά, είτε μέσω εικόνων, ενώ από όσους φανερώνουν τις σκέψεις τους χωρίς προκάλυμμα (ἀπαρακαλύπτως) , άλλοι εκφράζονται επιστημονικά (κατ᾽ ἐπιστήμην) και άλλοι σύμφωνα με την έμπνευση που στέλνουν οι θεοί (κατὰ τὴν ἐκ θεῶν ἐπίνοιαν).
Ο πρώτος τρόπος, αυτός που προτίθεται να ανακοινώσει τα θεία μέσω συμβόλων), ανήκει στον Ορφέα και είναι γενικότερα ταιριαστός σε αυτούς που γράφουν τους μύθους των θεών, ενώ ο τρόπος των εικόνων ανήκει στον Πυθαγόρα γιατί και τα μαθηματικά οι πυθαγόρειοι τα ανακάλυψαν για να τους υπενθυμίζουν τα θεία και προσπαθούσαν μέσω αυτών ως εικόνων να μεταβαίνουν σ’ εκείνα. […]
Από την άλλη μεριά, ο ένθεος τρόπος (ἐνθεαστικῶς), που εκφαίνει την ίδια την αλήθεια των θεών αυτή καθ᾽ εαυτή, εμφανίζεται κατ᾽ εξοχήν στους πιο τέλειους θεουργούς (παρὰ τοῖς ἀκροτάτοις τῶν τελεστῶν) – γιατί αυτοί δεν θεωρούν σωστό να παρουσιάζουν στους μαθητές τους τις θεϊκές τάξεις ή τις ιδιότητες των θεών μέσω κάποιων παραπετασμάτων (διὰ δή τινων παραπετασμάτων) αλλά εξαγγέλλουν τόσο τις δυνάμεις όσο και τις σειρές των θεών εμπνεόμενοι από τους ίδιους τους θεούς.Ο τρόπος, τέλος, ο επιστημονικός (κατ᾽ ἐπιστήμην) βρίσκει το αποκορύφωμά του στη φιλοσοφία του Πλάτωνα».

Ο Σαλλούστιος εξηγεί για ποιο λόγο οι Μύθοι είναι Θεϊκοί :

«..Ότι οι μύθοι είναι θεϊκοί φαίνεται από εκείνους που τους χρησιμοποίησαν. Τους μύθους χρησιμοποίησαν θεόληπτοι ποιητές, οι καλύτεροι των φιλοσόφων, όσοι θέσπισαν μυστήρια και οι ίδιοι οι Θεοί στους χρησμούς. Το γιατί όμως οι μύθοι είναι θεϊκοί πρέπει να το ερευνήσει η Φιλοσοφία. Επειδή κάθε όν χαίρεται με ό,τι είναι όμοιό του και αποστρέφεται τα ανόμοιά του, πρέπει και οι ιστορίες για τους Θεούς να είναι όμοιες με τους Θεούς, ώστε να γίνουν άξιες της θεϊκής ουσίας και να γίνουν οι Θεοί ευμενείς προς εκείνους που τις διηγούνται: τούτο θα επιτευχθεί μόνο με τους μύθους.
Οι μύθοι παρουσιάζουν τους ίδιους και την αγαθότητα των Θεών -σύμφωνα πάντα με τον διαχωρισμό ανάμεσα στο ρητό και το άρρητο, το αφανές και το φανερό, το σαφές και το κρυφό. Εφόσον, όπως ακριβώς οι Θεοί έχουν κάνει κοινά για όλους τα αγαθά των αισθήσεων, τα αγαθά όμως της νόησης τα έχουν δώσει μόνο στους σοφούς, έτσι και οι μύθοι λένε σε όλους ότι υπάρχουν οι Θεοί, αλλά ποιοί είναι αυτοί και ποιές οι δυνάμεις τους το φανερώνουν μόνο σε εκείνους που μπορούν να το κατανοήσουν.
Παρουσιάζουν επίσης και τις ενέργειες των Θεών. Διότι μπορούμε να ονομάσουμε και τον Κόσμο Μύθο, όπου σώματα και πράγματα είναι ορατά, αλλά ψυχές και νόες είναι κρυφοί. Επιπλέον, αν θέλεις να διδάξεις σε όλους την αλήθεια για τους Θεούς, από τη μια οι ανόητοι θα την περιφρονήσουν επειδή δεν είναι σε θέση να την κατανοήσουν, από την άλλη οι καλοί θα την βαρεθούν. Ενώ αν κρύψεις την αλήθεια με τους μύθους, αποτρέπεις την περιφρόνηση των ανοήτων και αναγκάζεις τους καλούς να ασκήσουν Φιλοσοφία».

Τέλος ο Ιουλιανός αναφέρει :

«Σχετικά με τους κλάδους της φιλοσοφίας ούτε στη λογική ούτε στα μαθηματικά ταιριάζει η μυθογραφία. Ταιριάζει μόνο στην ηθική που αφορά το άτομο και στο τμήμα εκείνο της θεολογίας που εξετάζει την μύηση στα μυστήρια. Διότι η «φύση αγαπά να κρύβεται» και δεν ανέχεται να φτάνουν στα αυτιά των ασεβών λόγια ξεκάθαρα πάνω στην απόκρυφη ουσία των θεών. Για αυτό και πρέπει να μεταχειριζόμαστε την απόρρητη και άγνωστη φύση των ιερών συμβόλων. Τούτο ικανοποιεί όχι μόνο την ψυχή αλλά και το σώμα και μας αποκαλύπτει την παρουσία των θεών. Νομίζω πως και οι μύθοι φέρνουν πολλές φορές το ίδιο αποτέλεσμα, ανακατωμένοι δηλαδή με αινίγματα και με μυθική σκηνοθεσία, αποκαλύπτουν τις θείες αλήθειες σε όσους είναι ανίκανοι να τις δεχτούν αυτές καθαυτές. Συνεπώς όχι μόνο πρέπει να προσεγγίζουμε τους μύθους με την προσμονή και την εστίαση του νου για την αποκρυπτογράφηση των εννοιών που κρύβονται μέσα τους, αλλά και ως σύμβολα τα οποία μέσω της συμπαθείας θα αποκαταστήσουν την επαφή της ψυχής μας με τον θείο κόσμο.»

Ο μύθος ποτέ δεν πέθανε, απλώς επιβιώνει μέσα από την σύγχρονη έβδομη τέχνη, και την λογοτεχνία. Δεν είναι τυχαίο πως οι μεγαλύτερες κινηματογραφικές επιτυχίες των τελευταίων ετών όπως, ο πόλεμος των άστρων, το Άβαταρ, ο άρχοντας των δαχτυλιδιών, ο Harry potter, αποτελούν σύγχρονες μυθολογικές αφηγήσεις βασισμένες σε διαχρονικά αρχετυπικά μοτίβα.
Ο George Lucas δημιουργός του πολέμου των άστρων, παραδέχεται πως ο πόλεμος των άστρων αποτελεί ένα κλασσικό έπος, σε ένα φουτουριστικό περιβάλλον. Αλλά τι είναι ένα κλασικό έπος; Ο Γερμανός ανθρωπολόγος Adolph Bastian, πρότεινε για πρώτη φορά την ιδέα ότι οι μύθοι από όλο τον κόσμο φαίνεται να κατασκευάζονται από τις ίδιες «βασικές ιδέες». Αυτές οι βασικές ιδέες είναι που ο Carl Jung ονόμασε «αρχέτυπα», τα οποία ο ίδιος πίστευε ότι είναι τα δομικά στοιχεία όχι μόνο του ασυνείδητου νου, αλλά ενός συλλογικού ασυνειδήτου.

Το 1949 ο Joseph Campbell ξεκίνησε μια επανάσταση στην ανθρωπολογία (τη μελέτη των ανθρώπων και του πολιτισμού) με το βιβλίο του «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα». Πάνω σε αυτό το βιβλίο βασίστηκε κυρίως η ιστορία του πολέμου των άστρων από τον George Lucas. Βασικό γνώρισμα όλων των μυθολογικών ηρώων, είναι να ξεχωρίσουν από το καθημερινό συνηθισμένο άνθρωπο, και να θυσιαστούν προς χάριν του κοινωνικού συνόλου. Η ατραπός τους ξεκινά με ένα «εσωτερικό ταξίδι», το οποίο αντιστοιχεί, και μετουσιώνεται στην αναζήτηση της εξισορρόπησης του συνηθισμένου κόσμου, μέσα από συμβολικά ταξίδια και άθλους.

Το ταξίδι αυτό έχει ως σκοπό να μας υποδείξει, πως η ατραπός της αυτό-ανακάλυψης δεν σημαίνει να ψάχνεις μόνο για καινούργια μέρη, και να ξεπερνάς τα εμπόδια και τις αντιξοότητες, αλλά κυρίως αυτό: Nα έχεις «καινούργια μάτια», ώστε να βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά!.Όπως λέει ο Πλωτίνος :

.. «Μία ψυχή δεν μπορεί να δει το ωραίο αν δεν είναι ωραία αυτή η ίδια…(...)... Κλειστείτε στον εαυτό σας και κοιτάξτε. Κι αν δε βρίσκετε τον εαυτό σας όμορφο, πράξτε όπως ο δημιουργός ενός αγάλματος που πρέπει να γίνει όμορφο ... κόβει από δω, λειαίνει από κει, κάνει αυτή τη γραμμή πιο ανάλαφρη, εκείνη πιο καθαρή, μέχρι που θα εμφανιστεί ένα όμορφο πρόσωπο...»

Συνοψίζοντας, η μυθολογία αποτελεί την πρωτότοκη αδελφή της ιστορίας, εφόσον είναι φορέας της συσσωρευμένης εμπειρίας του παρελθόντος. Ταυτόχρονα όμως ποιεί ήθος, και αποτελεί μία πανάρχαια ατραπό αυτογνωσίας. Την ατραπό αυτή ακολουθούμε, και αναδυκνύουμε..!

* Σύμφωνα με την «εσωτερική» παράδοση, η ανθρωπότητα στο απώτατο παρελθόν, τόσο υλικά (σωματικά) όσο και πνευματικά, ήταν διαφοροποιημένη σε σχέση με το παρόν, αλλά και το αρχαίο (σε σχέση με εμάς) παρελθόν. Και αυτό διότι σύμφωνα με τον νόμο της αναλογίας/ αντιστοιχίας, κατά τα νηπιακά στάδια της ανθρωπότητας τα πάντα ήταν διαφορετικά τόσο στο φυσικό περιβάλλον, όσο και στον ψυχισμό του ανθρώπου, όπως ακριβώς συμβαίνει στα νήπια/βρέφη, και σήμερα σε σχέση με τους ενήλικες. Στο απώτατο παρελθόν ο άνθρωπος ζούσε ανάμεσα σε πνευματικές οντότητες . Κατά τον ίδιο τρόπο για εμάς σήμερα, δεν χρειάζεται να μας αποδείξει κάποιος την υλική πραγματικότητα την οποία αντιλαμβανόμαστε δια μέσω των αισθήσεων μας, έτσι σε εκείνες τις αρχέγονες εποχές, δεν χρειαζόταν μαρτυρίες ή αποδείξεις για να πειστεί κάποιος για την ύπαρξη των πνευματικών όντων ή για το έμψυχο της φύσης (ανιμισμός). Τα αισθητήρια όργανα μπορούσαν να συντονιστούν, και να αντιληφθούν άλλες διαστάσεις και συχνότητες. Η ψυχή και το πνεύμα, μεταλλάχτηκαν σταδιακά συν το χρόνω, σκλήρυναν, και έτσι, οι άνθρωποι έχασαν την «φυσική» επαφή με τον ενσυνείδητο θείο σύμπαν. Οι παγκόσμιοι αρχετυπικοί μύθοι, είναι θραύσματα/απομεινάρια, της συλλογικής αυτής μνήμης, από εκείνη την εποχή. Συν το χρόνω όμως αυτό άλλαξε, οι άνθρωποι «μονώθηκαν τρόπο τινά από την φύση», η «συνέργεια’ μαζί της σταδιακά όλο και μειωνόταν, παρόλα αυτά τα απίστευτα τεχνολογικά τους επιτεύγματα, στέκουν ακόμη μάρτυρες αυτής της σύμπραξης τους με την φύση, και τις φυσικές δυνάμεις. Η άμεση επίγνωση του πνευματικού κόσμου, γινόταν πλέον από λίγους οι οποίοι είχαν ακόμη μία ασαφή, αλλά ικανή συνείδηση αυτού του κόσμου. Αυτοί ήταν οι ιεροφάντες, οι οποίοι ανέλαβαν να αναπτύξουν στους υποψήφιους μυημένους την εσωτερική φύση της ψυχής και του πνεύματος μέσω ορισμένων αγνώστων σε εμάς μεθόδων, ώστε να έχουν μία αμυδρή εικόνα του υπερβατικού αυτού κόσμου. Για αυτό τον λόγο όποιος «μυήται», δεν έχει παρά ένα όργανο να τελειοποιήσει τον ίδιο του εαυτό. Για αυτό τον λόγο και υπάρχουν μαρτυρίες πως κατά την μύηση τους στα Ελευσίνια οι υποψήφιοι, περισσότερο «πάθαιναν’ (βίωναν), παρά «μάθαιναν», κατά τις τελετουργίες, και τα δρώμενα..

Μυσταγωγία - Μυθαγωγία

Πλωτίνος, «περί μυσταγωγικής ένωσης»..

«Αυτό είναι το νόημα εκείνης της επιταγής των μυστηρίων ‘ τίποτα να μην αποκαλύπτεται στους αμύητους’ : το υπέρτατο δεν είναι για να κοινολογείται, τα άγια πράγματα απαγορεύεται να αποκαλυφθούν στον ξένο, σε όποιον δεν έχει καταφέρει να τα δει.

Δεν υπήρχαν δύο ˙ ο ορών ήταν ένα με το ορώμενο ˙ δεν ήταν όραμα αλλά ένωση. Ο άνθρωπος που διαμορφώνεται απ΄ αυτή την ανάμειξη με το υπέρτατο πρέπει- εάν και μόνο θυμηθεί- να φέρει το είδωλό του αποτυπωμένο επάνω του ˙ έχει γίνει η ενότητα, τίποτα δεν υπάρχει μέσα του ή έξω του που να προκαλεί ποικιλία ˙ τώρα καμιά κίνηση, κανένα πάθος, καμιά επιθυμία που να στρέφεται προς τα έξω, από τη στιγμή που να επιτυγχάνεται αυτή η άνοδος ˙ αδρανεί η λογική και κάθε νόηση, ακόμα και, για να τολμήσουμε τη λέξη, ο ίδιος ο εαυτός: κρατημένος μακριά, πλήρης θεού, έχει επιτύχει στην τέλεια ακινησία την απομόνωση ˙ με ήρεμο όλο του το είναι, δεν στρέφεται ούτε προς αυτή την πλευρά ούτε προς εκείνη, ούτε καν προς τα μέσα προς τα μέσα προς τον ίδιο του τον εαυτό ˙ εντελώς ήρεμος, σε στάση, έχει γίνει η ίδια στάση.

Δεν ανήκει πλέον ούτε στην τάξη των ωραίων ˙ έχει υψωθεί πέρα από την ωραιότητα ˙ έχει ξεπεράσει ακόμη και τον χορό των αρετών ˙ είναι όπως κάποιος που, έχοντας διεισδύσει στα άδυτα των αδύτων, αφήνει πίσω του τα είδωλα του ναού- αν και αυτά γίνονται και πάλι τα πρώτα αντικείμενα του βλέμματος, όταν εγκαταλείπει το άδυτο ˙ διότι εκεί η επιστροφή του δεν έγινε με το είδωλο, ούτε με το ίχνος, αλλά με την ίδια την αλήθεια στη θέα της οποίας όλα τα άλλα δεν είναι παρά δευτερεύουσας σημασίας.

Εκεί, πράγματι, μόλις και μετά βίας υπήρχε όραμα, εκτός μόνο με έναν τρόπο άγνωστο ˙ ήταν μια έκσταση, μια απλοποίηση, μια απάρνηση, μια τάση προς επαφή και ταυτόχρονα μια ανάπαυση, ένας διαλογισμός προς τη ρύθμιση ˙ τούτη είναι η μόνη θέαση αυτού που βρίσκεται μέσα στο άδυτο. Κοιτάζοντας με άλλο τρόπο, αποτυγχάνουμε.

Τα πράγματα εδώ είναι μιμήματα ˙ άρα παρουσιάζουν υπαινικτικά στους σοφότερους δασκάλους πως γνωρίζεται ο υπέρτατος θεός ˙ ο σοφός ιερέας διαβάζοντας το υπαινικτικό σημάδι, μπορεί να εισέλθει στον ιερό τόπο και να κάνει πραγματικό το όραμα του ανέφικτου. Ακόμα και εκείνοι που δεν έχουν ποτέ βρει την είσοδο, πρέπει να δεχτούν την ύπαρξη εκείνου του αόρατου ˙ θα γνωρίσουν την πηγή τους και την αρχή τους αφού μέσω της αρχής βλέπουν την αρχή και συνδέονται μαζί της, μέσω του ομοίου έχουν επαφή με το όμοιο και έτσι συλλαμβάνουν όλο το θείο που υπάρχει στο φάσμα του νου.

Μέχρι να έρθει το θέαμα, ακόμη διψούν για κάτι, εκείνο που μόνο το όραμα μπορεί να δώσει ˙ αυτός ο σκοπός, που επιτυγχάνεται μόνον από όσους έχουν ξεπεράσει τα πάντα, είναι το πρότερο πάντων. Δεν είναι στη φύση της ψυχής να αγγίξει το απολύτως μη ον ˙ η κατώτατη κάθοδος είναι μέσα στο κακό και, μέχρις εδώ, μέσα στον μη ον  ˙ αλλά στο απολύτως μη ον, ποτέ. Όταν η ψυχή αρχίζει πάλι να ανεβαίνει, δεν έρχεται σε κάτι ξένο, αλλά στον ίδιο της τον εαυτό ˙ έτσι αποσπασμένη , δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο εαυτός της ˙ υπάρχοντας καθαυτή στο εαυτό της, δεν είναι πλέον στην τάξη του όντος ˙ είναι στο υπέρτατο.

Γίνεται, δηλαδή, και αυτός όχι ουσία αλλά 'επέκεινα της ουσίας' με τη συνομιλία του αυτή. Με τον εαυτό έτσι ανυψωμένο, είμαστε καθ΄ ομοίωσιν του υπέρτατου ˙ εάν από εκείνον τον ανυψωμένο εαυτό πάμε ακόμη πιο ψηλά- είδωλο προς το αρχέτυπο-, φτάνουμε ' στο τέλος του ταξιδιού'. 

Έχοντας ξαναπέσει, ξυπνούμε την αρετή μέσα μας μέχρι να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας γεμάτους τάξη για άλλη μια φορά ˙ ελαφρωμένοι πια από το φορτίο, κινούμαστε μέσω της αρετής προς το νου και μέσω της σοφίας της προς το υπέρτατο.

Αυτός είναι ο βίος των θεών και των θεϊκών και μακάριων ανθρώπων, απελευθέρωση από τα πράγματα του κόσμου τούτου, ζωή που δεν βρίσκει ηδονή στα επίγεια, φυγή του μοναχικού στο μοναχικό.»

Εννεάδες, Πλωτίνου

  * Οι Φωτογραφίες που χρησιμοποίησα στην εικόνα  από τον φωτογράφο Σωτήρη Παπαδήμα, από την θεατρική παράσταση "Κρήτες", που παίχτηκε στο θέατρο "Χυτήριο", από την χορευτική και θεατρική ομάδα «Ατραπός».

Αγκαλιάζοντας τα δέντρα..

H επαφή με τη φύση, τη γη, δίνει δύναμη κι ενέργεια στον άνθρωπο. Ο πλούτος της είναι ευλογία, και οι καρποί της τα δώρα της γης. Ειδικά τα δέντρα είναι σύμβολα πνευματικότητας καθώς αντιπροσωπεύουν τη σύνδεση της ζωής με τη γη. Το δέντρο κάποτε είχε κεντρική θέση στην ιερότητα της ύπαρξης για τον άνθρωπο, όταν δεν είχε ακόμα κοπεί ο ομφάλιος λώρος , ο οποίος τον συνέδεε κατά την αρχαιότητα με τη φύση, για αυτό τον λόγο ένιωθε αναπόσπαστο κομμάτι της.

Και μόνο το περπάτημα ανάμεσα τους είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για την υγεία και την ευημερία μας, καθώς όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, μειώνεται το στρες και τα συμπτώματα διαφόρων ασθενειών. Λέγεται ότι τα δέντρα μπορούν να απορροφήσουν την αρνητική ενέργεια από το σώμα μας, και να μας «γειώσουν» στην συμπαντική ενέργεια.

Δεν είναι τυχαίο πως οι πρόγονοι μας πίστευαν πως τα δέντρα ήταν κατοικία νυμφών (Δρυάδες/Αμαδρυάδες) , οι οποίες ζούσαν όσο ζούσαν τα δέντρα, και οι οποίες πραγματοποιούσαν τις ευχές των ανθρώπων. («Απτεσθαι ξύλου», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες. χτύπαγαν το ξύλο του κορμού των δένδρων για να επικαλεστούν την προστασία τους, καθώς οι νύμφες μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τις ευχές των ανθρώπων).

Δεν είναι επίσης τυχαίο πως το δέντρο της ζωής και της γνώσης, είναι ένα σημαντικό αρχετυπικό (κοινό) σύμβολο σε όλους τους πολιτισμούς και θρησκείες. Το δέντρο της ζωής συνδέει τον ουρανό με τη γη. Φέρει, επίσης, τους σπόρους ή τα φρούτα - καρπούς, τα οποία περιέχουν την ουσία της διαβίωσης, αλλά και της πνευματικής ωρίμασης και της γνώσης...

Μια πολύ σημαντική φιλοσοφική τοποθέτηση από το λαμπρό αρχαίο παρελθόν μας λέει,  πως μια κοινωνία ωριμάζει, όταν οι άνθρωποι της φυτεύουν δέντρα, στην σκιά των οποίων ξέρουν πως δεν θα καθίσουν ποτέ.

Όσοι έχουν συστηματικά επαφή με τα δέντρα, αγκαλιάζοντας τους κορμούς τους, μπορούν με κατάλληλες τεχνικές να γειώσουν τον εαυτό τους, και να νιώσουν την ενέργεια της φύσης να ρέει στο σώμα τους. Αγκαλιάστε το δέντρο της επιλογής σας, και αφήστε την ενέργεια σας να μεταφερθεί μέσα από τα δάχτυλά σας στο δέντρο, και από εκεί στο έδαφος και δια μέσω των ριζών του, και του εδάφους πάλι πίσω σε εσάς, δημιουργώντας μαζί του έναν συνεχόμενο κύκλο ροής.

Τα δέντρα διδάσκουν, προσφέρουν, προστατεύουν και ανατροφοδοτούν.

Η μεγάλη μητέρα, θεά των όφεων.

Η μητριαρχική μεγάλη μητέρα, η Θεά των όφεων, η Γαία (Γη), µε το πληθωρικό στήθος, αιώνια και αναλλοίωτη, οικουμενική,  τροφός όλων των όντων. Στολισμένη η Θεά των όφεων με πολύχρωμη φούστα κατ' αντιστοιχία της ποικιλομορφίας της φύσεως, κρατώντας στα χέρια της, τους χθόνιους όφεις οι οποίοι συμβολίζουν την αναγέννηση της φύσεως, αλλά και τους φύλακες των μυστικών της. Ταξιδεύει ανά τους αιώνες, με τις ιερές της μέλισσες οι οποίες συμβολίζουν το νέκταρ της ζωής, ενώ από τα φουσκωμένα στήθη της ρέει γάλα και μέλι… Σύμβολα της τα κέρατα,  η περιστέρα, οι λέοντες, οι  παπαρούνες, οι ελιές,  τα στάχυα, τα φίδια και οι διπλοί πέλεκυς.

Συν το χρόνω, η κληρονομία της πέρασε στην Θεά Δήμητρα, αλλά και στις υπόλοιπες θεές του Ολύμπιου πάνθεου, την Άρτεμη, την Αθηνά. Προεξέχουσα, η Δήμητρα (Γη-Μήτηρ) εμφανίζεται ως μητέρα με κόρη την Περσεφόνη. Θεά της Φύσης, της γεωργίας, της γονιμότητας και της κυκλικής αναγέννησης, η οποία δίδαξε τα μυστήρια του θανάτου, και της αναγέννησης. Η Δήμητρα ήταν ο νόμος της ζωογόνου ιδιότητας της ύλης της Γης, αλλά και της πνευματικής καλλιέργειας, αφού ο άνθρωπος έχει ανάγκη την πνευματική του φύση, για να αποδώσει σε φυσικό πεδίο το παραγωγικό του έργο.

Η Θεά Μητέρα, η Μεγάλη Θεά δεν είναι άλλη από την «κοσμική ψυχή», από την οποία εκπορεύονται οι ατομικές ψυχές. Λατρεύεται με πολλές όψεις, και είναι γνωστή με αμέτρητα ονόματα. Είναι το θηλυκό Αρχέτυπο, η πηγή κάθε ζωής. Είναι η Βασίλισσα του Ουρανού, αυτή που κρατάει τα κλειδιά της γονιμότητας,  των πυλών της γέννησης και του θανάτου. Μία δύναμη  που ενυπάρχει και γονιμοποιεί  όλη την δημιουργία.

Ως «μητέρα του Θεού» και «Θεοτόκος» ενσωμάτωσε τα στοιχεία όλων των θηλυκών θεοτήτων που επί χιλιετίες συντηρούσαν τους επαναλαμβανόμενους εποχικούς κύκλους θανάτου και αναγέννησης. Ως «Κουροτρόφος» Μητρική Θεά κρατά στην αγκαλιά της το Θείο Βρέφος και γίνεται το αρχέτυπο της Χριστιανικής Παρθένας. Ήδη πριν από τον 6ο μ.χ αιώνα, αποδόθηκαν στη Μαρία χαρακτηριστικά όπως η αειπαρθενία, η οποία ήδη ίσχυε για την Αθηνά και την Άρτεμη, και η θέση της «βασίλισσας του ουρανού», και της «μεσολαβήτριας» υπέρ της ανθρωπότητας, όπως συνέβαινε επίσης και με την ευρέως διαδεδομένη λατρεία της Ίσιδος.

(Αφορμής δοθείσης της χθεσινής παράστασης του ΕΥΡΙΠΙΔΗ "ΚΡΗΤΕΣ", που παρακολούθησα στο Θέατρο Χυτήριο, μετά από πρόσκληση του φίλου Παρμενίδη Μπουσίου, τον οποίο και ευχαριστώ ιδιαίτερα, όπως και όλη την ομάδα Τέχνης & Χορού ΑΤΡΑΠΟΣ. Οι φωτογραφίες από τον  Σωτήρη Παπαδήμα).

Η αρχετυπική δύναμη του πολέμου των άστρων...

«Λατρεύω την Ιστορία, κι ενώ η ψυχολογική βάση του Star Wars είναι μυθολογική, οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις είναι ιστορικές»

George Lukas (δημιουργός του star wars)

Εχθές είδα  την νέα ταινία του πολέμου των άστρων προετοιμασμένος για μία ακόμα απογοήτευση, ως «παλιός», ο οποίος όχι μόνο μεγάλωσε με την πρώτη τριλογία να τον έχει στιγματίσει, αλλά και εμπνεύσει ανεπανόρθωτα. Στην πραγματικότητα από τότε που είδα τον πόλεμο των άστρων, ξεκίνησα από μικρή ηλικία, να γράφω τις δικές μου ιστορίες κόμικς, οι οποίες ήταν πάντα επιστημονικής φαντασίας , στα πρότυπα του πολέμου των άστρων. Δεν θα μπορούσα συνεπώς να μην δω, και αυτή την ταινία. Και πολύ καλά έκανα, διότι ήταν μακράν η καλύτερη, μετά την ρηξικέλευθη πρώτη τριλογία.

Η ταινία βρίθει συμβολισμών, εμβαθύνει στους χαρακτήρες αλλά και στην φιλοσοφία των Τζεντάι, τις αρχετυπικές φόρμες δηλαδή του δασκάλου του δημιουργού του πολέμου των άστρων George Lukas, Joseph Campell (*). Για αυτό τον λόγο επιστρατεύονται όλοι σχεδόν οι βασικοί παλαιοί χαρακτήρες, όπως ο δάσκαλος Yoda. Ο σκηνοθέτης Rian Johnson αναφέρει χαρακτηριστικά : «Η δεύτερη ταινία είναι όπου θα αρχίσουμε να κάνουμε ζουμ πάνω στους χαρακτήρες και να φτάσουμε στην καρδιά τους, να τους προκαλέσουμε και να τους πιέσουμε βαθύτερα.»

Ο θάνατος του παλιού, και η διαδοχή του από το νέο, είναι από τα κεντρικά θέματα της νέας ταινίας του πολέμου των άστρων. Ο σκηνοθέτης  της νέας ταινίας Rian Johnson,  γνωρίζει πως για να μπορέσει το Star Wars να καθηλώσει την νέα γενιά θεατών στους οποίους δεν υπάρχει η νοσταλγία των παλαιών χαρακτήρων, χρειάζεται αργά ή γρήγορα να αποσύρει τα εξιδανικευμένα αλλά παλαιά τοτέμ του παλαιού πολέμου των άστρων. Στην νέα ταινία, ένας από τους παλαιούς βασικούς χαρακτήρες,  ο τελευταίος των Τζεντάι,  Λουκ Σκάιγουοκερ ουσιαστικά έχει απαρνηθεί τη δύναμη, και αρνείται πεισματικά να «μυήσει» την νέα μαθήτρια, αλλά και να βοηθήσει στον αγώνα κατά του Κακού.

Ο δάσκαλος του Yoda, έρχεται και καταστρέφει τον ιερό ναό των τζεντάι, και τα ιερά βιβλία τους, τα  οποία βρίσκονται στο νησί που έχει απομονωθεί ο Λούκ, καθώς όπως χαρακτηριστικά λέει στον Λουκ, « η γνώση δίχως την πράξη είναι άχρηστη, τα βιβλία τα έχεις διαβάσει, αλλά δεν κάνεις τώρα τίποτα από αυτά που έμαθες», για να του υπενθυμίσει στο τέλος πως:  «Διδάσκουμε για να μας ξεπερνούν οι μαθητές μας». Ο Λούκ τελικά μυεί στην δύναμη την Ρία, της μιλάει για την μάχη του καλού με το κακό, την συνύπαρξη και των δύο μέσα σε οποιοδήποτε ζωντανό οργανισμό στο σύμπαν, και την ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δύο δυνάμεις, στην γέννηση και στον θάνατο, τόσο τον έμβιο όσο και τον πνευματικό.

Η δύναμη εξάλλου την οποία χρησιμοποιούν οι Τζεντάι,  είναι ένα θεϊκής φύσης ενεργειακό πεδίο που δημιουργείται από την ζωή, διατρέχει τα πάντα και είναι υπεύθυνο για την αρμονία και ισορροπία στο Σύμπαν. «Άσε το παρελθόν να πεθάνει. Σκότωσέ το αν χρειαστεί. Μόνο έτσι θα γίνεις αυτό που προορίζεσαι να γίνεις», λέει ο εκπρόσωπος του κακού Κάιλο Ρεν στην εκκολαπτόμενη δύναμη του καλού υποψήφια μαθήτρια των Τζεντάι, Ρέι.

Λίγο πριν το τέλος, ένας ήλιος δύει καθώς ο Λουκ φεύγει από αυτή την διάσταση, και ένας νέος ανατέλλει, καθώς μία νέα Τζεντάι έχει την δύναμη. Στην τελευταία σκηνή, γίνεται ποιητική αναφορά στην κληρονομιά που αφήνουν πίσω με τη θυσία τους οι ήρωες των καταπιεζομένων, η οποία λειτουργεί ως η αναγκαία «σπίθα» που θα ανάψει τη φλόγα μιας… νέας ελπίδας.

Δείτε την νέα αυτή ταινία, με προσοχή.

(*) Διαβάστε σχετικά :
http://xletsos-basilhs.blogspot.gr/2015/12/star-wars.html

Το κρασί, οι ευχές, και το τσούγκρισμα των ποτηριών...

Στην αρχαία Ελλάδα το συμπόσιο (συν+πίνειν) ήταν μια διαδεδομένη συνήθεια. Ο Όμηρος τα αποκαλεί «εράνους», ενώ γνωστές είναι οι αρχαίες σχετικές φράσεις «δειπνείν από συμβολών», ή «δείπνον από σπυρίδος». Σκοπός των συμποσίων για τους αρχαίους Έλληνες ήταν η «διά λόγων συναστροφή», η οποία φυσικά τότε ευχαριστεί και ψυχαγωγεί, όταν γίνεται μέτρια χρήση οίνου, οπότε ανοίγονται οι καρδιές και άρχιζαν φιλολογικές και φιλοσοφικές συζητήσεις.

Στην Αρχαία Ελλάδα το κρασί το έπιναν με κύλικες, τα οποία  ήταν κύπελλα από πηλό, και οι  προπόσεις και οι ανακοινώσεις ευχών αποτελούσαν επιδιωκόμενες τελετουργικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια των συμποσίων. Το κρασί των αρχαίων Ελλήνων ήταν  πολύ πιο δυνατό από αυτό που πίνουμε σήμερα για αυτό και συνήθιζαν να το ανακατεύουν με νερό, ώστε να μην τους μεθάει και να το απολαμβάνουν σιγά -σιγά. Κατά τα συμπόσια, ο οινοχόος συνεκεράνυε μεθ’ ύδατος (ανακάτευε με νερό) τον οίνον, τον οποίον σπάνια έπιναν άκρατον.

Το ρήμα που σημαίνει «ανακατεύω» στα αρχαία είναι το «κεράννυμι». Η μετοχή του παρακειμένου μας δίνει τον τύπο «εκραμένος» (αυτός που έχει ανακατευθεί), ενώ το ουσιαστικό που παράγεται είναι η «κρᾶσις».  Από εδώ   προέκυψε η ρίζα της λέξεως (ΚΡΑ); Κι έτσι έχουμε: «κρα – σί», αλλά και Κρατήρας: Είναι το αρχαίο σκεύος (δοχείο), στο οποίο ανακατευότανε ο οίνος και το ύδωρ (= νερό). 

Όπως προαναφέρθηκε, η πόση του κρασιού γινόταν από  έναν  κύλικα που περιφερόταν από άτομο σε άτομο της ομήγυρης. Αυτός ο τρόπος πόσης δημιουργεί πολύ πιο έντονα και ανάγλυφα την αίσθηση της συντροφικότητας, σε σχέση με το  να πίνει ο καθένας από το δικό του κύπελλο, κάτι που συναντάται  σχεδόν παντού στην αρχαιότητα, όταν και  κατά την διάρκεια των  τελετουργιών οι  συμμετέχοντες έπιναν από το ίδιο δοχείο, το οποίο αποκαλούνταν «δοχείο της αγάπης».

Σύμφωνα με την  αρχαία Ελληνική μυθολογία  αυτός που εφηύρε το κρασί (οίνο) και δίδαξε την καλλιέργεια της αμπέλου είναι ο Θεός Διόνυσος, ο οποίος γεννήθηκε στη Βοιωτία και μεγάλωσε στο όρος Νύσα, ένα βουνό που βρίσκεται κάπου μακριά της Φοινίκης και κοντά στην Αίγυπτο. Ο ίδιος εφεύρε και το ζύθο ή λατινικά μπύρα από το κριθάρι και στη συνέχεια περιόδευσε σε όλο τον κόσμο, για τα μετάδωσε. Ο Εύβουλος παρουσιάζει τον Διόνυσο να λέγει  σχετικά με την ποσότητα κατανάλωσης του κρασιού:  

«Κρατήρες για τους φρόνιμους τρεις έχω στην χρήση και ανακατέβω το κρασί. Τον ένα τον έκανε για την υγεία, που πρώτα πίνουν όλοι, τον δεύτερο για τον έρωτα και για την ηδονή. Τον τρίτο για τον ύπνο. Και οι καλεσμένοι μόλις πιουν στο σπίτι τους γυρίζουν σαν άνθρωποι σοφοί. Αν λες και για τον τέταρτο, δεν είναι δικός μας, αυτός ανήκει στις βρισιές, όπως και ο πέμπτος στις φωνές και ο έκτος στο τρίκλισμα και το άτακτο τραγούδι. Ο έβδομος τα μούτρα σπάει. Ο όγδοος για δίκη στο δικαστήριο καλεί, ο ένατος εξάπτει (και στο θυμό ξεσπάει), ο δέκατος στην τρέλα, αυτή που γίνεται αφορμή και να σε ρίξει κάτω. Γιατί άμα χυθεί πολύς (οίνος) σε ένα μικρό αγγείο (εννοεί το στομάχι) βάζει εύκολα τρικλοποδιά σ’ εκείνους που τον ήπιαν».

Την ώρα του συμποσίου ο Θαλής ανάμεσα στα άλλα ανέφερε ότι οι Αιγύπτιοι στα συμπόσια τοποθετούσαν μπροστά στους συμπότες ένα σκελετό για να τους θυμίζει ότι γρήγορα θα γίνουν έτσι, παρόλο που έρχεται σαν ένας δυσάρεστος συμπότης, έχει και το καλό του: τους προτρέπει όχι στο πιοτό και στις αλόγιστες απολαύσεις, αλλά στη φιλία και στο να αγαπιούνται μεταξύ τους. Και τους συμβουλεύει ακόμα, τη ζωή που είναι τόσο σύντομη, να μην την μακραίνουν με κακές πράξεις. 

Πρόσφατα, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στην Τουρκία ένα μοναδικό αρχαιοελληνικό μωσαϊκό ηλικίας 2.400 ετών, κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην επαρχία Χατάι, κοντά στα τουρκο-συριακά σύνορα. Σε αυτό απεικονίζεται ένας... σκελετός που χαλαρώνει, έχοντας δίπλα του έναν αμφορέα με κρασί και ψωμί και ο οποίος στέλνει στους ζωντανούς ένα αισιόδοξο μήνυμα. Η λέξη «ευφρόσυνος» είναι γραμμένη στην επιγραφή, και σημαίνει «αυτός που χαίρεται την ζωή».

Το τσούγκρισμα  των ποτηριών έγινε κοινωνικό έθιμο από τότε που επινοήθηκε και εξαπλώθηκε το γυαλί, ιδίως μετά τα πρώτα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας. Πιστεύεται όμως πως το εν λόγω εθιμοτυπικό, με την σφοδρή σύγκρουση των ποτηριών έχει τις ρίζες του στον μεσαίωνα, και πιο συγκεκριμένα ήταν «έμπνευση» της αριστοκρατίας της εποχής, βασιλέων  και λοιπών.  

Τότε οι κούπες σερβίρονταν ξέχειλες από  κρασί, και μάλιστα  δεν τσούγκριζαν απλά τα ποτήρια ώστε να ακουστεί μόνο ο ήχος του γυαλιού, αλλά γινόταν με δύναμη και τα ποτά αναπηδούσαν μέσα και έξω από την κούπα.  Σκοπός στην ουσία  του τσουγκρίσματος  ήταν ουσιαστικά να πέσει λίγο ποτό από το ένα ποτήρι στο άλλο, να γίνει μία «ανταλλαγή» οίνου δηλαδή.  Με αυτόν τον τρόπο,  και οι δύο συν-πότες έπιναν και μία μικρή ποσότητα από το κρασί του φίλου τους. 

Αλλά γιατί γινόταν αυτό;  Για… λόγους ασφαλείας. Λόγω  της υψηλής κοινωνικής τους θέσης τους πολλοί πίστευαν πως κάποιοι ίσως έριχναν δηλητήριο στο κρασί  τους. Με  το τσούγκρισμα και την ανταλλαγή  του οίνου, ήταν σίγουροι  πως  ο οικοδεσπότης δεν θα προσπαθούσε να τους δηλητηριάσει, εφόσον όλοι  θα έπιναν  από το ίδιο κρασί! 

Στην Ελλάδα όταν πίνουμε χρησιμοποιούμε την  ευχή «εις υγείαν», τσουγκρίζοντας τα ποτήρια, κάποιες φορές όμως,  χρησιμοποιούμε επίσης  και το επιφώνημα  «εβίβα», που επίσης  ανταλλάσσεται συχνά μεταξύ των συμποτών, η οποία όσο και αν μοιάζει, δεν είναι λατινική, αλλά μάλλον αρχαία Ελληνική. Πιο συγκεκριμένα, προέρχεται από τη συναίρεση του βακχικού - διονυσιακού επιφωνήματος «ευοί-ευάν».  Για τους αρχαίους σήμαινε κάτι ανάλογο με το υγίαινε ή χαίρε.

Παρόλο που κάποιοι ισχυρίζονται ότι η έκφραση αυτή δεν μπορεί να αναλυθεί ετυμολογικά επειδή είναι επιφώνημα, σε λεξικά των αρχαίων ελληνικών μπορούμε να βρούμε ότι η λέξη ευάζω σημαίνει φωνάζω «ευοί ευάν» προς τιμή του Βάκχου, το δε ευοί πιθανό να προέρχεται από το ευ=καλά και το ει = ζω. Ο Ευριπίδης αναφέρει αυτό το επιφώνημα μερικές φορές στις Βάκχες.  

Η  κατανάλωση κρασιού από την αρχαιότητα ήταν  συνδεδεμένη με ποικίλα τελετουργικά έθιμα. Τα έθιμα αυτά, ήταν και  είναι εκφράσεις του συλλογικού ασυνειδήτου των ανθρώπων. Με τη χειρονομία της πρόποσης,  εκτός της σύσφιξης των κοινωνικών σχέσεων,  δίδεται η ευκαιρία να πει κανείς μια ευχή που αφορά ένα άτομο,  ή  το κοινό καλό. 

Και έτσι έφτασε ως τις μέρες μας, ως παράδοση και ακόμα τσουγκρίζουμε  τα ποτήρια μας πριν πιούμε, κάνοντας ευχές …!

Σύνθεση από παλαιότερα σχετικά άρθρα της Μυσταγωγίας,  και της Μυθαγωγίας.

«Καλώς ήλθες ξένε»...Η φιλοξενία στην αρχαία Ελλάδα.

Η φιλοξενία ήταν ένας σημαντικός θεσμός για τους αρχαίους Έλληνες, η υποδοχή δηλαδή, και η περιποίηση των ξένων, καθώς πίστευαν ιδιαίτερα στην ιδέα της φιλοξενίας. Tην θεωρούσαν ηθικό χρέος και ιερό κανόνα των θεών (προστάτης ο Ξένιος Ζευς).

Η λέξη φιλοξενία, ετυμολογήται από το φιλώ (= αγαπώ) + ξένος), και αναφέρεται στην φροντίδας ενός επισκέπτη - ξένου στην οικεία  κάποιου. Στα αρχαία Ελληνικά, η έννοια ξένος είχε ιδιαίτερη βαρύτητα, λόγω της έμφασης πού δινόταν θεσμικά στη φιλοξενία, ιδίως σε ξένους που έρχονταν από άλλη πόλη ή χώρα (ανταλλαγή δώρων, θυσίες, δικαιώματα φιλοξενίας στους απογόνους). Έτσι δημιουργήθηκε και ο θεσμός τού προξένου, που ήταν περίπου ό,τι ο σημερινός πρέσβης, ιδιαίτερα ως προστάτης και βοηθός συμπατριωτών του, οι οποίοι βρίσκονταν ως ξένοι στην πόλη όπου ήταν πρόξενος.

Οι λέξεις, «φιλόξενος» και «ξενοδόκος» (ξενοδόχος), δήλωσαν τη στάση, την οποία τηρούσαν οι πρόγονοι μας απέναντι των ξένων. Η λέξη «φιλόξενος», δηλώνει την φιλική στάση και την τιμή στον ξένο, που οδηγεί αβίαστα στη φιλοξενία του. Η λέξη ξενοδόχος (ήδη ομηρική ως «ξεινοδόκος») δήλωνε αρχικά τη στάση απέναντι στον ξένο, την υποδοχή, και την αποδοχή του, η οποία κατέληγε στη φιλοξενία κατ’ οίκον. Αργότερα (στη μεσαιωνική περίοδο), η λέξη  δηλώνει αυτόν που επαγγελματικά παρείχε φιλοξενία σε ξένους (κυρίως κατάλυμα και φαγητό), τον ιδιοκτήτη ξενοδοχείου. Και η λέξη ξενοδοχείος σήμανε στα αρχαία χρόνια «το πανδοχείο.

Όταν στην αρχαία Ελλάδα, εμφανιζόταν ένας «ξένος- επισκέπτης», ο «σπιτονοικοκύρης» του σπιτιού τον πλησίαζε, τον χαιρετούσε εγκάρδια, και τον προσκαλούσε σε δείπνο προς τιμή του. Η πρόσκληση λεγόταν « επί ξένια καλείν», και η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν « εστιάν » ή «ξενίζειν».

Στη φωτογραφία ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «Belle Helene», στις Μυκήνες το 1954 Αγαμέμνων Ντάσσης, και η κόρη του Παναγούλα ποζάρουν απέναντι από το φακό του Robert McCabe. Πρόκειται για σπίτι, το οποίο που έγινε ξενοδοχείο ύστερα από την παρότρυνση του Ερρίκου Σλήμαν. Διακρίνεται, πάνω από την πόρτα, η Ομηρική επιγραφή : «Χαίρε, ξεΐνε, παρ' αμμι φιλησεαι» (Καλώς ήλθες ξένε, πλησίον μας θα φιλοξενηθείς).

Τα στάδια της φιλοξενίας ήταν :

1. Ο «ξενιστής» υποδεχόταν τον ξένο, τον προσφωνούσε και με θερμή χειραψία τον προσκαλούσε σε φιλοξενία. Ύστερα φρόντιζε να τακτοποιηθούν το κοντάρι του ξένου , τα άλογα , το άρμα, και ό, τι άλλο είχε ( ο ξένος ).

2. Ακολουθούσε το λουτρό, όπου οι δούλες έλουζαν τον ξένο, τον άλειβαν με λάδι και τον έντυναν με καθαρά ρούχα.

3. Ο ξενιστής φρόντιζε για το δείπνο με τιμώμενο τον ξένο. Του παραχωρούσε τιμητική θέση για να καθίσει, πριν το φαγητό οι δούλες του έφερναν νερό για να πλυθεί και τέλος του πρόσφεραν μια εκλεκτή μερίδα φαγητού και ποτού.

4. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ξενιστής οργάνωνε μια επίσημη υποδοχή προς τιμή του ξένου με αθλητικούς αγώνες.

5. Ο ξενιστής ρωτούσε τον ξένο ποιος είναι , από πού έρχεται, ποιος είναι ο σκοπός της επίσκεψής του και ακολουθούσε συζήτηση

6. Ο ξένος μπορούσε να φιλοξενηθεί για όσες μέρες ήθελε.

7. Ο ξενιστής προσέφερε δώρα στον ξένο λίγο πριν φύγει. Έτσι γίνονταν φίλοι μετά από αυτή τη φιλοξενία.

Οι ηθικές υποχρεώσεις της φιλοξενίας ήταν:

1. Να προσφέρεται σε κάθε περαστικό, ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση, την οικονομική του κατάσταση ή την πολιτική του θέση.

2. Να αντιμετωπίζονται όλοι οι ξένοι με τον ίδιο σεβασμό.

3. Να μην σηκώσουν ποτέ όπλα ο ένας εναντίον του άλλου. Η υποχρέωση αυτή δέσμευε και τους απογόνους τους.

Οι υλικές υποχρεώσεις της φιλοξενίας ήταν:

1. Να αποδεχτούν και να περιποιηθούν τον ξένο.

2. Να του προσφέρουν γεύμα.

3. Να του προσφέρουν λουτρό και ύπνο.

4. Να τον αποχαιρετίσουν με ευχές και δώρα.

Στον Ιερό λόφο της Ακρόπολης στην Αθήνα, αλλά και αλλού ανά την αρχαία Ελλάδα, υπήρχαν δημόσιοι κοιτώνες, με κύριο σκοπό την ανάπαυση των επισκεπτών, ξενώνες και πανδοχείο για δωρεάν διαμονή των προσκυνητών. Τέλος, το πρώτο (ανακαλυφθέν) ελληνικό πανδοχείο χρονολογείται τον 5ο π.Χ. αιώνα, στις Πλαταιές Βοιωτίας. Η χωροθέτηση του και η δυναμικότητα του ανερχόταν σε εκατόν πενήντα δωμάτια, κατανεμημένα σε δύο επίπεδα.

Η λέξη τουρισμός, η οποία χρησιμοποείται διεθνώς σήμερα για να περιγράψει τον «ξένο», επισκέπτη ο οποίος περιηγήται, προέρχεται από την Ελληνική λέξη τόρνος, από την οποία προέρχεται η λατινική tornus, και το ρήμα tornare, και στη συνέχεια τις γαλλικές tour λέξεις, tourisme, tourne, tournoi, οι οποίες υιοθετήθηκαν αργότερα από την αγγλική, και τις υπόλοιπες γλώσσες του κόσμου. Εν ολίγοις, η λέξη τόρνος (=κύκλος, περιφέρεια) είναι η γεννήτωρ της παγκόσμιας έννοιας του τουρισμού, ξεκινώντας με το tour (τουρ), που σημαίνει γύρος, περιοδεία.

* Στην Ελλάδα σήμερα, είναι γνωστό,  ότι ο τουρισμός συμβάλλει σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας. Επιπλέον, λόγω της διασποράς των τουριστικών προορισμών ανά τη χώρα, ο τουρισμός στην Ελλάδα έχει και καταλυτικό ρόλο στην διασπορά του εθνικού εισοδήματος στις περιφέρειες της χώρας.

Από την άλλη πλευρά, λόγω και της λανθασμένης πρωτοκαθεδρίας του τουρισμού «Ήλιος και  Θάλασσα», ο τουρισμός αποτελεί εποχιακή δραστηριότητα, με επακόλουθο την επιβάρυνση φυσικών και ανθρωπογενών πόρων τους μήνες αιχμής, και αχρηστίας τους χειμερινούς μήνες.

Δεδομένης της σημασίας του τουρισμού για την ελληνική οικονομία, η εκπαίδευση και ο επαγγελματισμός των εργαζομένων σε αυτόν, είναι κομβικής σημασίας, τόσο την στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί στον ελληνικό τουρισμό για την ανάπτυξή του, όσο και για την επίλυση των προβλημάτων του.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2012), κάθε 1 € που δημιουργεί η τουριστική δραστηριότητα, προξενεί έμμεση και προκαλεί πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα 1,2 € και άρα, συνολικά, δημιουργεί 2,2 € ΑΕΠ. Η συνδρομή του Τουρισμού στο Α.Ε.Π φτάνει έως και το 20 %, γεγονός που τον καθιστά ως τον σπουδαιότερο και αποδοτικότερο κλάδο της Ελληνικής οικονομίας. Οι απασχολούμενοι στον Τουρισμό φτάνουν το 12 % των εργαζομένων της χώρας.

Τα συγκρτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδος είναι :

Brand value: Πολλοί ελληνικοί προορισμοί αποτελούν από τις δημοφιλέστερες τουριστικές επιλογές παγκοσμίως, ενώ η Ελλάδα είναι διεθνώς αναγνωρισμένη ως χώρα που προσφέρει ελκυστικές διακοπές πολυτελείας.

Ιστορία και Πολιτισμός: Η Ελλάδα με πάνω από τέσσερις χιλιετίες καταγεγραμμένης ιστορίας, είναι ένας προορισμός με αναρίθμητα και μεγάλης ιστορικής σημασίας μνημεία, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, επισκέψιμα από λάτρεις της ιστορίας.

Γεωγραφία και Μορφολογία: Η Ελλάδα, με φυσικούς πόρους εξαιρετικού κάλλους, είναι μία χώρα με μεγάλη γεωγραφική ποικιλομορφία, που διαθέτει από χρυσές αμμουδιές και ηλιόλουστα νησιά, μέχρι χιονισμένες βουνοκορφές και επιβλητικά δάση και συνεπώς προσφέρει εξαιρετικές επιλογές για διακοπές καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Εμείς οι επαγγελματίες εργαζόμενοι στον Τουρισμό, οφείλουμε να συμβάλουμε καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός μοναδικού και ελκυστικού Τουριστικού προϊόντος, καθώς δεν είμαστε μόνο εκπρόσωποι της επιχείρησης στην οποία εργαζόμαστε, αλλά ίσως οι σημαντικότεροι αντιπρόσωποι, και διαφημιστές της Χώρας μας..!