Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία στον 21ο Αιώνα.

Η Ελλάδα, ως κληρονόμος μιας μεγαλειώδους αρχαιότητας, συχνά στρέφεται στους προγόνους της και στα έργα τους. Ωστόσο, είναι κρίσιμο να αποφεύγουμε την ωραιοποίηση και τη μεταφορά του τρόπου ζωής και σκέψης των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων στο σήμερα με έναν τρόπο που παραβλέπει τη χρονική και κοινωνική απόσταση. Τέτοιες πρακτικές οδηγούν σε έναν ιστορικό αναχρονισμό που δεν μας βοηθά να κατανοήσουμε την ουσία της φιλοσοφικής τους σκέψης.

Στον αντίποδα, ο θεμέλιος λίθος της αρχαίας Ελληνικής ελληνικής φιλοσοφίας, ο «λόγος», απαιτούσε την ανάπτυξη του σκεπτόμενου ανθρώπου. Σήμερα, όμως, συχνά υποκύπτουμε στην ημιμάθεια, τη συνωμοσιολογία έχοντας αντικαταστήσει στην γνώση με την γνώμη. Αυτή η τάση οφείλεται, εν μέρει, στην προσπάθεια ορισμένων να αναβιώσουν το αρχαίο μεγαλείο χωρίς επαρκές γνωσιολογικό και ιστορικό υπόβαθρο. Αντί να εμβαθύνουμε στις φιλοσοφικές, καλλιτεχνικές και πνευματικές αξίες των αρχαίων, προτιμούμε ευκολότερες, αλλά ρηχές συνδέσεις με το παρελθόν.

Η γνώση στην αρχαία Ελλάδα είχε μια συλλογική διάσταση. Αν και συχνά εκπροσωπούνταν από μεμονωμένους στοχαστές ή φιλοσοφικές σχολές, η διάδοσή της αποσκοπούσε στο κοινό καλό. Σε αντίθεση με άλλους λαούς, η αρχαία Ελλάδα ανέδειξε μια δυναμική κοινωνία που γέννησε τη δημοκρατία, τις επιστήμες και το θέατρο. Σήμερα, ωστόσο, ο ατομισμός και η απαξίωση κυριαρχούν, διαβρώνοντας την κοινωνική συνοχή και την πρόοδο.

Η ενασχόληση με την αρχαιότητα είναι άσκοπη αν περιορίζεται σε μια νεκρή προγονολατρεία. Αντίθετα, μπορεί να γίνει εποικοδομητική όταν στοχεύει στη διαμόρφωση ενός τρόπου σκέψης που επηρεάζει τη σύγχρονη καθημερινότητα και προάγει τη ζωή των συνανθρώπων μας. 

Η μελέτη φιλοσόφων όπως ο Επίκουρος, ο Πλάτων, ο Ηράκλειτος και ο Πυθαγόρας δεν αποσκοπεί μόνο στην κατανόηση του παρελθόντος, αλλά στην αφομοίωση των διδασκαλιών τους για την καλλιέργεια της σκέψης και του βίου μας.

Η φιλοσοφία δεν είναι απλώς μια μορφή ψυχοθεραπείας. Είναι ένας οδηγός για μια πληρέστερη πνευματική αντίληψη και μια νέα κοσμοθέαση. Φιλοσοφώ σημαίνει προσπαθώ να είμαι ελεύθερος στο πεδίο της σκέψης. Η πληροφορία είναι αποσπασματική γνώση, ενώ η γνώση είναι η ικανότητα σύνθεσης δεδομένων. Η σοφία, τέλος, έγκειται στη διαρκή αμφισβήτηση των πορισμάτων μας.

Οι αρχές της Αρμονίας, της Ισορροπίας και του Μέτρου, που χαρακτήριζαν την αρχαία ελληνική τέχνη και αρχιτεκτονική, μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για έναν πιο βιώσιμο και ολιστικό κόσμο. Ο σχεδιασμός των πόλεων και οι κοινωνικές δομές της αρχαιότητας μπορούν να μας διδάξουν πώς να επαναφέρουμε την Ομορφιά και την Καλοκαγαθία στην κοινωνία μας.

Παράλληλα, οι σχέσεις μας με τη φύση δεν μπορούν να συνεχίσουν να βασίζονται στην εκμετάλλευση. Η λογική του ιδιοτελούς κέρδους πρέπει να αντικατασταθεί από τη συνεργασία, την εναρμόνιση και τη συνύπαρξη για το κοινό καλό. Είναι εντυπωσιακό ότι οι ανθρώπινες κατασκευές ζυγίζουν πλέον περισσότερο από όλη τη ζωή στον πλανήτη. 

Αν σκεφτούμε τη βαρύτητα των ανθρωπίνων κατασκευών σε σχέση με τη ζωή στον πλανήτη, θα διαπιστώσουμε κάτι σοκαριστικό: ό,τι υλικό έχει παράξει ο άνθρωπος στην ιστορία του ζυγίζει περισσότερο από όλη τη ζωή στον πλανήτη! Τα τσιμέντα, τα σκουπίδια, τα πλαστικά… όλα αυτά πλέον ζυγίζουν πολύ περισσότερο από ολόκληρη τη ζωή (φυτών και ζώων) στον πλανήτη! 

Αν ζυγίζαμε ό,τι έχει ζωή πάνω στον πλανήτη δίχως τις ανθρώπινες κατασκευές, το 85,5% του βάρους θα ήταν αυτό των φυτών! Τα ζώα και οι άνθρωποι φτάνουν μόλις το 0,3%. Τα μανιτάρια ζυγίζουν 4 φορές περισσότερο από όλα τα είδη του ζωικού βασιλείου, και το υπόλοιπο είναι μικροοργανισμοί.

Αυτή η ανισορροπία υπογραμμίζει την ανάγκη για έναν νέο πολιτισμό που θα επανασυνδέσει τον άνθρωπο με τις αρχές της φύσης. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε έναν κόσμο βασισμένο στις αρχές της Αρμονίας, της Ισορροπίας και του Μέτρου. Έναν κόσμο όπου το Φως θα διαμορφώσει μια κοινωνία που τιμά τον άνθρωπο, τη φύση και την πνευματική εξέλιξη. Όπως έλεγε ο Πλάτων:  

- «Απ’ όλα τα αγαθά που κατέχει ο άνθρωπος, το πιο ιερό, μετά τον Θεό, το πιο οικείο, είναι η ψυχή»!

Η αλληγορική εξόντωση των μνηστήρων από τον Οδυσσέα.

 

Σύμφωνα με την Οδύσσεια, όταν ο Οδυσσέας επιστρέφει στην Ιθάκη, βρίσκει τους 108 μνηστήρες της Πηνελόπης να ξοδεύουν την περιουσία του. Ο Οδυσσέας μαζί με τον γιο του Τηλέμαχο, τον πιστό του οικόεργο Εύμαιο και τον βοσκό Φιλοήτειο, εξοντώνουν τους μνηστήρες. 

Η Οδύσσεια, σε ένα βαθύτερο εσωτερικό και αλληγορικό επίπεδο, όπως έχω αναφέρει στο παρελθόν, ίσως αποτελεί μια μέθοδο αυτοανακάλυψης και αυτογνωσίας, και μπορεί να ερμηνευθεί ως εξής: 

Ο Οδυσσέας θα μπορούσε να συμβολίζει τις πράξεις του ανθρώπου κατά τη διάρκεια του βίου του· συμβολίζει το συνειδητό μέρος του ανθρώπου, τις πράξεις, την κρίση και τις αποφάσεις που λαμβάνονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, ενώ η περιπλάνησή του αντικατοπτρίζει την αναζήτηση, την περιπέτεια και τη μάχη για την επίτευξη της ολοκλήρωσης και της αυτογνωσίας. 

Η Πηνελόπη θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως σύμβολο της ψυχής· εκπροσωπεί την καθαρότητα, την εσωτερική ομορφιά και την αυθεντική ουσία του ανθρώπου – τη ψυχή, καθώς ο εσωτερικός της χώρος, δηλαδή ο οίκος, μετατρέπεται σε σφαίρα όπου διαδραματίζονται οι πιο βαθιές ψυχικές διεργασίες. 

Οι μνηστήρες, από την πλευρά τους, θα μπορούσαν να συμβολίζουν τα ενστικτώδη στοιχεία και πάθη του ανθρώπου· υπό αυτήν την ερμηνεία, αντιπροσωπεύουν τις ακατέργαστες, ανεξέλεγκτες δυνάμεις μέσα στον άνθρωπο – τα ένστικτα, τα πάθη, τις φοβίες και τις αρνητικές τάσεις που επιδιώκουν να επηρεάσουν ή και να κατακλύσουν την ψυχή. 

Όπως οι μνηστήρες εισβάλλουν στο σπίτι της Πηνελόπης, έτσι και τα ακατέργαστα ένστικτα διεισδύουν στην ψυχική οργάνωση, προκαλώντας αναστάτωση και αταξία, ενώ οι φόβοι που δεν έχουν αναγνωριστεί ή επεξεργαστεί εμφανίζονται ως καταστροφικές δυνάμεις, απειλώντας να καταστρέψουν την εσωτερική αρμονία· όταν δεν ελέγχονται από τη λογική και την αυτοσυγκράτηση, μπορούν να λειτουργήσουν καταστροφικά, όπως οι μνηστήρες που προσπαθούν να κατακτήσουν το έδαφος της ψυχής. 

Η μάχη και η εξόντωση των μνηστήρων μπορεί να θεωρηθεί ως μια διαδικασία αυτογνωσίας, διότι ο Οδυσσέας, μέσα από την επιστροφή του και την τελική μάχη, συμβολίζει την εσωτερική προσπάθεια του ανθρώπου να αντιμετωπίσει και να υπερνικήσει αυτά τα ενστικτώδη στοιχεία. Η πράξη της εξόντωσης δεν είναι μόνο φυσική αλλά και ψυχολογική, καθώς με την εξάλειψη των μνηστήρων επαναφέρει την τάξη στον οίκο της ψυχής, επιτρέποντας την αληθινή εσωτερική αρμονία και την αυτοεκπλήρωση. 

Αυτή η διαδικασία αποτελεί ένα απαραίτητο βήμα προς την αυτογνωσία, αφού απαιτεί την αναγνώριση και καταπολέμηση των σκοτεινών πλευρών της φύσης μας. Ακόμα και αν, σε μια πιο μαρκαρισμένη ανάγνωση, οι μνηστήρες «εξοντώνονται», μπορούμε να τους ερμηνεύσουμε και ως μια μεταφορική διαδικασία, μέσω της οποίας το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει τις αρνητικές του τάσεις και να τις ενσωματώνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην κυριαρχούν στον εσωτερικό του κόσμο. 

Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία,  ο δρόμος προς την αυτογνωσία δεν είναι μόνο εξωτερικός αλλά και εσωτερικός· ο άνθρωπος πρέπει να αντιμετωπίσει τις σκοτεινές, ακανόνιστες δυνάμεις που κατοικούν μέσα του – τα ένστικτα, τα πάθη και τους φόβους – ώστε να ανακτήσει την ισορροπία και να ολοκληρώσει την ψυχική του εξέλιξη. Με άλλα λόγια, ο Οδυσσέας δεν επιστρέφει μόνο για να επαναφέρει μια εξωτερική τάξη, αλλά για να καθαρίσει και να επαναφέρει την εσωτερική πραγματικότητα της ψυχής (της Πηνελόπης), καταπολεμώντας τα στοιχεία που απειλούν την αληθινή του ταυτότητα.

Φιλοσοφικός έρως, ο μέγας Δαίμων.

📷 1,2.  Προτομή της Διοτίμας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας (στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε φυσικά να υπάρχει).

Στο συμπόσιο του Πλάτωνος η Διοτίμα  «μυεί» τον Σωκράτη περί του φιλοσοφικού έρωτος. Με βάση τα πλατωνικά κείμενα οι Πλατωνικοί και οι Νέο πλατωνικοί φιλόσοφοι, υποστήριξαν ότι υπάρχει ένα φιλοσοφικό σύστημα προσέγγισης των θείων πεδίων δια μέσω του νοητικού έρωτος. 

Στην συνέχεια θα παραθέσω ένα απόσπασμα, στο οποίο η Διοτίμα εξηγεί στον Σωκράτη πως ο έρως αποτελεί τον μέγα Δαίμων. Όχι φυσικά όπως διαστρεβλώθηκε  από τον Χριστιανισμό. 

Η λέξη «δαίμων» δεν έχει καμία σχέση όπως την ξέρουμε εμείς σήμερα (οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν διάβολο). «Δαίμων» ήταν αρχικά η θεότητα που μοίραζε, κατένειμε την μοίρα (δαίομαι = μοιράζω) και μετά ονομαζόταν οποιαδήποτε θεότητα στην οποία αποδίδονταν τιμές.

«Δαίμων εαυτού» ονομαζόταν η θεότητα-προστάτης που ζούσε μέσα σε κάθε άνθρωπο από τη γέννηση έως το θάνατό του και φρόντιζε για την προσωπική εξέλιξη κι ευημερία. «Πράττω κατά τον δαίμονα εαυτού», ουσιαστικά σημαίνει «πράττω σύμφωνα με αυτό που η συνείδησή μου θεωρεί σωστό», αδιαφορώντας ίσως για το τι θα πουν οι άλλοι και είναι μια στάση ζωής που υιοθέτησαν και επιδοκίμασαν οι Στωικοί φιλόσοφοι. 

Ίσως για αυτό τον λόγο η φράση «Κατά τον δαίμονα εαυτού» γράφηκε μάλλον από τους συγγενείς του Jim Morrison στον τάφο του, εννοώντας ότι ο τραγουδιστής των Doors έπραττε στη σύντομη ζωή του πάντα σύμφωνα με ό,τι υπαγόρευε η συνείδησή του, ο «προσωπικός του θεός», κι όχι σύμφωνα με τις επιταγές της κοινωνίας. 📷 3

Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα των διδασκαλιών  περί έρωτος της Διοτίμας προς τον Σωκράτη: 

«Ο Δαίμων αποτελεί κάτι μεταξύ θνητού και αθανάτου, Σωκράτη. Αφού βέβαια καθετί δαιμονικό βρίσκεται μεταξύ θεού και θνητού. Ρόλος του να διερμηνεύει και να μεταφέρει στους θεούς όσα προέρχονται από τους ανθρώπους, και στους ανθρώπους όσα προέρχονται από τους θεούς: τις δεήσεις και τις θυσίες των μεν, τις εντολές και τις ανταποδόσεις των δε. 

Και καθώς βρίσκεται στη μέση μεταξύ των δύο συμπληρώνει το κενό, ώστε το σύμπαν να αποτελεί ένα αδιάσπαστο σύνολο (διότι  ως γνωστό το σύμπαν απεχθάνεται το κενό). Μέσω αυτής της δαιμονικής ικανότητας (φιλοσοφικός στοχασμός αλλά και ενόραση)  λειτουργεί τόσο ολόκληρη η μαντική όσο και η τέχνη των ιερέων που σχετίζεται με θυσίες, τελετουργίες, εξορκισμούς και γενικά με κάθε είδους μαγεία και μαγγανείες.»

📌 Πλάτων συμπόσιο 202d8 204 d7.

Το παραπάνω απόσπασμα αναδεικνύει τη φιλοσοφική διάσταση του έρωτα, ο οποίος, μεταβαίνοντας από το σωματικό στο νοητικό επίπεδο, λειτουργεί ως μέσο διαμεσολάβησης μεταξύ του ανθρώπινου και του θεϊκού. 

Η ιδέα του «μεγάλου δαίμονα» συμβολίζει την εσωτερική καθοδήγηση και τη σύνδεση με μια ανώτερη πνευματική πραγματικότητα – ένα ιδεώδες που έχει επηρεάσει βαθιά τις μεταγενέστερες φιλοσοφικές και πνευματικές σκέψεις.

Σεισμοί και ο Θεός Ποσειδώνας στην Αρχαιότητα.

(Αφορμής δοθήσεως  των λιτανιών για τους σεισμούς στις Κυκλάδες).

Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τις σεισμικές δονήσεις και τις συνακόλουθες φυσικές καταστροφές όχι στον γίγαντα Εγκέλαδο,  αλλά στον πανίσχυρο κοσμοσείστη θεό Ποσειδώνα. Ο θεός της θάλασσας, γνωστός και ως Ενοσίχθων (ο σείων τη γη), προκαλούσε σεισμούς, τσουνάμι και καταποντισμούς πόλεων, εκδηλώνοντας έτσι την οργή του.

Ο Ποσειδώνας δεν ήταν απλώς ο κυρίαρχος των θαλασσών, αλλά και των ίδιων των εγκάτων της γης. Οι ποιητές και οι λατρευτές του τον αποκαλούσαν Ενοσίγαιος, Γαίας Κινητήρ, Σεισίχθων—ονόματα που υποδηλώνουν τη δύναμή του να συνταράσσει το έδαφος. Όταν ο Ποσειδώνας συγκλόνιζε τη γη, τρόμος κυρίευε ακόμα και τους άλλους θεούς. Ο Άδης, ο αδελφός του, ανησυχούσε μήπως η γη σχιστεί και αποκαλυφθεί το σκοτεινό του βασίλειο.

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογική παράδοση, ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός που διαμόρφωσε την επιφάνεια της γης όπως τη γνωρίζουμε: δημιούργησε όρη, νησιά, ποτάμια, ισθμούς, φαράγγια και κόλπους. Με την τρίαινά του απέσπασε τμήματα ξηράς και τα μετέτρεψε σε νησιά. Ένας χαρακτηριστικός μύθος είναι αυτός του Πολυβώτη: κατά τη Γιγαντομαχία, ο Ποσειδώνας, για να εξουδετερώσει τον γίγαντα, έκοψε με την τρίαινά του ένα τμήμα από την Κω και τον καταπλάκωσε, σχηματίζοντας έτσι τη Νίσυρο. Ο Σοφοκλής τον αποκαλεί «γῆς τε καὶ ἀλμυρᾶς θαλάσσης ἄγριον μοχλευτήν», δηλαδή τον άγριο αναμοχλευτή της γης και της αλμυρής θάλασσας.

Σε περιοχές που πλήττονταν συχνά από σεισμούς, η λατρεία του Ποσειδώνα ήταν κυρίαρχη. Οι άνθρωποι τον επικαλούνταν με θυσίες και σπονδές, ζητώντας την επαναφορά της σταθερότητας του εδάφους. Ο θεός λατρευόταν με επίθετα όπως Ασφάλειος, Σωτήρ, Ἐδραίος, που τόνιζαν τη δύναμή του να «κινείν και σώζειν». Παράλληλα, τον τιμούσαν και ως Θεμελιούχο και Τειχοποιό, προσευχόμενοι για τη στερεότητα των κτισμάτων.

Αν και οι αιώνες πέρασαν, η ανθρώπινη ανάγκη για προστασία από τους σεισμούς παρέμεινε η ίδια. Σήμερα, στη θέση των αρχαίων σπονδών και ξοάνων, βρίσκονται οι εικόνες των αγίων και οι λιτανείες. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να ζητούν θεϊκή παρέμβαση, ελπίζοντας στην επαναφορά της γαλήνης και της σταθερότητας.

Ο Θεός Πάνας και η αρχέγονη σύνδεση του ανθρώπου με το βλαστικό, το ζωικό, και το πνευματικό βασίλειο.

Στην αρχαία Ελλάδα, το βλαστικό βασίλειο θεωρείται ιερό και ενψυχώνεται μέσω θεϊκών δυνάμεων, με χαρακτηριστικότερες τις νύμφες. Οι νύμφες, θηλυκές θεότητες της φύσης, εκφράζουν τη ζωοδότρα δύναμη της θηλυκής αρχής, που σχετίζεται με τη γέννηση, τη διατήρηση και την ανακύκλωση της ζωής. 

Καθώς τα φυτά δεν διαθέτουν συνείδηση, οι νύμφες δρουν ως οι ψυχικές οντότητες που διαπερνούν και ζωογονούν το φυσικό κόσμο. Στην τέχνη των Ελλήνων απεικονίζονται όμορφες, ανθρωπόμορφες, με μια αέρινη και αιθέρια χάρη, υπογραμμίζοντας την άμεση σύνδεση μεταξύ του φυσικού κόσμου και των θεϊκών δυνάμεων.  

Αντίθετα, το ζωικό βασίλειο, αν και διαθέτει μια πρωτογενή μορφή συνείδησης, παραμένει δέσμιο των ενστίκτων του. Στην Ελληνική μυθολογία και τέχνη, οι υβριδικές μορφές – όπως οι Κένταυροι, ο Μινώταυρος, η Σφίγγα, η Μέδουσα, ο Γρύπας,  η Έχιδνα, κ.λπ.,  αναπαριστούν την ακατέργαστη ζωική φύση που κυριαρχείται από πάθη, λαγνεία, οργή και μισαλλοδοξία. 

Με σύγχρονους όρους της νευροεπιστήμης και της ψυχολογίας,   θα λέγαμε πως τα μυθικά πλάσματα που έχουν  ταυτόχρονα την ανθρώπινη και τη ζωική μορφή, περιγράφουν τον ερπετικό - reptilianα ανθρώπινου  εγκέφαλο, ο οποίος  είναι η βάση του υποσυνείδητου και σχετίζεται επίσης με τα ένστικτα και τη θέλησή μας για επιβίωση, είναι αυτός που κουβαλάμε από τότε που ζούσαμε στις σπηλιές και μας βοηθούσε να επιβιώσουμε. Αυτός έχει μόνο δύο λειτουργιές: τη φυγή ή την επίθεση.Πρόκειται για το κατώτερο, εξελικτικά αρχαιότερα τμήμα του εγκεφάλου. Μεταξύ πολλών λειτουργιών εκεί βρίσκεται ο μηχανισμός παγώματος,  το λιγότερο γνωστό freeze or faint. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν κίνδυνo όλη η σωματική και ψυχική ενέργεια παγώνει! Μήπως η περιγραφή αυτή σας θυμίζει την Μέδουσα;

Αυτά τα πλάσματα δεν είναι απλώς τέρατα, αλλά συμβολικές εκφράσεις της σύγκρουσης ανάμεσα στη συνείδηση και τα τυφλά ένστικτα. Η ύπαρξή τους υποδηλώνει πως όταν η φύση δεν ελέγχεται ή δεν εξευγενίζεται μέσω του νου, μπορεί να μετατραπεί σε κάτι χαοτικό και καταστροφικό.  

Ανάμεσα σε αυτές τις διττες μορφές ανθρώπου και ζώου, η σύνθεσης ζώων,  ο θεός Πάν ξεχωρίζει ως η μοναδική διττή, ανθρώπινη και ζωική οντότητα που φέρει μέσα της το θείο, αν και εκφράζει και αυτός ζωικά και πρωτόγονα ένστικτα. Με σώμα μισό ανθρώπινο και μισό τραγί, ο Πάνας ενσαρκώνει την αρχέγονη σύνδεση του ανθρώπου με τη φύση, αλλά και τη μετάβαση από τη νομαδική ζωή στην καλλιέργεια της γης και την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. 

Ως ένας αρχέγονος χθόνιος θεός, κατάλοιπο της μητριαρχικής εποχής, εκφράζει τη στιγμή που ο άνθρωπος αρχίζει να χειραγωγεί τη γη και να χρησιμοποιεί τις φυσικές δυνάμεις για την εξέλιξή του.  

Ο μύθος του Πάνα φέρνει στην επιφάνεια ένα θεμελιώδες υπαρξιακό ζήτημα: ο άνθρωπος είναι η κορωνίδα της δημιουργίας, ένα πνεύμα παγιδευμένο μέσα σε ένα σώμα υποκείμενο σε πάθη, ένστικτα και φόβους. Όμως, μέσα από την κατανόηση και την πνευματική του ανύψωση, μπορεί να ξεπεράσει τα δεσμά του και να εναρμονίσει τη ζωώδη και τη θεϊκή του υπόσταση.  

Στην αρχαιοελληνική κοσμοαντίληψη, η φύση δεν είναι μια απλή υλική πραγματικότητα, αλλά ένας κόσμος γεμάτος ιερότητα και μυστήριο. Η αλληλεπίδραση του ανθρώπου με αυτόν τον κόσμο δεν είναι μόνο πρακτική αλλά και φιλοσοφική: μια συνεχής αναζήτηση ισορροπίας ανάμεσα στη φυσική και τη θεϊκή του φύση.