Περιπέτειες στον Όλυμπο, Άρης και Αφροδίτη

Μέρος Πέμτο,  Άρης και Αφροδίτη

To  ευθυμογράφημα  που ακολουθεί, βασίστηκε στον σατιρικό τρόπο γραφής του Λουκιανού του Σύρου (125 - 180 μ.Χ.). Ο Λουκιανός ήταν ρήτορας και σατιρικός συγγραφέας, δημιουργός του σατιρικού διαλόγου, και από τους σημαντικότερους Αττικιστές συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής. Ο λόγος του Λουκιανού είναι αιχμηρός και διεισδυτικός, και χρησιμοποιεί κατά κόρον τον διάλογο για να σατιρίσει, να καυτηριάσει και να αναπτύξει τα θέματα που της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας. Η προσπάθεια που ακολουθεί, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συγκριθεί με την πρωτοτυπία και την αξία των έργων του Λουκιανού ή οποιουδήποτε άλλου αρχαίου Έλληνα συγγραφέα. Αποτελεί  απλώς ένα σατιρικό κείμενο το οποίο αντλεί την έμπνευση του, από την μαγευτική και ανεξάντλητη αρχαία Ελληνική μυθολογία. Οι αναγνώστες του κειμένου θα πρέπει να το εκλάβουν ως τέτοιο και μόνο. Το κείμενο αναρτάται σε συνέχειες.
 

Οι Θεοί επέβλεπαν τους θνητούς από τον Όλυμπο άλλοτε χαρίζοντας τους λύπες,  και άλλοτε πόνο και  δυστυχίες. Αυτή είναι η μοίρα των θνητών εξάλλου,  να είναι πιόνια στα τερτίπια των Θεών.  Και στον Όλυμπο όμως δεν έλειπαν οι γκρίνιες και οι τσακωμοί.  Αυτό όμως που έγινε με τον  Ήφαιστο, την Αφροδίτη και τον Άρη, δεν είχε προηγούμενο, καθώς έκανε τον Όλυμπο άνω κάτω.

Ως γνωστό ο Θεός της φωτιάς και της μεταλλουργίας ήταν άσχημος,  και αυτό ο Δίας δεν μπορούσε να το χωνέψει. Το ίδιο σοκ όμως είχε πάθει και η μητέρα του Ήρα,  όταν αυτός είχε γεννηθεί στην αχλή του γήινου χρόνου.

Όταν λοιπόν η Ήρα αντίκρισε το μαυριδερό βρέφος που της παρουσίασαν,  έγινε έξω φρενών. Πώς ήταν δυνατόν να γεννήσει αυτή, μια πανέμορφη θεά, ένα τόσο άσχημο μωρό; Σκέφτηκε ότι δε θα μπορούσε με κανένα τρόπο ν' αντιμετωπίσει τις κοροϊδίες των υπόλοιπων θεών και τα ειρωνικά τους γέλια. Έτσι λοιπόν άρπαξε μανιασμένη το μωρό,  και το πέταξε κάτω από τον Όλυμπο.

Αργότερα όπως ξέρετε, θα τον πέταγε και ο Δίας για δεύτερη φορά, στην Λήμνο. 

Ο Ήφαιστος την πρώτη φορά ως βρέφος κατέληξε στον Ωκεανό. Εκεί τον βρήκαν και τον περιμάζεψαν, η Θέτιδα, και η Ευρυνόμη. Ο Ήφαιστος πέρασε μαζί τους τα εννιά πρώτα χρόνια της ζωής του, σε μια θαλάσσια σπηλιά, στο παλάτι του Νηρέα. Με τα κοράλλια και τα μαργαριτάρια, ο Ήφαιστος έφτιαχνε θαυμαστά κοσμήματα στις θεές που τον προστάτευαν. Έτσι τους έδειχνε την αγάπη και την ευγνωμοσύνη του.

Ο Ήφαιστος όμως όπως είναι φυσικό,  είχε ψυχολογικά προβλήματα με την συμπεριφορά των Θεϊκών γονιών του. Μεγαλώνοντας λοιπόν, άρχισε να καταστρώνει σχέδιο εκδίκησης της άκαρδης μητέρας του, της Ήρας. Έτσι κάποια ημέρα που η Ήρα είχε τη γιορτή της και γινόταν μεγάλο γλέντι πάνω στον Όλυμπο, ο Ήφαιστος της κατασκεύασε   έναν  υπέροχο ολόχρυσο θρόνο, που όμοιος του δεν υπήρχε στον κόσμο.

Δυο ολόκληρους μήνες έβαλε όλη του την τέχνη για να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα. Σκάλισε επάνω εικόνες του και παραστάσεις από τα γλέντια των θεών και από την καθημερινή τους ζωή. Η Ήρα πραγματικά ενθουσιάστηκε από το δώρο του γιου της, και το δοκίμασε αμέσως. Κάθισε αρκετή ώρα καμαρώνοντας και συζητώντας με τους υπόλοιπους θεούς. Όταν όμως θέλησε να σηκωθεί, ανακάλυψε με μεγάλη έκπληξη,  ότι αυτό της ήταν αδύνατο. Ο Ήφαιστος είχε τοποθετήσει αόρατα δεσμά που την εμπόδιζαν να απομακρυνθεί από το θρόνο.

- «Αυτό, γλυκιά μου μανούλα, είναι το δώρο μου για να σου ξεπληρώσω την αγάπη που μου έδειξες όταν ήμουν μικρός. Μήπως έφταιγα εγώ που γεννήθηκα άσχημος και μαυριδερός κι εσύ με πέταξες από τον Όλυμπο;», είπε με πόνο καρδιάς ο Ήφαιστος.

Μάταια με κλάματα η Ήρα ζητούσε να την συγχωρέσει,  παρακαλώντας τον να λύσει τα αόρατα δεσμά. Όλοι οι θεοί πήραν το μέρος της,  και άρχισαν να τα «χώνουν» στον Ήφαιστο. Ο Άρης, ο θεός του πολέμου, που ήταν και αυτός γιος της Ήρας, θύμωσε περισσότερο από όλους, καθώς ήταν ο πιο ευέξαπτος. Όρμησε στον Ήφαιστο για να τον πείσει με τη βία, όμως ο Ήφαιστος είχε αρπάξει έναν αναμμένο δαυλό και τον είχε εκσφενδόνισε εναντίον του. Ο Άρης τσάμπα μάγκας, έκανε τον «Κινέζο»!.  Κατόπιν ο Ήφαιστος αποχώρησε για τη Λήμνο, που ήταν το αγαπημένο του νησί, αφήνοντας σύξυλους τους υπόλοιπους θεούς που με το ζόρι συγκρατούσαν τα γέλια τους βλέποντας την Ήρα σ' αυτή την κωμική κατάσταση.

Ο Διόνυσος, αγαπημένος φίλος του Ήφαιστου, ανέλαβε να σώσει την κατάσταση. Πήγε αμέσως στη Λήμνο, στο εργαστήρι του θεού, και τον πέτυχε την ώρα του δείπνου. Κάθισε μαζί του για φαγητό και έστειλε ένα Σάτυρο να του φέρει κρασί από τα αμπέλια του. Έτσι κατάφερε να μεθύσει τον Ήφαιστο και τον έπεισε να γυρίσει μαζί του στον Όλυμπο και να λύσει την Ήρα από τα δεσμά της. Μετά από λίγη ώρα έφτασαν και οι δυο μπροστά στους υπόλοιπους θεούς, καβάλα σ' ένα μουλάρι. Ο Δίας μόλις είδε το γιο του είπε αγριεμένος.

- «Άντε, λοιπόν, Ήφαιστε, παρατράβηξε το αστείο. Εμπρός, λύσε γρήγορα τη μητέρα σου», του πρόσταξε  χωρίς να αφήνει περιθώρια για δεύτερες σκέψεις ο Δίας.

Αυτός τραυλίζοντας από το μεθύσι είπε ότι θα έλυνε την Ήρα μόνο αν ο Δίας του υποσχόταν ότι θα πραγματοποιούσε οποιαδήποτε χάρη του ζητούσε. Ο βασιλιάς των θεών, μη μπορώντας κάνει κι αλλιώς, δέχτηκε. Ο Ήφαιστος έλυσε την Ήρα και αμέσως ζήτησε για γυναίκα του την Αφροδίτη. Όλοι οι θεοί σάστισαν· ο πιο άσχημος να παντρευτεί τη θεά της ομορφιάς! Ο Δίας όμως δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά, γιατί είχε δώσει όρκο. Το πρόσωπο της Αφροδίτης σκοτείνιασε, δεν μπορούσε όμως ν' αντισταθεί στη θέληση του πατέρα της. Γι' αυτό και δέχθηκε να κάνει άντρα της τον άσχημο Ήφαιστο.

Ο  δυστυχής όμως  Ήφαιστος, για ακόμη μία φορά, φάνηκε άτυχος.  Ο λεβεντόκορμος  Άρης, ο Θεός του πολέμου,  είχε βάλει στο μάτι την Αφροδίτη, η οποία όμως ήταν πλέον σύζυγος του Ηφαίστου. Δεν ήταν δύσκολο να ξελογιάσει την Αφροδίτη, ο Άρης. Αν δεν την είχαν υποχρεώσει να γίνει σύντροφος του Ηφαίστου, αυτός θα ήταν  ο σύζυγος που θα ήθελε στην συζυγική της κλίνη, όμορφος, ρωμαλέος, και  μπρουτάλ. Συνδυασμός που σκοτώνει!

Δεν άργησαν λοιπόν τα δύο πιτσουνάκια να αρχίσουν να ερωτοτροπούν.  Ουδέν κρυπτόν υπό του Ήλιου όμως,  ως γνωστόν.  Ο Ήλιος είδε τις παράνομες περιπτύξεις τους, και το σφύριξε στον φημισμένο μάστορα.  Ανέβηκε το αίμα στο καπνοσκεπασμένο κεφάλι του Ηφαίστου. «Τα πουλάκια μου» σκέφτηκε,  «θα τους φτιάξω εγώ. Καλά  αυτός το κουφιοκέφαλος ο Άρης όλοι ξέρουν πως σκέφτεται με το κάτω το κεφάλι, αυτή η μουσίτσα η Αφροδίτη, ακόμα δεν πρόλαβε  να σβήσει την δική μου φωτιά,  άναψε και άλλη»;

Πήγε αμέσως στο σιδηρουργείο του και αμέσως  κατασκεύασε αλυσίδες αόρατες και απαλές όπως ο ιστός της αράχνης, που όμως ούτε έσπαγαν  ούτε λύνονταν, με  καμία δύναμη.  Τις κρέμασε πάνω στους στύλους της κρεβατοκάμαρας του και έφυγε δήθεν για τη Λήμνο, το αγαπημένο του νησί με την καλοχτισμένη πόλη. Ο  Άρης, παραμόνευε, αμέσως  τρέχει γεμάτος πόθο στην κρεβατοκάμαρα του Ηφαίστου να συναντήσει παράνομα  την Αφροδίτη, η οποία τον περίμενε λάγνα. Ο Άρης μπήκε, την έπιασε από το χέρι και της είπε:

-«Έλα, αγαπημένη, να ξαπλώσουμε και να χαρούμε τον Έρωτά μας! Ο  Ήφαιστος είναι μακριά, έφυγε για τη Λήμνο!»

Η Αφροδίτη δεν έχασε στιγμή. Είχε και το μέγαρο,  και τον παίδαρο!. Έλα όμως που με μίας οι  αόρατες  αλυσίδες του Ηφαίστου τους τύλιξαν και δεν μπορούσαν πια να σαλέψουν. Κατάλαβαν ότι ήσαν παγιδευμένοι.Τότε  μπούκαρε ο  εξαγριωμένος  «κερατάς» , ο  Ήφαιστος,  και φώναξε δυνατά σ’ όλους τους θεούς:

-«Πατέρα Ζευ και σεις οι άλλοι, μακάριοι και αιώνιοι θεοί! Ελάτε και ιδέστε τι εδώ συμβαίνει για γέλια και για κλάματα! Πως μ’ ατιμάζει πάντα η κόρη του Διός Αφροδίτη, γιατί είμαι χωλός. Αγαπά τον διεφθαρμένο  Άρη, γιατί είναι πραγματικά ωραίος κι έχει τα πόδια του γερά, ενώ εγώ κουτσαίνω. Κανείς άλλος δε φταίει, από τους γονείς μου – δεν έπρεπε να με γεννήσουν έτσι! Για κοιτάξτε πως κοιμούνται εκεί, αποκαμωμένοι από τον έρωτα, στο ίδιο μου το κρεβάτι! Με θλίβει το θέαμα. Θα μείνουν, νομίζω, έτσι ξαπλωμένοι πολύ ακόμα, αφού αγαπιούνται τόσο πολύ – κι αν ακόμα θελήσουν να μη μένουν έτσι, οι αλυσίδες μου τους κρατάνε γερά, μέχρι που ο Πατέρας ξυπνήσει και μου δώσει πίσω τα δώρα που του έδωσα για το ξεδιάντροπο κορίτσι! Ωραία είναι ή κόρη του, αλλά όχι τίμια!».

Αυτά είπε ο Ήφαιστος, και έφυγε για το μοναδικό μέρος που ένοιωθε σπίτι του,  την ανεμόεσσα Λήμνο. Οι θεοί συγκεντρώθηκαν στο παλάτι του, στο σπίτι με το χάλκινο κατώφλι. Ήρθαν ο Ποσειδών, ο Ερμής, ο Απόλλων. Από ντροπή οι θεές μείνανε στο σπίτι τους. Οι θεοί στέκονταν στην πόρτα κι ασταμάτητο αντηχούσε το γέλιο των Μακάρων, καθώς κοίταζαν το τέχνασμα του πονηρού Ηφαίστου. Ο ένας έλεγε στον άλλο:

-«Δεν βγάζει ποτέ σε καλό μια κακή πράξη. Όποιος πάει αργά, κερδίζει τον βιαστικό. Όποιος πιάστηκε φανερά μοιχός, πρέπει να μετανοήσει!»

Ο Απόλλων ρώτησε τον Ερμή:

-«Θα ‘θελες να ήσουν ξαπλωμένος με τη χρυσή Αφροδίτη και μ’ αυτές τις αλυσίδες γύρω σου;»

Κι εκείνος απάντησε:

-«Ε, αν κάτι τέτοιο μπορούσε να γίνει, ας ήταν οι αλυσίδες τρεις φορές πιο γερές! Κι όλοι εσείς, θεοί και θεές, θα μπορούσατε να με βλέπατε, πόσο ευχαρίστως θα πλάγιαζα κοντά στη χρυσή Αφροδίτη!»

Οι αθάνατοι ξαναγέλασαν, όχι όμως και ο Ποσειδών. Παρακάλεσε τον Ήφαιστο να λύση τον Άρη και ανέλαβε την εγγύηση στο όνομα όλων των θεών, πως θα πληρωθεί στο σύζυγο το ανάλογο χρέος. Δύσκολα δέχτηκε ο Ήφαιστος να τους ελευθερώσει. Οι αλυσοδεμένοι πηδήξανε πάνω: ο Άρης τράβηξε για τη Θράκη και η Αφροδίτη για την Κύπρο, στο ιερό της, στην Πάφο. Οι Χάριτες την υποδέχτηκαν εδώ μ’ ένα λουτρό. Αλείψανε τη θεά μ’ αθάνατο λάδι, που η μυρωδιά του ανήκει στους θεούς, και την ξαναντύσανε με τα υπέροχα, χαριτωμένα φορέματα της.

Αυτό ήταν ένα περιστατικό που άναψε για τα καλά τα αίματα στον Όλυμπο. Ένα άλλο  περιστατικό που άναψε τα αίματα όχι μόνο στο Όλυμπο αλλά και στον κόσμο των θνητών, ήταν στον γάμο του Πηλέα με την Νηρηίδα Θέτιδα κόρη του Νηρέα και της Ωκεανίδας Δωρίδας. 

 Συνεχίζεται. Σύνδεσμος στο πρώτο μέρος εδώ.

H Παπαρούνα και τα Ελευσίνια μυστήρια

Η παπαρούνα στην αρχαία Ελλάδα λεγόταν Μήκων η ροιάς (Η ονομασία ροιάς οφείλεται στο γεγονός ότι φυλλορροούν και πέφτουν πολύ εύκολα τα πέταλά τους. Η Μήκων η υπνοφόρος (Papaver-somniferum), είναι  γνωστή με τα κοινά ονόματα: αφιόνι, μπλε ή πορφυρόχρωμη παπαρούνα, από την οποία παράγεται η μορφίνη (Morphium).

Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία, ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας και ήταν σημάδι γονιμότητας. Σύμφωνα με τον μύθο, η Δήμητρα ερωτεύτηκε τον Αθηναίο Μήκωνα και τον μεταμόρφωσε σε παπαρούνα, το ιερό φυτό της θεάς. Φυτό άμεσα συνδεδεμένο με τα Ελευσίνια Μυστήρια όπου οι συμμετέχοντες στα στόλιζαν τα αγάλματα της θεάς με άνθη παπαρούνας, ενώ η ίδια η θέα φέρεται να κρατούσε παπαρούνες στα χέρια της όταν πήρε τη μορφή της θνητής Νικίππης.

Ο Θεόκριτος αναφέρει στο έργο του Ειδύλλια, ότι η θεότητα στη γιορτή της Δήμητρας, έφερε παπαρούνες στα χέρια της, ενώ η και η Καρυάτιδα στα Μικρά Προπύλαια της Ελευσίνας φέρει επίσης στο κεφάλι της καλάθι με στάχυα και μήκωνες. Σε ανάγλυφο δε που ανακαλύφθηκε στη Μεγάλη Ελλάδα (νότια Ιταλία), απεικονίζεται η απαχθείσα κόρη της Περσεφόνη, να αναδύεται από το Κάτω Κόσμο κρατώντας στάχυα, μήκωνες και φίδια [*].

Την Τρίτη ημέρα των Ελευσινίων μυστηρίων σύμφωνα με τον Κλήμη της Αλεξάνδρειας , ημέρα νηστείας απόγευμα λάμβανε χώρα γεύμα από άρτους φτιαγμένους από μέλι και σουσάμι. Δεν είναι σίγουρο αν υπήρχαν θυσίες ή όχι, πάντως υπήρχαν προσφορές ψαριών και άρτων από κριθάρι που φύτρωνε στο Ράριο Πεδίο, οι οποίες γίνονταν στο όνομα της Άχθειας Δήμητρας. Ωστόσο, αυτή η προσφορά ίσως γινόταν παράλληλα με την καλάθο κάθοδον, κατά την οποία μεταφερόταν από βόδια ένα καλάθι γεμάτο παπαρούνες και ρόδια, που σχετίζονταν με τη Δήμητρα και την Περσεφόνη αντίστοιχα. 

Φωτογραφία. Ανάγλυφο το οποίο βρίσκεται στον Χριστιανικό ναό του Αγίου Ελευθερίου - Παναγίας Γοργοεπήκοου (11ος /12ος αιων. μ.χ) , ο οποίος είναι περιέργως γεμάτος από «Παγανιστικά» σύμβολα, και ο οποίος βρίσκεται, δίπλα στην Μητρόπολη Αθηνών. Στην εικόνα διακρίνουμε:

1. Τρίγλυφο, δάδες: τα στρογγυλά είναι η μύκων η υπνοφέρουσα, η παπαρούνα δηλαδή, που όταν ανοίγει το φύλλωμά της, στον καρπό υπάρχει το όπιο, που το έδιναν στους μύστες να εκστασιαστούν.

2. Κάνιστρο: του προεξάρχοντος της τελετής, του αρχιερέως. Ήταν ένα καλάθι, όπου υπήρχε βασιλικός και μέσα στο βασιλικό κρυμμένα αντικείμενα που το χρησιμοποιούσε μόνο ο αρχιερέας.

3. Ποτήριο: περιείχε ένα είδος ζύθου, κάτι σαν όπιο στους μύστες, ονομαζόταν Κυκεών. Δινόταν στους πολεμιστές πριν από τη μάχη. Το μοιράζονταν μεταξύ τους και οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια.

4. Βουκράνιο: κεφάλι ταύρου με καρπούς μύκωνος (παπαρούνας), το πολυτιμότερο ζώο προς θυσία.

Ως γνωστόν ο μύθος αναφέρει ότι η Δήμητρα, στην απόγνωση της όταν ο Πλούτωνας απήγαγε την κόρη της Περσεφόνη, έφαγε παπαρούνες- μήκωνες ώστε να πέσει σε ύπνο και να ξεχάσει τη λύπη της. Επίσης πρόσφερε και στον Τριπτόλεμο μήκωνες για να τον παρασύρει σε βαθύ ύπνο. Οι μύστες νήστευαν τέσσερις μέρες, έκαναν τη μεγάλη πορεία κι όταν έφταναν εκεί έπιναν τον κυκεώνα, που ήταν δημητριακά με φλισκούνι μέσα και από προϊόντα που είχαν συλλεχθεί στο Ιερό και μπορούσαν να δουν τα ιερά αντικείμενα τις "εμφανίσεις" της Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης. 

Ήταν η στιγμή κατά την οποία ο Ἱεροφάντης εμφανιζόταν στο πλήθος των μυστών μέσα από την εκτυφλωτική λάμψη των λαμπάδων, φέρνοντας τα ιερά αντικείμενα. Η θέαση των ιερών ήταν μια ευλογημένη στιγμή για τους μύστες, οι οποίοι παρακολουθούσαν με κατάνυξη και ευλάβεια την ιερή αυτή διαδικασία, νιώθοντας έντονα τη θεία παρουσία. Ο Πλάτωνας κάνει λόγο για εμφανίσεις και "ιερά οράματα" (φάσματα), τα οποία έβλεπαν οι μύστες μέσα στο Τελεστήριο. 

Ο Πλάτωνας υποστηρίζει εμμέσως πως η ψυχή του μυημένου, αντικρίζοντας τα οράματα που της παρουσιάζονταν μέσα στο Τελεστήριο, ξαναζούσε τέτοια εμπειρία και ένταση, αντίστοιχη με εκείνη που είχε ζήσει κατά την προηγούμενη ζωή της κοντά στους θεούς.  Μέσα στο Τελεστήριο, υπό το φως των δαυλών, ο μύστης βίωνε μια πρωτόγνωρη εμπειρία πλημμυρισμένος από αισθήματα δέους και πνευματικής πληρότητας, καθώς η "παρουσία"’ των  αγαπημένων  του θεών τον γέμιζαν με αισιοδοξία για τα έσχατα και απάλυνε τις ανησυχίες του, μετατρέποντας τον ερχομό του θανάτου από φόβο σε προσδοκία.

Σε απεικονίσεις (Υδρία Lovatelli ) που έχουν διασωθεί εμφανίζεται ιερέας των Ελευσίνιων Μυστηρίων να προετοιμάζει κυκεώνα και ένα πιάτο με παπαρούνες οπίου. Εκτός από τη σπονδή, ο ιερέας προσφέρει στον μυημένο ένα πιάτο με κάψες παπαρούνας οπίου.  Η στιγμή που οι μύστες έπιναν τον κυκεώνα και έτρωγαν από τα γλυκά της κίστης, ήταν για αυτούς μια ξεχωριστή εμπειρία στην πορεία της Ελευσίνιας τελετής. Πίστευαν πως οι τροφές αυτές  "μετουσιώνονταν"’ και καθαγιάζονταν μέσω της θείας χάρης των Ελευσίνιων θεοτήτων και προσλαμβάνοντας αυτές τις τροφές ένιωθαν πως προσέφεραν τον εαυτό τους στη Δήμητρα και πως ενώνονταν μαζί της. "Ενήστευσα, έπιον τον κυκεώνα",  λέει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς,  πώς ήταν το βασικό σύνθημα εισόδου στην  "Μυστική εμπειρία". Αυτή, ήταν τέτοια ώστε να γράψει ο Πίνδαρος:  

"Ευτυχισμένος εκείνος που θα δει αυτά που είναι κάτω από την γη! Γιατί γνώρισε το σκοπό (τέλος) της ζωής του και την από το Δία δοσμένη αρχή του" .

Από κάποιους ερευνητές υποστηρίζεται πως ο κυκεώνας ήταν ένα παραισθησιογόνο ποτό, το οποίο παράγονταν από νερό, κριθάρι και βότανα, ανάμεσα στα οποία και η οπιούχος παπαρούνα – Μήκων η υπνοφόρος (η οποία διαφοροποιείται από την κοινή). Εκτός της παπαρούνας, και το κριθαρόζουμο, έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να περιείχε ψυχοδηλωτικό της ομάδας του Λυσεργικού, όπως το L.S.D. Υπήρχε πλήθος ψυχοτρόπων φυτών και συνδυασμών τους με διαφορετικές το καθένα επιδράσεις: Από απλή ζάλη έως ύπνο και από διέγερση έως θάνατο. Οι περιγραφές του Διοσκουρίδη για τις επιδράσεις του λιβανιού αν αναμιχθεί με κρασί και του Πλίνιου, γι’ αυτές που προκαλεί κυκλάμινο με κρασί και πικροδάφνη με κρασί, δεν μας αφήνουν αμφιβολία για τις γνώσεις και τη χρήση ψυχοτρόπων, που μπορεί να έκαναν την εποχή των προαναφερθέντων τουλάχιστον,  σε ειδικές περιπτώσεις, όπως εορτές και τελετές. 

Μία  λιγότερο "απομυθοποιητική", και πιο "μυθαγωγική" εκδοχή υποστηρίζει πως παλαιοτέρα οι άνθρωποι είχαν την ικανότητα αντίληψης άλλων διαστάσεων, συν τω χρόνω όμως αυτή η ικανότητα χάθηκε έτσι οι ιεροφάντες κατέφυγαν στην χρήση παραισθησιογόνων ουσιών όπως η παπαρούνα ώστε οι μυημένοι να πέφτουν σε "έκσταση", και να βιώνουν την παρουσία των Θεών. Μια "φυσική εμπειρία έκστασης" είναι δυνατόν να πυροδοτήσει σε έκτακτες καταστάσεις διέγερση της επίφυσης μας,  και να μας εισάγει στον κόσμο του "ιερού", αλλά φαίνεται πως αυτό λειτουργεί ανασταλτικά όταν ο άνθρωπος απομακρύνεται από την φύση. Ο Mircea Eliade (Ρουμάνος ιστορικός της θρησκείας, λογοτέχνης, και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου), έλεγε ότι το ιερό και το βέβηλο είναι δύο τρόποι ύπαρξης στον κόσμο. Οι κουλτούρες των ιθαγενών διαποτίζονται από το Ιερό το οποίο το ανακαλύπτουν παντού. Αντίθετα ο σύγχρονος και γνωστός σε όλους μας τρόπος ζωής είναι ο βέβηλος τρόπος ύπαρξης.  Σύμφωνα με τον Εliade το Ιερό είναι το πραγματικό, συνδέεται και διαποτίζει τα πραγματικά επίπεδα ύπαρξης, ενώ το βέβηλο συνδέεται με το μη πραγματικό ή ψευδοπραγματικό.To Ιερό είναι μια εκδήλωση μιας βαθύτερης διάστασης της πραγματικότητας και η ισχυρή ψυχολογική επίδραση που βιώνουμε σε μια συνάντηση με το θείο (η εμπειρία μου) οφείλεται στην επαφή μας με αυτό το πιο έντονο επίπεδο της ύπαρξης! 

Ο γνωστός Αμερικανός ψυχολόγος Abraham Maslow, πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να βιώσουν εκστατικές στιγμές, αλλά θεωρούσε επίσης ότι οι άνθρωποι με αυτοπραγμάτωση μπορούσαν να φτάσουν σε αυτές πιο συχνά. Οι εκστατικές εμπειρίες, ορίζονται συνήθως ως υπερβατικές στιγμές καθαρής χαράς και ενθουσιασμού. Είναι στιγμές που ξεχωρίζουν απόλυτα από τα καθημερινά συμβάντα. Η ανάμνηση τέτοιων στιγμών κρατάει για πάντα και οι άνθρωποι συνήθως τις παρομοιάζουν με πνευματικές εμπειρίες. Ο Maslow υποστήριξε ότι ένας από τους καλύτερους τρόπους να σκεφτούμε τις εκστατικές εμπειρίες, είναι να θυμηθούμε τις πιο υπέροχες εμπειρίες της ζωής μας. Εκείνες τις στιγμές έκστασης και απόλυτης, υπέρτατης ευτυχίας. Για παράδειγμα, το συναίσθημα όταν είσαστε ερωτευμένοι αποτελεί μια "εκστατική εμπειρία". Η προσευχή και ο διαλογισμός, μπορούν υπό προϋποθέσεις να αποτελέσουν επίσης μεθόδους βίωσης παρόμοιων εμπειριών.

Σε κάθε περίπτωση  ήταν  καθολική η πεποίθηση τους αρχαίους,  πως στις μυστηριακές μυήσεις, συνέβαιναν θαυμαστά πράγματα δημιουργώντας στους μύστες τόσο ισχυρή εντύπωση ώστε τους έκαναν να ξεπερνούν το φόβο του θανάτου δίνοντάς τους τη βεβαιότητα της αθανασίας της ψυχής.  Μέσα από τα ελάχιστα σωζόμενα αποσπάσματα, φαίνεται πως οι μύστες, υπό το χαμηλό φως των δαυλών, σε μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και κατάνυξης, όπου το ημίφως και το σκοτάδι διέγειραν το μυαλό και τις αισθήσεις τους, συμμετείχαν στο δράμα των θεών και πλημμύριζαν από όλα εκείνα τα συναισθήματα της αγωνίας, της λύπης αλλά και της χαράς που απέπνεε η ιστορία της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Ο Σοφιστής Αριστείδης, υποστηρίζει πως στα Ελευσίνια οι μύστες περισσότερο "βίωναν" καταστάσεις, παρά μάθαιναν απόρρητες γνώσεις. 

"Νόμιζα ότι άγγιζα το Θεό, ότι αισθανόμουν την προσέγγιση του, ότι βρισκόμουν μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου ,ότι το πνεύμα μου ήταν εντελώς ελαφρύ. Κανείς θνητός δεν θα μπορέσει ποτέ να το περιγράφει και να το κατανοήσει αν δεν είναι μύστης. Η νέα αυτή ζωή δεν υπόκειται στους νόμους της κατώτερης ζωής. Η γέννηση και ο θάνατος δεν την επηρεάζουν πια. Μπορεί κανείς να μιλά πολύ για τον Αιώνιο, αλλά αν προηγουμένως δεν έχει κατέλθει στον Άδη, δε γνωρίζει τι λέει". 

Ο Κλήμης Αλεξανδρείας, στο έργο του Στρωματείς αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι ο ρόλος των προκαταρκτικών μυήσεων στόχευε στο να προετοιμάσουν τον συμμετέχοντα και να του μεταδώσουν την απαραίτητη γνώση για όσα θα επακολουθήσουν. Ο Κλήμης αντιπαραβάλει τα "Μικρά Μυστήρια" με τα "Μεγάλα", ως προς το έργο που αυτά επιτελούν. Αναφέρει χαρακτηριστικά πως τα πρώτα έχουν "εκπαιδευτικό " χαρακτήρα, καθώς διδάσκουν και προετοιμάζουν τον πιστό για αυτά που θα ακολουθήσουν, σε αντίθεση με τα Μεγάλα, τα οποία περνούν τον πιστό στο επόμενο επίπεδο, όπου η μάθηση δίνει τη θέση της στο στοχασμό γύρω από τη δημιουργία και τον κόσμο. Οι συμμετέχοντες ύστερα από τη μύησή τους στα Μικρά Μυστήρια αποκαλούνταν "μύσται".

Η συμβολική σημασία του δράματος της αρπαγής της Περσεφόνης (αθάνατη ψυχή) από τον Πλούτωνα και την επιστροφή της από τα Τάρταρα του Άδη (κάθοδος στην ύλη), ήταν πως ο μύστης πεθαίνει ως θνητός για να ξαναγεννηθεί ως άνθρωπος που γνωρίζει πλέον την αποστολή του, για να πεθάνει και πάλι όταν έλθει η ώρα ως μύστης του Θεού και να αναστηθεί ως μέρος του θείου "Παντός" και πάλι.  " Ω φύση από σένα προέρχονται όλα, μέσα σου  βρίσκονται όλα, σε σένα καταλήγουν όλα ",  βεβαιώνει ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος.

Οι απόρρητες αλήθειες των μυστηρίων ήταν προσπελάσιμες μόνο για τους εκλεκτούς, δηλαδή μόνο για αυτούς που μπορούσαν να εισχωρήσουν στο βάθος των εννοιών και των συμβόλων και να κατακτήσουν την ουσία. Το σίγουρο είναι όπως έλεγε και ο Πλάτωνας πως η μύηση από μόνη της δεν επαρκεί ώστε να οδηγηθεί ο άνθρωπος στη σωτηρία, αλλά προσθέτουν τον ενάρετο βίο και το σεβασμό προς το συνάνθρωπο (ξένους καὶ ἰδιώτας) ως προαπαιτούμενα για την εξασφάλιση της μετά θάνατον ευτυχίας (Πολλοί έλαβαν μέρος εις τα [Ελευσίνια ] μυστήρια αλλά λίγοι είναι οι εκλεκτοί).

Δεν χωρά αμφιβολία πως οι μυσταγωγικές τελετουργίες των αρχαίων μυστηρίων σφυρηλάτησαν πρότυπα , γαλούχησαν συνειδήσεις και πεποιθήσεις αμέτρητων γενιών αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι δημιούργησαν τον ανυπέρβλητο αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Ο κόσμος των Ελευσίνιων Μυστηρίων δεν έπαψε ποτέ να είναι ένας κόσμος "μαγικός", "ιερός", που "ταξιδεύει" ασύλητος μέσα στο χρόνο.

------------------

[*] Παραπομπή : Έχουν βρεθεί Μινωικά ειδώλια, όπου απεικονίζονται θεές με τα υψωμένα χέρια, οι οποίες φέρουν στο κεφάλι τους πουλιά, φίδια, ηλιακούς δίσκους και φεγγάρια- και τη θεά των μηκώνων, όπως έχει ονομαστεί.Τα πήλινα προσαρτήματα στα κεφάλια τους και στα χέρια, εξειδικεύουν την ιδιότητα της μεγάλης θεάς ως προστάτιδας του ήλιου, του ουρανού, του αέρα, της γης και στην περίπτωση της θεάς των μηκώνων την λειτουργία της ως θεραπεύτριας.

Αργότερα οι αρχαίοι Έλληνες εκτός της Δήμητρας η οποία ήταν η συνεχεία της μεγάλης Θεάς των Όφεων , απεικόνιζαν επίσης και τις θεότητες του Ύπνου, της Νύχτας, και του Θανάτου με στεφάνια στο κεφάλι από παπαρούνες ή κρατώντας παπαρούνες στα χέρια τους. Συνήθιζαν επίσης να καλλωπίζουν αγάλματά θεών όπως του Απόλλωνα, του Πλούτωνα, της Δήμητρας, της Αφροδίτης, της Κυβέλης, ακόμη και της Ίσιδας κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, με τον ίδιο τρόπο. Μερικές φορές διακοσμούσαν με σιτηρά τη δέσμη με τις παπαρούνες. Κωδιές παπαρούνας, με ή χωρίς σιτηρά, έχουν επίσης βρεθεί σε ειδώλια, δοχεία, επιτύμβιες στήλες, νομίσματα και κοσμήματα. Εξαιτίας της πληθώρας των σπόρων της εμφανίζεται ως σύμβολο αφθονίας και γονιμότητας

Η αναζήτηση του «ιερού δεσμού», που συνδέει τα πάντα..

Εμείς οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, βιώνουμε μία παραδοξότητα. Και αυτό διότι, γνωρίζουμε περισσότερα για την επιφάνεια του Άρη, παρά για το τι κρύβεται στους ωκεανούς της Γης. Πιο συγκεκριμένα για το ένα πέμπτο (20%) των ωκεανών συνεχίζουν να μην υπάρχουν ακόμα καθόλου στοιχεία, ενώ λιγότερο από το 10% της μορφολογίας του θαλάσσιου βυθού, πέραν των 200 μέτρων βάθους, είναι γνωστή, σύμφωνα με τον Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό. Και αυτό την στιγμή που τα δύο τρίτα του εδάφους της Γης καλύπτονται από νερό.

Κατά τον ίδιο «παράδοξο» τρόπο, έχουμε κατακτήσει τον εξωτερικό μας κόσμο, το φυσικό περιβάλλον, το έδαφος, τον αέρα, το διάστημα, δεν γνωρίζουμε όμως τι βρίσκεται στα βάθη της ύπαρξης μας. Ποιοι πραγματικά είμαστε, και τι ζητάμε σε αυτή την ζωή και σε αυτόν τον πλανήτη. Ένα ερώτημα που ταλανίζει τον άνθρωπο από την αρχή της ιστορίας του, και ακόμα μένει αναπάντητο για τους περισσότερους από εμάς.

Ο Λάο Τσε έλεγε:«Αναζήτησε και θα χάσεις»!. Γιατί  έλεγε : «αναζήτησε και θα χάσεις»; Επειδή αυτό που αναζητάς βρίσκεται μέσα σου. Μπορεί να βρεθεί μόνο όταν σταματήσει κάθε «Εξωτερική αναζήτηση». Όλοι οι αρχαίοι σοφοί ανεξαιρέτως είχαν θέσει ως μία από τις βασικότερες υποχρεώσεις του ανθρώπου κατά την διάρκεια του βίου του, το «Γνώθι Σαυτόν» - «Ένδον σκάπτε». «Εάν καταφέρεις να γνωρίσεις τον εαυτό σου – πράγμα πολύ δύσκολο- θα γνωρίσεις το σύμπαν και τους Θεούς», έλεγαν οι Πυθαγόρειοι. Ο Σωκράτης έλεγε ότι το Αληθές και το Αγαθόν είναι ταυτόσημα. Το Αγαθόν είναι να ακολουθείς την φύση με τους νόμους της.

Ο Κβαντικός Φυσικός Μηνάς Καφάτος παίρνει το νήμα από εκεί που το αφήνουν οι αρχαίοι σοφοί, και το συνδέει με τα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης:

«Το σώμα μας είναι ένας μικρός πλανήτης. Είμαστε από αστρική σκόνη. Το σώμα δεν υπάρχει χωρίς νου, και ο νους δεν υπάρχει χωρίς σώμα. Φοβόμαστε τον θάνατο γιατί δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την ζωή. Ο ρυθμός που περνάει ο χρόνος εξαρτάται σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε. Η ευδαιμονία είναι πέρα από το νου. Ο νους είναι ένα σπουδαίο εργαλείο και ταυτόχρονα μια μεγάλη παγίδα, που πιανόμαστε μόνοι μας από τις σκέψεις που κάνουμε. Ο νους όμως δεν πρέπει να συγχέεται με τον εγκέφαλό μας. Ο νους έχει την ιδιότητα να μας συνδέει με το σύμπαν με τον Συμπαντικό Νου, αφού είμαστε ένα με το σύμπαν. Ο ανθρώπινος νους είναι μέρος της κοσμικής συνείδησης. Μπορεί να ταξιδέψει σε πιο μακρινά σημεία του σύμπαντος και δεν μπορούμε να τον εντοπίσουμε σε κανένα σημείο του φυσικού σώματος. Η βίωση της ζωντανής παρουσίας είναι η συνειδητότητα, η έννοια τού ότι υπάρχουμε. Είναι το συναίσθημα που έχουμε από την στιγμή που γεννιόμαστε, μέχρι να φύγουμε από τον κόσμο αυτό. Είναι η εμπειρία πέρα από τον χρόνο και τον χώρο, πέρα από την επιστήμη. Η συνειδητότητα απελευθερώνει τον νου να ξεφύγει από τα δεσμά των ψευδαισθήσεων που μας χωρίζουν. Είμαστε όλοι το ίδιο. Έχουμε έρθει από το άπειρο, παραμένουμε στο άπειρο και θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε στο άπειρο».

Στο σύμπαν τα πάντα βρίσκονται σε μία Ενότητα, τα πάντα είναι Ένα, τίποτα δεν είναι διαχωρισμένο. Το κάθε τι συνδέεται με κάθε τι άλλο. Υπάρχει μία αόρατη αλλά υπαρκτή συμπαντική αρμονική σύνδεση. Από το μικρότερο σωματίδιο της ύλης έως το μεγαλύτερο. Από τον μικρόκοσμο έως τον μεγάκοσμο, από το αόρατο έως το ορατό. Ο υλικός κόσμος είναι καθρέφτης των αθέατων δυνάμεων (πνευματικός κόσμος), ο Ουρανός ενυπάρχει στην Γη με ένα Ουράνιο τρόπο, και η Γη ενυπάρχει στον Ουρανό με ένα γήινο τρόπο. Οδός άνω και κάτω μία.

Τα πάντα βρίσκονται σε αμοιβαία αλληλεπίδραση, και αφού «όλα βρίσκονται μέσα σε όλα», το σύμπαν είναι «ένα και συνεχές», άρα το μικρότερο γεγονός έχει επίδραση στο σύνολο του κόσμου μία σταγόνα κρασιού πού ρίχνεται στη θάλασσα θα απλωθεί σε όλη τη θάλασσα, και από αυτή σε όλο το σύμπαν..! Σύμφωνα με τον Μάρκο Αυρήλιο, το σύμπαν διέπει ένας «ιερός δεσμό», που συνδέει τα πάντα, και εξαιτίας του οποίου υπάρχει η «κράσις δι’ ὅλου», η οποία αντανακλά τη συμφωνία της θείας Πρόνοιας στον κόσμο, όπου ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένα μικρό τμήμα.

Ο άνθρωπος είναι συνδεδεμένος με την φύση, τα ποτάμια, τα δέντρα, τη γη, τα αστέρια. Αντιστοίχως τ΄ αστέρια είναι συνδεδεμένα με εμάς, είναι συνδεδεμένα με τα δέντρα, με τα ποτάμια, με τα βουνά. Τα πάντα αλληλοσυνδέονται. Υπάρχει παντού στο σύμπαν ένα συνεχές πάρε-δώσε.Τίποτα δεν μπορεί να είναι διαχωρισμένο στη Φύση. Ο χωρισμός δεν είναι εφικτός. Απλά έχουμε την ψευδαίσθηση τού διαχωρισμού, που αποκτήσαμε σύμφωνα με αυτά που μας έμαθαν. Και όμως παρατηρήστε και διαπιστώστε τι συμβαίνει κάθε στιγμή που ζούμε.Συνεχώς υπάρχει μία γέφυρα με την ζωή την ύπαρξη μας και το περιβάλλον μας. Κάθε στιγμή αναπνέουμε, εισπνέουμε, εμπνέουμε.Όταν εισπνέουμε παίρνουμε το οξυγόνο μέσα μας, όταν εκπνέουμε δίνουμε διοξείδιο τού άνθρακα. Τα δέντρα εισπνέουν το διοξείδιο του άνθρακα και εκπνέουν οξυγόνο.

Μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει κάποιος. Υπάρχει παντού στο σύμπαν μία διαρκής επικοινωνία. Είμαστε συντονισμένοι και εξαρτημένοι σε συμπαντικές δυνάμεις και ας το αμελούμε. Η πραγματικότητα αφορά μία αδιάλειπτη ενότητα αλλά η επικέντρωση στο τώρα και το «Εγώ», μας δημιουργεί ένα στρεβλό κόσμο και πραγματικότητα. Και απ΄ την στιγμή που μπαίνει μέσα μας αυτή η λανθασμένη αντίληψη, τότε ολόκληρη η ύπαρξη αναποδογυρίζεται. Και τότε αρχίζει η τρέλα, αρχίζει η αρρώστια…

Και τότε έρχεται η ίδια η φύση, με τρόπο οδυνηρό να μας το υπενθυμίσει. Να μας υπενθυμίσει ότι δεν υπάρχει πιο σοβαρό ζήτημα από το να θυμόμαστε και να επιβεβαιώνουμε με τις πράξεις μας ότι υπάρχει ένας αιώνιος ιερός δεσμός ανάμεσα στα ανθρώπινα όντα και στη φύση. Από αυτή την επίγνωση στην πράξη, και μόνο από αυτή, μπορεί να αναδυθεί το νόημα της ζωής, η υπευθυνότητα, η ψυχική ηρεμία και η συμπόνια.

Σε κάθε περίπτωση, η αυξημένη εσωτερική εργασία, συνεπάγεται αυξημένη εξωτερική ευθύνη. Συνδεόμαστε με αόρατα νήματα ο ένας με τον άλλον, με τους προγόνους μας, και βέβαια με τη φύση και τη γη. Η πραγματική Γνώση έρχεται, μόνο όταν το άτομο ολοκληρωθεί συνειδητά και αμφίδρομα μέσα στο φυσικό περιβάλλον του..!