Το αγαθό ως ο ύστατος στόχος της Γνώσης και η επιδίωξη της αληθινής σοφίας, για τον Πλάτωνα

Για τον Πλάτωνα το αγαθό είναι ο ύστατος στόχος της Γνώσης και η επιδίωξη της αληθινής σοφίας. Ο Πλάτωνας δεν δίνει μια σαφή ερμηνεία για αυτόν τον όρο που είναι από τους βασικότερους στο φιλοσοφικό του σύστημα παρά αρκείται σε ορισμένους υπαινιγμούς. Αγαθόν πάντως είναι:

α) το εἶναι και ό,τι διατηρεί το εἶναι·

β) η τάξη, ο κόσμος και η ενότητα που διαπερνά και συνέχει την πολλαπλότητα·

γ) ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη (Πολ. 509a).

Η έκφραση αὐτὸ τὸ ἀγαθόν φαίνεται να δηλώνει την ύψιστη αρχή και την πηγή του όντος και της γνώσης.  ( Πολιτεία 508e:) «Τοῦτο τοίνυν τὸ τὴν ἀλήθειαν παρέχον τοῖς γιγνωσκομένοις καὶ τῷ γιγνώσκοντι τὴν δύναμιν ἀποδιδὸν τὴν τοῦ ἀγαθοῦ ἰδέαν φάθι εἶναι».

Σύμφωνα με την Πλατωνική συλλογιστική, το  πνεύμα μας αντιμετωπίζει την πραγματικότητα διττώς: εκ των ένδον»  και «εκ των έξω» . ’Η «εκ των ένδον» προσέγγιση αφορά την πορεία πρός την αυτοσυνειδησία, που χρησιμοποιεί κυρίως τη διαίσθηση. Η «εκ των έξω» προσέγγιση αφορά την διάνοια, που χρησιμοποιεί τη μεθοδική λογική σκέψη.

Μόνο όταν συνδυάσουμε αυτούς τους δύο μηχανισμούς, θα καταφέρουμε να θέσουμε σε κίνηση τον μηχανισμό δύο φαινομενικώς αντιφατικών, αλλά ουσιαστικώς συμπληρωματικών δυνάμεων του ανθρωπίνου πνεύματος: της αφαιρετικής συμβατικής σκέψης, και της διευρυμένης αντίληψης του Όλου, ελάχιστο αναπόσπαστο τμήμα του οποίου είμαστε.

Το Όλον – Ένα βρίσκεται πίσω από τα πολλά και ότι ό,τι υπάρχει στον κόσμο είναι άτεχνα και πρόσκαιρα αντίγραφα των Ιδεών που απορρέουν από το Ένα. Ο τρόπος για να προσεγγίσει ο άνθρωπος το Ένα, δηλαδή να ανεβεί από τα πολλά στο Ένα,  μπορεί να επιτευχθεί  δια της «εσωτερικής οράσεως»  των Ιδεών, όπου «αναπαύονται », το Δίκαιο, το Καλό, το Ωραίο.

Η προσέγγιση του κόσμου των Ιδεών, δεν μπορεί να προσεγγιστεί με τις αισθήσεις, διότι  το σώμα αποτελεί εμπόδιο για τη σύλληψη της πραγματικότητας. Όσο βρισκόμαστε μέσα στο σώμα, το υπέρτατο αγαθό το πλησιάζουμε ανάλογα με τον βαθμό αυτοσυγκέντρωσης  και με την ικανότητα απόσπασης της προσοχής μας από το σώμα, περιμένοντας υπομονετικά την στιγμή που ο θείος Εαυτός θα κρίνει κατάλληλη για να ολοκληρώσει τη λύτρωση μας.

Ο Πλωτίνος (Εννεάδες) , επεξηγεί :  «Η γνώση έχει τρεις βαθμίδες – γνώμη, επιστήμη και φώτιση. Τα μέσα ή το όργανο της πρώτης είναι η αίσθηση, της δεύτερης, η διαλεκτική, ενώ της τρίτης, η ενόραση. Αυτή η τελευταία είναι απεριόριστη γνώση, βασισμένη στην συνταύτιση του γιγνώσκοντος νου με το γνωστικό αντικείμενο...

..Όλοι οι άνθρωποι, από την αρχή που γεννιούνται, χρησιμοποιούν την αίσθηση πριν από τον νου και, κατ’ ανάγκη, τα αισθητά είναι τα πρώτα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι• κάποιοι έμειναν εδώ και έζησαν τη ζωή τους, νομίζοντάς την πρώτη και τελευταία, και, αφού θεώρησαν πως ό,τι είναι γι’ αυτούς δυσάρεστο και ευχάριστο είναι κακό και καλό αντιστοίχως, έκριναν πως αρκεί αυτό και πέρασαν τη ζωή τους επιδιώκοντας το ένα και προσπαθώντας ν’ αποφύγουν το άλλο.

Όσοι διεκδικούν λογική σκέψη, το έκαναν αυτό φιλοσοφία τους, όπως τα βαριά πουλιά, που πήραν πολλά πράγματα από τη γη, βάρυναν και δεν μπορούν να πετάξουν ψηλά, παρ’ ότι η φύση τους έδωσε φτερά. Άλλοι σηκώνονται λίγο από τα κάτω πράγματα, διότι το ανώτερο μέρος της ψυχής τους κίνησε από το ευχάριστο προς το ωραιότερο, ανήμποροι, όμως, όπως ήταν να δουν το επάνω, καθώς δεν είχαν πού αλλού να σταθούν, ήρθαν προς τα κάτω, μαζί με το όνομα της αρετής, σε πράξεις και “επιλογές” της κάτω περιοχής, απ’ όπου στην αρχή προσπάθησαν να σηκωθούν.

Υπάρχει, τέλος, ένα τρίτο γένος θεϊκών ανθρώπων, που με τη μεγαλύτερη δύναμή τους και με την οξύτητα των οφθαλμών τους είδε, με ξεχωριστή, θα ‘λεγε κανείς, οξυδέρκεια, την επάνω δόξα και υψώθηκε εκεί, σαν πάνω από τα σύννεφα και από την καταχνιά του εδώ κόσμου, κι έμεινε εκεί, παραβλέποντας όλα τα πράγματα του εδώ κόσμου και αντλώντας ευχαρίστηση στην αληθινή περιοχή, που είναι δική τους, σαν τον άνθρωπο που, ύστερα από μεγάλη περιπλάνηση, φτάνει στην ευνομούμενη πατρίδα του ».

Ο μυθαγωγός Joseph Campbell

«Ο στόχος της ζωής είναι να κάνει τον ρυθμό της καρδιάς σας να  ταιριάζει με το ρυθμό του Σύμπαντος, να ταιριάξει τη ‘φύση’ σου με τη Φύση. Ακολουθήστε την ευδαιμονία σας και το Σύμπαν θα ανοίξει τις πόρτες για σας, εκεί όπου υπήρχαν μόνο τοίχοι. Ιερός χώρος σας είναι εκείνος όπου μπορείτε να βρείτε τον εαυτό σας ξανά και ξανά. Με το να πηγαίνουμε κάτω στην άβυσσο ανακαλύπτουμε  τους θησαυρούς της ζωής. Εκεί που παραπατούμε, εκεί βρίσκεται ο θησαυρός μας. Βρείτε μια θέση στον εσωτερικό σας κόσμο, όπου υπάρχει χαρά, και η χαρά θα κάψει τον πόνο. Πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να απαλλαχτούμε από τη ζωή που έχουμε προγραμματίσει, έτσι ώστε να αποκτήσουμε  τη ζωή που μας περιμένει. Το παλιό δέρμα πρέπει να βγει, πριν να μπορέσει να έρθει το νέο»
 Joseph Campbell

Ο  Joseph Campbell ( 1904-1987), Πανεπιστημιακός, Φιλόσοφος και μυθολόγος, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 26 Μαρτίου 1904. Στην παιδική του ηλικία ήλθε σε επαφή με τις παραδόσεις των γηγενών Αμερικανών (Ινδιάνων), ενώ μετά τις Πανεπιστημιακές και μεταπτυχιακές σπουδές του, έκανε μια διεισδυτική μελέτη για τον Αρθουριανό μύθο και τη σχετική φιλολογία των αυλικών ερώτων της μεσαιωνικής Γαλλίας. Μια απροσδόκητη συνάντησή του με τον νεαρό Jiddu Krisnamurti, του άνοιξε νέους ορίζοντες.

Στην Ευρώπη, ο Κάμπελ ανακάλυψε τον Βουδισμό, τον Ινδουισμό, και ανάμεσα σε άλλους,  σύγχρονους φιλοσόφους  αλλά και τους  Sigmund Freud, Carl Gustav Jung οι οποίοι τον επηρέασαν καταλυτικά.Όταν Campbell αποσύρθηκε από την Πανεπιστημιακή  του θέση μετακόμισε στη Χαβάη, άρχισε να ταξιδεύει και να δίνει διαλέξεις ανά τον κόσμο, να εμφανίζεται στην τηλεόραση και να διεξάγει σεμινάρια. Έγινε επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου Carl Gustav Jung του San Fransisco..

Επηρέασε τον κινηματογράφο και ιδιαίτερα τον παραγωγό George Lucas, ο οποίος βασισμένος στις μυθολογικές έρευνες του Campbell γύρισε, την γνωστή κινηματογραφική επιτυχία «Πόλεμος των  Άστρων».

Το βιβλίο του  «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» το οποίο εκδόθηκε το 1949, έτυχε αμέσως ευρείας αποδοχής και στο πέρασμα του χρόνου χαρακτηρίστηκε έργο κλασικό. Στη μελέτη του γύρω από το «μύθο του ήρωα», ο Κάμπελ υποστήριζε ότι στους μύθους, το ταξίδι του ήρωα ακολουθεί ένα σταθερό μοντέλο, ένα μοντέλο που ακολουθούν όλοι πολιτισμοί και βάσει του οποίου «χτίζουν» τα διάφορα έπη και τους ηρωικούς τους μύθους.

Στο βιβλίο αυτό επίσης, σκιαγράφησε τις βασικές συνθήκες, τα στάδια, και τις εκβάσεις του αρχέτυπου ταξιδιού του ήρωα. Απεβίωσε το 1987. Τον επόμενο χρόνο, μια σειρά τηλεοπτικών συνεντεύξεων που είχε δώσει στον Bill Moyers και παρουσιάστηκαν με τίτλο «The Power of Myth» ("Η Δύναμη του Μύθου"), έκαναν τις απόψεις του γνωστές σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Ο « ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» , έφερε στο συγγραφέα του το βραβείο του Εθνικού Ινστιτούτου Τεχνών και Γραμμάτων για δημιουργική εργασία στη φιλολογία. Στις διάφορες εκδόσεις του πούλησε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα και μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες.

Ο Campbell αναγνωρίζει πίσω από τους μύθους, παγκόσμια αρχέτυπα που επαναλαμβάνονται διαχρονικά σε όλους τους πολιτισμούς. Σε όλους για παράδειγμα τους μύθους, υπάρχουν στάδια τα οποία οι ήρωες να διανύσουν έως ότου λυτρώσουν μέσα από αυτά την ανθρωπότητα.   Ξεκινώντας από  την αρχική  αναζήτηση του ήρωα,  το κάλεσμα στην περιπέτεια και την κρίση, έως τη στιγμή της επιστροφής και της μεταμόρφωσης. Κάτ΄ αυτόν τον τρόπο απεικονίζεται   έντεχνα η διαχρονική ισχύ των μυθικών φιγούρων εμπνέοντας ακόμα και σήμερα, όλες εκείνες τις εσωτερικές διεργασίες των ηρώων που συναντάμε ακόμα και σε σύγχρονους μύθους. Κινηματογραφικές επιτυχίες όπως το Matrix, ο Harry Poter, και ο πόλεμος των άστρων ακολουθούν τα κλασσικά αυτά αρχετυπικά μυθολογικά μοτίβα.

Θα σταθώ για λίγο εδώ λόγω επικαιρότητας του «πολέμου των άστρων». Όπως έχω πρόσφατα γράψει σε άρθρο μου, η αρχική τριλογία αποτελεί   ένα έπος όπου λαμβάνουν χώρα,  τρία κλασικά στάδια «μυήσεως».  Αποχώρηση (από την εστία), μύηση, και επιστροφή. Ο  ήρωας της ταινίας Luke skywalker (αυτός που περπατά σ τους ουρανούς..) πεθαίνει και αναγεννάτε  συμβολικά στον παγωμένο πλανήτη HOTH, στην συνέχεια τριγυρνάει χαμένος στον σκοτεινό πλανήτη Dagobah, αναζητώντας τον δάσκαλο, για να «μυηθεί», στους δρόμους της  δύναμης (ολίγον ΖΕΝ ) από τον Jedi master YODA.

Ο Luke αποδεικνύεται  άξιος της μυήσεως και χρησιμοποιεί ορθά την  «δύναμη». Το αποκορύφωμα έρχεται,  όταν έρχεται σε σύγκρουση με τον Σκοτεινό Άρχοντα των Darth Veder, ο οποίος  αν υπήρξε και αυτός μυημένος από στην  ίδια «δύναμη», υπέπεσε στην πλάνη και πέρασε στην αντίθετη όχθη του κακού. Στην αποκορύφωση της δοκιμασίας, σε μία επική μάχη ζωής και θανάτου, Darth Veder του αποκαλύπτει πως είναι ο πατέρας του, και  προσπαθεί να τον δελεάσει να χρησιμοποιήσει την «σκοτεινή δύναμη»,  ώστε να αποκτήσει ότι επιθυμεί.

Ο  Luke ως νέος Ηρακλής επιλέγει την δύσκολη ατραπό, δεν ξελογιάζεται από τις σειρήνες και τελικά κατορθώνει να σκοτώσει τον εκπρόσωπο του κακού. Μετουσιώνοντας κατ’  αυτόν τον τόπο  εντός του,  όλη την γνώση και την δύναμη τόσο του καλού όσο και του κακού. Δυαδικότητα. Η ισορροπία  της γνώσης.

Είναι η στιγμή που έρχεται αντιμέτωπος με τους χειρότερους φόβους του, ξεπερνάει τους φύλακες του έτερου κόσμου, αναγνωρίζει τις σκοτεινές όψεις του εαυτού του και τα κομμάτια εκείνα του εγώ που μας δεσμεύουν  στο παρελθόν.Όλοι μας επαναλαμβάνουμε κατά τον ίδιο τρόπο ασυνείδητα τα ίδια μυητικά στάδια σε όλα τα  στάδια της εξέλιξης μας…

Αρχικά ως έμβρυα και στην συνέχεια ως  βρέφη,  προετοιμαζόμαστε να ενταχθούμε για πρώτη φορά στο σκληρό εξωτερικό περιβάλλον. Αναγκαζόμαστε να εγκαταλείψουμε  το σκοτάδι και τη παραδείσια μακαριότητα της μήτρας της μητέρας μας, η οποία μας παρέχει ότι χρειαζόμαστε, (βλέπε  μυσταγωγικές τελετές πάντα υπό το  στο σκότος και σε φυσικά ή τεχνητά σπήλαια), και στην συνέχεια με την γέννηση μας  αγωνιζόμαστε και μοχθούμε  να εγκλιματιστούμε στις νέες σκληρές εξωτερικές συνθήκες.

Το σοκ είναι μεγάλο, (δοκιμασίες των μυητικών τελετών) δεν επιθυμούμε  την έξοδο  μας από την παραδείσια μακαριότητα της , όμως εντέλει υπακούοντας στο κάλεσμα της φύσης και του προορισμού μας, βγάζουμε τα τελευταία υγρά από τους πνεύμονες μας (καθώς αναπτυσσόμαστε μέσα στα μητρικά  ύδατα κατ' αντιστοιχία των κοσμικών και πλανητικών υδάτων από όπου ξεκίνησε η ζωή) αναπνέουμε αέρα, γευόμενοι  για πρώτη φορά το γάλα της μητέρας μας. Ένας νέος άγνωστος και τρομακτικός κόσμος που ξεκινά  με μοίρασμα και το μεγαλύτερο θαύμα αυτό της ανιδιοτελούς αγάπης.

Κάτι που ξεχνάμε στην πορεία της ζωής μας…Αυτό είναι το πρώτο ακούσιο τελετουργικό μετάβασης, καθορισμένο και οργανωμένο από την ίδια τη φύση. Kάπως έτσι ξεκινά για όλους μας το επίπονο αλλά ταξίδι μαγικό της ζωής.

Ας επιστρέψουμε όμως στον Campbell. Ίσως το πιο σημαντικό και με διαχρονική ισχύ σημείο του Campbell, έχει να κάνει όχι τόσο με τους μηχανισμούς του ταξιδιού του ήρωα, όσο με τον ίδιο τον σκοπό του ήρωα στον πραγματικό κόσμο. Αναφέρει χαρακτηριστικά:

«'Ανέκαθεν η κύρια λειτουργία της μυθολογίας και της τελετουργίας ήταν η γέννηση συμβόλων που ωθούν το ανθρώπινο πνεύμα προς τα εμπρός, αντιδρώντας κατ' αυτό τον τρόπο σ' όλους εκείνους που έχουν την τάση να πηγαίνουν την ανθρωπότητα προς τα πίσω. Στην πραγματικότητα, μπορεί κάλλιστα ένα πολύ υψηλό ποσοστό νευρωτισμού των ανθρώπων της σύγχρονης εποχής ν 'ακολουθεί αυτή τη σταδιακή πορεία αποκλιμάκωσης της πνευματικής βοήθειας που δεχόμαστε απ' τους μύθους.

[…]
Πρωταρχικό καθήκον του ήρωα είναι να δραπετεύσει απ' τα εγκόσμια και να εισχωρήσει σ' εκείνες τις αιτιώδεις ζώνες του ψυχισμού όπου δεσπόζουν οι δυσκολίες, προκειμένου να αποσαφηνίσει τις αιτίες τους και κατόπιν να τις εξαλείψει-αφού παλέψει πρώτα με τους αρχέτυπους δαίμονες της κουλτούρας του για να βγει εν τέλει νικητής και να κατακτήσει την ανόθευτη, άμεση εμπειρία της αφομοίωσης των ‘αρχέτυπων εικόνων’ του  Carl jung.»

Για τον Campbell, η   Μυθολογία δεν είναι απλά η φαντασία του ενός και του άλλου ατόμου. Είναι μια συστηματοποιημένη οργάνωση των φαντασιών σε σχέση με τις αξίες μιας δεδομένης τάξης στην κοινωνία. Οι μυθολογίες πάντα πηγάζουν από συγκεκριμένα μυθολογικά περιβάλλοντα. Και όταν συνειδητοποιείς ότι καθένας από τους αρχαίους πολιτισμούς ήταν βασισμένος σε μια μυθολογία, μπορείς τότε να καταλάβεις την δύναμη αυτής της μεγάλης, πολύ μεγάλης κληρονομιάς που έχουμε. 

Λειτουργίες του Μύθου

Ο Campbell αναγνώρισε στην μυθολογία, τέσσερις βασικές λειτουργίες όσον αφορά στην επίδραση της πάνω στην ανθρώπινη εμπειρία, τις οποίες εξέφρασε σε πολλά έργα του όπως στο τέλος του τετράτομου «Μάσκες του Θεού» [1962 - 68] και στη «Δύναμη του Μύθου» [1988].

·         Αφύπνιση ενός Αισθήματος Δέους μπροστά στο Μυστηρίου της Ζωής.

Ο Campbell υποστήριζε ότι το ανώτερο μυστήριο της ύπαρξης δεν μπορεί να εκφραστεί με το λόγο, γιατί προϋπάρχει και υπερβαίνει αυτόν. Η μόνη δυνατή προσέγγιση του αυτού είναι η άμεση εμπειρία. Οι μύθοι και οι τελετές που τους αναπαριστούν μπορούν να οδηγήσουν σε μία τέτοια εμπειρία μέσω της σύνδεσης της ατομικής εμπειρίας με κάτι μεγαλύτερο. Έτσι όρισε και την ετυμολογία της λέξη religion (λατ. religio) ως re-link (επανασύνδεση).

·         Κοσμολογική Λειτουργία

Τον καιρό της δημιουργίας τους, οι μύθοι λειτουργούσαν ως πρώτο-επιστήμη, αναγάγωντας γενικά συμπεράσματα μέσα από φυσικές παρατηρήσεις.

·         Διατήρηση της Υπάρχουσας Τάξης

Η δομή των αρχαίων κοινωνιών δημιουργήθηκε κάτω από πολύ ισχυρότερες πιέσεις απ'ότι οι σύγχρονες. Η δομή αυτή συχνά κρινόταν απαραίτητη για την επιβίωση των κοινωνιών αυτών και εδώ ο μύθος έπαιζε τον βασικό ρόλο για τη διαιώνιση της.

·         Καθοδήγηση του ανθρώπου μέσα από τα στάδια της ζωής

Εδώ ο μύθος προσέφερε ένα αρχετυπικό πρότυπο για την τα στάδια της ενηλικίωσης, της ζωής μετά και τελικά την αντιμετώπιση της πραγματικότητας του θανάτου. Στάδια τα οποία συναντάμε στις τελετές μυήσεως και ενηλικίωσης σε όλους τους αρχαίους και όχι μόνο πολιτισμούς.

Ο  Campbell ανέπτυξε το μύθο του ήρωα, την άποψη του, δηλαδή, ότι στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στα παραμύθια, στη θρησκευτική ζωή, στην ψυχολογία και σε όλες τις αφηγήσεις  υπάρχει μια κοινή γραμμή αφήγησης, η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια και όχι μόνο: έχει παρόμοια αφετηρία και τελικό προορισμό.

Ο Campbell υποστήριζε ότι όλοι οι πρωταγωνιστές μιας ιστορίας περνούν από δώδεκα διαφορετικά στάδια, τα οποία μάλιστα είναι ουσιαστικά για την προσωπική τους ανάπτυξη και εξέλιξη.

Το ταξίδι αρχίζει

Το ταξίδι του κάθε ήρωα έχει ως αφετηρία του τον κόσμο όπως αυτός υπάρχει γύρω μας, τίποτε το μαγικό δηλαδή. Ο ήρωας μας περνάει δύσκολες στιγμές, ή βρίσκεται σε ένα δίλημμα, ή δεν μπορεί να χειριστεί μια κατάσταση. Έχει άγχος, δεν μπορεί να χειριστεί τη ζωή του όπως θα ήθελε. Εκείνη τη στιγμή, λοιπόν, τον καλεί η περιπέτεια. Ο ήρωας μας αρχίζει το ταξίδι του, παρακινούμενος είτε από εξωτερικές δυνάμεις (κάτι συμβαίνει στον περίγυρό του, στην οικογένειά του, στην κοινωνία) ή από τον ίδιο του τον εαυτό (έχει ξεπεράσει τα όριά του και αποφασίζει να παλέψει).

Οι πρώτες δυσκολίες

Ξαφνικά, πάνω που ο ήρωας έχει αποφασίσει να παλέψει για τη ζωή που θέλει, συνειδητοποιεί πως οι αλλαγές και οι προκλήσεις είναι τόσες, που δεν ξέρει αν μπορεί και αν θέλει να τις διαχειριστεί. Έτσι, κάνει ένα βήμα πίσω, μέχρι που έρχεται η ώρα που συναντά έναν καθοριστικό χαρακτήρα, το μέντορα του. Ο μέντορας είναι ένα πρόσωπο γεμάτο γνώση και εμπειρίες που συμβουλεύει και εμπνέει τον ήρωα μας για το πώς να προχωρήσει.

Το κατώφλι

Ο ήρωας, μετά από την εσωτερική του πάλη για το εάν τελικά θα αλλάξει τη ζωή του ή όχι, διαβαίνει το κατώφλι ενός ανεξερεύνητου κόσμου που δε γνωρίζει πού τον οδηγεί. Συναντά διάφορα πρόσωπα, άλλα φιλικά και άλλα εχθρικά και συνάπτει συμμαχίες με όσους μπορούν να τον βοηθήσουν.

Η πρόκληση

Η μεγάλη πρόκληση έρχεται για τον ήρωα, που τώρα πλέον γνωρίζει ποιος είναι ο στόχος του και ποιοι οι σύμμαχοί του. Ο ήρωας αντιμετωπίζει τους μεγαλύτερους φόβους του στο ταξίδι του στην άγνωστη ζώνη, έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο, την απώλεια, την αλλαγή. Τελικά, μετά από πολλές δοκιμασίες…

Η επιβράβευση

Ο ήρωας  φθάνει στο σημείο που επιβραβεύεται για όσα πέρασε. Αυτό σημαίνει πως απέκτησε γνώσεις, εμπειρίες και εργαλεία για να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες και πως πλέον είναι έτοιμος να πολεμήσει ξανά αν χρειαστεί. Η επιβράβευση δε σημαίνει και το τέλος του αγώνα: τώρα ο ήρωας γνωρίζει πως τίποτε δεν είναι δεδομένο και πως ότι απέκτησε μπορεί να χαθεί ανά πάσα στιγμή.

Η επιστροφή

Ο ήρωας επιστρέφει στην καθημερινή του ζωή. Είναι πιθανό προτού όλα πάρουν το δρόμο τους να χρειάζεται να αντιμετωπίσει μια τελευταία πρόκληση, μια ακόμη θυσία ή μια σύγκρουση. Τώρα, όμως, είναι οπλισμένος με όλα τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία.

Έτσι μοιάζουν και όλες οι περιπέτειες που ζούμε καθημερινά, όλες μας οι ιστορίες. Αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση που τελικά μας δίνει δύναμη για να πάμε μπροστά και γνώση για την επόμενη φορά, για την επόμενη δυσκολία. Όπως ο ήρωας μας δε χάνει την πίστη του, έτσι και εμείς μπορούμε να κρατήσουμε την ελπίδα μας για το μέλλον!

Ενεργοποιήστε τους Ελληνικούς υπότιτλους (C.C)

Κεντρικά μοτίβα της θρησκευτικής μυθολογίας είναι για τον Campbell η κατάπτωση από την αρχέγονη, άχρονη, αμετάβλητη και υπερβατική ενότητα της «μυστικιστικής έκστασης» στη συνήθη υλική πολλαπλότητα και μεταβλητότητα του φυσικού κόσμου η οποία διέπεται από ζεύγη αντιθέτων: καλό-κακό, αρσενικό-θηλυκό, Θεός-άνθρωπος, φύση-κοινωνία κλπ.  Η δυαδικότητα αυτή είναι εγγενές χαρακτηριστικό της φύσης και της μικρογραφίας της, της ζωής, καθώς απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβάνεται η συμβατική ανθρώπινη συνειδητότητα τον κόσμο, αποτελώντας έτσι δείγμα απομάκρυνσης από το ενιαίο, αρχέγονο, θεϊκό πνευματικό επίπεδο το οποίο υπερέβαινε κάθε διάκριση και πολλαπλότητα.

Οι μύθοι βλέπουν τη ζωή ως εκδήλωση και προβολή στο πεδίο του χρόνου της θεϊκής μορφοποιητικής και δημιουργικής δύναμης η οποία κυβερνά και διαπερνά το Σύμπαν (εκφραζόμενη ως η Μεγάλη Μητέρα), αλλά επιχειρούν και να συμφιλιώσουν τον άνθρωπο με τη μεγάλη κοσμική αντίφαση που ενυπάρχει σε αυτήν: προκειμένου να αντιμετωπίσει τη φθοροποιό τάση που διαφεντεύει το πεδίο του χρόνου, δηλαδή τον θάνατο, η ζωή πρέπει να συντηρηθεί από τις σάρκες της μέσω της τροφικής αλυσίδας, διαπράττοντας φόνο και παραβιάζοντας έτσι την ίδια την ιερότητά της. Μία άλλη όψη της ίδιας αντίφασης είναι η αυτοδιαιώνιση της ζωής με τη βοήθεια του θανάτου, μέσω της διαδοχής των γενεών. Θάνατος και ζωή δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα αλλά οι δύο όψεις της ύπαρξης.

Η ετήσια αναγέννηση της φύσης, ο ηλιακός κύκλος των εποχών και η πορεία της ατομικής ανθρώπινης ζωής μέσω διαδοχικών σταδίων (γέννηση, ωρίμανση, τεκνοποίηση, γήρανση, θάνατος) συσχετίζονται άμεσα με αυτούς τους προβληματισμούς, όντας εκφράσεις της μεταβολής και της επανάληψης η οποία χαρακτηρίζει όχι μόνο το φαινόμενο της ζωής αλλά και τον ίδιο τον φυσικό κόσμο, οδηγώντας σε ένα συνεκτικό σώμα κοινών, αρχετυπικών μυθολογικών συμβόλων που αφορούν την επώδυνη είσοδο στο επικίνδυνο πεδίο της γέννησης, του χρόνου, του θανάτου και του καθημερινού βίου, ουσιαστικά τις αλήθειες της βιολογικής ζωής.

Στόχος των μύθων είναι η συμφιλίωση και η εναρμόνιση των ατόμων με τις αλήθειες αυτές, αλλά την ίδια στιγμή και η διατήρηση της μνήμης της μυστικιστικής συνειδητότητας ως ύψιστου ιδανικού. Επίσης οι μύθοι μπορεί να κωδικοποιούν συλλογικές ιστορικές μνήμες του περάσματος από βουκολικές / θηρευτικές σε αγροτικές κοινωνίες, ενώ όχι σπάνια επικεντρώνονται σε ήρωες οι οποίοι αναχωρούν, υπερπηδούν δοκιμασίες για να φτάσουν σε νέο επίπεδο συνειδητοποίησης και επιστρέφουν για να διδάξουν στην κοινωνία τη γνώση που απέκτησαν, πολλές φορές αυτοθυσιαζόμενοι.

Το αυξημένο επίπεδο συνειδητοποίησης των ηρώων μπορεί να αφορά είτε την εναρμόνιση με τις κοσμικές αλήθειες, είτε την υπέρβαση της επιθυμίας των αγαθών και του φόβου της απώλειάς τους, των δύο καταστάσεων που δεσμεύουν τη συμβατική ανθρώπινη αντίληψη, με στόχο τη βύθιση στον Θεό. Ταυτόχρονα οι μύθοι για τον Κάμπελ προβάλλουν τη συμπόνια για κάθε ζωντανό ον ως μονοπάτι επίτευξης του ιδανικού της προσέγγισης του Θεού, σαν ηθική έκφραση του μυστικιστικού περιεχομένου τους.

Ο Campbell σε συνέντευξη του  αναγνωρίζει πως η   μυθική εικόνα δεν ταιριάζει με το σύγχρονο μυαλό. Και έτσι το μήνυμα δεν μπορεί να περάσει πια μέσα στο ανθρώπινο υποσυνείδητο. Πρέπει να μεταφράζεις αυτά τα πράγματα στην σύγχρονη ζωή, στην σύγχρονη εμπειρία. Η μυθολογία είναι η αξιολόγηση της εμπειρίας, δίνοντας της την πνευματική ή την ψυχολογική διάσταση. Και αν έχεις πολλά πράγματα που δεν μπορείς να συνταιριάξεις με την σύγχρονη φύση, δεν μπορείς να τα διαχειριστείς…

Υπάρχουν δύο πράματα που πρέπει να γίνουν, εάν πρόκειται να έχεις μια μυθολογία που να είναι κατάλληλη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Το ένα πράγμα είναι να πάρεις τον κόσμο της φύσης όπως είναι γνωστός σήμερα, (και θεέ μου, ακούω πρόσφατα για κάποια από τα πράγματα που οι φυσικοί και οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν, και είναι τελείως μαγικά και θαυμαστά και απίστευτα…) Αυτό είναι το γόνιμο έδαφος. Δεν είναι δύσκολο να το μετατρέψεις όλο αυτό σε «μυστικιστική» έμπνευση.

Και το δεύτερο πράγμα είναι να συνειδητοποιήσεις ότι η κοινωνία στην οποία είσαι εμπλεκόμενος, δεν είναι αυτή η ομάδα η άλλη ομάδα, αυτή η κοινωνική τάξη ή η άλλη, αυτή η φυλή ή η άλλη, αλλά: ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ, ολόκληρος, Η ανθρωπότητα. Και ακόμα δεν έχουμε μια μυθολογία που να αναγνωρίζει την ανθρώπινη ταυτότητα ενός ατόμου στην άλλη πλευρά του διχτυού του γηπέδου του τέννις. Αλλά θα έρθει, θα έρθει, αλλά δεν είναι ακόμη εδώ…

Πρέπει να κερδίσουμε μια εσωτερική, πνευματική ζωή. Να τα φιλτράρουμε όλα από κει μέσα συνειδητά. Πρέπει να περάσουμε από τη δεδομένη συνείδηση στο μυστήριο της συνείδησης, και να βρούμε αυτή την καταπληκτική πτυχή της ζωής- το ότι αποτελούμε μέγα μυστήριο- μέσα μας, μέσα στον εαυτό μας, να το φωτίσουμε. Με τεχνικές σαν τον Διαλογισμό, την εσωτερική ενατένιση μπορούμε να το κάνουμε αυτό.

Αυτό το μυστήριο είναι αυτό για το οποίο μιλούν οι θρησκείες. Και προσωποποιούν αυτό το μυστήριο, αυτό κάνουν. Μας δίνουν εικόνες για να στοχεύουμε. Αυτό είναι ο μύθος. Είναι η εσωτερική πλευρά αυτής της αλήθειας, και σε οδηγεί πιο μέσα και τελικά «έξω» από τον εαυτό σου, σε σύνδεση με το Ολον.»Ο Campbell, αναφέρει : 

«Δεν  είμαι μύστης, είμαι ένας λόγιος κι αυτό είναι όλο. Δεν είμαι γκουρού. Είμαι ένας ταξιδιώτης αυτού του χρυσού κόσμου των μύθων , και γράφω βιβλία με τις ανταποκρίσεις μου. Αλλά ξέρω το μήνυμα, το έχω εκλάβει από αυτό τον κόσμο, και το μήνυμα είναι: Βρες, την θεϊκή δύναμη, το θείο μέσα σου. Πώς να το κάνεις αυτό; Η Ελληνική λέξη είναι 'ενθουσιασμός', και το να είσαι ενθουσιώδης σημαίνει να έχεις την Θεία ουσία εντός σου, σημαίνει 'γεμάτος από Θεό μέσα σου, στις ουσίες σου..' Τί είναι αυτό που σε κάνει ενθουσιώδη; Νιώσε το. Ακολούθησέ το. Αυτή είναι πάντα η συμβουλή μου προς τους νέους ανθρώπους. Τι σε ενθουσιάζει αληθινά; Εμπιστέψου το. Ακολούθα την έκσταση σου!

Η έκσταση αυτή, αυτός ο ενθουσιασμός, είναι το μήνυμα του Θεού μέσα σου. Εκεί βρίσκεται η ζωή σου.. Αυτό είναι αλήθεια η ζωή που μας δόθηκε. Ανακάλυψέ την, κάνε την στόχο σου, δική σου πορεία και στόχο, εξερεύνησε το μυστήριο. Ο αληθινός εαυτός σου, ο Θεός, σε περιμένει στην άλλη άκρη.»

"Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου".

Σύμφωνα με αρχαίες παραδόσεις, σε όλους τους ναούς του παρελθόντος, οι μυσταγωγοί δίδασκαν στους στους μαθητές τους πώς να "σκοτώσουν" το παλιό τους εαυτό, ώστε να "αναγεννηθούν" σε ένα νέο συνειδησιακό, και υπαρξιακό επίπεδο.

Τον κύκλο του θανάτου και της ανάστασης οι μυσταγωγοί τον μελέτησαν πρώτα στη φύση, η οποία υπήρξε από καταβολής της ανθρώπινης ιστορίας, ο οδηγός τους.

Μέσα από τη μεταμόρφωση της κάμπιας σε πεταλούδα π.χ. ή του σπόρου που πρέπει να πεθάνει για να καρποφορήσει, συσχέτιζαν το αθάνατο τμήμα της ανθρώπινης ψυχής, μέσα από τις μυσταγωγικές και μυθαγωγικές δοκιμασίες των ηρώων ή των θεών..

Η ιδέα της Ανάστασης είναι υποχρεωτικά ενωμένη με αυτή του θανάτου, της αποσύνθεσης. Όσο ο σπόρος δεν πεθαίνει, αντιστέκεται στην εκδήλωση αυτής της δύναμης της ζωής που είναι "χωμένη", μέσα του.

Στον άνθρωπο είναι η κατώτερη φύση που πρέπει να πεθάνει, για να αφήσει τη θέση στο πνεύμα, σ΄ αυτή τη θεϊκή αρχή που βρίσκει τότε τη δυνατότητα να ελευθερωθεί, για να δράσει, και να μετα- αλλάξει τα πάντα.

Ο Πλάτωνας αποκαλύπτει σχετικά :"Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου"..Ο Ιησούς είπε:  “Άν δεν πεθάνετε δεν θα ζήσετε”. “Αν πεθάνεις πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις όταν πεθάνεις”, διδάσκει επίσης στην Ορθοδοξία η αγιορείτικη σοφία. Όποιος με την βοήθεια του Θεού νεκρωθεί ως προς τα αμαρτωλά πάθη και ενωθεί με τον Χριστό, «θάνατον ου μη θεωρήση εις τον αιώνα» (Ιωάν. 8, 51). “Αγωνίσου να γίνεις αθάνατος από τώρα, πεθαίνοντας εδώ στην γη για τον κακό εαυτό σου”, είπε κάποτε σε πνευματικό του τέκνο, ο μακαριστός π. Πορφύριος.

Το μυστικό της ανάστασης είναι ο εν δυνάμει σπόρος, που αναμένει πρόσφορο έδαφος, ώστε να αναγεννηθούμε  σε ένα νέο συνειδησιακό επίπεδο.

Πολύ λίγοι, σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, κατόρθωσαν να θανατώσουν την κατώτερη φύση τους , ώστε να καταστούν πνευματικοί φάροι για τις επόμενες γενεές. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται πολύ δυνατή θέληση, ανιδιοτελή συμπαντική αγάπη και κατανόηση..!.

Συνειδητό Πέρασμα = Πεσάχ= Πάσχα...

ΜΥΘΑΓΩΓΙΑ - MYΣΤΑΓΩΓΙΑ

Ο χορός των ψευδαισθήσεων

Για όσους πιστεύουν πως οι Έλληνες υπήρξαν οι γεννήτορες όλου του Πλανήτη αλλά και του συνόλου του Γαλαξία, διαβάστε λίγο Πλάτωνα, για να καταλάβετε γιατί οι αρχαίοι Έλληνες διέπρεψαν...

«..ό,τι περ αν Έλληνες Βαρβάρων παραλάβωσι, κάλλιον τούτο εις τέλος απεργάζονται..»                                                                                

Πλάτων Επινομίς Χ (987 de)

Το «μυστικό», των προγόνων μας, δεν ήταν θέμα τόπου, γονιδίων, φανταστικών υπερόπλων, εξωγήινων ή υπογήινων ομάδων, αλλά «τρόπου» και παιδείας. Οι αρχαίοι Έλληνες δανείστηκαν πολλά από άλλους σύγχρονους προς αυτούς πολιτισμούς, με την μόνη διαφορά, πως ότι δανείστηκαν, το τελειοποίησαν στον μέγιστο βαθμό. Ότι δηλαδή γίνεται και σήμερα....(!!)

Οι άνθρωποι όχι μόνο δεν αναζητούν πλέον την γνώση, δεν θέλουν και να σκέπτονται. Θέλουν  να αναλαμβάνουν άλλοι την ευθύνη για αυτούς. Αυτό είναι και ένα από τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. Ότι δηλαδή, μας κυβερνούν άνθρωποι ρηχοί, που νοιάζονται περισσότερο για τα αισθήματα, παρά για τις σκέψεις και τις ιδέες.

Αναζητήστε την γνώση. Προσέξτε όμως ιδιαίτερα τις γνώσεις που βρίσκετε στον αχανή κόσμο του διαδικτύου. Οι γνώσεις με τις οποίες «τρέφετε»    τον εγκέφαλο σας, θα καθορίσουν τις σκέψεις και τις δράσεις σας, οι οποίες θα διαμορφώσουν τον χαρακτήρα σας. Η Ελλάδα γέμισε με λαμόγια αεριτζήδες, οι οποίοι παραπλανούν τον κόσμο, στην πιο αδύναμη στιγμή του, με ένα συνονθύλευμα ανοησιών, με περιτύλιγμα τι άλλο, το αρχαίο κλέος.

Η ορθή γνώση διαμορφώνεται από την παιδεία πρωτίστως, από την εκπαίδευση δευτερευόντως, δημιουργώντας ανθρώπους ικανούς, οι οποίοι αναζητούν την γνώση, την έμπνευση, την αρμονία, το κάλλος, έχοντας ως όραμα, ένα καλύτερο κόσμο. 

Οι σκέψεις όπως και τα συναισθήματα, δονούν και αποτυπώνονται στο Εθνικό και συλλογικό μας ασυνείδητο.  Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τις σκέψεις, με τους χτύπους ενός τυμπάνου που άλλοτε παρασέρνει τους χορευτές στους δικούς του κραδασμούς δημιουργώντας ρυθμό, έκσταση, ανάταση ψυχής ή εάν είναι εκτός ρυθμού, τους αφήνει εμβρόντητους μέσα στις ψευδαισθήσεις τους, την αναταραχή και τη δυσαρμονία.

Η δύναμη σκέψεων και ιδεών που δημιουργούν θετικές σκέψεις άρα και δράσεις, μπορούν να μας συντονίσουν προς ανώτερες συνειδησιακές καταστάσεις, αλλά και το αντίθετο. Εάν κάποιος συντονίζεται σε μια θετική σκέψη, θα έλκει γύρω του αντίστοιχες σκέψεις φτιάχνοντας ένα πεδίο, ένα πλέγμα αντίστοιχων σκέψεων ωθώντας τον να είναι αυτό ακριβώς που σκέφτεται. Υπάρχει πληθώρα σκέψεων γύρω μας, σκέψεις που ψάχνουν όμοιες τους για να ισχυροποιηθούν, ώστε κάποια στιγμή εάν ξεπεραστεί η κρίσιμη μάζα, να υπάρξει μία κοινωνική μεταστροφή..

O μεγαλύτερος πόλεμος που έχουμε να κερδίσουμε είναι απέναντι στον κακό εαυτό μας. Χρειάζεται ν’ αλλάξουμε τον εαυτό μας για ν’ αλλάξει σταδιακά από τον καθένα μας ο κόσμος. Η μακροκοσμική αλλαγή θα επιτευχθεί μόνο, αν τα επιμέρους μέρη αποφασίσουν να αλλάξουν μικροκοσμικά. 

Τι σημαίνει αυτό; Πως θα πρέπει να απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες. Αλλά για να συμβεί αυτό πρέπει να αποκτήσουμε κριτική σκέψη απέναντι στις πράξεις μας, και από εκεί να οδηγηθούμε στις ιδέες και στην νοοτροπία μας. 

Τειρεσίας. Ποιος απολαμβάνει την ερωτική πράξη περισσότερο;

Ο  Τειρεσίας ο διάσημος μάντης, σύμφωνα με τον μύθο, δεν ήταν εκ γενετής τυφλός.  Σύμφωνα με μία εκ των αναφορών, αυτό έγινε λόγω της μοναδικής εμπειρίες του, με την αντρική και γυναικεία φύση. Σε ένα περίπατό του στο όρος Κυλλήνη παρακολούθησε δύο φίδια που ζευγάρωναν. Όταν τα φίδια του επιτέθηκαν εκείνος τα χτύπησε με το ραβδί του σκοτώνοντας το θηλυκό. Τότε μεταμορφώθηκε ο ίδιος σε γυναίκα και έγινε ξακουστή εταίρα. Επτά χρόνια αργότερα όμως, στο ίδιο μέρος, είδε πάλι δυο φίδια που ζευγάρωναν και επειδή αυτή τη φορά σκότωσε το αρσενικό, ξανάγινε άνδρας.

 Σε έναν λοιπόν από τους συνηθισμένους τσακωμούς του θεϊκού ζευγαριού  στο Όλυμπο, άστραφτε και βρόνταγε, όταν η  Ήρα  κατηγορούσε για ακόμη μία φορά τον Δία για τις πολυάριθμες απιστίες του. Εκείνος απολογήθηκε λέγοντας ότι έτσι κι αλλιώς όταν πλαγιάζει μαζί της, αυτή απολαμβάνει περισσότερο.

Οι γυναίκες βεβαίως απολαμβάνουν πολύ περισσότερο στην ερωτική πράξη από τους άντρες, υποστήριξε.

Κουταμάρες! φώναξε η Ήρα, ξέρεις πολύ καλά ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Ο Δίας λοιπόν πρότεινε να καλέσουν τον Τειρεσία, για να τους πει την γνώμη του, καθώς είχε υπάρξει διαδοχικά και άνδρας και γυναίκα. Το ερώτημα που του έθεσαν ήταν: «Ποιος ηδονίζεται περισσότερο κατά την ερωτική πράξη σεξ, ο άνδρας ή η γυναίκα;»

Τότε, ο Τειρεσίας απάντησε διστακτικά: 

« Αυτό είναι απλό, δεν χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος την φύση και των δύο φύλων. Απλά τοποθετήστε το μικρό σας δάκτυλο  (μικρό ή ωτίτη),  στο εσωτερικό του αφτιού  σας, και τρίψτε το εσωτερικό του με περιστροφικές κινήσεις, σαν να το καθαρίζεται.  Ποιο αισθάνεται καλύτερα το δάκτυλο ή το αυτί σας *»;

Οι δύο θεοί κοιτάχτηκαν μεταξύ τους με απορία,  και λίγο έλειψε να βάλουν το  δάχτυλο στα αυτιά τους, αλλά ήταν Θεοί, και δεν επιτρεπόταν να παραδεχτούν μία τέτοια, εύκολη απάντηση.  Ο Δίας λοιπόν  με σαρδόνιο χαμόγελο,  διέταξε με βροντές τον Τειρεσία να τους πει την πραγματική εμπειρία του ως άντρας ή γυναίκα. Τότε ο Τειρεσίας αναγκαστικά παραδέχτηκε :

 «Αν διαιρούσαμε την ηδονή σε μέρη δέκα, ένα θα έπαιρνε ο άντρας και εννιά η γυναίκα».

Ο Δίας τότε έπεσε στα πατώματα,  και με την δεύτερη απάντηση και επιβεβαίωση του Τειρεσία. Η Ήρα έξαλλη, θύμωσε τόσο πολύ ώστε τύφλωσε τον Τειρεσία . Ο Δίας  για απαλύνει το μαρτύριο του Τειρεσία,  και φοβούμενος το μένος της Ήρας, τον αποζημίωσε με την «κρυφή όραση»,  το χάρισμα  δηλαδή της μαντικής..!

 * Παραποίηση του μύθου, από τον γράφοντα.

Ο μυθικός Πήγασος αποσυμβολισμός

Στην παράλια πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου της Κορίνθου, στο τέρμα της οδού Εθνικής Αντιστάσεως, βρίσκεται το άγαλμα του Πηγάσου.

άγαλμα του Πηγάσου Κόρινθος

Ο Πήγασος ήταν το κύριο σύμβολο της Αρχαίας Κορίνθου, αποτυπωμένος στους διάσημους Κορινθιακούς Στατήρες (ασημένιο νόμισμα μεγάλης αξίας), και αποτελεί και σήμερα το έμβλημα του Δήμου Κορινθίων και της πόλης της Κορίνθου.

Το φτερωτό άλογο, γεννήθηκε από την ένωση του Ποσειδώνα με τη Γοργόνα Μέδουσα κοντά στις πηγές του Ωκεανού, είναι σύμβολο του υδάτινου στοιχείου. Δαμάστηκε από τον ήρωα Βελλεροφόντη, τον σημαντικότερο και μεγαλύτερο ίσως ήρωα των Κορινθίων, που κατέχει την θέση αυτή ακριβώς επειδή κατάφερε να υποτάξει τον Πήγασο με τη συνδρομή της Αθηνάς που του έδωσε τα χαλινάρια, τη στιγμή που έπινε νερό στην Άνω Πειρήνη στον Ακροκόρινθο.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πήγασος εκτός από σύμβολο του υδάτινου στοιχείου, διαθέτει και την ικανότητα να δημιουργεί πηγές νερού, αφού του αποδίδονται η Άνω Πειρήνη και η Κρήνη των Μουσών στον Ελικώνα, η καλούμενη και Ιπποκρήνη.

Σε μεταγενέστερους χρόνους ο Πήγασος θεωρήθηκε ως άλογο των Μουσών που ιππεύουν οι ποιητές και πετούν μαζί του ψηλά στο καλλιτεχνικό στερέωμα.Η συσχέτιση του Πήγασου με τις Μούσες οφείλεται στη ακόλουθη παράδοση: Όταν οι Μούσες διαγωνίζονταν κάποτε στο τραγούδι με τις κόρες του Πιέρου, στον ποταμό Ελικώνα, μόλις άρχισαν το τραγούδι οι Πιέριες κόρες όλα είχαν σκοτεινιάσει. Αμέσως μετά, όταν ήλθε η σειρά των Μουσών, όλα φαίνονταν σαν να σταμάτησαν, ο Ουρανός, η Θάλασσα, τα ποτάμια, για να ακούσουν τους εξαίσιους ύμνους, ο δε Ελικώνας άρχιζε να υψώνει τη κορυφή του προς τον ουρανό από χαρά και υπερηφάνεια μέχρι που τον σταμάτησε ο φτερωτός Πήγασος, με διαταγή του Ποσειδώνα, λακτίζοντας τον με τις οπλές του. Από το λάκτισμα αυτό γεννήθηκε η πηγή του Ελικώνα, της οποιας τα νερά ενέπνεαν τις Μούσες, η καλούμενη και Ιπποκρήνη.

Άγαλμα του Πήγασου στο Μεξικό

Πιθανώς λοιπόν,  ο Πήγασος να είναι ένα αρχέτυπο που υπηρετεί την ομορφιά μέσα από τις τέχνες, όπως την ποίηση, τη ζωγραφική, το γραπτό λόγο. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να το θεωρήσουμε ως ένα ιδεατό πρότυπο που επαναλαμβάνεται με διαφορετικές μορφές και σχετίζεται άμεσα με ό,τι αποκαλούμε «δημιουργική φαντασία».

Ίσως ο Πήγασος να μπορεί να εκφράσει πολλά όπως: φαντασία, στοχασμός, διαλογισμός, άγγιγμα του ασυνείδητου. Ο  Πήγασος είναι γιος του Ποσειδώνα του θεού των Υδάτων και της Μέδουσας. Όταν ο Περσέας αποκεφάλισε τη Μέδουσα, που είχε καταστήσει έγκυο ο Ποσειδώνας, ξεπήδησαν από τη τομή ο Χρυσάωρας, πατέρας του Γυριόνη και ο Πήγασος το φτερωτό άλογο. Κατά μια μαρτυρία, ο Πήγασος γεννήθηκε από το αίμα που έπεσε στη θάλασσα. 

Το Νερό λοιπόν είναι η πηγή, η καταγωγή του Πήγασου. Το Νερό με όλες τις ιδιότητες που εκφράζει: Έμπνευση, δημιουργική φαντασία, επαφή με τον αρχετυπικό κόσμο των ιδεών,  ενδοσκόπηση, πνευματική ενατένιση σε ανώτερους κόσμους.

Στο μύθο του Πήγασου κυριαρχεί το υγρό στοιχείο, συνεπώς  αλληγορείται πως για να ξεπεράσουμε τους κινδύνους του ασυνειδήτου και του συναισθηματικού μας κόσμου, οφείλεται να προηγηθεί πνευματικός , συναισθηματικός, και υλικός καθαρμός.Όταν ο Πυθαγόρας πήγε στην Κρήτη για να μυηθεί στα Μυστήρια, λέει ο Πορφύριος, έκανε καθαρμούς στην παραλία της Κρήτης αφού νήστεψε εννιά μέρες και έπειτα πήγε στο Ιδαίο Άντρο όπου γινόταν η μύηση. Αν σταθούμε στη μύηση του Πυθαγόρα, οπωσδήποτε οι υποψήφιοι έπρεπε προηγουμένως να καθαρθούν στη θάλασσα και να νηστέψουν εννιά μέρες. 

Ο  Πήγασος  διαδραματίζει τον ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στην Γη και τον Ουρανό. Συμβολίζει το πνεύμα που  ανυψώνεται σε ανώτερα επίπεδα ύπαρξης. Καθόλου τυχαίο πως  η θεά της Σοφίας Αθηνά, είναι αυτή που τιθάσευσε τον Πήγασο, αφού σε όνειρο δίνει στον Βελλεροφόντη το χρυσό χαλινάρι. Μόνο η ανώτερη φρόνηση, η σοφία μπορεί να δαμάσει την ως τότε «αχαλίνωτη» φαντασία και να την καταστήσει δημιουργική.

Ο Βελλεροφόντης, μόνο με τη βοήθεια του Πήγασου, νικάει τη Χίμαιρα, η οποία συμβολίζει τις φοβίες, το ασυνείδητο, τα πάθη.  Ο Βελλεροφόντης σύμφωνα με μία εκδοχή, ήταν γιος του Ποσειδώνα. Είναι το συνειδητό τμήμα της ύπαρξής μας, ο παράγων «άνθρωπος». Η Ιππεία Αθηνά, στην οποία ο μάντης συμβούλευσε τον Βελλεροφόντη να κατασκευάσει βωμό, μαζί με τον ίδιο τον Βελλεροφόντη, τον Πήγασο, τον Χρυσάορα και τη Χίμαιρα, αποτελούν μια πεντάδα.

Στην κορυφή της Πεντάδας βρίσκεται η Αθηνά που δρα ως το πνευματικό στοιχείο. Ο Χρυσάωρ είναι το πύρινο, ο Βελλεροφόντης το αέρινο στοιχείο, εφόσον διέσχιζε τους αιθέρες. Ο Πήγασος αντιπροσωπεύει το υδάτινο στοιχείο και, τέλος, η Χίμαιρα την υλική πλευρά των πραγμάτων.

Η ιστορία λέει πως ο Βελλεροφόντης εξέπεσε της εύνοιας των θεών. Αντίθετα, οι θεοί πρόσφεραν στον Πήγασο μια αιώνια θέση στον ουρανό δημιουργώντας τον Αστερισμό του Πήγασου. (Τον 4ο αι. π.κ.χ. ο Eύδοξος, μαθητής του Πλάτωνα και εκπρόσωπος της πεποίθησης ότι η γη είναι σφαιρική, αναφέρεται για πρώτη φορά στον αστερισμό του «ιερού ίππου»).

 

Μυσταγωγία - Μυθαγωγία